Peiling
week 51 2021
Manuel Kaal 22-12-2021
Contents
2
1 Zetelpeiling december 2021 4
2 Publieke opinie over het gepresenteerde coalitieakkoord 7
3 Onderzoeksverantwoording 20
Samenvatting
D66 onderuit in de laatste peiling van Kantar Public, maar wordt wel aangewezen als winnaar van de onderhandelingen
Het kabinet Rutte IV dat vorige week het coalitieakkoord presenteerde heeft als doel het vertrouwen in de overheid te herstellen. Bij aanvang van de regeerperiode van Rutte IV, dat hoogstwaarschijnlijk nu er een coalitieakkoord ligt ergens in januari 2022 op het bordes zal staan, is het
vertrouwen in deze nieuwe coalitie niet anders dan het vertrekpunt in 2017. Ongeveer een kwart van de Nederlanders geeft aan vertrouwen te hebben in dit nieuwe kabinet. Het gesloten coalitieakkoord kan ook op meer steun rekenen dan het coalitieakkoord dat in 2017 werd gesloten.
Ongeveer één op de vijf Nederlanders vindt het een (heel) goed coalitieakkoord, tegenover ongeveer één op de zeven (14%) in 2017. D66 wordt door alle kiezers als winnaar van de onderhandelingen aangewezen, echter D66 verliest in de meest recente peiling wel 4 zetels ten opzichte van de peiling in november, waardoor zij uitkomen op 16 virtuele zetels. De VVD behoudt in deze peiling de meeste virtuele zetels, namelijk 32.
Bijna drie op de tien kiezers denken dat het kabinet Rutte IV binnen een jaar valt
Bijna drie op de tien kiezers denken dat het kabinet Rutte IV binnen een jaar valt, maar een vrijwel even zo groot deel dacht dat ook in 2017, en toen zat het kabinet de rit ook bijna uit. Het zijn – niet verwonderlijk – vooral kiezers die op VVD, D66, CDA of ChristenUnie hebben gestemd, die meer vertrouwen hebben in het blijven zitten van het nieuwe kabinet Rutte IV.
Veel plannen uit het regeerakkoord kunnen op waardering rekenen
Nagenoeg alle kiezers zijn voorstander van het terugbrengen van de btw van 9% naar 0% op groente en fruit, maar ook meer geld naar politie en justitie, een stijging van het minimumloon, het afschaffen van de studieleenbeurs en zowel binnenstedelijk als buitenstedelijk bouwen zijn plannen die een grote steun genieten. Een derde van de kiezers vindt het verhogen van het budget voor ontwikkelingssamenwerking een slecht idee, evenals het invoeren van rekeningrijden in 2030, de verkenning voor de bouw van twee kerncentrales en het instellen van een suikertaks.
Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst
Het motto van 2021, ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’, spreekt meer kiezers (54%) aan dan het motto van het regeerakkoord uit 2017, Vertrouwen in de toekomst’ (in 2017: 43%).
3
Zetelpeiling december 2021
1
34
24
17
15
9 9
8 8
6 5
3 3 3 3 1 1 1
32
16
18
10 11 10
8
4
8 8 7 7
3
1 1
5
1 0
5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
VVD D66 PVV CDA SP PvdA GL FvD PvdD CU Volt JA21 SGP DENK 50PLUS BBB BIJ1
TK2021
peiling december 2021
Als er vandaag verkiezingen voor de Tweede Kamer zouden worden gehouden, op welke partij zou u dan stemmen?
(filter: gaat zeker wel/ waarschijnlijk wel stemmen)
Zetelverdeling bij Tweede Kamerverkiezingen
(n=1.004; veldwerkperiode: 16 – 20 december 2021) 5
Zetelverdeling in percentages
22% 15% 11% 10% 6% 6% 5% 5% 4% 3% 2% 2% 2% 2% 1% 1% 1%
21%
10%
12%
7% 8%
7%
6%
3%
5% 6%
5% 4%
2%
1% 1%
3%
1%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
VVD D66 PVV CDA SP PvdA GL FvD PvdD CU Volt JA21 SGP DENK 50PLUS BBB BIJ1
TK2021
Peiling december 2021
Als er vandaag verkiezingen voor de Tweede Kamer zouden worden gehouden, op welke partij zou u dan stemmen?
