23 I KRAX
Opvoedingswinkels zijn niets nieuws onder de zon. De opvoe- dingswinkel van Genk, bijvoor- beeld, bestaat al meer dan 10 jaar.
Ook in andere steden, zoals Ant- werpen, waren er al heel wat sa- menwerkingsverbanden en net- werken inzake opvoeding en op- voedingsondersteuning. Sinds 13 juli 2007 regelt een heus decreet echter dat er in elke centrumstad een opvoedingswinkel moest komen. Vandaag zijn er een 14-tal opvoedingswinkels, en het aantal blijft toenemen. Reden genoeg om eens op bezoek te gaan bij een opvoedingswinkel. Wij waren te gast in de opvoedingswinkel van Antwerpen (open sinds juli 2008);
coördinatrice Patty De Bruyckere was onze gastvrouw.
Krax • Wat is een opvoedingswin- kel?
Patty De Bruyckere • Het idee van de opvoedingswinkel is om op een laagdrempelige, anonieme en koste- loze manier ondersteuning te verle- nen aan ouders in verband met op- voeding. We hebben geen pasklare antwoorden: we werken vraagge-
VOOR
WANNEER OPVOEDEN EVEN
TEGENZIT
DE OPVOEDINGSWINKEL ONDERSTEUNT OUDERS
Nancy De Backer
stuurd op basis van de ervaringen van de ouders, wat ze vragen, wat ze nodig hebben. We bieden met andere woorden maatwerk. En we nemen elke vraag serieus.
Ouders zijn de experts. Zij kennen hun kind het beste, wij niet. We willen die krachten sterk benadruk- ken: wanneer ouders vastzitten, trachten we hen handvaten te geven die hen terug de kracht geven om aan de slag te gaan.
Een opvoedingswinkel mag ook niet op een eilandje zitten. Er moet af- stemming zijn tussen alle partners die binnen een stad bezig zijn met opvoeding en opvoedingsondersteu- ning. Hiervoor is er in Antwerpen een adviesraad opvoedingsondersteu- ning, waarin verschillende organisa- ties die bezig zijn rond opvoeding en opvoedingsondersteuning (zoals OCMW, CLB, K&G…) samenkomen.
Antwerpen heeft ook een vrij unieke opsplitsing: de opvoedingswinkel (voor de rechtstreekse, niet profes- sionele opvoeder zoals ouders, grootouders, tante…) aan de ene kant, en het Steunpunt Opvoedings- ondersteuning (voor de professionele opvoeder en regiefunctie) aan de
andere kant. Niet in elke stad is er deze opsplitsing. In Mechelen, bij- voorbeeld, kunnen rechtstreekse en professionele opvoeders beiden terecht in de opvoedingswinkel.
Krax • Wat zijn de voornaamste taken van een opvoedingswinkel?
Patty • Eerst en vooral informatie aanbieden rond alles wat met opvoe- ding te maken heeft. Zoals informa- tiebrochures, vormingen… En na- tuurlijk ook algemene opvoedings- vragen beantwoorden, zoals vragen rond zindelijkheidstraining, of “Mijn kindje verveelt zich tijdens de vakan- tie, hoe kan ik hiermee omgaan?”…
Daarnaast verstrekken we pedago- gisch advies wanneer ouders aange- ven dat ze geconfronteerd worden met een situatie waarop ze geen antwoord kunnen formuleren. Dit is een kortdurende begeleiding. Er vinden maximaal gesprekken plaats van ongeveer een uur. Samen met de ouders wordt de situatie verkend, wordt er gekeken naar problemen, maar evengoed naar wat er goed loopt. We vertrekken vanuit een positieve benadering. Door het positieve te benadrukken, geeft dit ouders vaak terug kracht. Doordat >
dossier
© www.flickr.com
KRAX I 2
ouders hun verhaal doen aan een objectief, onafhankelijk iemand geeft hen dit vaak een ander perspectief op het probleem en kunnen ze al terug aan de slag, hebben ze weer moed. Doordat wij gewoon luisteren, komen ze vaak zelf tot nieuwe in- zichten en mogelijkheden. Sommige ouders hebben genoeg aan 1 ge- sprek, andere komen nog terug voor een follow-up gesprek, weer anderen willen nog meer tips…
Wanneer we merken dat een pro- bleem te complex is of meer tijd zal vergen dan gesprekken, hebben we een doorverwijsfunctie. We bekijken met de ouders de verschillende mo- gelijkheden. Vaak ondernemen ze zelf de volgende stappen, maar soms regelen wij ook het eerste contact met de hulpverlenende organisatie.
