• No results found

O VERSIGT OVER DANSK BØRNE - OG UNGDOMSLITTERATUR I HOLLANDSK OVERSÆTTELSE BILAG 1

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "O VERSIGT OVER DANSK BØRNE - OG UNGDOMSLITTERATUR I HOLLANDSK OVERSÆTTELSE BILAG 1"

Copied!
23
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

BILAG

1

O

VERSIGT OVER DANSK BØRNE

-

OG

(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)

BILAG

2

(14)

MIRRAN

*Forlag eksisterer ikke længre.

Antal danske titler 1980-2008: 18

Kontakperson: Mieke de Jonge

Adresse: Oude Trambaan 23

5085NH ESBEEK

Telefonnummer: 013-5169534

E-mail: Hjemmeside:

THIEME

* Forlag hedder Thieme Meulenhoff nu for tiden.

Antal danske titler 1980-2008: 16

Adresse: Postbus 7

7200 AA ZUTPHEN

Telefonnummer: 0575-594911

E-mail: formular på hjemmeside

Hjemmeside: www.thiememeulenhoff.nl

INFODOK

* Infodok tilhører Davidsfonds forlag.

Antal danske titler 1980-2008: 15

Adresse: Blijde-Inkomststraat 79-81 3000 LEUVEN (BE) Telefonnummer: +32 16310600 E-mail: uitgeverij@davidsfonds.be Hjemmeside: www.davidsfonds.be LEMNISCAAT

Antal danske titler 1980-2008: 12

Adresse: Postbus 4066 3006 AB ROTTERDAM Telefonnummer: 010-2062929 E-mail: info@lemniscaat.nl Hjemmeside: www.lemniscaat.nl QUERIDO

Antal danske titler 1980-2008: 6

Adresse: Singel 262 1016 AC AMSTERDAM Telefonnummer: 020-5511262 E-mail: info@querido.nl Hjemmeside: www.querido.nl LEOPOLD

Antal danske titler 1980-2008: 5

Adresse: Postbus 3879 1001 AR AMSTERDAM Telefonnummer: 020-5511250 E-mail: info@leopold.nl Hjemmeside: www.leopold.nl DE VRIES-BROUWERS

Antal danske titler 1980-2008: 3

Adresse: Haantjeslei 80

2018 ANTWERPEN (BE)

Telefonnummer: +32 32374180

E-mail: dvbkantoor@skynet.be

(15)

GOTTMER

Antal danske titler 1980-2008: 3

Adresse: Postbus 317 2000 AH HAARLEM Telefonnummer: 023-5411190 E-mail: info@gottmer.nl Hjemmeside: www.gottmerkinderboeken.nl PLOEGSMA

Antal danske titler 1980-2008: 3

Adresse: Singel 262 1016 AC AMSTERDAM Telefonnummer: 020-5511250 E-mail: info@ploegsma.nl Hjemmeside: www.ploegsma.nl VAN GOOR

* Van Goor tilhører Unieboek forlag.

Antal danske titler 1980-2008: 3

Adresse: Postbus 97 3990 DB HOUTEN Telefonnummer: 030-7998300 E-mail: info@unieboek.nl Hjemmeside: www.unieboek.nl FONTEIN

Antal danske titler 1980-2008: 2

Adresse: Postbus 1 3740 AA BAARN Telefonnummer: 035-5486311 E-mail: info@defonteinbaarn.nl Hjemmeside: www.uitgeverijdefontein.nl MERCIS

Antal danske titler 1980-2008: 2

Adresse: Johannes Vermeerplein 3

1071 DV AMSTERDAM

Telefonnummer: 020-6758036

E-mail: info@mercis.nl

Hjemmeside: www.mercispublishing.nl

WILDEBOER /SJALOOM

Antal danske titler 1980-2008: 2

Adresse: Postbus 1895

1000 BW AMSTERDAM

Telefonnummer: 020-6206263

E-mail: post@sjaloom.nl

(16)

BILAG

3

S

PØRGESKEMAERNE

&

(17)

S

PØRGESKEMA

1

(SENDT TIL VAN GOOR/UNIEBOEK,DE VRIES -BROUWERS,DE FONTEIN,MERCIS,GOTTMER,SJALOOM WILDEBOER,

LEOPOLD,QUERIDO,THIEME MEULENHOFF,LEMNISCAAT EN DAVIDSFONDS/INFODOK)

1. Wat is uw functie bij de uitgeverij en wat zijn uw werkzaamheden?

2. Hoe zou u de signatuur van de uitgeverij beschrijven?

3. Kunt u beschrijven op welke manier u mogelijk interessante buitenlandse kinderboeken voor

uw uitgeverij vindt? Welke contacten en bronnen gebruikt u daarbij?

