BESLUIT pagina 1van 12bcm0126-980427-11-2006file://E:\archief1998\besluiten\bcm\bcm0126-9804.htm

BESLUIT

mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Nummer: NMa-126/32.B65 Betreft: 126/Internatio - Brocacef

1. Op 27 februari 1998 heeft de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit een melding ontvangen waarin is medegedeeld dat de ondernemingen Internatio-Müller N.V. en Brocacef Drogisten B.V. het voornemen hebben een concentratie als bedoeld in artikel 27 van de Mededingingswet aan te gaan. Van de melding is mededeling gedaan in de Staatscourant (no.42) van 3 maart 1998.

I. DE PARTIJEN

2. Internatio Müller B.V. (hierna: Internatio) is aanbieder van technische installaties en systemen, industriële producten en chemische specialiteiten en van havendienstverleningen (cargadoors en containeroverslag). Bovendien houdt zij 66 2/3% van de aandelen van Dynadro B.V. (hierna: Dynadro); de resterende 33 1/3% van de aandelen zijn in de handen van de Coöperatieve Drogisten-Associatie b.a. (hierna: Coöperatieve DA). Dynadro werkt nauw samen met Dynaretail B.V. (hierna: Dynaretail) dat voor 66 2/3% in handen van de Coöperatieve DA is en voor de overige 33 1/3% in handen van Internatio. Partijen stellen dat Internatio en de Coöperatieve DA gezamenlijk zeggenschap hebben in Dynadro en Dynaretail en dat feitelijk sprake is van één groothandels- en retail organisatie onder

gemeenschappelijke leiding.

Dynadro is actief op het gebied van groothandel voor drogisterijartikelen. Dynaretail is een retail-marketingorganisatie die drogisten ondersteunt die participeren in de door Dynaretail ontwikkelde winkelformules DA, DA D'Attance en STIP.

De moederonderneming Internatio heeft naast haar dochterondernemingen Dynadro en Dynaretail geen verdere activiteiten op het gebied van

drogisterijartikelen.3. Brocacef Drogisten B.V. (hierna: Brocacef) is een besloten vennootschap en thans een dochteronderneming van Brocacef Holding N.V. (hierna: Brocacef Holding). Brocacef is actief op het gebied van de distributie van drogisterijartikelen en heeft de winkelformule Uw Eigen Drogist (hierna: UED) ontwikkeld ter ondersteuning van zelfstandige drogisten.

4. Partijen zijn in de gelegenheid gesteld om hun zienswijze naar voren te brengen over de gegevens over feiten en belangen die hen betreffen en waarop dit besluit steunt en die door derden zijn verstrekt.

II. ANDERE BELANGHEBBENDEN

ambtshalve vragen gesteld aan verschillende marktdeelnemers. De ontvangen reacties en informatie zijn in het navolgende nader uiteengezet.

III. DE GEMELDE OPERATIE

6. De gemelde operatie is een transactie waarbij Dynadro door middel van overname van het totale geplaatste aandelenkapitaal zeggenschap verkrijgt in Brocacef.

IV. TOEPASSELIJKHEID VAN DE MEDEDINGINGSWET

7. De gemelde operatie is een concentratie in de zin van artikel 27, onder b, van de Mededingingswet. De omschreven transactie leidt er toe dat Dynadro de uitsluitende zeggenschap verwerft in Brocacef.

8. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentratie binnen het toepassingsbereik van de

Mededingingswet valt.

V. BEOORDELING A. Relevante markten Relevante productmarkten

9. Naar de mening van partijen omvat de term drogisterijartikelen een breed productengamma dat verdeeld kan worden in de segmenten gezondheid (Over The Counter -geneesmiddelen, homeopathie-artikelen,

vitaminepreparaten), populair verzorgend (luiers, haar- en mondverzorging, babyvoeding) en Luxe (parfum en andere lichaam-verzorgingsartikelen). Niet alle in een drogisterij verkochte artikelen maken deel uit van dit gamma. Voorbeelden van producten die niet bij de groep van

drogisterijartikelen horen zijn fototoestellen, filmrolletjes, autolampen, souvenirs, pruiken en tijdschriften. Partijen hebben deze marktafbakening gebaseerd op de benadering die door het onderzoeksbureau Nielsen en door het EIM worden gehanteerd. Concurrenten hebben bevestigd dat er een onderscheid moet worden gemaakt tussen het drogisterijassortiment en een restassortiment. In dit besluit wordt van een assortiment van

drogisterijartikelen uitgegaan zoals door partijen aangegeven.

