Het Zeggeblad
Afdeling Nieuwegein-IJsselstein e.o. | oktober 2018
Koele maar succesvolle Nationale Nachtvlindernacht in Nieuwegein Dank je wel natuurgidsen!
Verslag excursie Eiland van Schalkwijk
Het Zeggeblad
Afdeling Nieuwegein-IJsselstein e.o. | oktober 2018
Van het bestuur
Het bestuur is ondertussen zijn 2e jaar ingegaan en we noemen het dus zelf maar niet meer het nieuwe bestuur. We zijn druk bezig geweest met allerlei technische zaken. Zo zijn er nieuwe statuten en er is een privacy document opgesteld voor de AVG. Het zijn dingen waarvan niemand het direct merkt, als ze niet gebeuren, maar die of verplicht zijn of op de lange termijn wel nodig.
Het is nog maar een klein bestuurtje, maar we doen net als de zilverschoon op de foto: we houden onze kop boven het zand en de lopende zaken op orde.
Omdat we nog maar zo klein zijn willen we onze tijd wel zo goed mogelijk besteden. Dat betekent onder andere dat we bepaalde werkzaamheden als de ledenadministratie en het innen van de contributie zoveel mogelijk via de landelijk IVN administratie willen laten lopen. Op die manier wordt het robuuster en beter overdraagbaar en, niet onbelangrijk, kunnen we ons op andere zaken richten. Zo is volgend jaar het 25 jarig jubileum en dat is een mooie gelegenheid om weer eens uit te pakken met allerlei feestelijke en leerzame activiteiten.
Het is de bedoeling dat we daar samen van gaan genieten, maar ook dat we die samen gaan organiseren. We zijn tenslotte een vereniging van vrijwilligers.
De afdeling heeft al heel wat wortels, laten we kijken wat er allemaal nog uit kan groeien. Er is tenslotte ook weer een Zeggeblaadje tevoorschijn gekomen.
Martin van Genderen
FOTO: martin van genderen | Zilverschoon
Colofon
Redactie Loes Truijens Mary van der Plank Mieke kroondijk Drukker:
Editoo B.V. te Arnhem
Kopij voor het volgende nummer graag voor 1 februari sturen naar redactiezeggeblad@gmail.com
Jaar gang 2 4
Inhoud
4 Verslag excursie Eiland van Schalkwijk 6 Koele maar succesvolle Nationale Nachtvlinder Nacht in Nieuwegein
8 Bossenwaard
10 Dank je wel natuurgidsen!
11 Zijpaadjes 12 Boomfeestdag in
Batau Zuid in Nieuwegein 13 Natuurvriendelijke oevers 14 Rubriek ‘Wat is dit?‘
antwoord & nieuwe vragen 16 De regenboog
17 Klimaatneutraal IJsselstein 18 Oproep en excursies 2018
Oktober 2018 3
Algemene verordening
gegevensbescherming (AVG)
Sinds enige tijd geldt voor bedrijven en organisaties en dus ook voor ons als IVN de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).
De basis van deze verordening is dat we zorgvuldig om moeten gaan met persoonsgegevens. Wat de regels zijn voor zorgvuldig omgaan staat overigens nergens in de AVG precies beschreven.
Wel is het verplicht dat we zelf ergens beschreven heb- ben hoe we als afdeling de AVG invullen en dat is nu ook gebeurd in ons beleidsplan privacy (https://www.ivn.nl/
afdeling/nieuwegein-ijsselstein-eo/onze-afdeling).
Hierin staat onder andere welke gegevens we bewaren en waarvoor we die nodig hebben.
Een belangrijk punt is verder dat leden het recht hebben om in te zien welke gegevens van hen worden bewaard.
Ook hebben ze het recht om te vragen uit het systeem verwijderd te worden.
Zorgvuldig omgaan met persoonsgegevens moeten we niet alleen als vereniging en bestuur, maar ook als individueel lid. Een mooi voorbeeld is de mail: een mail naar een klein groepje mensen die elkaar kennen en waarvan het handig is dat ze elkaar ook kunnen bereiken kan gewoon; een mail naar een grote groep onbekende mensen kun je beter BCC doen. Het mooie van dit voorbeeld is dat je wel aanvoelt dat het meestal iets er tussenin zal zijn en dan moet je toch zelf beslissen; want harde regels zijn er niet.
Het lijkt en is allemaal een wat formeel gedoe; het zijn voor een groot deel zaken die we uiteraard al zoveel mogelijk zo doen. Toch is het een goede aanleiding om ons met z’n allen weer eens wat bewuster van privacy te zijn.
Martin van Genderen
Nieuwe redactie
Na vele jaren heeft ook Marina Verdaasdonk de redactie verlaten. Namens alle leden willen we de redactieleden, die de laatste jaren het Zeggeblad gemaakt hebben, hartelijk bedanken voor hun inzet. Gelukkig blijft Mieke Kroondijk de opmaak van het blad verzorgen. Dat is heel fijn.
De redactie is aangevuld met 2 nieuwe leden.
Mary van der Plank voor iedereen een ‘oude’ bekende en nog een ‘nieuw’ lid: Loes Truijens.
Wij hopen de komende tijd samen met jullie invulling te geven aan het Zeggeblad.
Ook het Zeggeblad vernieuwt, zowel uiterlijk als innerlijk;
Mieke past het uiterlijk aan volgens de nieuwe richtlijnen van de landelijke IVN en het bestuur heeft ons gevraagd om het Zeggeblad (weer) meer een lokale invulling te geven met berichten van en voor de leden van onze afdeling.