Zo hebben we bijvoorbeeld een al- leenstaande moeder gehad die ook financiële moeilijkheden had en problemen met de ex-partner. De problematiek was zo complex dat we haar hebben doorverwezen naar een andere organisatie om die proble- men op te lossen.
Tenslotte zetten we ook voorlich- tings-, opleidings-, vormings- of trainingsactiviteiten op. Vaak gebeurt
dit in samenwerking met andere organisaties, zoals de Gezinsbond, Kind & Gezin… Soms zijn het infor- matieavonden waar de nadruk ligt op het geven van informatie. Soms zijn het workshops waar ouders zelf actief aan de slag kunnen gaan, soms zijn er lezingen voorzien…
Bos en stad
Krax • Waarom komen ouders naar een opvoedingswinkel?
Hebben ze geen netwerk waarop ze kunnen terugvallen?
Patty • Vroeger deed iedereen een beroep op ouders, buren, familie… Er was een heus sociaal netwerk waarop je kon terugvallen. Nu zien we twee zaken. Enerzijds leef je in een stad sneller geïsoleerd; is er sprake van anonimiteit waardoor er geen sociaal netwerk is. Anderzijds zien ouders die een sociaal netwerk hebben het bos door de bomen niet meer. De ene zegt: “Doe dit”, de andere zegt: “Doe dat”. Op de duur weten ouders het niet meer, en dan is het handig dat er een opvoedings- winkel is.
We willen als opvoedingswinkel
“Er is een tijd ge-
weest dat je niet
mocht
zeggen dat er iets
moeilijk liep in de opvoeding.
Nu kan dat wel.”
© www.flickr.com
2 I KRAX vragen rond opvoeding en opvoe-
dingsondersteuning uit de taboe- sfeer halen. Er is een tijd geweest dat je niet mocht zeggen dat er iets moeilijk liep in de opvoeding. Nu kan dat wel. Elke vraag is welkom, zeker in deze tijd van nieuw samengestelde gezinnen, alleenstaande ouders, ouders van verschillende origine…
Krax • Wat voor vragen hebben ouders?
Patty • Het zijn zeer verscheiden vragen, gaande van “mijn kind gaat moeilijk slapen” tot vragen over het stellen van grenzen “mijn zoon wil niet meer naar school, maar hij gaat ook niet werken en hij denkt dat het hier een hotel is”. Soms doen we onrechtstreeks aan preventie: er komt een 2de kindje aan, en ouders willen weten hoe ze het eerste kindje kunnen betrekken bij de zwanger- schap om jaloezie te vermijden. De vragen zijn zeer verschillend naarge- lang de leeftijd van het kind, de leef- wereld waartoe de ouders behoren…
Krax • Hoe komen ouders hier te- recht?
Patty • We merken hier een verschil tussen ouders uit de middenklasse en ouders uit kansengroepen. De eerste groep vindt zelf de weg via het inter- net, via de spots die ze op televisie hebben gezien, via de informatiebro- chures die ze op school hadden zien liggen, via mond aan mond reclame van vrienden. Voor deze groep maakt het ook niet uit waar we gelegen zijn.
Voor de ouders uit kansengroepen verloopt het toch wel anders. Zeker bij de opstart van onze winkel kwamen ze vrij weinig over de vloer.
We zijn dan ook gestart met het bekend maken van ons aanbod bij organisaties zoals moedergroepen, buurthuizen, verenigingen waar armen het woord nemen… We merken dat deze organisaties vaak een brugfunctie vervullen tussen ons en de ouders. Vaak komt een begelei- der van die organisatie de eerste keer mee: dit verlaagt de drempel. Voor deze ouders is nabijheid van de winkel wel een belangrijk gegeven.
Nu we een dik half jaar bezig zijn, hebben we eigenlijk een mooie mix van middenklasse- en kansengroe-
pen. En dat is ook onze bedoeling:
de opvoedingswinkel is er voor elke ouder!
Krax • Komen ouders uit vrije wil?
Patty • Ja, soms worden ze wel doorverwezen door andere organisa- ties, bijvoorbeeld CLB of school. Dit loopt vaak iets minder gemakkelijk.
De vraag komt initieel niet echt van de ouders, maar werd hen ten dele opgelegd. Iemand anders heeft hen gezegd: “Ga daar eens langs, ze zullen u wel kunnen helpen”. Het is makkelijker werken wanneer de ouders zelf vragende partij zijn.
Een concreet voorbeeld is dat van een alleenstaande moeder die hier terecht was gekomen door het CLB.
