VRIJHEID IN
DEMOCRATIE
Zaterdag 2 Juli 1955 - No. 358
Oproep aan leden en geestverwanten
(Zie pag. 3)
WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ YOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE
KERK EN ·SAMENLEVING
Einde Maart publiceerde de Ned. Hervorm~
de Kerk haar herderlijk schrijven over
,.Christen~zijn in de Nederlandse samenleving", Het moest nadien al enige keren herdrukt wor~
den en heeft in dertigduizend exemplaren zijn weg gevonden tot dat deel van het Nederlandse volk dat voor enkele der daarin behandelde pro~
biemen belangstelling koestert. Aangenomen mag worden dat deze belangstelling allereerst politiek gericht zal zijn, wat te betreuren valt, daar men dit herderlijk schrijven onrecht zou aandoen, wanneer men het alleen uit de politieke gezichts~
hoek bekeek. Het bestrijkt een veel breder levens~
gebied dan dat der politiek alleen.
. .. ..
Dit herderlijk schrijven is, zoal geen ant~
woord, dan toch wel een reflex op het bisschoppelijk mandement dat ten vorige jare zo- veel stof deed opwaaien. Het heeft daarmee ge- meen, dat het de reformatorische christen con- fronteert met de realiteit der hedendaagse samen- leving, gelijk het mandement dit de katholiek deed. Dat daarbij het politieke terrein niet ver- meden kon worden, moet voor de opstellers van beide geschriften wel bij voorbaat vastgestaan hebben, zelfs als het niet bepaald in hun bedoeling had gelegen juist op politiek gebied tot bepaalde conclusies te komen, wat o.i. wel het geval is. In die conclusies echter lopen mandement en herder- lijk schrijven wel zeer ver uiteen.
.. .. .
Het zou teveel gezegd zijn, te beweren dat ons in het herderlijk schrijven de reforma~
torische visie op het vraagstuk van het christen- zijn in. de samenleving werd gegeven, reeds om de eenvoudige reden dat hier van één reforma- torische visie geen sprake kan zijn. Zoals het Pro- testantisme van de aanvang af zich in velerlei kerken en stromingen heeft ontplooid, zo heeft het ook in zijn kijk op de verhouding tussen Kerk en Staat, Kerk en maatschappij, overheid en onderdanen een grote verscheidenheid getoond.
Men denke slechts aan de verschillen t.en deze tussen Lutheranisme en Calvinisme en ...- wat dit laatste aangaat - tussen wat men in de zeven~
tiende en achttiende eeuw noemde de rekkelijken en de preciezen.
Begrijpelijk dus, dat de visie, in het herderlijk schrijven tot uitdrukking komende, die is van de in de Ned. Hervormde Kerk thans dominerende groep, die van de z.g. rnidden~orthodoxie. Het is haar theologie, welke op dit geschrift haar stem-
pel drukte. •
Dit brengt mede, dat de Hervormden die deze theologie niet aanhangen, moeilijk zullen kunnen instemmen met veel van wat in dit herderlijk schrijven als Hervormd gezichtspunt wordt ge- steld. De opstellers erkennen dit met zoveel woorden waar zij het niet alleen bijzonder pijnlijk noemen dat ook christenen van reformatorischen huize en de kerkgemeenschappen waartoe zij be- horen .. in menig opzicht als vreemden tegenover elkander staan wanneer het gaat om de verwer~
keiijking van hun geloofsinzichten in het staat- kundige en maatschappelijke leven, en daaraan toe moeten voegen, dat ook in hervormde kring er te dien aanzien belangrijke meningsverschillen bestaan, die in sommige gevallen zelfs de kerke- lijke gemeenschap verstoren.
.. .. ..
Dit alles geldt van het "christen-zijn in onze samenleving" in het algemeen. Het geldt uiteraard ook de consekwenties daarvan op staat- kundig en sociaal-economisch gebied.
Voor de opstellers van het herderlijk schrijven zijn deze consekwenties die van wat men sinds
tief de keuze ten slotte gedaan wordt - motive~
ren in een trant die meer opportunistisch dan principieel aandoet. Immers zij ,.begrijpen en bil- lijken" de confessionele partijformatie, waartoe reformatorisch denkende christenen zich in de vo- rige eeuw ,.in hun verzet tegen de verlichte dicta- tuur van het toenmalige liberalisme" genoopt meenden te zien. Maar anderzijds stellen zij met nadruk. dat het beginsel, dat christenen zich op alle terreinen des levens in afzonderlijke organi- saties dienen te verenigen, niet als een volstrekte en te allen tijde geldende toepassing van het ge- bod Gods mag worden beschouwd.
In hoeverre hier dan terecht yan een "beginsel"
gesproken mag worden, laten wij nu maar onbe- sproken! Het is ons genoeg, dat het herderlijk schrijven afzonderlijke organisaties thans niet als noodzakelijk erkent en daarmede dus partijvor- ming op confessionele grondslag voor déze tijd niet aanbeveelt, doch veeleer het tegendeel doet.
Wij kunnen ons hierover slechts verheugen, want hiermede stelt de Synode der Ned.
Herv. Kerk zich ten aanzien van de politieke par- tijformatie op het standpunt dat de liberale par- tijen in ons land steeds ingenomen hebben.
I:J elangwekkend is hierbij bovenal, hoe het Hervormde volksdeel, voorzover het zich ten aanzien van het christen-zijn in de samenle- ving door een advies van de Synodé laat beïn- vloeden, hierop zal reageren. Voor de Gerefor- meerde Bonders in de Herv. Kerk zal het herder- lijk schrijven een moeilijk te verteren brok zijn.
En ook de christelijk~historischen zullen er de Sy- node niet heel dankbaar voor zijn. Zij immers vonden in de simpele stelling: wie Hervormd is stemt C.H.U. jarenlang een krachtige steun en het is juist deze stelling die hun in dit herderlijk
schrijven ontvalt. De R.