4. Hoe wordt de beslissing om de vertaalrechten voor een bepaald kinderboek wel of niet aan te

kopen, genomen? Welke factoren en personen spelen een rol bij het nemen van die beslissing?

5. Zijn er bepaalde landen of (taal)gebieden die door uw uitgeverij met speciale aandacht

worden bekeken? Zo ja, welke landen en/of (taal)gebieden en waarom?

6. Wat is binnen uw uitgeverij de algemene mening over Deense kinderboeken?

7. Hoe groot is het aandeel Deense kinderboeken dat bij uw uitgeverij verschijnt ten opzichte

van het totale aantal kinderboeken dat u uitgeeft?

8. Kunt u voor de onderstaande personen of instellingen aangeven wat hun invloed is op de

houding van uw uitgeverij ten opzichte van Deense kinder- en jeugdliteratuur en de keuze voor titels uit Denemarken?

- Scouts

- Vertalers

- Literaire agenten

- Advieslezers

- Boekenbeurzen

- Danish Arts Agency/Literature Centre (www.danishliterature.info)

9. Is de houding van uw uitgeverij ten opzichte van Deense kinderboeken de laatste 25 jaar

veranderd? Zo ja, kunt u deze verandering toelichten?

10. In de jaren 70 en 80 verschenen er redelijk veel Deense kinderboeken in Nederlandse vertaling, maar dat aantal daalt sinds de jaren 90. Hebt u daar een verklaring voor?

F

ORLAGENES SVAR VAN GOOR/UNIEBOEK

Fra: Rinske Jellema [Rinske.Jellema@unieboekspectrum.nl] Sendt: dinsdag 25 augustus 2009 14:29

Beste Sandra,

Dank je wel voor je bericht. Ik heb het zojuist intern nagevraagd. Helaas geven wij deze informatie niet aan derden.

Succes met je scriptie.

Vriendelijke groeten, Rinske Jellema

DE VRIES -BROUWERS

Fra: deVries-Brouwers [dvbkantoor@skynet.be]

(18)

1. De heer de Vries is uitgever/zaakvoerder

2. Wij richten ons vooral op een zeer jong publiek (peuters/kleuters..) 3. Vooral op buitenlandse internationale beurzen (Frankfurt/Bologna) 4. Sterkte van het verhaal en illustraties/ Prijs

5. Neen, als de kwaliteit voldoet, maakt het niet uit.

6. Meer gericht op jong-volwassenen, niet zozeer op kleintjes 7. Tot nu, voor zover ik weet, geen enkel Deens boek overgenomen 8. -

9. Neen

10. Neen, het spijt me.

DE FONTEIN

Fra: Poppel-Diekman, Jeanine van [jvanpoppel@defonteinbaarn.nl] Sendt: dinsdag 25 augustus 2009 14:59

Dag mevrouw Westerhof,

De jeugdredactie ziet het komende jaar geen tijd uw vragen te kunnen beantwoorden i.v.m. drukte rondom de fusie met Tirion en andere zaken. Daarbij doen wij nauwelijks wat met Deense boeken. Desalniettemin wil ik u hartelijk danken voor uw interesse in onze uitgeverij en wens u elders meer succes.

Met vriendelijke groet, Jeanine van Poppel-Diekman

MERCIS

Fra: Sarita Makhan [sarita@mercis.nl] Sendt: donderdag 27 augustus 2009 14:46

Geachte mevrouw Westerhof,

Hartelijk dank voor uw mail. Helaas kunnen wij u niet van dienst zijn. Wij krijgen iedere week vele verzoeken als het uwe en onze organisatie is er niet op berekend om al dit soort vragen te beantwoorden. Het houdt ons teveel af van ons eigenlijke werk.