(filter: gaat zeker wel/ waarschijnlijk wel stemmen)
(n=1.004; veldwerkperiode: 16 – 20 december 2021) 6
Publieke opinie over het
gepresenteerde coalitieakkoord
2
Een kwart van de kiezers is tamelijk tot zeer tevreden dat er een regeerakkoord gesloten is, echter is een significant groter deel van de kiezers dan in 2017, ontevreden over het
aanstaande kabinet
25%
24%
41%
10%
24%
30%
34%
11%
Tamelijk tot zeer tevreden
Niet tevreden, niet ontevreden
Tamelijk tot zeer ontevreden
weet niet Resultaten over de coalitie 2021
Resultaten over de coalitie 2017
Op 10 oktober 2017/15 december 2021 is er aangekondigd dat er een regeerakkoord is gesloten. Naar alle waarschijnlijkheid treedt er binnenkort een kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie aan. In welke mate bent u daar tevreden of ontevreden mee?
75%
49%
3%
60%
0%
20%
12%
5%
63%
22%
6%
11%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
% (zeer) tevreden
*Voor FvD, SGP, DENK, 50PLUS en Bij1 is er een te lage basis om betrouwbare uitspraken te kunnen doen
* * * * *
8
Ongeveer een kwart van de kiezers is tevreden met de komst van Rutte III en Rutte IV, terwijl bij het aantreden van Rutte I en II nog ongeveer een derde van de kiezers tevreden was over de vorming van deze kabinetten
32
36
24 25
0 5 10 15 20 25 30 35 40
okt 2010, Rutte I nov 2012, Rutte II okt 2017, Rutte III dec 2021, Rutte IV Tevredenheid over komst kabinet | % (zeer) tevreden
9
Ongeveer een kwart van de kiezers heeft tamelijk tot veel vertrouwen in een nieuwe regering van VVD, D66, CDA en ChristenUnie, dit is gelijk aan het aandeel kiezers dat tamelijk tot veel vertrouwen had bij het aantreden van Rutte III
26%
61%
13%
26%
58%
16%
Tamelijk tot veel vertrouwen
Tamelijk weinig tot heel weinig vertrouwen
weet niet Resultaten over de coalitie 2021
Resultaten over de coalitie 2017
Hoeveel vertrouwen heeft u in een regering van VVD, D66, CDA en ChristenUnie?
78%
54%
1%
86%
1%
22%
5% 8%
63%
14%
8% 8%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
% tamelijk tot veel vertrouwen
*Voor FvD, SGP, DENK, 50PLUS en Bij1 is er een te lage basis om betrouwbare uitspraken te kunnen doen
* * * * *
10
Het vertrouwen in de aanstaande coalitie is al ruim twintig jaar nagenoeg gelijk, met alleen een uitzonderlijk hoog vertrouwen aan de start van het kabinet Balkenende IV
29 28
26
42
31 31
26 26
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
aug 2002, Balkenende I juni 2003, Balkenende II juni 2006, Balkenende III
feb 2007, Balkenende IV
okt 2010, Rutte I nov 2012, Rutte II okt 2017, Rutte III dec 2021, Rutte IV
Vertrouwen bij presentatie regeer/coalitieakkoord | % (veel) vertrouwen
Hoeveel vertrouwen heeft u in een regering van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie?
11
Significant meer kiezers dan vier jaar geleden zijn tevreden over het regeerakkoord, dat
verschil zit hem vooral in dat meer kiezers van de coalitiepartijen het akkoord goed tot heel goed vinden
21%
45%
29%
5%
14%
44%
36%
6%
Goed tot heel goed
Neutraal
Slecht tot heel slecht
weet niet Resultaten over de coalitie 2021
Resultaten over de coalitie 2017
Hoe beoordeelt u het regeerakkoord op basis van wat u tot dusver weet? (basis: kiezers die weten dat er een regeerakkoord gesloten is; n=816)
50%
53%
1%
55%
3%
20%
9% 9%
43%
32%
22%
2%
17%
2%
12%
6% 9%
29%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
VVD D66 PVV CDA SP PvdA GL PvdD CU
% goed tot heel…
Partijen die in 2017 nog niet bestonden of partijen die in deze meting te weinig waarnemingen hebben, zijn niet getoond 12
Bijna drie op de tien kiezers denken dat het kabinet Rutte IV binnen een jaar valt, maar een even zo groot aandeel dacht dat bij aanvang van het kabinet Rutte III in 2017 ook
2%
29%
14%
4%
1%
23%
27%
Het valt nog in 2021
Het valt in 2022
Het valt in 2023
Het valt in 2024
Het valt in 2025
Het maakt de vier jaar vol
weet niet
Hoe lang verwacht u dat een kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zal zitten?