BIJ DE FAMILIE "DOORSNEE"
de bevrijding de "doorbraak" noemt. Opmerkelijk n D T h d d k • d l! J d A J C "
is daarbij, dat zij hun positie-kiezen - hoe posi- ca oorsnee: "~oe wor en e tn eren geen ut van e . . .
VRIJHEID EN DEMOCRATIE ~ .J11L1 USS - PAG. ~
De Zondagswet zal wat soepeler
*
kreupel geval Maar het blijft een
EERSTE BEHANDELING
worden
VAN EEN "RIJKSWET"
Zoals men zich zal herinneren, maakte prof. Oud bij het debat over de Rege- ringsverklari.ig naar aanleiding van de jongste Kabinetscrisis en de oplossing daarvan de spitse opmerking: "De heer Romme had zich een heleboel leed kunnen besparen, wanneer hij wat meer vertrouwen in mij had gehad en mijn
lemmering van aloude godsdienstige plechtigheden, alsmede tot verarming van het culturele leven, vooral in het Zuiden des lands".
Het leidde in Maastricht zelfs tot het weghalen van het "Momus-kanon", het- welk niet meer zou worden terugge- bracht alvorens de zekerheid werd ge- geven, dat dit als van oudsher op carna- vals-Zondag op het Vrijthof te Maas- tricht om elf uur, elf minuten en elf se- sonden zou mogen worden afgeschoten.
opmerkingen ter harte had genomen". _
Hetzelfde kon onze fractie nu zeggen tot minister Beel bij de behandeling in de Tweede Kamer van het wetsontwerp "Aanvulling van de Zondagswet".
De heer Ritmeester, onze woordvoerder, zei het weer een beetje anders, maar zijn betoog kwam daar - terecht - toch wel op neer.
Nu moest minister Beel erkennen: "Men kan er de Regering (inderdaad) een verwijt van maken, dat zij bij de indiening van het oorspronkelijke ~etsontwerp
niet direct heeft onderkend hetgeen als ongewild bezwaar naar voren IS getr~e~. In afdelingsvergaderingen van de K.V.
De Regering aanvaardt dat verwij!•. al moet het haar. van het hart, dat zy .m dezen niet alleen staat. Als er over een wetsontwerp o01t op brede schaal advle- zen zijn ingewonnen, dan is het wel met het onder~avige. _het geval".
Wel kon minister Beel er op wijzen, dat niet hiJ de meuwe Zondagswet had in ediend maar wijlen zijn voorganger, mr Van Maarseveen, maar toen de heer
R~meest~r interrumpeerde, dat de minister bij zijn Memorie van Antwoord to~h
een Nota van Wijzigingen had kunnen indienen, antwoordde deze: "Ja., .. a~s. ik het zo duidelijk had gezien, had ik inderdaad direct een vo~rstel tot wyz1gmg kunnen indienen. Ik behoef niet te zeggen, dat het ook my aangenamer was geweest, als dit tijdig was onderkend".
P. in Limburg werd vastgesteld, dat de (door minister Beel destijds verdedigde en door de K.V.P. gesteunde) wet niet voldoE;nde rekening houdt met de ver- scheidenheid van cultuur van het Neder- landse volk en dat daardoor een nivelle- ring wordt veroorzaakt, die tot verar- ming van het volksleven leidt.
zo kwam de Regering dan nu met een aanvullingsontwerp, om de nieuwe Zon- dagswet na al hetgeen zich ~eeft voo~
gedaan aan conflicten (vooral m het Zm- den van het land) althans enigermate af te zwakken en soepeler te maken.
Reeds kort na het in werking treden van deze nieuwe wet bleek immers, dat tal van oudsher in verschillende ge- meenten bestaande gebruiken niet lan?er voortgang konden vinden, aangezien daardoor in strijd zou worden gehandeld met bepalingen van de nieuwe wet.
· Van het standpunt uitgaande, dat het nooit de bedoelif1g is geweest, aan de~
gelijke tradities een ei~de t~ ~!lken, IS
de Regering nu met e~Ige WIJZigmgen of aanvullingen van de n"~uwe ?:ondagswet
gekomen. _ .
Het verbod, om zonder stnkte nood- zaak gerucht te verwekken, dat op een afstand van meer dan 200 meter hoor- baar is en het verbod tot het op Zondag vóór 13 uur houden van optochten en bijeenkomsten in de openlucht werd nu in het aanvullingsantwerp niet van toe- passing verklaard op in het .volksleven gewortelde tradities en gebrmken.
Deze vrijstelling zou echter alleen gel- den voor de bij het in werking treden dezer aanvullingswet b e st a a n d e tra- dities en gebruiken en zou niet mogen gelden ten aanzien van die tradities en gebruiken, welke als openbare vermake- lijkheid in de zin van de Zondagswet moeten worden beschouwd.
En om buiten twijfel te stellen of be- paalde tradities of gebruiken onder de werking van de voorgestelde regeling vallen, was in het Regeringsontwerp aan Gedeputeerde Staten opgedragen deze, nadat B. en W. terzake zijn gehoord, voor elke daarvoor in aanmerking komende gemeente of groep van gemeenten met name aan te geven.
De heer Ritmeester, dit wijzigingsant- werp voor onze fractie besprekend, stel- de vast, dat zijn fractie destijds voldoen- de tegen de nieuwe Zondagswet had ge- waarschuwd, maar dat men toen niet had willen luisteren.
Het werd toen voorgesteld, alsof er in ons land een geweldige behoefte aan zulk een wet was; dat- er een toenemende ver- storing van de Zondagsrust was en dat godsdienstoefeningen werden gehinderd.