Met vriendelijke groet,

Marja Kerkhof –Uitgever Sarita Makhan

GOTTMER

Fra: Van Wijk, Carine [cvanwijk@gottmer.nl]

Sendt: vrijdag 28 augustus 2009 15:17

Beste Sandra,

Hoewel ik mijn best zal doen vrees ik dat mijn antwoorden niet echt van nut zijn. Ik zal puntsgewijs reageren:

1. Ik ben acquirerend redacteur van de kinder- en jeugdboeken voor de leeftijd 6 +, fictie en non-fictie (de informatieve boeken). Ik acquireer nieuwe titels en coördineer het hele uitgeefproces (zoek en instrueer vertalers en vormgevers bv).

2. Onze missie: Het kinderboekenfonds van Gottmer wil op een voor de uitgeverij winstgevende wijze bijdragen aan een divers aanbod op de kinderboekenmarkt in Nederland, waardoor alle kinderen tussen 0 en 18 jaar toegang kunnen hebben tot kwalitatief hoogwaardige uitgaven voor een redelijke prijs. In de praktijk houdt dat in dat wij ons met ons uitgeefprogramma richten op een breed publiek, aan wie wij een gevarieerd aanbod van kinderboeken willen bieden, dat zo veel mogelijk typen lezers aan zal spreken, zonder dat wij daarbij de kwaliteit uit het oog verliezen. Wij proberen daarbij eerder vanuit het kind te denken dan vanuit de

(19)

3. Wij hebben rechtstreeks contact met foreign right managers van buitenlandse uitgevers, met agenten die buitenlandse uitgevers vertegenwoordigen en we hebben een scout voor de Engelstalige uitgaven. De beurzen in Frankfurt en met name Bologna zijn van groot belang voor het onderhouden van contacten, het scouten van nieuwe titels en het aankopen van nieuwe titels.

4. Gaan sowieso 2 mensen over, ik en de uitgever. Ik doe in principe het voorwerk wat betreft het leeswerk, ben ik enthousiast dan vraag ik of de uitgever het ook leest. We moeten natuurlijk beiden enthousiast zijn en wanneer zijn we dat? Goed geschreven, goede beschrijving en ontwikkeling van het karakter, afgerond verhaal (ook al is het een serie, je mag als lezer niet achterblijven met een groot aantal losse endjes), hoop en humor. En dan moet je er nog financieel uitkomen met de buitenlandse uitgever…

5. Amerika en Engeland, verschijnt veel goede jeugdfictie, kennis van de taal is natuurlijk een enorme pre, Duitsland, Frankrijk, Spanje (kennis van de taal speelt hierbij ook een grote rol). Je durft met je uitgeefbeslissing toch niet volledig af te gaan op iemand die de taal wel leest, je wil zelf je oordeel kunnen vellen.

6. Geen mening over, ik geloof dat we misschien ooit 1 Deens kinderboek uitgegeven hebben en in de tijd dat ik hier werk heb ik nooit een Deens kinderboek overwogen.

7. Nihil 8. N.v.t.

9. nee, niet dat ik het weet. Onze uitgever kan ik het ook niet vragen, want zij is op vakantie. 10. Nee, heb ik niet een verklaring voor. Op zich zijn die golfbewegingen wel gebruikelijk, dan

komen er weer veel Franse boeken uit, dan weer Zweedse. Als er eenmaal iets doorbreekt dan zijn de ogen nu eenmaal sneller gericht op zo’n land. Als verkoopsuccessen dan uitblijven, neemt dat vervolgens weer af.

Ik hoop dat ik je toch enigszins geholpen heb. Rest mij nog je succes te wensen met het schrijven van je scriptie.

Vriendelijke groet,

Carine van Wijk - Gottmer Uitgevers Groep

SJALOOM &WILDEBOER

Fra: Sjaloom & Wildeboer Uitgevers [mailto:post@sjaloom.nl]

Sendt: maandag 31 augustus 2009 10:25

Dag Sandra,

Hier dan mijn antwoorden. Ik hoop dat je er wat mee kunt, want ik werk pas 1,5 jaar als redacteur voor kinder- en jeugdboeken.