Het eerste nummer hebben jullie nu in handen en we hopen dat het jullie bevalt. Voel je vrij om ons te laten weten wat niet of juist wel in de smaak valt.
We willen ook wat nieuwe rubrieken toevoegen. Het lijkt ons leuk als IVN leden hun favoriete plekjes in de regio met elkaar te delen. Bij deze dus een oproep om een foto te maken van je favoriete plekje en die met een beschrijving en een route om er te komen in te sturen voor de rubriek
‘mijn favoriete plekje’. Ook willen we graag nog meer stukjes en foto’s plaatsen over excursies, cursussen en andere activiteiten van de IVN in onze regio. Het lukt ons als redactieleden niet om alle activiteiten bij te
wonen. Daarom zoeken we enthousiaste leden die voor ons activiteiten willen bezoeken en er een stukje over schrijven, foto’s van maken of ter plaatse een interview houden. Spreekt je dat aan? Laat ons dat dan weten.
Ook als je andere ideeën hebt voor (rubrieken in) het Zeggeblad. Laat het weten!
Dit en andere kopij graag voor 1 februari 2019 naar redactiezeggeblad@gmail.com
Voor nu veel leesplezier en een mooie herfst en winter.
Namens de redactie, Loes Truijens
IVN
ivn instituut voor natuureducatie en duurzaamheid is een landelijke vereniging van vrijwilligers en beroepskrachten.
het doel van het ivn is het bevorderen van een duurzame samenleving door het organiseren en stimuleren van edu- catieve activiteiten in de ruimste zin van het woord.
het Zeggeblad is het blad voor leden en donateurs van de afdeling nieuwegein-iJsselstein en omstreken van ivn.
onze afdeling omvat de gemeenten nieuwegein, iJsselstein en houten. informatie over de afdeling is ook te vinden op https://www.ivn.nl/afdeling/nieuwegein-ijsselstein-eo.
gelieve afbeeldingen (bij teksten of los) in zo groot moge- lijke resolutie aan te leveren. graag de afbeelding noemen naar het bijbehorende tekstbestand of naar het onderwerp van de afbeelding. in Word geplaatste afbeeldingen dienen ook apart als JPeg-bestand aangeleverd te worden.
Zwart/wit advertenties zijn te plaatsen voor de volgende bedragen: 1/8 pagina € 7,- ; 1/4 € 14,- ; 1/2 € 25,-.
advertenties in kleur zijn te plaatsen voor de volgende bedragen: 1/8 € 14,- ; 1/4 pagina € 28,- ; 1/2 € 50,-.
Verslag excursie
Eiland van Schalkwijk
Op 22 april hebben we een gecombineerde fiets- en wandelexcursie georganiseerd naar het eiland van Schalkwijk.
Het was lang geleden dat wij een fietstocht organiseerden.
We waren dus ook heel benieuwd hoe het zou gaan. Het was leuk om te zien dat we met een flinke groep op pad konden gaan. Via het grote project ‘aanleg 3e Sluiskolk bij de Beatrixsluizen’ fietsten we naar Tull en ‘t Waal.
De donkere wolken die op de foto’s te zien zijn, waren van het voorwandelen, gelukkig was het weer minder dreigend op de dag zelf.
We zijn een rondje gaan wandelen vanaf de ‘Batterij aan de Waalse Wetering’. De functie van deze Batterij was om samen met het verdedigingswerk aan de Korte Uitweg een niet-inundeerbare strook terrein te verdedigen. En men zou in geval van oorlog het gebied kunnen verdedigen richting Houten. Er is een mooie wandeling uitgezet door
het gebied. Deze route hebben we gevolgd.
Het was leuk om mee te maken dat mensen die in de Lopikerwaard wonen, duidelijk de verschillen waarnamen tussen hun eigen gebied en dit gebied. Met name de hogere waterstand in de sloten viel hen op. Daaraan zag je ook goed dat er een strook grond inderdaad nog steeds hoger is dan in andere polders.
Een aantal jaren geleden is het gebied aangewezen als waterbergingsgebied. Daarom staat een deel van de polder onder water. Daar zijn de bomen letterlijk verdronken.
Verder beleefden we het open landschap en konden genie- ten van de oude hoogstam fruitbomen. Het lijkt wel of het landschap niet meer veranderd is in deze omgeving sinds het einde van de 19e eeuw. Gaaf om te zien dat dit mogelijk is in de dichtbevolkte omgeving die de provincie Utrecht natuurlijk gewoon is. Het is een mooie wandeling om zelf ook eens te gaan doen.
AuTEuR: carin laarman
FOTO’S: carin laarman
Oktober 2018 5
Koele maar succesvolle
Nationale Nachtvlindernacht in Nieuwegein
De Nationale Nachtvlindernacht in Nieuwegein op 22 juni 2018 was koel maar succesvol! De nachtvlinderwerkgroep van de Milieuwerkgroep Houten in samenwerking met het IVN Nieuwegein-IJsselstein had in het MEC en het
Natuurkwartier de avond voorbereid. Vooraf was er een dia presentatie over de verschillende nachtvlindersoorten.
