Teamplaat
Onderwijskwaliteit
DIGITALE OMGEVING TPO 2.0
Documentatie
Uitleg: Hoe werkt de digitale omgeving TPO 2.0?
Uitleg: Rollen, rechten en toegang Uitleg: Achtergrond
Handleiding: Beheer school- en teameigen omgeving Handleiding: Beheer teameigen omgeving
Handleiding: Aanmaken schooldomein voor sysops Handleiding: Technisch beheer voor sysops
opdrachtgever: Kennispunt MBO Onderwijs & Examinering auteur: Cor Nagtegaal
datum: november 2020 versie: 2.2
UITLEG: Achtergrond TPO 2.0
Techniek en platform
De technische omgeving van TPO bestaat uit Mediawiki software met vele extensies waarvan de uitbreiding naar een semantische wiki de belangrijkste is. Deze software wordt gehost door een externe provider. De software werkt in een zo geheten LAMP omgeving, dat staat voor Linux (operating system), Apache (webserver) , MySQL (relationele database) en PHP (programmeertaal).
Alle producten zijn open source en mogen gratis gebruikt worden.
Mediawiki is een open source software pakket dat wereldwijd door veel organisaties wordt gebruikt voor kennismanagement. Het pakket bestaat uit PHP-scripts die gebruikt worden om gegevens uit de MySQL-database te verwerken. Er zijn ook scripts die gericht zijn op beheer en onderhoud, andere voegen extra functies toe. Samen noemen we dit kortweg ‘de wiki’. Wiki wiki is Hawaïaans en betekent ‘vlug’.
De meest aansprekende gebruiker van de Mediawiki software is wellicht Wikipedia, met vele miljoenen bezoeken per dag en vele miljoenen artikelen. Half februari 2020 waren er ruim 6 miljoen Engelstalige artikelen, alles bij elkaar ruim 52 miljoen artikelen in 309 verschillende talen. En
counting... De kracht van Mediawiki is dus schaalbaarheid.
Voor TPO was de mogelijkheid om de software te gebruiken in projecten waarbij meerdere mensen tegelijkertijd aan dezelfde kennisontwikkeling werken de reden om deze omgeving te kiezen. Alles wat in de wiki gemaakt wordt wordt in principe bewaard in de database, ook minuscule wijzigingen in interpunctie e.d. Alle wijzigingen kunnen ook weer teruggehaald worden.
Behalve tekst kan Mediawiki ook afbeeldingen en multimedia-bestanden afspelen (het bewerken moet in andere pakketten gebeuren).
Basiselementen die de inhoud dragen
Los van de inhoud zijn er eigenlijk maar twee basiselementen waarmee alles wordt opgebouwd:
❖ Pagina
❖ Eigenschap (property)
Pagina
Op een pagina kan elke gewenste inhoud (tekst en plaatjes) geplaatst worden, opgemaakt met ingebouwde stijlelementen van een eenvoudige tekstverwerker of met geavanceerdere html-codes en style sheets.
Een pagina kan met een andere verbonden worden door een hypertext link. Met aanklikken ga je van de ene naar de andere pagina. In de TPO gaat de navigatie aan de hand van menu’s en met plaatjes waarvan delen interactief doorlinken naar andere pagina’s.
Eigenschap
De eigenschappen zoals hier bedoeld zijn niet de intrinsiek bij een pagina behorende gegevens, zoals omvang of datum, maar zijn er op basis van de inhoud expliciet aan toegekend. Bijvoorbeeld: “is Activiteit” of “is Procesgebied”. Ze geven zo betekenis aan de inhoud. Vandaar dat er over semantische eigenschappen wordt gesproken.
Inhoudselementen worden met hun semantische eigenschappen met elkaar in verband gebracht.
Door de semantiek kun je spreken van een relatie tussen inhoudselementen, en daarmee van de pagina’s waarop ze staan geformuleerd.
Inhoudelijke basiscomponenten van TPO
Bij het maken van de Teamplaat hebben we aan het begin een aantal basiscomponenten gedefinieerd, vanuit de inhoud:
❖ Activiteit
❖ Procesgebied
❖ Activiteitenketen
Ze zijn onderscheidbaar en (inhoudelijk) gerelateerd. Er zijn op dit moment 110 Activiteiten, 10 Procesgebieden, 6 Activiteitenketens, elk op een eigen pagina vastgelegd.
Semantische eigenschappen
Je ziet aan de plaatjes en de beschrijving wat wat is, maar voor de technologie is het nodig om bij elke pagina met zo’n inhoudselement te definiëren “is Activiteit” of “is Procesgebied” of “is
Activiteitenketen”. Dit zijn dus semantische eigenschappen van die pagina’s, ze hebben daarmee ook voor de techniek “betekenis” gekregen.
Op dezelfde manier hebben we eigenschappen gedefinieerd die over de relatie van de componenten gaan. In eerste instantie eenvoudig: “hoort bij Procesgebied ...” en “hoort bij Activiteitenketen ...”.
Zo is het mogelijk om vraagstellingen als “uit welke activiteiten bestaat dit procesgebied?” of “welke activiteiten in deze keten zijn in geen enkel procesgebied opgenomen?” om te zetten naar een voor de techniek uitvoerbare vraag, die meestal query wordt genoemd.
Uitbreiding met nieuwe componenten en eigenschappen
De geschetste inrichting maakt het mogelijk om nieuwe componenten en nieuwe eigenschappen naadloos toe te voegen, zonder dat herontwerp of herprogrammering nodig is.