Antwoorden, voor zover van toepassing/mogelijk:

1. functie: redacteur

werkzaamhedenonder meer: auteursbegeleiding, manuscriptbeoordeling, vertalen, redigeren, eindredactie, publiciteit, administratie, contacten onderhouden, acquisitie, boekverzorging van manuscript tot bindwerk, bestellingen regelen.

2. Sjaloom is een kinder- en jeugdboekenuitgeverij. De prentenboeken zijn zelden doorsnee en van illustratoren met een zeer eigen, opvallende stijl (Korky Paul, Emma Damon, Tony Ross, Stefan Wolters). De leesboeken zijn vaak realistisch, maar ook hier geldt dat de boeken de lezer moeten kunnen raken - door bijvoorbeeld de prikkelende, vernieuwende stijl (Margreet Schouwenaar), de relevantie met de actualiteit (Theo Engelen, Theo Hoogstraaten) of de geestelijke spanning (Suzanne Koster). Sjaloom is een eigenzinnige uitgeverij, die uitgeeft wat zij zelf mooi vindt en belangrijk vindt voor kinderen.

3. Op boekenbeurzen (Kinderboekenbeurs Bologna, Buchmesse Frankfurt), dmv afspraken met rights-personen aldaar, door het aanvragen van manuscripten of het doorlezen van spontaan toegestuurde manuscripten van

buitenlandse uitgeverijen.

(20)

5. Vooral Engelstalig. Omdat wij dat zelf snel kunnen beoordelen (vanwege taalkennis) en die markt erg divers is. Ook wel Duitstalig, omdat wij die taal ook machtig zijn en uit Duitsland ook voor ons interessante boeken komen.

6. Geen duidelijke mening. We hebben nauwelijks Deense titels uitgegeven, en dat is ook al weer heel erg lang geleden.

7. Erg klein/Minimaal.

8. Van het rijtje dat je opsomt, komt in de praktijk alleen de boekenbeurs in aanmerking. Het zou mooi zijn een eigen advieslezer of vertaler Deens te hebben die snel even een oordeel over een Deense titel kan geven. Scouts, agenten en de DAA hebben nog weinig van zich laten horen. 9. Geen specifieke houding. De taal is het grootste probleem voor ons, vrees ik.

10. Sorry, daar heb ik geen kijk op.

Groet,

Liesbeth Hensbroek - redacteur uitgeverij Sjaloom

LEOPOLD &PLOEGSMA

Fra: Jenny Schreuder [j.schreuder@leopold.nl] Sendt: vrijdag 11 september 2009 11:51

Beste Sandra,

Wij hebben in de periode wat mailserver en netwerkproblemen gehad, de reactie aan jou is daarbij kennelijk in het ongewisse geraakt. Waarvoor excuses.

Helaas kunnen wij je niet verder helpen.

Veel succes met je scriptie.

Met vriendelijke groet,

Jenny Schreuder - Uitgeverij Leopold & Ploegsma - Afdeling secretariaat

QUERIDO

Fra: Info (Querido) [info@querido.nl] Sendt: maandag 14 september 2009 15:09

Geachte mevrouw Westerhof,

Wij hebben helaas geen tijd om uw vragen te beantwoorden.

Vriendelijke groet,

Agathe Wijngaards - Hfd. alg. zaken

THIEME MEULENHOFF

Fra: Dovermann, Saila [s.dovermann@ThiemeMeulenhoff.nl] Sendt: dinsdag 15 september 2009 16:13

Beste Sandra,

ThiemeMeulenhoff is een educatieve uitgeverij en wij houden ons niet zo zeer bezig met kiderboeken.

Helaas kunnen wij je niet van dienst zijn.

Excuses voor de late reactie en veel succes met je verdere onderzoek!

Met vriendelijke groet,

(21)

LEMNISCAAT

Fra: Monique Postma [Monique@lemniscaat.nl] Sendt: donderdag 17 september 2009 16:38

Beste Sandra,

Mijn collega komt er niet aan toe je te antwoorden, dus bij dezen doe ik het zelf.

1. Ik ben de acquirerend redacteur, neem dus de beslissing welke boeken er worden uitgegeven. 2. Goede kwaliteit, boeken die ertoe doen en integer zijn uitgeven.