Maar gesteld voor het bewijs daarvan, faalde de minister.
Wij hebben een wet gekregen, waar- van vrijwel direct bleek, dat zij niet aan het gestelde doel beantwoordde. De be- zwaren kwamen het eerst uit Limburg en Brabant, waar de uitvoering van de wet direct moeilijkheden opleverde.
In een ciculaire van de Commissaris der Koningin in Noordbrabant aan de burgemeesters in die provincie schreef deze al spoedig, dat van oudsher be- staande, diep in het volksleven gewor- telde tradities met een godsdienstig ka- . rakter door de verbodsbepalingen van
die wet werden getroffen, hetgeen bij de voorbereiding van de wet niet was te voorzien en allerminst beoogd.
Het met muziek ter kerke begeleiden van priesters, die hun eerste Heilige Mis opdragen, van gouden bruidsparen, die zich ter kerke begaven, van jubilerende verenigingen. enz., dit alles mocht niet meer.
De he2~ Ritmeester gaf een heel over- zicht van alle conflicten (meest gevolgd
MINISTER BEEL .... .. verwijt aanvaard ...
door processen-verbaal), die zich hadden voorgedaan o.a. in Heerlen, Kerkrade, maar ook in het Oosten van het land:
in Nijverdal, in Hellendoorn en tenslotte in Bleijerheide.
Het was dan ook niet te verwonderen, dat de gemeenteraad van Maastricht zich o.a. uitsprak, dat de wet "leidt tot be-
Positie minister Beel
De heer Ritmeester kon zich zeer goed indenken, dat de minister zijn positie niet aangenaam vond. Met kracht en overtuiging had hij destijds verklaard, dat de nieuwe wet krachtig zou worden gehandhaafd.
Maar toen het in het Zuiden helemaal bleek mis te lopen, moest de minister verklaren, dat door de minister van Jus- titie in overleg met hem het standpunt was ingenomen, dat "terzake, hangende een daarop betrekking hebbende wets- wijziging, voorlopig geen vervolging zou worden ingesteld".
De minister heeft erop gewezen, dat deze maatregel, waardoor "ernstige moei- lijkheden zijn voorkomen", mede gelet op zijn tijdelijke karakter, "als een ver- antwoorde toepassing van het opportuni- teitsbeginsel bij het vervolgingsbeleid mag worden gezien".
Onze woordvoerder wilde deze rede- nering aanvaarden, maar hij kon toch - terecht - niet nalaten op te merken: bij betere overweging van deze materie had dit alles kunnen worden voorkomen.
Tegen het boven reeds vermelde arti- kel 5a (dat de voornaamste wijziging in- hield) bestond bij de heer Ritmeester geen bezwaar; vóór de inwerking treding van de nieuwe wet was hetgeen thans in de wet wordt neergelegd steeds geoor- loofd; wij waren vóór handhaving van de oude toestand en dus is - zo zei hij - voor ons de conclu.sie vrij eenvoudig.
Alleen - en daartegen had hij ernstig bezwaar - worden hier de Colleges van Gedeputeerde Staten plotseling met een taak belast, de "bestaande tradities en
DEZE BURGER
heeft - nu hij dit schrijft - tien minuten geleden kennis genomen van het overlijden van doctor /. van den Tempel en hij heeft daar even bij stilgestaan. Wij staan bij de meeste gebeurtenissen maar even stil; dan gaat het leven weer verder.
Ik denk met eerbied aan Van den Témpel.
Hij is een van de heel weinige ministers geweest met wie ik, bescheiden- lijk, enig contact had Dat was gedurende het laatste jaar van de Neder- landse Regering in Londense ballingschap.
Die Londense periode was, niet alleen om de droevige omstandigheid, waaruit zij geboren was, doch ook om haar innerlijkste wezen, om haar bestaan an-sich, een bizonder naargeestig tijdperk. Leest u er de verslagen van de Parlementaire Enquête Commissie maar op na. Het was een werkelijk-afschuwelijke tijd, waarin allerlei kleine koninkjes zich de tong uil de mond kraaiden; een tijd van onbeperkte eerzucht, gewichtigdoenerij, parmantigheid en ellebogenwerk door vele heren, waarvan de meesten toen the time of their life hadden en die nu, terecht en gelukkig, al lang weer in de vergetelheid, passend bij hun prestaties, verzonken zijn.
In die dikdoende, parvenuïge en blaaskakerige wereld, waren niet veel meer dan enige tientallen rustige en bekwame mensen aan het werk, de beste voorbeelden - juist dáár; door het contrast - van werkelijke demo- cratie-aan-het-werk. Van die betrekkelijk weinigen was dr. Van den Tempel er één; deze oud-schildersknecht, die een voorbeeldige carrière had ge- maakt en een voorbeeldig mens was.
Hij was een auto-didact, maar hij was geen man die al zijn heil en zaligheid in de glanzende auto zocht.
Met deze onschuldige woordspeling is het verschil tussen hem en vele anderen eigenlijk voldoende getekend.
Anderen zullen de betekenis van wijlen deze kundige en oprechte mens voor de parlementaire politiek en de sociale vooruitgang wel schetsen. Zij zijn daartoe bevoegder dan ik.
Ik wilde hem alleen herdenken als een van de kleine eilanden van rust en menselijke waardigheid in het bonte Londense spektakel van die spook- achtig vreemde episode der vaderlandse historie.
Hij is in die vreemde wereld, alleen reeds door zijn aanwezigheid, een veil_ige vastheid en een toeverlaat geweest voor
DEZE BURGER
gebruiken" aan te wijzen, welke naar hun oordeel "in het volksleven zijn ge- worteld en niet als openbare vermake- lijkheden in de zin van deze wet zijn te beschouwen".
Is, zo vroeg de heer Ritmeester, op deze wijze een bevredigende uitvoering van de Zondagswet vel'7Jekerd?