Buiten waren twee lakens met speciale lampen opgesteld, een vlinderlokdoos en in het park was een route uitgezet met vlinderlokstoop. Er kwamen ongeveer 30 bezoekers die na de diapresentatie enthousiast met camera, zaklan- taarns en potjes nachtvlinders gingen zoeken. Er was een tafel met boeken waar men kon opzoeken welke nacht- vlinder er gevonden was.
Ondanks het koele weer zagen we toch veel mooie nacht- vlinders. Waargenomen nachtvlinders zijn ongeveer 35 macro’s (vnl. uilen en spanners) en 13 micro’s. Zeldzame macro: bruine sikkeluil. Zeldzame micro’s: waasjesstippel-
mot. De voorheen vrij zeldzame maar inmiddels algemene Oranje O-vlinder en Zwart weeskind waren ook mooi om te zien. Natuurlijk zijn er ook algemeen voorkomende nachtvlinders die erg leuk zijn om tegen te komen omdat ze zo mooi zijn. Ik denk dan aan b.v. de prachtige vuur- steenvlinder, de peper-en-zout vlinder en het roesje.
De ondeugende maar mooie buxusmot was ook aanwezig in de witte en bruine variant.
Alle soorten zijn gefotografeerd, op naam gebracht, en doorgegeven aan www.waarneming.nl.
De Vlinderstichting gebruikt die gegevens om uit te zoeken hoe het met de nachtvlinders in Nederland gaat.
De volgende Nationale Nachtvlindernacht vindt plaats in het weekend van 31 augustus 2019. Lees meer over de Nachtvlindernacht op www.nachtvlindernacht.nl, hier kunt u tegen die tijd ook lezen waar de nachtvlinder- nachten gehouden worden.
AuTEuR: els tove, coördinator nachtvlinderWerkgroeP milieu WerkgroeP houten i.s.m. ivn nieuWegein
FOTO: mary van der Plank | Presentatie door ariena brinkman
Oktober 2018 7
FOTO: mary van der Plank | determinatie van de nachtvlinders
FOTO: els tove | roesJe FOTO: els tove | gestreePte goudsPanner
FOTO: els tove | gerande sPanner
Bossenwaard bij Vreeswijk
Ruimte voor de rivier, ruimte voor planten
Met de plantenwerkgroep komen we graag in de Bossen- waard, die een paar jaar geleden heringericht is om meer ruimte te geven aan de rivier. Dat we daar zo graag komen, komt doordat er heel veel verschillende soorten planten voorkomen.
De Bossenwaard is een zeer afwisselend gebied geworden met op een klein oppervlak verschillende biotopen (leef- plekken): dijken, hellingen, vlakke stukken, droge, voch- tige en natte stukken, plekken met veel klei, met veel zand of zelfs rotsig en alle mogelijke overgangen daartussen.
Omdat planten allemaal hun eigen eisen aan de omgeving stellen, betekent veel verschillende biotopen al bijna het zelfde als veel verschillende soorten planten.
Dat er veel soorten staan wil trouwens niet zeggen dat ze het allemaal makkelijk hebben. Door het jaar heen wisselen de omstandigheden sterk, van heel droog tot onder water staand, van koud in de winter tot heel warm in de zomer.
Het is sowieso een wonder dat er nog planten groeien als je de uiterwaard in de winter onder water ziet staan.
Vermijden van de moeilijke tijd of aanpassen
Te droog - Wanneer je eind februari op een zonnige dag op een hoog en droog stukje heel goed kijkt, kun je toch al de eerste kleine witte bloempjes vinden van de vroege- ling. Planten als vroegeling noem je winterannuellen. Ze bloeien heel vroeg want in de zomer is het te warm en te droog voor ze. Ze overleven dan als zaad. Na de zomer kiemen ze en overwinteren als kleine plantjes, die al vanaf
februari klaar staan om snel te bloeien. De vroegeling is dus genoemd naar hun bloei periode. Planten die het later op deze droge plekken toch goed doen zijn goed aangepast.
Sommige zijn echte vetplanten, die goed water kunnen vasthouden, zoals de muurpeper. Andere hebben haren op de stengel en bladeren tegen het uitdrogen.
Te nat - In de Bossenwaard heb je uiteraard niet alleen te droge maar juist ook te natte plekken, vooral langs de oevers van de gegraven kreken. Hier staan zogenaamde zomerannuellen, zoals ganzenvoeten en tandzaad. Deze forse planten, hebben hun moeilijke periode juist in de winter en het voorjaar. Ze overleven dan als zaad. In de (na) zomer ontkiemen ze en hebben vervolgens haast om nog voor de winter heel snel te groeien, te bloeien en zaad te zetten. Daar hebben ze veel voedsel voor nodig en geluk- kig zijn de oevers dan ook voedselrijke plaatsen. Je kun het nieuwe materiaal wat aanspoelt hier vaak als een strook van natuurlijke compost zien liggen op de rand van land en water.
Iets hoger op de oevers en op de kribben staat een vegetatie met meerjarige kruiden die ook van voedselrijk houden, maar die het op de iets drogere plek ’s winters wel redden.
Plantenliefhebbers houden vaak van vegetaties in voedsel- arme omstandigheden, maar dit soort oevers zijn ook erg bijzonder. Er zijn maar weinig borders in tuinen waar het kleuriger is. Boerenwormkruid, kattenstaart, moerasan- doorn, poelruit, aster en guldenroede staat hier manshoog te bloeien.