Al in TPO 1.0 is als basiscomponent opgenomen:
❖ Casus
Bij een Casus gaat het om een gebeurtenis die een startpunt, een aanleiding, heeft die hoort bij een van de andere componenten en die meestal ook gevolgen beschrijft die weer horen bij
componenten. Ook die relaties zijn vastgelegd met behulp van de semantische eigenschappen “...is aanleiding voor...” en “...is gevolg van...” zodat het mogelijk is de verbanden in samenhang te
In TPO 2.0 zijn er nog twee basiscomponenten bijgekomen:
❖ Handreiking
❖ Contact
Deze componenten zijn door de semantische eigenschappen “...hoort bij...” gekoppeld aan andere basiscomponenten.
Een Handreiking kan horen bij een activiteit, procesgebied, keten of casus (en meerdere tegelijk), een Contact vooralsnog alleen bij activiteiten (ook meerdere tegelijk). Bij een handreiking gaat het in de huidige uitwerking om een link naar een plaats waar zich een webpagina of document bevindt met feitelijke service informatie, de handreiking heeft geen eigen inhoud behalve een korte samenvatting die als infobox geopend kan worden.
Er zijn landelijke handreikingen die door het Kennispunt MBO worden beheerd. Voor scholen die een schooleigen domein hebben is het mogelijk eigen handreikingen als link in te voeren.
De component Contact is op dit moment alleen van belang in schooleigen domeinen en bevat de gegevens van een contactpersonen of organisatieonderdelen die betrokken zijn bij de uitvoering van de gekoppelde activiteit.
Presentatie volgt verwacht gebruik
De basiscomponenten en eigenschappen vormen met elkaar een netwerkstructuur, een zg. graaf.
Omdat er geen sprake is van hiërarchie, komen er bij de presentatie voor het gebruik extra vrijheidsgraden beschikbaar. Die zetten we in ten dienste van het verwachte gebruik.
Bij wijze van voorbeeld een van de presentatieschermen, een activiteit uit een procesgebied (1), beschreven naar inhoud (2) en gepresenteerd met direct gerelateerde schooleigen contact (3), documenten (4), landelijke handreikingen (5) en suggesties voor nabij gelegen informatie (6).
De verschillende elementen zijn bij elkaar geplaatst op één schermpagina maar hebben elk hun eigen ontstaansgeschiedenis en regime van opslag en beheer.
Meerdere schooleigen omgevingen naast elkaar in naamruimten
De werkelijkheid van de Mediawiki software is net iets complexer dan hierboven beschreven aan de hand van basiscomponenten. Geavanceerder ook, en daardoor precies wat we nodig hebben om in één enkele technologische omgeving toch te kunnen werken met meerdere schooleigen domeinen.
Pagina’s vormen de bouwstenen voor de inhoud. Ze kunnen gemaakt worden door een titel op te geven en met een eenvoudige tekstverwerker met wat opmaak mogelijkheden een leeg vel te vullen.
Er zijn ook pagina’s mogelijk die je “gespecialiseerd” zou kunnen noemen. Denk aan sjablonen, formulieren, menu’s voor de besturing of navigatie, speciale overzichts- en beheerpagina’s voor systeembeheerders, en meer.
Om onderscheid te kunnen maken tussen die verschillende soorten pagina’s worden de titels van die pagina’s voorafgegaan door een typeaanduiding met dubbele punt. Bijvoorbeeld: Formulier:
Handreiking maken, of Gebruiker: Nelleke, of Sjabloon: Aanbodketen. En zo voort.
Die type aanduiding wordt Naamruimte (Namespace) genoemd. De algemene naamruimte (die Hoofdnaamruimte (Main) wordt genoemd) is de default en wordt meestal niet expliciet meer genoemd.
Het is voor de TPO-beheerder (sysop) mogelijk om zélf naamruimten aan te maken.
Die mogelijkheid benutten we voor de schooleigen domeinen. Letterlijk zo: elke school krijgt zijn eigen naamruimte. De naam van die ruimte is meestal de naam van de school of een verkorte aanduiding (technisch gezien mogen een aantal tekens, waaronder spaties, niet in de naam gebruikt worden). Pagina’s van verschillende scholen onderscheiden zich in de naamruimte, zodat op het oog gelijke paginatitels mogelijk zijn. Bijvoorbeeld: Novacollege:Examenreglement,
Twente:Examenreglement, enzovoort.
Beheer
Een naamruimte mag alle inhoud bevatten. De school-/instellingsbeheerder is vrij de eigen naamruimte in te vullen, maar TPO ondersteunt alleen de ontsluiting van:
❖ Eigen handreikingen in de vorm van links en te downloaden documenten
❖ Eigen contacten voor nadere informatie bij activiteiten
❖ Toelichtende teksten bij de basiscomponenten Activiteitenketen, Procesgebied en Activiteit
Er zijn in de TPO-omgeving gereedschappen gemaakt zodat een school-/instellingsbeheerder die onderdelen ook kan aanmaken, bewerken en koppelen aan de juiste componenten. De
gereedschappen ogen als eenvoudige invulformulieren, maar onder water is de semantische
functionaliteit van de software zo ingericht dat alles op de goede plekken terechtkomt. De gebruikers merken niets van de techniek van de TPO-omgeving.
In de huidige versie van TPO is het ook mogelijk om op team-niveau informatielinks te koppelen aan onderdelen van de TPO. Hiervoor wordt een eigen semantisch invulformulier gebruikt.