(i) Groothandel voor drogisterijproducten

Opvatting van partijen

10. Partijen zijn van mening dat de schakel groothandel - detailhandel voor drogisterijproducten geen door de concentratie beïnvloede markt is. Zij wijzen erop dat het drogisterijkanaal sinds de jaren '70 zeer veranderd is. Het aantal zelfstandige drogisten is sindsdien van 3600 naar 2180 teruggelopen. Grote ketens in het foodkanaal zijn met nieuwe

11. Het voordeel van de bovengenoemde filiaalbedrijven is dat zij via hun concerninterne inkooporganisatie kunnen inkopen, en dat zij door het genereren van huismerken die als zogenaamde 'traffic builders' worden gebruikt, de verkoop van het overige assortiment kunnen steunen. Deze ontwikkeling heeft ertoe geleid dat de zelfstandige drogisten eveneens centrale inkooporganisaties, eigen groothandelaren, winkelformules en gemeenschappelijke merken hebben ontwikkeld. Sommige formules zijn voortgekomen uit de nauwe samenwerking tussen zelfstandige drogisten en groothandel (de formules DA, DA D'Attance en Stip, aangestuurd door Dynaretail/Dynadro), anderen zijn ontstaan op initiatief van de groothandel: de formule UED van Brocacef en de formules D.I.O. en ABC van de groothandel FaCo Beheer (hierna: FaCo). De samenwerkingsverbanden van zelfstandige drogisten en de groothandel concurreren met de

geïntegreerde filiaalbedrijven op groothandelsniveau, namelijk als vragers van drogisterijartikelen voor de detailhandel, en eveneens op

detailhandelsniveau, namelijk als aanbieders van drogisterijartikelen aan de consument. De groep van zelfstandige drogisten die niet is aangesloten bij een in- en verkooporganisatie wordt steeds kleiner. In de ogen van partijen is er voor deze groep van drogisten geen toekomst weggelegd.

12. Partijen zijn van mening dat gezien de geschetste verticale integratie binnen alle verkoopkanalen (drogisterijen, warenhuizen, supermarkten) de groothandels- en de retail schakel in de bedrijfskolom feitelijk één schakel zijn geworden. Partijen wijzen er voorts op dat drogisterijen die bij formules aangesloten zijn geen gebruik maken van andere groothandelaren voor wat betreft drogisterijartikelen. Er zijn wel bepaalde drogisterijproducten zoals luxe parfumerie en cosmetica die niet door de op de markt aanwezige groothandelaren geleverd worden omdat de producenten ervan systemen van selectieve distributie opgezet hebben met speciaal daarvoor opgerichte organisaties. Vervolgens wijzen zij erop dat de Europese Commissie in de zaken IV/M.784 - Kesko/Tuko, IV/M.1070 - Spar/Pfannkuch en IV/M.1071 - Spar/Pro gezien de sterke verticale integratie op de markt voor

levensmiddelen de concurrentieverhoudingen uitsluitend op retail niveau heeft bekeken.

13. Partijen stellen dat het aantal wisselaars van formules zeer beperkt is. Het aantal uittreders en toetreders in 1997 voor wat betreft hun eigen formules verdeelt zich als volgt:

* ETOS is een franchiseformule van de Ahold-groep

toetreders tot formules partijen uittreders uit formules partijen afkomstig van DA/... UED gegaan naar DA/... UED DA/Stip/DA D'Attance [...] [...] DA/Stip/DA D'Attance [...] [...] UED [...] [...] UED [...] [...] D.I.O./ABC [...] [...] D.I.O./ABC [...] [...] ETOS * [...] [...] ETOS * [...] [...]

nieuwe vestiging [...] [...] vestig.