AuTEuR: martin van genderen
FOTO: martin van genderen | vroegeling FOTO: martin van genderen | kruisdistel en kruiskruid
FOTO: martin van genderen | vroliJke overbegroeiing FOTO: martin van genderen | muurPePer
Oktober 2018 9
Plantenexcursie Bossenwaard 8 juli
Sinds een paar jaar hebben we er in Nieuwegein een mooi nieuw natuurgebied bij: de Bossenwaard langs de Lek. Deze winter hadden we al een wandeling naar de rivier, om iets te vertellen over dit gebied en het project Ruimte voor de Lek. En op 8 juli organiseerden we een plantenexcursie ín het gebied, met de gidsen Carin Laarman, Karin Lenten, Pieter van de Tillaard en ondergetekende. We hadden een mooie opkomst van ruim 25 geïnteresseerden. En prachtig weer, een hoedje tegen de felle zon was geen overbodige luxe, zoals de foto laat zien. Allereerst werd een en ander verteld over Ruimte voor de Lek en de bijzonderheden van het gebied, waarna we een wandeling maakten over de uiterste landtong langs de Lek, onder de bruggen door
tot bijna ter hoogte van het Klaphek. Duidelijk was te zien dat elk stuk zijn eigen vegetatie heeft. We zagen o.a.
de bijzondere aardbeiklaver, veel honingklaver, kamille, watermunt én hertsmunt, kattenstaart, boerenwormkruid, jacobskruiskruid, kruisdistel, heksenmelk en ook - plaat- selijk massaal - de grote kaardebol die net in bloei stond en mooie plaatjes opleverde. Tussen al dat bloeiends dwarrel- den vrolijk diverse vlinders, waaronder icarusblauwtje en bruin blauwtje.
Veel mensen waren voor het eerst in De Bossenwaard en waren enthousiast over dit mooie en verrassende nieuwe natuurgebied zo vlak bij de stad.
AuTEuR: cecile kuiPers
FOTO: carin laarman | bosseWaard groePsexcursie
FOTO: carin laarman | kaardebol FOTO: karin lenten | icarusblauWtJe oP Jacobskruiskruid
Dank je wel natuurgidsen!
Vaak staat het publiek niet stil bij het feit dat iedere excursie veel voorbereiding vraagt van de natuurgidsen.
Tijdens het overleg komen de volgende vragen aan de orde:
• Jaarplanning
• Welke excursie op welk moment?
• Wie hebben tijd en kennis om dan te gidsen?
• Wie schrijft een stukje voor de huis aan huis bladen in de verschillende gemeenten?
• Wanneer kunnen welke gidsen voorlopen?
• Wat doen we als het regent?
• Enzovoort...
Dus veel afstemming tussen de vrijwillige natuurgidsen van onze afdeling.
Gelukkig worden gidsen ook beloond:
• Tijdens het (voor)lopen zie je regelmatig iets bijzonders!
• Je leert bij van de andere gidsen!
• Je wordt verrast door enthousiast publiek!
Nu, na 25 jaar gidsen, word IK opnieuw blij verrast:
Tijdens het voorwandelen van de insecten-excursie in Nieuw Wulven te Houten springen 3 onbekende kinderen enthousiast in het water om beestjes te zoeken.
Ja, ...ze komen met visjes, modderkruiper, poelpiraten, staafwantsen, schaatsenrijders, kikkers...
Dank je wel lieve kinderen!
Deze excursie hebben we met elkaar gezellig en met veel blijdschap voorbereid. Op de dag van de publieke excursie is het echter slecht weer zodat er weinig belangstellenden zijn en veel minder insecten dan tijdens het voorwandelen.
Ook dat kan gebeuren.
Die leuke zaterdag, …die blijft SCHITTEREND!!!
AuTEuR: mary van der Plank
FOTO: mary van der Plank | onbekende kinderen komen enthousiast helPen!
Oktober 2018 11
AuTEuR: cecile kuiPers
Leden van de werkgroepen vertonen nu en dan nog al eens een vorm van ‘overspronggedrag’ . Niet iedereen is daar altijd onverdeeld gelukkig mee. Werkgroepvervui- ling, zo noemt de coördinator van de plantenwerkgroep het, wanneer we niet ‘bij de les’ blijven en tijdens de planteninventarisatie ‘en passent’ ook even de insecten meenemen. En toch kan zo’n zijpaadje nu en dan - sorry Frans! - erg leuk en interessant zijn.
Een voorbeeld: vorig jaar tijdens een planteninventarisatie in de Bossenwaard zagen we een heel bijzonder beestje.
Eigenlijk was het een hele wolk van vliegjes die op onze haren en jassen neerdaalde; in die hoeveelheid vrijwel on- mogelijk om te negeren. Het speciale was dat de beestjes ter plekke uit hun huidje kropen en in hun nieuwe gedaante weer verder vlogen. Eendagsvliegen moesten het zijn, dat hadden we al snel geconstateerd, waarbij echter de vraag rees, waarom zo’n beestje in die ene dag dat- ie leeft ook nog moet vervellen? Thuisgekomen bracht Wikipedia de oplossing: eendagsvliegen of haften leven net als libellen in hun jeugd als larven in het water, en kruipen uiteindelijk op of bij het wateroppervlak uit hun larvehuid. Om geen last te hebben van water op hun vleugels bij het opstijgen hebben de beestjes tijdelijk een heel fijn behaard en daar- door waterafstotend huidje, dat enkel hiervoor dient en
dus direct daarna afgeworpen kan worden. Al met al een boeiend biologisch moment en weer wat geleerd.