3%
29%
15%
2%
1%
25%
24%
Het valt nog in 2017
Het valt in 2018
Het valt in 2019
Het valt in 2020
Het valt in 2021
Het maakt de vier jaar vol
weet niet
Het aanstaande kabinet Rutte IV Kabinet Rutte III (bij aanvang regeerperiode)
13
Nagenoeg alle kiezers zijn voorstander van het terugbrengen van de btw van 9% naar 0% op groente en fruit. Maar ook meer geld jaar politie en justitie, een stijging van het minimumloon, het afschaffen van de studieleenbeurs en zowel binnenstedelijk als buitenstedelijk bouwen, zijn plannen die een grote steun genieten
91%
80%
76%
74%
68%
51%
51%
48%
5%
14%
15%
16%
22%
25%
22%
30%
3%
5%
5%
5%
20%
23%
17%
3%
4%
5%
5%
4%
4%
5%
De btw op groente en fruit wordt verlaagd van 9% naar 0%.
Er gaat meer geld naar politie, justitie en defensie. Er komt veel aandacht voor ondermijning, cybercrime, de rechtsstaat en economische veiligheid.
Het minimumloon wordt stapsgewijs verhoogd naar circa 11 euro per uur.
Het studentenleenstelsel wordt afgeschaft en de basisbeurs wordt heringevoerd.
Het nieuwe kabinet investeert in zowel binnenstedelijk als buitenstedelijke woningbouw.
De kinderopvang wordt voor werkende ouders nagenoeg gratis.
Er wordt een suikerbelasting ingesteld op suikerhoudende dranken.
De klimaatdoelstellingen worden aangescherpt.
(heel) goed Neutraal (heel) slecht weet niet
Kunt u voor elk van deze plannen aangeven hoe u deze beoordeelt?
14
Een derde van de kiezers vindt het verhogen van het budget voor ontwikkelingssamenwerking een (heel) slecht idee, evenals het invoeren van rekeningrijden in 2030, de verkenning voor de bouw van twee kerncentrales en het instellen van een suikertaks
(vorige pagina).46%
46%
44%
40%
39%
38%
33%
26%
29%
34%
34%
28%
44%
34%
32%
35%
20%
16%
6%
25%
9%
20%
28%
33%
5%
4%
16%
7%
9%
9%
6%
6%
Er komen miljardenfondsen om klimaatcrisis en stikstofcrisis aan te pakken.
Het kabinet trekt de komende vier jaar 10,7 miljard euro uit voor onderhoud van defensiematerieel en nieuwe uitgaven.
De verhuurderheffing wordt afgeschaft.
De komst van twee nieuwe kerncentrales wordt in gang gezet.
Er komt een hogesnelheids treinverbinding tussen Lelystad en Groningen.
De in gebruikname van vliegveld Lelystad wordt uitgesteld.
De invoering van rekeningrijden in 2030 wordt voorbereid.
Het kabinet verhoogt het budget voor ontwikkelingssamenwerking met 500 miljoen euro.
(heel) goed Neutraal (heel) slecht weet niet
Kunt u voor elk van deze plannen aangeven hoe u deze beoordeelt?
15
Kiezers van vrijwel alle partijen vinden het geen probleem dat het aanstaande kabinet veel geld uitgeeft, zonder dat daar bezuinigingen tegenover staan, uitgezonderd de kiezers van de PVV, JA21 en de
BoerBurgerBeweging
25%
38%
21%
16%
(helemaal) mee eens
Niet mee eens, niet mee oneens
(helemaal) mee oneens
weet niet
In hoeverre bent u het een of oneens met de volgende stelling:
Ik vind dat het aanstaande kabinet teveel geld uitgeeft zonder dat daar bezuinigingen tegenover staan.