De motieven, welke de minister had- den geleid tot deze inschakeling van het College van Gedeputeerden in elke provincie, achtte onze geestverwant weinig overtuigend.
Naar zijn oordeel zou het veel meer in het stelsel van deze wet passen, de beslissing terzake te leggen in handen van de gemeenteraad.
Bovendien kon hij die beperking tot het "bestaande" niet billijken. Limburg bijvoorbeeld heeft zijn eigen Zondag met festiviteiten, die wellicht niet on- der de rubriek "diep in het volksleven gewortelde tradities en gebruiken" ge- rangschikt kunnen worden, maar toch deel uitmaken van een eigen volkscul- tuur, die een levende cultuur is. Mag dat "groeiende" belemmerd worden?
Ja zei de minister, wij kunnen niet verder gaan dan tot het toelaten van b estaan de tradities en gebruiken, welke in het volksleven zijn geworteld, omdat anders dit wetsontwerp niet be- perkt zou blijven tot de wegneming van bepaalde onbed·oerde en ongewilde con- sequenties van de Zondagswet, maar
m·~de tot gevolg zou hebben, dat het- geen bewust als compromis is aan- vaard, zou worden aangetast.
Inderdaad, zo antwoordde de heer Ritmeester, die opmerking is juist, maar ziedaar het gevaar van het com- promis. Dat een zodanig compromis landelijk zijn waarde beeft, betwijfelde hij sterk.
De heer Ritmeestoer eindigde · zijn rede aldus: .,De onde Zondagswet moge dan een dood lichaam zijn geweest, door de nieuwe is reeds zoveel gerucht ge- maakt, dat dit ver buiten de 200-me- tergrens hoorbaar is; maar dat is niet strafbaar".
f( orte verklarinl{
ln een later stadium van het debat, voordat over de ingediende amen- dementen werd beslist, legde de heer Ritmeester namens onze V.V.D.-fractie nog een verklaring af over de houding van hem en zijn politieke vrienden te- genover die amendementen en tegen- over het aanvullingsontwerp.
De heer Ritmeester zei daarbij:
"Bij de behandeling van de Zondags- wet op 20 Maart 1953 hebben wij zeer
~nadrukkelijk naar voren gebracht, dat het ons streven is, verdraagzaam te zijn tegenover een ieder van onze n.ede- burgers. Wij hebben toen gesteld, dat wij niet vóór het wetsontwerp tot wij- ziging van de Zondagswet konden stemmen, welk wetsontwerp toen aan- hangig was.
Wij hebben er ons toen van onthou- den, ons vóór bepaalde amendementen uit te spreken. Thans geldt voor ons nog hetzelfde.
"Wij erkennen, dat bet ingediende voorstel van de minister inderdaad een wijdere strekking beeft ten aanzien van de uitvoering v -n de Zondagswet.
Wij zijn tevens van oordeel, dat het amendement van de geachte afgevaar- digde, de heer Stufkens (Arb.) verder ga!lt.
Wij kunnen het betreuren, dat die verdraagzaamheid, die in dit wetsvoor- stel en dit amendement ligt, de vorige keer niet m e e r tot uiting is gekomen.
Maar wij staan daar nu eenmaal voor.
"Wij zullen in dit geval onze stem vóór het amendement van de heer Stufkens uitbrengen. Wij veridaren ons tegen de amenden.enten van de heer Bruins Slot (A.R.) en tegen dat van de heer Krol (C.H.).
Indien het amenCement van de heer Stufken.s niet wordt aangenomen, zul- .len wij, noodgedwongen, in elk geval stemmen vóór het amendement van de heer Maenen (K.V.P.), omdat dit een, zij het lichtere, verbetering inhoudt.
Wij blijven alleen onjuist achten, dat Gedeputeerde Staten hier handelend worden ingevoerd.''
(Vervolg op pag. 4)
V1tLJ11E1D 11:N DICMOORATD!l
Vroege verkiezingsstrijd D e strijd voor de verkiezing van de Tweede
Kamer, die het volgend jaar zal plaats hebben. is door de Katholieke Volkspartij reeds thans ingezet door het gereed maken van een ver~
kiezingspamflet genaamd .,0 56" (.,Overwinning 56").
Onder het motto .,d' Anderen een Van Doorn in het oog" trekt dit pamflet tegen de Partij van de Arbeid van leer. Dit behoeft op zichzelf geen verwondering te wekken, evenmin als de omstan~
standigheid, dat de K.V.P. met zijn actie wel erg vroeg van stapel loopt.
Erger is evenwel het feit, dat de inhoud van dit verkiezingsgeschrift ver beneden elke norm blijft van het politiek fatsoen.
Dat politieke tegenstanders vooral in verkie~
zingstijd elkaar te lijf gaan is een zeer natuurlijke zaak. En dat daarbij ook wel eens een woord valt, dat nu niet direct op een goudschaaltje is gewogen, het valt te begrijpen. Doch wat het pamflet van de K.V.P. de P.v.d.A. in de schoe~
nen schuift kan zeer beslist niet door de beugel.
Het is dan ook te begrijpen, dat .,Het Vrije Volk" zich scherp tegen de inhoud van dit ge~
schrift heeft gekeerd.
Wij willen de inhoud van het pamflet thans niet meer citeren, omdat inmiddels .. De Volks~
krant" heeft toegegeven, de inhoud er van ,.niet gelukkig" te vinden.
Nog positiever zijn inmiddels de afkeuringen van het kringbestuur Amsterdam van de K.V.P.
De heer A. J. Copray, voorzitter van de af~
deling Amsterdam, noemde het pamflet een ,.on~
christelijke publicatie, de K.V.P. onwaardig". De heer H. A. Douqué, voorzitter van de katholieke raadsfractie te Amsterdam, noemde .. 0 56" der~
derangs en zeer in tegenstelling. tot hetgeen ze~
ker óók een doelstelling is van het K.V.P.-be~
stuur: leiding geven aan het optreden naar buiten.