En zo gebeurt het wel vaker dat je tijdens een activiteit ineens van focus verandert. Ben je bezig met het inventari- seren van de vlinders op de Idylle bij het MEC, dan ontkom je er niet aan om tussen de bedrijven door ook even het ooievaarsnest aan de overkant van de sloot ‘mee te pak- ken’. Na 2 jaren waarin het nest met jongen verloren ging, bracht het ooievaarpaar dit jaar vier gezonde jongen groot.
Een prachtig stel en fotogeniek!
Zijpaadjes
FOTO’S: cecile kuiPers | eendagsvliegen
drie van de vier ooievaarsJongen oP het nest
Boomfeestdag in
Batau Zuid in Nieuwegein
AuTEuR: carin laarman
Op 16 maart heeft de basisschool De Meander Boomfeest- dag gevierd. Het was een plantproject vlakbij de school.
De gemeente heeft in deze omgeving nogal wat bomen en struiken gekapt, omdat de riolering in de buurt vervan- gen moest worden en de wijk is opnieuw bestraat. Een goede aanleiding om de kinderen te betrekken bij hun eigen buurt en samen met hen nieuwe bomen en struiken te planten.
Het plannetje is gemaakt door ondergetekende. De nieuwe bomen en struiken zijn ook goed voor vogels, vlinders en insecten. De gemeente heeft de beplanting besteld en kwam op de dag zelf ook helpen met planten.
Ter voorbereiding van de Boomfeestdag heb ik een les gegeven op de school. Je merkt dan altijd dat de kinderen het leuk vinden om wat te leren over de struiken en bomen.
Vooral de echte struiken laten zien, voelen en ruiken is
altijd weer leuk. Deze keer was de Gelderse roos de top- per. De bessen en struiken hebben een bepaalde geur die je niet snelt vergeet. Na het verhaal op de school zijn we naar de plek zelf gegaan en hebben we met de 30 kinderen met hulp van de gemeente de bomen en struiken geplant.
Op dat moment was de grond nog erg nat en de klei plakte nog heel erg. Daarna volgde de warme en droge zomer.
Spannend hoe het zou gaan met de pas geplante bomen en struiken. Het valt uiteindelijk nog mee. De bewoners hebben de struiken regelmatig water gegeven. De bomen kregen af en toe een flinke scheut water van de gemeente.
Mooi om te zien hoe een kleine activiteit meer betrokken- heid bij de eigen woonomgeving oplevert.
FOTO: carin laarman
Oktober 2018 13
Natuurvriendelijke oevers
AuTEuR: maik Janssen
Natuurvriendelijke oevers, u heeft er vast wel eens van gehoord. Dit zijn oevers waarbij er een geleidelijk over- gang is van land naar water, waardoor het leefgebied voor onder andere moerasvegetatie en vissen vergroot wordt.
Door heel het land zijn waterschappen de afgelopen jaren druk bezig geweest met het aanleggen van deze oevers.
Ondertussen telt ons land meer dan 2500 kilometer na- tuurvriendelijke oevers en er worden nog vele kilometers aangelegd in de komende jaren. Omdat er nog weinig is gekeken naar de effecten van natuurvriendelijke oevers op de flora en fauna zijn FLORON en RAVON in samen- werking met verschillende waterschappen en provincies vorig jaar gestart met een evaluatie project. Het project richt zich op het in kaart brengen van de effecten van natuurvriendelijke oevers op de flora en fauna, maar ook het identificeren van verbeterpunten voor beheer en inrichting.
Om een beeld te krijgen van de effecten van natuurvrien- delijke oevers op de flora en fauna worden er verspreid over het land 108 oevers bezocht, verdeeld over 54 locaties.
De eerste resultaten laten zien dat natuurvriendelijke oe- ver, zoals verwacht, een sterk positief effect hebben op de soortenrijkdom aan moerasplanten. Gemiddeld werden er vorig jaar 10 soorten meer gevonden bij natuurvriendelijke oevers dan bij de bijbehorende referentie oevers. Voor de waterplanten hebben we helaas geen positief effect gevon- den, maar ook geen negatief effect.
Ook in de omgeving van Nieuwegein zijn verschillende oevers onderzocht. Zo liggen er langs de Kromme Rijn een 2-tal natuurvriendelijke en referentie oevers en ook de Galecopperwetering in Nieuwegein en Natuursloot in Zeist doen mee binnen dit onderzoek. Naast de vele algemene soorten als Riet, Liesgras, Smalle waterpest, Gele plomp, Harig wilgenroosje en Gele waterkers zijn er ook wat op- vallende soorten aangetroffen. Bij de Galecopperwetering zijn er soorten gevonden als Stomphoekig sterrenkroos, Gewone engelwortel, Zwart tandzaad en Moerasandoorn.
Op het moment van schrijven is de tweede inventarisa- tieronde bijna afgerond. Echter missen we nog veel data omdat we elke oever slechts een keer bezoeken. Hiervoor heeft FLORON een digitaal formulier ontwikkeld waarmee vrijwilligers met of zonder soortenkennis een waarde- volle inventarisatie kunnen uitvoeren. De focus voor deze inventarisatie richt zich vooral op de inrichting van de oever, het beheer en de beleving van de oever. Om mensen hierbij te betrekken organiseert FLORON bij verschillende afdelingen van de KNNV en IVN, excursies naar oevers die binnen dit project vallen om daar samen met de deelne- mers het formulier in te vullen.