21%
14%
34%
15% 15%
28% 29%
16%
20% 19%
46% 47%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
% (helemaal) mee eens
*Voor FvD, SGP, DENK, 50PLUS en Bij1 is er een te lage basis om betrouwbare uitspraken te kunnen doen
* * * * *
16
Kiezers hebben vooral het idee dat D66 in 2021 het meest uit de onderhandelingen heeft weten te slepen, fors meer dan D66 volgens alle kiezers in 2017 deed
Heeft u het gevoel dat...
37%
41%
43%
28%
36%
34%
32%
30%
18%
20%
14%
20%
14%
16%
18%
15%
44%
39%
49%
52%
49%
51%
50%
55%
2021....de VVD voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2017....de VVD voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2021....de D66 voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2017....de D66 voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2021....de CDA voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2017....de CDA voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2021....de ChristenUnie voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2017....de ChristenUnie voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
(ruim) voldoende (ruim) onvoldoende weet niet
17
Meer kiezers van vrijwel alle formerende partijen hebben het gevoel dat zij voldoende uit de onderhandelingen hebben weten te slepen, ten opzichte van de kiezers die de eigen inzet in 2017 beoordeelden, dat geldt alleen niet voor kiezers van de ChristenUnie
Heeft u het gevoel dat...
66%
54%
68%
37%
69%
35%
40%
57%
22%
26%
10%
26%
2%
28%
15%
7%
12%
20%
21%
36%
29%
37%
45%
37%
2021....de VVD voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2017....de VVD voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2021....de D66 voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2017....de D66 voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2021....de CDA voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2017....de CDA voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2021....de ChristenUnie voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
2017....de ChristenUnie voldoende of onvoldoende uit de onderhandelingen heeft weten te slepen?
(ruim) voldoende (ruim) onvoldoende weet niet
18
Het motto van 2021, ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’, spreekt meer kiezers aan dan het motto van het regeerakkoord uit 2017, Vertrouwen in de toekomst’
54%
27%
19%
43%
40%
16%
een tamelijk tot zeer goed motto
een tamelijk tot zeer slecht motto
weet niet Resultaten over de coalitie 2021
Resultaten over de coalitie 2017
Het regeerakkoord heeft het motto 'Vertrouwen in de toekomst.’/ ‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’.
Wat vindt u van dit motto?
19
Onderzoeksverantwoording
3
Onderzoeksspecificaties
Doelgroep
Het onderzoek is uitgevoerd onder een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder op de kenmerken geslacht, leeftijd, opleiding, regio, huishoudgrootte en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen 2021.
Steekproefbron
NIPObase consumentenpanel. Het panel van Kantar is een panel zonder zelfaanmelding. Respondenten worden geworven op basis van a-selecte steekproeven. Respondenten ontvangen een incentive voor het deelnemen aan onderzoek.
Respons
Er zijn 2.192 respondenten uitgenodigd voor deelname aan het onderzoek. In totaal hebben 1.004 respondenten deelgenomen. Dat is een respons van 46%. De resultaten zijn herwogen naar de ideaalkenmerken van de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder, op de kenmerken geslacht, leeftijd, regio, huishoudgrootte en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen gehouden in maart 2021. Bij onderzoek is er sprake van een betrouwbaarheidsinterval en onnauwkeurigheidsmarges. In dit onderzoek gaan we uit van een betrouwbaarheid van 95 procent, wat uitkomt op foutmarges van ongeveer 2-3%.
Online methode
Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van een online vragenlijst (CAWI: computer assisted web interviewing). Respondenten ontvingen een e-mail vanuit Kantar Nederland met daarin informatie over het onderzoek en een link naar de online vragenlijst.
Vragenlijst
De vragenlijst is opgesteld door Kantar.
Veldwerkperiode
Het veldwerk heeft gelopen van 15 – 20 december 2021.
21