.. Het verspreiden aan de kerkdeuren van dit soort lectuur moest worden verboden; het werkt bovendien averechts, want het jaagt de mensen eerder weg dan dat het ze aantrekt."
Het boetekleed siert nu eenmaal de oprechte mens en als zodanig kan men dan ook met genoe~
gen kennis nemen van de reacties van .,De Volkskrant" en van het kringbestuur van de K.V.P. te Amsterdam evenals van het feit, dat dit kringbestuur besloot dit pamflet j.l. Zondag niet aan de kerken te verspreiden.
Maar toch blijven er enige open vragen:
Ie. Hoe moet de verkiezingsactie van de K.V.P.
wel zijn georganiseerd, dat een dergelijk pamflet kon worden gedrukt, waarvan men achteraf spijt heeft? Erger nog, waarvan men moet erkennen, dat het .,strijdig is met de elementaire wetten van het fatsoen"?
2e. Waarom heeft de voorzitter van de K.V.P., mr Van Doorn, wiens naam de vlag is die de journalistieke (politieke) lading van 't pam- flet dekt, van een en ander geen kennis kun- nen nemen? Wij nemen n.l. als vanzelfspre- kend aan, dat ook hij zich met de inhoud kwalijk kan verenigen.
3e. Is de verspreiding alleen aan de kerken te Amsterdam stopgezet en heeft zij elders wel plaats gevonden?
4e. Wat is het officiële standpunt van het lan- delijke bestuur van de K.V.P. in deze?
Op het moment. dat wij dit schrijven kennen wij n.l. slechts de reactie van .,De Volkskrant"
en van het kringbestuur Amsterdal!l van de K.V.P., doch niet van de topleiding.
Men diene ons goed te begrijperr: het ligt niet direct op onze weg ons te mengen in de vele ruzie's tussen K.V.P. en P.v.d.A. Doch de inhoud van .. 0 56" heeft een diepere betekenis, omdat zij de politieke strijdmethoden in ons land op een niet te accepteren niveau plaatst. Een niveau, waartegen elk rechtgeaard democraat dient te protesteren.
Moge ook de landelijke leiding van de K.V.P.
inzien, dat dit niet de weg is om de verkiezings- strijd te voeren en moge daarmee dit voor onze politieke verhoudingen onverkwikkelijke incident #
worden gesloten. I
! JULI 1955- PAG. 3
Jl olharden en voortgaan op dezelfde weg is het geheim van het succes (Paul Brulat)
Vele wegen leiOen naar ... de V.V.D.-dag te Scheveningen
Belangrijk verzoek aan onze afdelingen V an de duizenden bezoekers, die wij op de
V.V.D.~dag te Scheveningen op I7 Sep~
temher a.s. verwachten, zal een aanzienlijk ge~
deelte op eigen gelegenheid naar de vergader~
plaatsen komen.
Deze deelnemers gaan per auto, trein, tram, enz., doch duizenden anderen komen in organisa~
torisch verband.
Oproep aan leden en geestverwanten
H et Werkcomité en de Landelijke Commissie ter voorbereiding van de V.V.D.-Dag op I7 September 1955 roepen alle Partijleden en geestverwanten op tot het bezoeken van de mas~
sale vergaderingen, die op Zaterdag I7 Septem- ber a.s. te Scheveningen zullen worden gehouden.
De belangrijkheid van deze dag kan moeilijk worden overschat, omdat zij de inzet vormt niet alleen van een ledenwerfcampagne, maar tevens van de Kamerverkiezingen, die in I956 zullen worden gehouden.
De V.V.D.-Dag te Scheveningen zal het grote evenement van dit jaar worden.' ·
Deze dag zal een indrukwekkend getuigenis moeten geven van het feit, dat de vrijheîdsgedach~
te steeds meer veld wint. Daarom dient heel libe~
raai Nederland aan deze manifestatie deel te nemen.
U rekent op de V.V.D.! De V.V.D. rekent op U!
D. W. DETTMEIJER S. J. VAN DEN BERGH Mr F. G. VAN DIJK Mr D. J. VAN GILSE Mr C. GREVE
Mej. M. HARDEMAN A. J. KALFF
Mr A. R. MEIJER
Mej. JOH. H. SPRINGER Mr H. F. OOSTERHUIS J.C. MANSSEN
K. J. BOUMA
Drs M.H. HARTHOORN Mr Dr C. BERKHOUWER J. K. FREDRIKZE
Ir F. H. HIDDINGH A. NAWIJN
Mr D. SCHUlTEMAKER Mr F. ED. STAAB
Ir M. J. STOEL FEUERSTEIN Dr M. P. VRIJ
Dr J. C. VAN ZOELEN E. J. VÀN REES YELLINGA F. C. DUTIJN NOORDBERGER Dr K. VAN DIJK
Drs F. J. HOOFTMAN H. M. VAN NIEUWKERK
Mej. Mr M. M. F. VAN EVERDINGEN L._ VAN VLAARDINGEN
Dat kan geschieden met extra treinen, welke op die datum zullen worden ingelegd, of met gehuur ..
de autobussen. .
Ook worden de treinen gecombineerd met bus- sen, die U naar het station van vertrek brengen, terwijl andere autobussen bij aankomst in Den Haag klaar zullen staan voor het verdere vervoer naar Scheveningen.
Gaarne wil het Algemeen Secretariaat op de hoogte zijn van welke transportmiddelen en -mogelijkheden de deelnemers gebruik zullen maken.