Van de rond 1.000 leden van de Coöperatieve DA maken ongeveer 850 zelfstandige drogisten gebruik van één van de DA-formules, terwijl de overige 150 zonder formuleondersteuning klant bij Dynadro/Dynaretail zijn. De gegevens in de tabel hebben volgens partijen alleen betrekking op DA-formuledeelnemers. Het is niet uitgesloten dat meer klanten van

Dynadro/Dynaretail in 1997 van groothandel gewisseld zijn dan in de tabel aangegeven.

Reacties van derden

14. De NMa heeft een aantal klachten van zelfstandige drogisten over de voorgenomen concentratie ontvangen. Hieruit blijkt onder meer dat de zelfstandige drogisten als afnemers van de groothandelaren voor drogisterijartikelen de retail-groothandel-schakel niet als zodanig geïntegreerd beschouwen dat de markt voor de groothandel voor

drogisterijartikelen verdwenen is. Zij wijzen erop dat in de laatste jaren vele zelfstandige drogisten die voorheen met Dynadro hebben samengewerkt naar de nieuw opgezette formules van Brocacef (UED) en van FaCo (D.I.O., ABC) zijn gewisseld.

15. Ambtshalve ondervraagde concurrenten op groothandelsniveau stellen dat hun concurrenten de niet gebonden groothandelaren zijn. Daarentegen beschouwen zij volledig geïntegreerde ketens niet als hun concurrenten. Zij kunnen geen cijfers met betrekking tot het aantal van formule wisselende drogisten noemen maar zij gaan er wel van uit dat er gewisseld wordt. Een van de concurrerende groothandelaren, FaCo, wijst erop dat rond 60% van de deelnemers van hun formule D.I.O. voorheen DA-deelnemer was. 15. De ondervraagde Koninklijke Nederlandse Drogisten Bond (hierna: KNDB), die de belangen van zelfstandige drogisten behartigt, en de Stichting Drogistenfederatie Pharmacon, die belangen behartigt van drogisterijen en levensmiddelenbedrijven voor zover het de verkoop van zelfzorggeneesmiddelen betreft, hebben eveneens naar voren gebracht dat het vóórkomt dat drogisten van formule wisselen.

Beoordeling

16. Het is aannemelijk dat de verticale integratie van groothandel en detailhandel voor drogisterijartikelen in de laatste jaren enorm is toegenomen. De door partijen verstrekte gegevens worden door onafhankelijke onderzoeksbureaus zoals het EIM bevestigd. Het EIM constateert in de reeds genoemde brancheschets 1996 dat de

concentratietendens en de verticale integratie toenemen: "Enerzijds zullen meer zelfstandige drogisten en parfumeurs zich aansluiten bij een in- en verkooporganisatie of franchise-organisatie (horizontale samenwerking). Anderzijds zullen retail-organisaties in toenemende mate zelf de

18. Voor zover tot nu toe bekend heeft de verticale integratie tussen

Dynadro/Dynaretail en de formuledeelnemers van DA, DA D'Attance en Stip een verregaand stadium bereikt dan de formules van Brocacef en FaCo. DA-formuledeelnemers zijn onder meer verplicht,

z bepaalde productpakketten af te nemen, waarvoor Dynadro/Dynaretail reclame maakt;

z een door Dynadro/Dynaretail ontwikkelde winkelindeling, assortimentssamenstelling en assortimentspresentatie volgens schappenplannen te accepteren;

z minimaal 90% van hun inkoop van drogisterijartikelen via Dynadro/Dynaretail te doen.

Deelnemers van de Brocacef-formule UED hebben daarentegen veel meer vrijheid bij de samenstelling van hun assortiment en hun winkel- en

assortimentspresentatie.

19. Volgens partijen zijn nog lang niet alle klanten van Dynadro/Dynaretail ervan overtuigd, dat deze verplichtingen voor hun van voordeel zijn. Dit blijkt uit het feit dat vele DA-formuledeelnemers de

'Samenwerkingsovereenkomst', zoals door partijen in de melding overlegd, tot nu toe niet hebben ondertekend.

Voorts hebben partijen erop gewezen dat formules met minder vergaande verplichtingen voor vele zelfstandige drogisten attractief blijken te zijn. De aanbieders van deze formules proberen dan ook hierdoor klanten te werven.

20. Derhalve blijkt dat de verticale integratie tussen groothandelaren en zelfstandige drogisten nog niet zo ver ontwikkeld is, dat er sprake kan zijn van een geïntegreerde groothandel-retail schakel.