Wilt u ook een bijdrage leveren aan dit project of vindt u dit een interessant project?
Stuur een mail naar janssen@floron.nl!
Meer informatie kunt u vinden op onze website:
• http://www.floron.nl/natuurvriendelijkeoevers
• http://www.floron.nl/onderzoek-en-advies/
waterplanten
Zie ook: https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/
message/?msg=24007
En bekijk ons filmpje op: https://youtu.be/xykmrHzHdTI
FIguuR 1: michiel verhofstad, floron | voorbeeld en schematische Weergave van een natuurvriendeliJke over en reguliere, steile oever
AuTEuR: rose dlhoPolsky,
ivn nieuWegein-iJsselstein insectenWerkgroeP
Beste Marina Verdaasdonk,
Jouw insect is een schorpioenvlieg. Ik merkte dit insect eerst op tijdens mijn IVN-gidscursus. Ik zag een groep van zulke insecten op een grauwe abeel (de boom met de ogen) op mijn studieterrein in Nieuw Wulven. Het verbaasde me hoe hun doorzichtige vleugels een perfecte camouflage op de schors vormden.
Ik zag eerst een vrouwtje; zij heeft een lange snuit. Als je dichterbij kijkt, zie je de monddelen aan het eind van de snuit (palp en mandibel). Met deze monddelen zoekt dit insect haar voedsel. De schorpioenvlieg is een vleeseter. Er zijn filmpjes, waarin je ziet dat het eind van de snuit aan een klein insect aan het kauwen is. Nog interessanter is dat die lange snuit voedsel kan vinden diep in het lichaam van dode insecten (https://youtu.be/hEBIlKw2Zpg)
Toen ik later een mannetje zag viel me iets merkwaardigs op aan het eind van zijn lichaam: Een grote en meestal rode bol aan het eind van een gekromde staart die wel lijkt op de staart van een schorpioen. Vandaar dus de naam van dit insect.
Het paringsproces begint met een cadeau in de form van een insectje dat aan het vrouwtje gegeven wordt. Tijdens de paring eet het vrouwtje haar cadeau. De eitjes worden in de grond gelegd. Later komen er larven uit die hun voedsel in de grond vinden.
Volgens waarneming.nl is dit soort insect inheems in Nederland en niet bedreigd. Het is geen vlieg, maar hoort bij de familie Panorpidae. Ze hebben vier lange vleugels (orde Mecoptera). Andere soorten in deze familie zijn overal in de wereld te vinden. Er zijn fossielen van deze insectenfamilie uit het Juratijdperk bekend, waaruit blijkt dat hun lichaam sindsdien maar weinig veranderd is.
Men noemt de schorpioenvlieg daarom ook wel een
‘levend fossiel’.
‘Wat is dit?’
Antwoord op de vraag ‘Wat is dit’ van Het Zeggeblad Winter 2018
FOTO’S: marina verdaasdonk
Leuk feit:
De schorpioenvlieg is het ‘insect van het jaar’ in
2018 voor het Deutsche Kuratorium.
Oktober 2018 15
Nieuwe ‘Wat is dit?’
En nog een nieuwe ‘Wat is dit?’
FOTO’S: irma van der velde
FOTO: cecile kuiPers AuTEuR: cecile kuiPers
Tijdens het midweekje weg van de insectenwerkgroep in mei namen we als dat zo uitkwam af en toe een zijpaadje (zie artikel pagina 11).
Zo vonden we tijdens de lunchpauze in het bos iets dat geen kruipend of vliegend gedierte was, maar toch onze nieuwsgierigheid prikkelde.
Inmiddels hebben we opgezocht wat het moet zijn. Iets wat op het ter- rein ligt van een andere werkgroep.
Welke, dat verklap ik hier uiteraard niet.
AuTEuR: irma van der velde
Welke vlinder is dit? Deze vlinder zag ik ‘s avonds in mijn tuin in Vianen. Wat een mooie groene vlinder.
De regenboog
AuTEuR: metta van Zanten
De lucht wordt donker bijna zwart, en aan de andere kant schijnt de zon. Als het nu gaat regenen zal de regenboog te zien zijn. Ik wacht op de regenbui, ja daar gebeurt het, een prachtige boog rood, oranje, geel, groen,blauw, in- digo en violet sterkt zich uit over het land. Wat is dat elke keer weer indrukwekkend.
Deze kleurenboog geeft me een gevoel van hoop en ver- trouwen. Hoe donker de wereld ook is, deze kleurenboog zal altijd terug komen in ons leven. Elk seizoen kent dit natuurverschijnsel.
Waardoor ontstaat de Regenboog. De regenboog wordt gevormd door zonlicht dat via regendruppels van richting veranderd. Een deel van het zonlicht dat een regendrup- pel binnen gaat, wordt op het grensvlak van lucht en water gebroken . Vervolgens reflecteert (weerkaatst) het tegen de achterkant van de druppel en wordt bij het verlaten van de druppel opnieuw gebroken. Bij de breking van het licht in de druppel worden de kleuren licht van elkaar gescheiden.
Licht heeft een richting en een voortplantingssnelheid.
Een lichtstraal beweegt zich in het luchtledige voort met
een snelheid van 300.000 km per seconde. In andere door- zichtige stoffen zoals ijs of water, gaat het licht langzamer.