3. Dat gaat via de beurzen in Frankfurt en Bologna. De contacten daar leiden tot aankopen. Ook gaat dat soms tussen de beurzen door, als bestaande contacten met nieuwe boeken komen 4. Het moet een boeiend onderwerp zijn dat op een goede manier is uitgewerkt. Logische plotlijn,

goede driedimensionale karakters die een ontwikkeling doormaken. Prettig om te lezen, meeslepend. Niet te missen.

5. Zweden en Engeland worden extra goed bekeken. Daar komt literatuur vandaan die goed aansluit bij onze belevingswereld.

6. Neutraal, er zitten goede boeken tussen, maar er komt voor ons niet heel veel vandaan. 7. Heel klein

8. De enige invloedrijke factor voor ons zijn de beurzen 9. Niet echt

10. Wij vinden de laatste jaren minder boeken die geschikt zijn voor uitgave. Eerder was dat meer. Alles is vrij zwaar. En een leuk, vlot kinderboek is er minder.

Succes met je scriptie! Ik hoop dat je hier iets aan hebt. Met hartelijke groet,

Monique Postma

DAVIDSFONDS/INFODOK

Fra: Veerle Moureau [mailto:veerle.moureau@davidsfonds.be]

Sendt: woensdag 26 augustus 2009 8:51

beste sandra,

voor ik aan het invullen van je vragenlijst begin, wilde ik even melden dat we bij davidsfonds/infodok geen deense boeken uitbrengen. we brengen wel andere

Scandinavische titels, voornl noorse en zweedse. heeft het dan nog zin dat ik deze lijst verder invul? bedankt voor je reactie

Sendt: vrijdag 25 september 2009 15:33

beste sandra,

davidsfonds en infodok waren vroeger aparte uitgeverijen. pas in 1991 werden beide uitgeverijen samengevoegd.

de titels die jij opsomt, zijn allemaal uitgegeven voor infodok een deel van d/i was.

het lijkt me dus niet nuttig deze vragen te beantwoorden, daar d/i enkel noorse en zweedse boeken uitgeeft.

(22)

S

PØRGESKEMA

2

(SENDT TIL MIRRAN)

1. Kunt u beschrijven op welke manier u mogelijk interessante titels voor uw uitgeverij vond? Welke contacten en bronnen gebruikte u daarbij?

2. Hoe werd de beslissing om de vertaalrechten voor een bepaald kinderboek wel of niet aan te kopen, genomen? Welke factoren en personen speelden voor u een rol bij het nemen van die beslissing?

3. Wat is uw algemene mening over Deense kinder- en jeugdliteratuur?

4. Is uw houding ten opzichte van Deense kinderboeken de laatste 25 jaar veranderd? Zo ja, kunt u deze verandering toelichten?

5. Zou u, op basis van uw ervaringen als uitgever en vertaler, kunnen beschrijven wat volgens u de houding van Nederlandse (kinderboeken)uitgeverijen is ten opzichte van Deense

kinderboeken? Staan Nederlandse uitgeverijen volgens u bijvoorbeeld positief of negatief tegenover Deense kinderboeken, vinden zij de boeken interessant om uit te brengen of juist niet, is er veel of weinig aandacht voor Deense kinderboeken bij Nederlandse uitgeverijen? 6. Uit mijn onderzoek blijkt dat er in de jaren 70 en 80 redelijk veel Deense kinderboeken in

Nederlandse vertaling zijn verschenen, maar dat het aantal sinds de jaren 90 daalt. Hebt u daar een mogelijke verklaring voor?

7. Wat is uw verwachting voor het Deense kinderboek in Nederland in de toekomst? Met andere woorden, denkt u dat de daling die sinds de jaren 90 lijkt te zijn ingezet de komende jaren doorzet, of verwacht u dat het aantal Deense kinderboeken dat in het Nederlands verschijnt weer zal gaan stijgen?

M

IRRANS SVAR

Fra: Mieke de Jonge [mirran@xs4all.nl]

Sendt: dinsdag 13 oktober 2009 18:20

1. Als contacten/bron heb ik in de eerste plaats gebruik gemaakt van het Dansk Litteratur Informationscenter - dat toen nog bestond. Daarnaast van een literair agent in Kopenhagen, en bezoeken aan de Frankfurter Buchmesse en de beurs in Kopenhagen. en toen dat allemaal een beetje liep, kreeg ik voortdurend vanuit Denemarken boeken toegestuurd om te kijken of het wat was voor de Nederlandse markt. Ik heb gewerkt met subsidie van het Dansk Litteratur Info center en later het Deense ministerie van cultuur voor het maken van de vertalingen. Als ze je eenmaal kennen, sturen ze stapels boeken.