Die afdelingen, die thans reeds in de gelegen~
heid zijn op te geven op welke wijze naar Sche- veningen zal worden gereisd, verzoeken wij dit per omgaande aan het Algemeen Secretariaat te laten weten.
Gaarne wil het Algemeen Secretariaat, indien gewenst, met Uw afdelingsbestuur of plaatselijke voorbereidingscommissie overleg plegen over de voor U meest geschikte wijze van vervoer.
Hoe talrijker de auto's en de autobussen, hoe voller de treinen en hoe groter het aantal fietsen en bromfietsen, dat zich inschakelt bij de stroom van bezoekers naar de V.V.D.~dag, des te meer indruk zal de bijeenkomst maken.
Uw afdelin~ doet toch mee aan de compe~itie?
0 p I Juli verzond het Algemeen Secretariaat per speciaal schrijven aan de afdelings- secretarissen het voor iedere afdeling berekend minimum aantal toegangsbewijzen voor de V.V.
D.-dag.
Wij rekenen er op, dat de kaartverkoop in volle gang is en dat de afdelingsbesturen en plaatselijke voorbereidingscommissies ons op de hoogte zullen houden van de stand van zaken in hun afdelin·
gen.
Tot nadere aankondiging kunnen nog steeds toegangsbewijzen bij het Algemeen Secretariaat worden aangevraagd.
Ons Kamerlid Cornelissen spreekt a.s. Donderdag
7 Juli voor de radio
ons Tweede Kamerlid, de heer Corne- lissen zal op Donderdag 7 Juli a.s.
om tien minuten poor één ( 12.50 uur) voor de A.V.R.O.-microfoon (Hilversum I ~ 402 m.) een causerie houden over het onderwerp:
.,Nieuwe erediefvormen voor de Midden- stand".
Deze lezing zal worden gehouden onder auspiciën van de Koninklijke Nederlandse Middenstands bond.
YRIJBBID EN DEMOCRATIE
Nieuws van de Nationale
Verslag van de Ledenraad en de Algemene Vergadering op 8 en 9 Juni j.l. in het Conferentieoord
"De Witte Hei" te Huis ter Heide
D,ij haar inleiding kon de presiden- .D te, mej. mr E. B. ten Bruggen Cate tot haar vreugde mededelen, dat er weer een Jaarboek over 1954 is verschenen; het geeft vooral ook op internationaal gebied een goed over- zicht van het werk in het afgelopen jaar.
Het is verkrijgbaar bij het Secre- tariaat, van Alkemadelaan 570, Den Haag.
De Consumentenbond werd lid en er zijn requesten ingediend tot ver- laging van de leerlingenschaal voor L.O. en Kleuteronderwijs.
Mevr. mr dr P. M. Franken-van Drie! verzocht de vergadering haar m•ning te zeggen over de vermoede- lijke uitgave van het boekje over de Status van de Nederlandse vrouw.
Men wilde een deel van de oplaag in het Engels uitgeven ter vergemakke·
!ijking van de internationale contac- ten.
Persoonlijk vind ik onze status niet zo fraai, dat we hiervoor in het bui·
tenland belangstellling kunnen ver·
wachten.
Na lange discussie werd aangeno- men om nogmaals bij de regering aan te dringen op leniging van de noden van de pensioengerechtigden, evenals het voorstel om op wijziging aan te dringen van de oude leerplichtwet waarin één geneeskundige verklaring voldoende is om. een gebrekkig kind vrij te stellen van de verplichting naar school te gaan, vooral nu de ge- meenten in de vervoerskosten, enz.
, ' bijdragen.
Het voorstel van de Ned. Coöp.
Vrouwenbond voor actie tegen oor- logsspeelgoed werd afgewezen.
(Vervolg van pag. 2>
De amendementen
En nu dan de door de heer Ritmeester bedoelde amendementen. In de eer- ste plaats kwam aan de orde het eerste, door dr Bruins Slot (A.R.) ingediende amendement, bepalend, dat de aan Ge- deputeerde Staten opgedragen aanwij- zing van de tradities en gebruiken "bin- nen 18 maanden na het in werking tre- den van dit artikel" moet geschieden.
Daarmede werd dus iedere latere beslis- sing bij voorbaat afgesneden.
Dit amendement, waarvan de minister de beslissing aan de Kamer overliet, werd aangenomen met 44 tegen 29 stem- men. Vóór stemden de A.R., de K.V.P., de C.H., de Staatk.-geref. en de K.N.P.;
tegen stemden de P.v.d.A., de V.V.D. en de C.P.N. Een stemming dus van "rechts"
tegen "links".
Het amendement van de heer Stufkens (Arb.) beoogde, de in de aanvang ver- melde verbodsbepalingen (voor de tijd vóór 13 uur des Zondags) óók niet van toepassing te verklaren op door Gede- puteerde Staten in een gemeente of groep van gemeenten aangewezen uitin- gen van volkscultuur, welke niet als openbare vermakelijkheden in de zin van de Zondagswet zijn te beschouwen.
Dat was een voor ons aantrekkelijke ruime bepaling, die zoals de heer Stuf- kens terecht opmerkte, ook een principi- ele discriminatie, welke anders zou blij- ven bestaan, uit de weg zou helpen.
Onpleizierig moet het voor de heer Stufkens, in ·verband met de houding van zijn fractie in 1953, echter wel zijn ge- weest, dat de minister zich tegenover hem weer op "het compromis" (men her- innert zich, hoe de heer Oud zich des~
tijds bij de behandeling van het ontwerp Crematiewet ook tegen l:tet sluiten van compromissen op het terrein van de geestelijke vrijheid heeft gekeerd) be- riep.