21. De beschikkingen van de Europese Commissie waarnaar partijen hebben verwezen, zijn niet van doorslaggevend belang in onderhavige zaak. In IV/M.784 Kesko/Tuko heeft de Commissie geconcludeerd, dat Kesko mét de K-detailhandelaren als een centraal gepland structureel onderdeel van de Finse detailhandelsmarkt moet worden beschouwd. Deze conclusie is gebaseerd op de vergaande rechten en verplichtingen van K-detailhandelaren tegenover Kesko, die in ketenovereenkomsten zijn neergelegd. Vele DA-formuledeelnemers zijn, zoals onder punt 19 naar voren is gekomen, thans nog geen contractuele verplichtingen aangegaan, die vergelijkbaar zouden kunnen zijn met de Kesko-zaak.

In de andere twee genoemde beschikkingen van de Europese Commissie is de groothandel niet ter sprake gekomen.

Conclusie

22. Gelet op het bovenstaande kan vooralsnog worden geconcludeerd dat er sprake is van een separate markt voor de groothandel voor

drogisterijproducten.

23. Partijen hebben aangegeven, dat de markt die door de concentratie beïnvloed wordt, de markt is voor de verkoop van drogisterijartikelen via warenhuizen, het foodkanaal, drogisterijen, apotheken en parfumerieën. Concurrenten hebben dit bevestigd.

Beoordeling

24. Het is aannemelijk dat er sprake is van een markt voor de detailhandel voor drogisterijartikelen. Zoals reeds eerder aan de orde is gekomen in punt 9 omvat de term drogisterijartikelen een breed productengamma. Alle afzetkanalen die het assortiment drogisterijartikelen afzetten, zijn onderdeel uit van de relevante markt. Onder de punten 38 tot en met 40 zal duidelijk worden dat door partijen zelf en door concurrenten zeer uiteenlopende cijfers zijn verstrekt met betrekking tot het marktvolume op de markt voor de detailhandel voor drogisterijartikelen. Enerzijds vloeien deze verschillen voort uit de manier waarop het begrip drogisterijartikelen wordt gedefinieerd en anderzijds zijn door partijen en concurrenten verschillende schattingen gemaakt. In onderhavige zaak is het vooralsnog niet noodzakelijk het productassortiment heel nauwkeurig te definiëren, aangezien er

onafhankelijk van de gekozen benadering, op de markt voor de detailhandel voor drogisterijartikelen, geen concurrentieprobleem door de concentratie ontstaat.

Relevante geografische markten

(i) Groothandel voor drogisterijproducten

25. Partijen hebben in de melding niets gezegd over de geografische dimensie van de markt voor de groothandel voor drogisterijartikelen. Voor zover zij cijfers hebben verstrekt over deze markt hebben deze betrekking op heel Nederland.

26. Gezien het feit dat de bestaande groothandelaren op landelijk niveau actief blijken te zijn, is het aannemelijk dat de geografische dimensie van de markt voor de groothandel voor drogisterijartikelen Nederland is.

(ii) Detailhandel voor drogisterijproducten

27. Naar de mening van partijen is de markt voor de detailhandel voor drogisterijartikelen een landelijke markt. Enerzijds is er een groot verschil tussen de structuur van vraag en aanbod in Nederland in vergelijking met de omringende landen. Anderzijds vindt de concurrentie vanuit het oogpunt van de consument vooral op landelijk niveau plaats. Prijzen en

assortimenten worden veelal direct of indirect landelijk vastgesteld en speciale acties worden vanuit de centrale organisatie aangestuurd. 28. Op het gebied van de retail wordt in het algemeen ervan uitgegaan dat het aantrekkingsgebied van winkels voor producten voor dagelijks gebruik, dat gebied is waarbinnen de winkel in niet meer dan ongeveer 20 minuten per auto bereikbaar is. Bij een zodanige benadering zal men een

partijen worden geëxploiteerd. Gelet op het voorgaande is het noodzakelijk om gebieden, die zich aan individuele consumenten als lokale markten voordoen, tot een groter geheel samen te voegen. In dit besluit wordt van een landelijke markt voor de detailhandel voor drogisterijartikelen

uitgegaan.