2. Ik was een eenmansbedrijf. dus ik nam zelf alle beslissingen. Het enige criterium was of ikzelf het boek goed vond en vond dat anderen ( de lezers) dat ook zouden vinden.

3. Lijkt me een overbodige vraag, want ik gaf uitsluitend Deense kinderboeken uit. Dus vond ik ze toen goed, anders had ik er niet zoveel geld ingestoken.

4. 25 jaar? Ik heb vanaf 1996 - 2003 zelf mijn boeken uitgegeven. Over zo'n lange periode -25 jr- verandert je houding op zich niet, wel je smaak misschien en die is leeftijd- en situatie

gebonden. Waarom neem je hier overigens 25 jaar?

(23)

Kinderboeken uit Scandinavie zijn zelden een bestseller in de trant van Harry Potter. Ze zijn bedoeld voor een kleiner, selectiever publiek.

Daarmee is de oplage klein en het boek relatief duur. En als het geld kost, zijn de meeste uitgeverijen niet zo geïnteresseerd.

6. In de jaren 70-80 was de belangstelling voor van alles uit Scandinavië waarschijnlijk groter, ook bv, wat pedagogie en gezin betreft.

Daarbij pasten ook de Deense kinderboeken. De daling heeft o.a. met het antwoord in 5 te maken.

7. Ik heb geen verwachtingen voor de toekomst. Ik ben gestopt, omdat in 2000 mijn echtgenoot onverwacht verongelukte en ik een gezin met jonge kinderen op de rails moest houden. Ik heb daarom in 2003 mijn boeken ondergebracht bij een grotere uitgeverij, die er vervolgens niets meer mee heeft gedaan. En die ook geen nieuwe Deense kinderboeken meer wilden. Met andere woorden, ik dacht dat ik toen nog 4-5 boeken per jaar zou kunnen maken zonder de sores van distributie, opslag en verkoop, maar ik heb door deze overname mijzelf helaas werkloos gemaakt.

Fra: Mieke de Jonge [mirran@xs4all.nl]

Sendt: woensdag 14 oktober 2009 13:40

Ik heb ook nog even over die 25 jr. nagedacht. Ik lees/spreek ongeveer 40 jr. Deens, maar 25 jr geleden las ik nog geen kinderboeken. Dat komt pas wanneer je zelf kinderen hebt, en met hun leeftijd, veranderde de leeftijd die ik als doelgroep nam voor een aankoop. Je eigen referentie is altijd de makkelijkste.

Prentenboeken full colour heb ik alleen kunnen nemen in een combinatiedruk met andere

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

zooals op d~ hind0rnisbnun, ~3arv~m na korte tijd allo hinder-.. nissen nauwl:euri[.;

Indien een antwoord is gegeven als: „ Wanneer de batterij wordt opgeladen, treden de omgekeerde reacties op. De deeltjes die daarvoor nodig

Voor het bepalen van bloedgroep en Rhesus factor neemt de AutoVue helemaal onder in de buis een mon- ster, terwijl met de handmethode juist bovenin de buis wordt gesampled.. Om

¾ Herijking van ons buitenlands beleid naar vernieuwde waarden en normen is niet eens nodig.. We hoeven niet op zoek naar een nieuwe

Hoewel bij aanvang van de interviews door alle respondenten wordt aangegeven dat zij niet bekend zijn met positieve gezondheid in hun dagelijkse werkomgeving, komen alle.. dimensies

Inzake de deelname aan de MRDH is daarbij het standpunt van de raad leidend, en zullen de andere bestuursorganen daar naar verwachting geen andere standpunten in de zin van

Van den Nagel: ‘Wij transporteren zowel eigen hout als hout van derden en hebben met onze vier stam- houtwagens passend transport beschikbaar voor zowel korthout als langhout..

we al heel lang niet meer over landelijke cijfers beschikken.’ Maar wie de beperkt beschikbare cijfers aanschouwt en daarbij ook nog in aanmerking neemt dat er al enorm