De heer Stufkens zei nu: "Wanneer dit zo is, mag toch niet nu met een beroep op dit compromis weer een element van discriminatie in de wet worden gebracht, waardoor uitingen van niet-godsdiensti- ge aard, voor zover zij traditie zijn, wor- den aanvaard, maar voor het heden en voor de toekomst nieuw opkomende uitingen van die aard op de Zondagmor- gen eenvoudig onmogelijk worden ge-
"'laakt.
De tweede dag volgden de versla- gen van de aangesloten verenigingen en de causerie van madame d'Asseler.
advocaat te Gent en lid van de Bel·
gische Vrouwenraad, die sprak over
"De positie van de vrouw in België.
Het zo sympathieke Charl. Jacobs·
fonds maakte het aan el:f vrouwelijke studenten mogelijk haar studies voort te zetten, één ervan studeerde dit jaar in Delft af.
Van het Vrouwen Comité kon niet veel verteld worden door ziekte van de presidente, mej. mr Tellegen. De reorganisatie is nog steeds niet vol- tooid.
Het internationale verslag moest helaas door tijdgebrek in vogelvlucht gegeven worden en wij hadden gaar- ne meer gehoord van de vele onder•
werpen van pers en voorlichting - equal pay - baring met narcose - gebruik van verdovende middelen - jeugdzorg - emi- en immigratie - zeelieden, die nergens aan land mo- gen en beeldromans.
Dit is maar een greep, waarvan elk onderwerp stof tot discussie zou kun·
nen zijn. Er is nog steeds een ontstel•
lende discriminatie ten opzichte van de vrouw; wat zegt U van een rege- ring, die mannen f 50.- per dag repre- sentatiekosten en vrouwen f 25.- per dag toestaat?
Madame d' Asseler vertelde van de grote achterstand van de Belgische vrouwen op het gebied van arbeid en salariëring. De ongehuwde vrouw wordt altijd betaald als ongeschoolde!
De vrou~ heeft geen toegang tot de administratieve (belastingacade- mie) opleidingen; na drie jaar strijd wees de minister het verzoek af, op grond van "te grote inspanning voor een vrouw". Ook het huwelijksrecht
RITMEESTER
... . gevaar van het C011)promis ....
Dit blijft voor ons een bezwaarlijke zaak en wij moeten dus ons amendement
·handhaven, dat de uitingen van volks- cultuur in de ruime zin van het woord, voor zover zij eerbiedwaardig zijn, uitingsmogelijkheid wil laten".
Niettemin: minister Beel ontraadde het amendement sterk en de rechtse meer- derheid verwierp het unaniem. Het werd met 43 tegen 29 stemmen verworpen.
Vóór stemden P.v.d.A., V.V.D. en C.P.N., tegen de anderen.
De beslissing over het amendement van de heer Maenen (K.V.P.) had de minis- ter weer aan de Kamer 'Overgelaten. Het wilde de bovengenoemde verbodsbepa- lingen niet van toepassing doen zijn op uitingen met een godsdienstig karakter, behoudens de bevoegdheid van de bur- gemeesters tot het treffen van maatrege- len ter voorkoming van onnodige ver- storing van de openbare rust op de Zon·
dag.
Dit amenclement werd z.h.s. aangeno- men, met aantekening, dat alleen de Staatk.-geref. en de C.P.N. geacht wil- den worden te hebben tegengestemd.
Het minste succes had de heer Krol (C.H.), met een door de minister ontra- den amendement, om de aanwijzingen van Gedeputeerde Staten nog weer te binden aan de Koninklijke goedkeuring, aldus de zaak volledig centraliserend.
·V rouwenraad
•
Copie voor deze rubriek N zenden naar:
Mejuffr. Joh. H. Springer, Alexander1traat 16, Haarlem.
* * *
Gewijzigd corresponden·
tie-adres in verband met de vacantie
onder~etekende is tot half Juli af- weZtg.
Mevrouw H. A. A. L. de Vries-van de Hardt Aberson, Grundellaan 26 . te Hengelo (0.), heeft zich bereid ver- klaard in die tijd de dringende aan- gelegenheden te behandelen.
J. H.S.
is nog gebaseerd op de oude Code Na- poleon, evenals bij ons.
Men blijft echte!· diligent en strijdt verder! Men ziet dus, dat de vrouw in België alleen in de lagere functies geaccepteerd wordt.
Rest mij nog te vertellen, dat mej.
J. Hefting benoemd is in he~ Interna- tionaal Comité voor Vrede en Inter·
nationale Betrekkingen en dat er dit jaar, op mijn verzoek, voor het eerst verslagen van de vergaderingen aan de aangesloten verenigingen zullen worden toegezonden, hetgeen het con- tact onderling . zeker zal stimuleren.
G. Huese-Laming
Dit amendement werd bij zitten en op- staan verworpen. Alleen de C.H.-fractie stemde voor; de rest van de Kamer voel- de daar - terecht - niets voor.
Een stemming van "rechts" tegen
"links" deed zich weer voor bij het laat- ste in stemming gebrachte amendement, n.l. het tweede amendement van dr Bruins Slot.
Dit amendement luidde aanvankelijk aldus, dat het de aan de burgemeester verleende ontheffingsmogelijkheden ge- heel afhankelijk wilde maken van de ge- meenteraden.
Minister Beel had zich daar sterk te- gen verklaard. Wilde de Kamer een amendement in deze zin aanvaarden, dan stelde hij de eis, dat het "strakker trek- ken van de grenzen" dan niet zou wor- den overgelaten aan de gemeenteraden, maar aan Gedeputeerde Staten.
Om verwerping te voorkomen, veran- derde de heer Bruins Slot, hoewel on- gaarne, zijn amendement in deze geest.
Hij verving het dus door een gewijzigd amendement, bepalend, dat bedoelde ont- heffingsbevoegdheden van de burgemees- ters n i et van toepassing zijn in die door Gedeputeerde Staten aangewezen ge- meenten, waar naar hun oordeel verle- ning van de ontheffing zou "indruisen tegen godsdienstige overtuigingen, wel·
ke het volksleven aldaar overwegend be- heersen".