B. Gevolgen van de concentratie

(i) groothandel voor drogisterijproducten

29. Partijen schatten dat op de markt voor de groothandel voor

drogisterijproducten een omzet van 780 mln gulden wordt gegenereerd. Naast Dynadro/Dynaretail en Brocacef zijn er drie andere groothandelaren, de reeds genoemde FaCo, B.V. Handelsonderneming Drogisterij en Chemicaliënhandel Vriesia (hierna: Vriesia) en Unipharma v.o.f. (hierna: Unipharma). Volgens partijen moeten ook de omzetten van de

franchisegevers ETOS en Trekpleister bij de groothandelsomzet in aanmerking genomen worden. De marktaandelen van de verschillende spelers op de markt zijn naar hun schatting als volgt verdeeld:

* Partijen hebben niet aangegeven, welke ondernemingen deel uitmaken van deze categorie Dit betekent dat Dynadro en Brocacef samen een marktaandeel van 77% op de markt voor de groothandel voor drogisterijproducten behalen. 30. Partijen wijzen erop dat de groothandel en de zelfstandige drogisten in sterke mate op elkaar aangewezen zijn. Zonder een nauwe samenwerking zouden zij niet met de geïntegreerde filiaalbedrijven en de supermarkten op het detailhandelsniveau kunnen concurreren. Gezien het feit dat de

marktpositie van filiaalbedrijven en supermarkten in de drogisterijsector de laatste jaren steeds verder is gegroeid, hebben zij een belangrijke invloed op de detailhandelsmarkt. De concurrentie op de detailhandelsmarkt

beperkt daarom de speelruimte van de groothandel. De groothandel kan het zich niet veroorloven een van de ontwikkeling van het concurrentieveld op detailhandelsniveau onafhankelijke prijs- en bedrijfstrategie te volgen, omdat hij daardoor zijn afzetkanalen in gevaar zou brengen.

Zienswijzen van derden

31. Uit de ontvangen klachten van zelfstandige drogisten is naar voren

Organisatie volume (in mln gulden) aandeel (in %)

gekomen dat door de concentratie op het niveau van de groothandel voor drogisterijartikelen een economische machtspositie zou kunnen ontstaan. Zij wijzen erop dat Dynadro en Brocacef door middel van winkelformules hun klanten - de zelfstandige drogisten - reeds sterk aan zich gebonden hebben. Voor de zelfstandige drogist is het daarom nu al niet eenvoudig om van groothandel te veranderen omdat dit inhoudt dat ze dan ook hun winkelformule verliezen. Door de concentratie zullen de

uitwijkmogelijkheden voor hen zeer gering worden. Bovendien vrezen zij dat de overblijvende groothandelaren te klein zijn om met de nieuwe groep Dynadro/Brocacef te concurreren. Dit zou negatieve uitwerkingen op prijzen, het dienstenaanbod en het assortiment kunnen hebben.

32. Uit reacties van de zelfstandige drogisten blijkt dat zij het marktaandeel van Dynadro en Brocacef als nog groter beschouwen. Naar hun mening zijn de inkooporganisaties van ETOS en Trekpleister voor zelfstandige

drogisten niet beschikbaar, omdat deze alleen maar aan hun eigen franchisenemers leveren. Naast Dynadro/Dynaretail en Brocacef zien zij alleen FaCo, Vriesia en Unipharma als mogelijke leveranciers. Bij deze benadering zouden partijen een gezamenlijk marktaandeel van meer dan 80% behalen.

33. Ook de KNDB geeft aan dat door de concentratie de keuzemogelijkheid van de zelfstandige drogisten tegen de achtergrond van de afnemende concurrentie tussen groothandelaren zou kunnen worden beperkt.

34. Van de ondervraagde groothandelaren heeft FaCo naar voren gebracht dat de voorgenomen overname uit concurrentieoptiek geen problemen oplevert. Vriesia heeft echter erop gewezen dat als gevolg van de

concentratie mogelijkerwijs diverse zelfstandige drogisten graag naar een andere formule en dus naar een andere groothandel zouden willen wisselen.