Als een lichtstraal onder een schuine hoek van lucht naar water gaat veroorzaakt het verschil in voortplantingssnel- heid een afwijking van de richting van de straal. Dit heet breking. Licht is niet Wit, maar bestaat uit verschillende kleuren. Bij breking scheiden de kleuren zich van elkaar rood en violet zijn de sterkste en daar tussenin oranje, geel, groen, blauw en indigo. Licht bestaat dus uit kleuren en die kleuren samen maken Wit licht.
Waarom is de regenboog een boog? Een regendruppel is een bol waar het licht in kegelvorm uitkomt. Uit alle druppels waar de zon tegenaan schijnt, komt een zelfde kegel van licht met als middenas de richting van waaruit het zonlicht komt. Alle kleurencirkels samen vormen de regenboog.
Wil je er meer over weten lees dan het boek “Over de RE- GENBOOG “van Janneke Schenk
FOTO: metta van Zanten
Oktober 2018 17
Klimaatneutraal IJsselstein
AuTEuR: ivon vroliJk
In IJsselstein is vorig jaar een inwonersinitiatief gestart:
Klimaatneutraal IJsselstein.
De groeiende werkgroep met bevlogen inwoners biedt een platform voor alle initiatieven rondom de transitie naar een klimaat neutrale stad. Op de website KNIJ.nl wor- den alle initiatieven die er al in IJsselstein zijn zichtbaar gemaakt. Ook op social media is de werkgroep actief, op facebook.com/klimaatneutraalijsselstein worden dagelijks artikelen geplaatst.
Wat met een klein groepje enthousiastelingen begon is verder uitgedijd en er zijn inmiddels diverse werkgroepen ontstaan. Er is een actieve groep die ‘groene projecten’
aanpakt, waarbij ook een prettige samenwerking met IVN is ontstaan. De mooie samenloop van omstandigheden is dat IVN nu ook duurzaamheid in het reglement heeft staan.
Vanuit Klimaatneutraal IJsselstein vullen wij deze rol van werkgroep op gebied van duurzaamheid in IJsselstein voor IVN in. Op die manier is er een mooie winwin situatie ontstaan.
Onze intentie is om te inspireren. Wij komen zelf in bewe- ging en ons enthousiasme blijkt aanstekelijk. Zowel op ge- bied van energietransitie (ook als je geen eigen dak hebt), energiebesparing, recycling (bijv. kerstbomen), uitbreiden en ondersteunen van biodiversiteit en groen (bijv. ecologi- sche oever, openbaar fruit, insectenhotels).
Ook zin om mee te doen, nieuwsgierig geworden of een handige tip?
Neem gerust contact op via: www.knij.nl of info@klimaat- neutraalijsselstein.nl facebook.com/klimaatneutraalijs- selstein
[advertentie]
Excursieschema 2018
Datum Gidsen
Zondag 18 november - 13.30 uur Langbroek, (Sandenburg) Alie Lange wandeling Wandeling/herfst/landschap Eveline
Zondag 9 december - 13.30 uur Everdingen, Vogels in de winter
Jeugd IVN ‘De Bijenkorf’ Jaarprogramma 2018
Datum Onderwerp
17 november Dieren in de Winter(slaap)
15 december Kerstversiering maken met natuurlijke materialen
het mec is op zondagmiddag open van 13.00 uur tot 16.30 uur.
het betreft een aanwezigheid van 2 of 3 zondagen per jaar (afhankelijk van het rooster, het aantal vrijwilligers en je beschikbaarheid).
Concreet houdt deze taak het volgende in:
Je wordt, samen met je collega, een kwartier voor openingstijd verwacht aanwezig te zijn om het gebouw te openen en wat spullen klaar te zetten.
tijdens de openingsuren maak je een praatje met bezoekers, geef je onder andere informatie over het natuurkwartier/mec, maar bv. ook over onze vereniging, en beantwoord je hun vragen (zo mogelijk).
een kwartier voor sluitingstijd begin je met opruimen.
uiteraard krijg je van mij in het begin de nodige informatie en is er een handboek aanwezig.
Je kunt natuurlijk indien je belangstelling hebt eerst proefdraaien om te kijken of het wat voor je is.
ik en de bezoekers van het mec, voornamelijk ouders met kleine kinderen, vinden het geweldig indien je vrijwilliger wordt.
Met hartelijke groet,
Cily Sibbel | 0646742386 | c.a.m.sibbel@gmail.com
Oproep
IVN is dringend op zoek naar
enkele vrijwilligers die op zondagmiddagen gastheer/gastvrouw
willen zijn in het MEC in Nieuwegein
Oktober 2018 19 Lidmaatschap: contributie per jaar:
Leden € 17,50; huisgenoten € 10,50; donateurs € 12,50.
Aanmelden bij Ton Baselmans, baselmans.laarman@live nl.
Rekeningnr: NL50 INGB 0008 2852 48 t.n.v. IVN afdeling Nieuwegein e. o. te IJsselstein; opzeggen schriftelijk (post of mail) twee maanden voor het einde van het kalenderjaar.
Ereleden: Mary van der Plank en Carin Laarman Bestuur
Voorzitter: vacant
Secretaris: Martin van Genderen, telefoon 06 28977859 Penningmeester: Fons van Kuik, telefoon 06 5104259 Algemeen bestuurslid: vacant
p.a. Milieu Educatie Centrum Nieuwegein
Geinoord 9, 3432 PE Nieuwegein, telefoon 030-6060482 secretariaat: ivn.nieuwegein.ijsselstein@gmail.com Werkgroep insecten
Organiseert inloopavonden en bestudeert insecten, om daarmee ver- volgens activiteiten voor zowel jong als oud te kunnen organiseren.