Het verhaal ging als volgt: man had het gezin verlaten, moeder kon de huur niet meer betalen, ze had ook geen job, de jeugdrechter wilde de kinderen plaatsen… En op het einde van het verhaal zegt de moeder: “Het CLB heeft gezegd dat mijn kinderen onhandelbaar zijn en dat ik maar eens naar de opvoedingswinkel moest gaan voor hulp”. Het blijkt dan heel duidelijk dat er eerst een heel deel andere problemen dienen opge- lost te worden, vooraleer we tot de opvoedingsvraag kunnen komen.
Vaak nemen de opvoedingsproble- men ook af wanneer de andere zaken in orde zijn, als de vrouw eerst voor haar eigen welzijn heeft ge- zorgd en terug een aantal zaken op orde heeft kunnen stellen. Dan heeft ze terug de kracht om de opvoe- dingsproblemen aan te pakken of verdwijnen ze vanzelf als gevolg van het wegwerken van stressvolle facto-
ren.
Het is dan jammer dat in dit geval het CLB de moeder heeft doorverwe- zen naar ons. Jammer voor die moeder, want die heeft de moeilijke stap moeten zetten om hier binnen te komen en heel haar verhaal te doen. Maar het is ook jammer dat organisaties niet goed weten wat we exact doen. Het is net daarom dat we ons aanbod bekend gaan maken bij allerlei organisaties.
Open deur
Krax • Kunnen ouders hier zomaar binnenstappen?
Patty • Ja, ouders kunnen binnen- stappen, maar ze kunnen ook bellen, mailen of een afspraak maken. Maar ouders komen het liefst langs in de winkel en het liefst op afspraak. Het eerste contact verloopt vaak per mail of per telefoon. We zijn elke maan- dag- woensdag en vrijdagmiddag open van 13 tot 1 uur (in Antwerpen, maar de openingsuren verschillen per stad).
Krax • Zijn die openingsuren geen probleem, voor bijvoorbeeld wer- kende ouders?
Patty • We stellen ons flexibel op en plannen een gesprek buiten de ope- ningsuren indien nodig. Avonden en zaterdagen zijn vaak ontzettend druk voor ouders. Ze moeten de kinderen in bed steken, of ze moeten de kin- deren van het voetbal naar de teken- school brengen…
Soms gebeurt het wel dat ouders hier pas om 1 uur kunnen zijn, en >
dan blijven we wel open, maar vaak
“Soms zijn het informatieavon- den waar de nadruk ligt op het geven van informatie. Soms zijn het workshops waar ouders zelf actief aan de slag kunnen gaan.”
© www.flickr.com
KRAX I 2
nemen ouders zelfs vakantie als het moet. Ze komen dan ook geregeld met z’n tweeën.
Krax • En hoe zit het met jeugd- werkers?
Patty • Ook jeugdwerkers kunnen ons aanbod naar ouders toe mee helpen bekend maken en hen voor een opvoedingsvraag doorsturen naar een opvoedingswinkel. Voor folders en infomateriaal kunnen jeugdwerkers beroep doen op de opvoedingswinkel.
Omdat jeugdwerkers op een profes- sionele manier in aanraking komen met opvoeding, kunnen ze zelf echter beter worden geholpen door het Steunpunt opvoedingsondersteu- ning. Die kunnen bijvoorbeeld helpen bij een vraag over het opzetten van een project rond het betrekken van ouders in de eigen werking. In de praktijk merken we echter dat ze bijna nooit een beroep doen op ons aanbod.
Krax • Nog een laatste afsluitende en kritische vraag: hoe weet je nu of jullie goed bezig zijn?
Patty • Het is natuurlijk erg moeilijk om na te gaan of mensen tevreden zijn over de opvoedingswinkel. Dit hoofdzakelijk omdat we anoniem werken. Wij hebben geen contactge- gevens van ouders.
Aan de andere kant is het soms ook frustrerend dat we niet weten hoe het afloopt, maar we hebben de keuze gemaakt om laagdrempelig te werken. We willen dat ouders kunnen binnenlopen in de opvoe- dingswinkel zonder dat hun privacy wordt geschonden. ×
SAMENGEVAT
1 Een opvoedingswinkel is er voor iedereen die rechtstreeks en onrechtstreeks bezig is met op- voeden. (Dus ook voor de jeugdwerker.)
2 Je mag eindelijk zeggen dat opvoeden niet altijd even gemakkelijk en leuk is, en dat je af en toe wat hulp kan gebruiken.
(Vervang ‘opvoeden’ door ‘jeugdwerk’ en deze tip geldt ook voor jeugdwerkers.)
3 Wanneer mensen uit vrije wil komen (basisprin- cipe van een opvoedingswinkel), dan leidt dit tot een beter resultaat.
(Herkenbaar in het jeugdwerk?)
KRAX I 2