Beoordeling

35. Dynadro/Dynaretail is met een marktaandeel van ten minste 55 % nú al de grootste aanbieder op de markt voor de groothandel voor

drogisterijartikelen. Marktaandelen van 50% en meer kunnen op zichzelf reeds het bewijs leveren van een economische machtspositie. In het kader van deze beschikking kan in het midden blijven of Dynadro/Dynaretail reeds een economische machtspositie hebben. Brocacef is met een marktaandeel van ten minste 12 % de op één na grootste marktpartij. De voorgenomen concentratie houdt in dat de grootste aanbieders samengaan en een marktaandeel bereiken dat tenminste 5 keer zo groot is als het marktaandeel van de navolgende groothandel FaCo.

36. Met partijen kan worden aangenomen dat een bepaalde

concurrentiedruk van de geïntegreerde filiaalbedrijven en supermarkten via de detailhandelsmarkt op de groothandelsmarkt wordt uitgeoefend. Bij het huidige - deels niet eenduidige - feitelijk inzicht is er onvoldoende grondslag om aan te nemen, dat deze concurrentiedruk voldoende is om de

speelruimte, die Dynadro/Dynaretail en Brocacef gezamenlijk op de groothandelsmarkt ten opzichte van concurrenten en afnemers zullen bereiken, te beperken.

Daarom is nader onderzoek nodig, onder meer naar

z de relatieve marktaandelen van de groothandelaren en de geïntegreerde filiaalbedrijven;

z de bepalende factoren voor de concurrentie enerzijds van

geïntegreerde filiaalbedrijven onderling en anderzijds tussen deze en de samenwerkingsverbanden van groothandel en zelfstandige drogisten;

z de uit deze concurrentie voortvloeienden effecten op prijsvorming, assortimentssamenstelling en dergelijke;

z de uit deze concurrentie voortvloeiende effecten voor wat betreft het locatiebeleid van de geïntegreerde filiaalbedrijven en voor wat betreft de aantrekkingskracht op zelfstandige drogisten om zich aan te sluiten bij de formules van de groothandelaren.

Conclusie

37. Gelet op het bovenstaande wordt geconcludeerd dat als gevolg van de voorgenomen concentratie van Dynadro/Dynaretail en Brocacef een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt op de

groothandelsmarkt voor drogisterijartikelen in Nederland die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de markt voor de groothandel voor drogisterijproducten op significante wijze wordt belemmerd.

(ii) detailhandel voor drogisterijproducten

38. Naar schatting van partijen wordt op de detailhandelsmarkt voor drogisterijproducten een omzet van 9 mld gulden gegenereerd. De verschillende verkoopkanalen nemen van deze omzet het volgende aandeel voor hun rekening:

De omzet van de eerste groep (drogisten, warenhuizen, parfumerie) hebben partijen gebaseerd op gegevens van het onderzoeksbureau Nielsen. De omzet van de overige verkoopkanalen zijn ramingen van partijen zelf die gebaseerd zijn op gegevens van andere

onderzoeksbureaus.

39. Een van de ambtshalve ondervraagde concurrenten heeft te kennen gegeven dat het marktvolume over het jaar 1996 ongeveer 3,97 miljard bedroeg voor het foodkanaal en het drogisterij-warenhuis-en

parfumeriekanaal tezamen. Deze omzetcijfers zijn volgens deze concurrent eveneens gebaseerd op gegevens van het onderzoeksbureau Nielsen. 40. In de reeds genoemde brancheschets 1996 van het EIM wordt uitgegaan van een totaal marktvolume van rond 4,2 mld gulden in 1995. Volgens het EIM wordt deze omzet gegenereerd in de door partijen genoemde verkoopkanalen en omvat ook alle productsegmenten die door

verkoopkanaal bruto omzet (mld gulden)

drogisterijen/warenhuizen/parfumerieën 4,3

foodkanaal 3,1

apotheken 0,2

overige (o.a. kappers) 1,4

partijen worden aangegeven.