Ook kunnen leden van de werkgroep tijdens excursies waardevolle bijdragen leveren.
Meer informatie: Eveline Zijderveld, telefoon 030-6377451.
Jeugdgroep ‘De Bijenkorf’
Voor jeugd (kinderen) tussen de 7 en 11 die het interessant vinden om in en met de natuur bezig te zijn. Een keer per maand op zaterdag- ochtend van 10.00 tot 12.00 uur gaan we in en bij het MEC, in het Na- tuurkwartier van Park Oudegein, aan de gang met beestjes, planten of natuurverschijnselen.
Meer informatie en opgaven bij: Ben van Straaten, telefoon 030-6377522, jeugd-ivn-nieuwegein-ijsselstein@hotmail.com Werkgroep publiciteit (website en ‘Het Zeggeblad’)
Verzorgt de communicatie met leden en belangstellenden over de activiteiten van de afdeling Nieuwegein-lJsselstein, inclusief website en ‘Het Zeggeblad’. redactiezeggeblad@gmail.com
Werkgroep Natuurkoffer
Natuurbeleving mogelijk maken voor mensen die daarvoor de deur niet meer uit kunnen. Elk seizoen een eigen koffer, daarnaast ver- zamelen de vrijwilligers allerlei spullen (groente, planten, gereed- schappen e.d.) waarmee ze voor de bewoners weer het verleden tot leven brengen.
Coördinator Nieuwegein: Ellen Luttmer, ellenluttmer@xs4all.nl Coördinator Houten: Irene van Enckevort,
telefoon 030-6572869; ivanenckevort@yahoo.com Werkgroep Natuurbeheer
Deze werkgroep onderhoudt het natuurlijke deel van een buurttuin
‘Cirkeltje Rond’ bij het zorgcentrum Geinsche Hof in Nieuwegein.
Tevens is er in de gemeenten Nieuwegein, IJsselstein en Houten ism de Vlinderstichting een vlinderbaan aangelegd, de zg. vlinderidylle.
Dit is een groene zone die is ingezaaid met vlinder- en bijenvrien-
delijke kruiden. De gemeente neemt het beheer daarvan voor haar rekening en de afdeling Buitenwijs van de verschillende gemeenten verzorgt educatie daarover. IVN draagt zorg voor het monitoren van de vlinders/bijen e.a. insecten. Contactpersoon buurttuin Geinse Hof en vlinderidylle is Meta van de Veen: m.vandeveen@casema.nl De werkgroep heeft ook een natuurpad beschreven in het IJsselbos (Hooge Land) in Nieuwegein en doet het beheer hiervan.
Contactpersoon Ton Baselmans: baselmans.laarman@live.nl Plantenwerkgroep
Wil alles weten van planten: het doel van deze groep is planten te bekijken, te bewonderen en te benoemen in de natuurlijke omgeving.
Want we willen natuurlijk wel weten wat het is!
Meer informatie bij Frans Kok, franskok@hetnet.nl, telefoon 030-6034297.
Vogelwerkgroep
Doel van de werkgroep: naar vogels kijken en luisteren om kennis op te doen en/of deze te vergroten. De opgedane kennis willen we delen met anderen. Dit alles doen wij o.a. door het organiseren van excur- sies, waarbij de leden een waardevolle bijdrage kunnen leveren.
Meer informatie bij Ellen en Ruud Luttmer, telefoon 030-6043127, rluttmer@xs4all.nl
Werkgroep zoogdieren
Het doel van de werkgroep is om de zoogdieren die in de omgeving van Nieuwegein, IJsselstein en Houten leven, meer onder de aandacht te brengen van een groter publiek. Er bevinden zich veel meer zoog- dieren (zowel in aantal als in soort) in de omgeving dan je denkt!
Meer informatie bij Jaap Kruger, telefoon 030-6065919.
Werkgroep natuur- en milieubelangen
De werkgroep Natuur- en Milieubelangen richt zich op het beleid van overheden als gemeente en waterschap. (Semi-) overheids- organisaties oefenen door hun beleid een directe invloed uit op de natuurwaarden en natuurbeleving van onze omgeving. De werkgroep wil bevorderen dat deze instellingen in hun beslissingen de belangen van natuur en milieu zorgvuldig meewegen.
Meer informatie: Ton Baselmans, telefoon 06-12919488.
Werkgroep cursussen
De werkgroep cursussen is essentieel als het gaat om de kweek van nieuwe natuurgidsen die onmisbaar zijn voor onze excursies.
Periodiek verzorgt deze werkgroep een volwaardige 2-jarige Natuurgidsencursus, meestentijds in samenwerking met vertegen- woordigers van andere IVN-afdelingen. Meer informatie en aan- vragen via Ton Ikink, telefoon 030-6060276.
Werkgroep excursies
Houdt zich bezig met één van de kernactiviteiten van het IVN, het organiseren van boeiende en leerzame wandelingen, fietstochten en excursies door de natuur. Voor meer informatie en aanvragen van excursies: vacature.
IVN Nieuwegein-IJsselstein e.o.
IVN is een unieke organisatie die mensen betrekt bij natuur, milieu en landschap
INDIEN ONBESTELBAAR RETOuR: a. baselmans, braamgaarde 15, 3436 gl nieuWegein