KROL ... geen succes ...
Dit amendement werd nu aangenomen met 44 tegen 29 stemmen. Tegen stem- den de P.v.d.A., de V.V.D. en de C.P.N.;
voor de rechtse groepen.
Het wetsontwerp tot aanvulling van de Zondagswet werd daarna zonder hoofdelijke stemming aanvaard, met aan- teke.ning van de tegenstem van staatkun d!ig-gereformeerden en communisten.
I .R:1U lfNJI - PAG . .&
AFDELINGSNIEUWS
Candidatenlijst van Gorinchem
In ·de op 22 Juni j.l. gehouden leden.
vergadering werd de volgende definitie- ve candidatenlijst voor de candidaatstel- ling voor leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal in 1956 opgemaakt:
1. Prof. mr P.J. Oud; 2. Mr L. R. J. rid·
der van Rappard; 3. H. A. Korthals; 4. F.
den Hartog; 5. Mevrouw A. Fortanier- De Wit; 6. Mr H. F. van Leeuwen; 7. Joh.
G. H. Cornelissen; 8. G. Ritmeester; 9. R.
Zegering Hadders; 10. H. J. AnK'ersmit;
11. Mevrouw Mr J. M. Stoffels-Van Haaf- ten; 12. D. W. Dettmeyer; 13. A. Nawijn;
14. Drs P. Herweijer; 15. Mr H. van Riel;
16. P. MeWtelijn; 17. A Caljé; 18. C. A. J.
Stoutjesdijk.
Warffum wees candidaten aari.
De afdeling Warffum hield op 22 Juni j.l. een geanimeerde ledenvergadering.
Er werd een candidatenlijst voor de in 1956 te houden Tweede Kamer verkie- zingen opgemaakt
Besloten werd mr P. J. Oud als lijst- aanvoerder te plaatsen en vervolgens een kopgroep van 14 candidaten voor het gehele land t.w.:
2. Mevr. A. Fortanier-De Wit, 3. Drs H.
A. Korthals, 4. F. den Hartog, 5. J. G. H.
Cornelissen, 6. Mr H. F. van Leeuwen, 7. R. Zegering Hadders, 8. H. J. Anker- smit, 9. Mr W. J. Geertsema, 10. G. Boer- ma, 11. Jac. Sonneveld, 12. H. J. Edzes, 13. Mevr. Mr J. M. Stoffels-van Haaften, 14. D. W. Dettmeyer, 15. Ir J. Baas, 16.
Dr K. van Dijk, 17. Mevr. G. Doornbos- Oosting, 18. Ir L. G. Oldenbanning.
Geen forumavonden tot en met 30 September a.s.
Tot en met 30 September a.s. kunnen bij het Secretariaat van de Landelijke Middenstandscommissie geen nieuwe af- spraken meer worden gemaakt voor het beleggen van forumavonden.
Die afdelingen, die na deze datum een dergelijke avond willen organiseren, worden verzocht zich thans reeds in ver- binding te stellen met de heer F. L. van der Leeuw, Z.O. Buitensingel 226a, telef.
770425, opdat tijdig kan worden begon- nen met de vaststelling van het program- ma voor de komende wintermaanden.
Rijks-novum
Een novum deed zich in de Tweede Kamer voor, toen de eerste ,.Rijks- wet" van het "Koninkrijk nieuwe stijl"
werd behandeld en in verband daarme- de, ·overeenkomstig het Statuut van het Koninkrijk der Nederlanden, de "gevol- machtigde ministers" van Suriname en de Nederlandse Antillen, resp. de heren dr R. H. Pos en mr N. Debrot, in de Ka- mer aanwezig waren en aan de ministers- tafel plaats namen.
Dr Kortenhorst hield ter gelegenheid van dit bijzondere feit een korte rede, waarin hij de bijzondere positie van deze
"gevolmachtigde ministers" nog eens uit- eenzette en hen namens de Kamer van harte welkom heette.
Dit deed zich voor bij de behandeling van het wetsontwerp tot goedkeuring van de op 1 Maart 1954 te Londen tot stand gekomen Internationale Tinover- eenkomst, met bijlagen.
In het formulier van afkondiging van dergelijke, voor het gehele Koninkrijk van kracht zijnde Rijkswetten is thans aan de bekende vermelding: "de Raad van State gehoord, en met gemeen over- leg der Staten-Generaal", toegevoegd:
,de bepalingen van het Statuut voor het Koninkrijk in acht genomen zijnde".
Het wetsontwerp zelf heeft voor Ne- derland meer betekenis dan voor de Overzeese Rijksdelen, maar ook wat ons land betreft, gaf het na de schriftelijke voorbereiding bij de openbare behande- ling niet meer tot een breed debat aan- leiding.
Namens onze fractie gaf de heer An- kersmit volgaarne te kennen, dat de ge- voelens, waaraan de voorzitter had uiting gegeven, ook door hem en zijn fractie- genoten volkomen worden gedeeld.
Na enkele nadere inlichtingen van mi- nister Zijlstra te hebben gevraagd, be·
perkte hij zich verder tot de algemene opmerking, het. tot stand komen van de- ze overeenkomst en het goedkeuren van dit wetsontwerp te beschouwen als een stap, die wordt ondernomen, om via een belangrijke grondstof te komen tot een internationale economische samenwer- king om, zoals andere sprekers het ook hadden uitgedrukt, de conjuncturele gol- ven in het bedrijfsleven zo mogelijk een vlakker verloop te doen krijgen.
Hij hoopte van ganser harte, dat dit effect zou worden bereikt zonder dat daarbij onvoorziene en ongewenste ne- venverschijnselen zullen optreden.
A.