41. Op de markt voor de detailhandel voor drogisterijartikelen zijn volgens informatie, die door partijen en concurrenten is verstrekt, de volgende aanbieders actief:

z de Groenwoudt Groep met de filiaalbedrijven Kruidvat en

Trekpleister. Trekpleister is aan het einde van het jaar 1997 door de Groenwoudt Groep overgenomen. Kruidvat heeft 445 vestigingen en Trekpleister heeft 209 vestigingen inclusief 22 franchisenemers; z de Ahold-concern met de twee franchiseondernemingen ETOS (212

verkooppunten) en De Tuinen (37 verkooppunten). Bij het Ahold-concern hoort onder meer de supermarktketen Albert Heijn (640 verkooppunten);

z de warenhuizen V&D, De Bijenkorf en Hema. V&D maakt onderdeel uit van het Vendex-concern, dat onder meer de supermarktketens Basismarkt (125 verkooppunten) en Konmar (24 verkooppunten) exploiteert. De Bijenkorf en Hema behoren tot het KBB-concern. z de formules van Dynadro/Dynaretail (DA, DA D'Attance en Stip,

samen rond 800 verkooppunten);

z de UED-formule van Brocacef met 190 verkooppunten; z de formules van FaCo, D.I.O. en ABC met 96 verkooppunten; z de apotheken;

z in het foodkanaal is bovendien een groot aantal supermarkten naast de hiervoor genoemde supermarktketens actief, die eveneens drogisterijartikelen verkopen.

42. Naar schatting van partijen behalen de belangrijkste aanbieders op de markt de volgende marktaandelen:

Partijen hebben bij deze schatting geen rekening gehouden met het feit dat de ETOS-formule tot het Ahold-concern behoort, dat eveneens de formule De Tuinen en verschillende supermarktketens exploiteert. Het

Marktpartij Marktaandeel 1996 (in %)

Totaal drogisterijkanaal 48

Kruidvat/Trekpleister

zelfstandigen

5-15 (20 - 30 %)

marktaandeel van deze groep zou derhalve groter dan het door partijen geschatte marktaandeel van ETOS.

43. Naar de mening van de onder punt 39 reeds aangeduide concurrent zijn de drie grootste aanbieders Kruidvat/Trekpleister, het Ahold-concern en DA/DA D'Attance/Stip. Zij behalen alle drie een marktaandeel tussen 20% en 26%. Indien uitgegaan wordt van het door deze concurrent aangegeven marktvolume voor de detailhandel voor drogisterijproducten, zou UED met een omzet van rond 110 mln gulden een marktaandeel van ca. 2,8 % bereiken.

Beoordeling

44. Met betrekking tot het marktvolume hebben partijen en concurrenten schattingen gemaakt, die in grote mate van elkaar afwijken. Desalniettemin blijkt dat de voorgenomen concentratie niet tot een grote toename van marktaandelen van partijen zal leiden. Voor zover uitgegaan wordt van de schatting van partijen bereiken deze een gezamenlijk marktaandeel van 14 %. Wanneer zal worden uitgegaan van het marktvolume zoals aangegeven door de reeds aangeduide concurrent bereiken partijen een gezamenlijk marktaandeel van 23 % - 28 %.

45. Ongeacht de gekozen benadering blijkt dat er een aantal grote concurrenten op de markt actief blijft. Concurrenten en ook het EIM bevestigen dat op de betrokken markt hevige concurrentie met betrekking tot prijzen en assortimenten bestaat. Het merendeel van de grote

aanbieders werkt met eigen huismerken en voert regelmatig acties met verschillende producten. Andere aanwijzingen voor de concurrentie op deze markt zijn:

z ETOS heeft het aantal verkooppunten binnen twee jaar verdubbeld; z het foodkanaal heeft zijn marktaandeel in de laatste jaren steeds

verder uitgebreid;

z met Boots (Engelse apotheek met een groot drogisterijassortiment, drie verkooppunten) en Schlecker (een Duitse drogisterijketen, 167 verkooppunten) zijn er in de laatste jaren ook nieuwe toetreders vanuit het buitenland op de markt gekomen.

Conclusie

46. Er zijn vooralsnog geen redenen om aan te nemen dat als gevolg van de voorgenomen concentratie een economische machtspositie kan ontstaan op de markt voor de detailhandel voor drogisterijartikelen,

waardoor de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd. Partijen hebben naar voren gebracht dat de concurrentie op de detailhandelsmarkt de

speelruimte van de groothandel wezenlijk beperkt. Derhalve zal voor de beoordeling van de gevolgen van de voorgenomen concentratie op de groothandelsmarkt ook de detailhandelsmarkt verder moeten worden onderzocht.

VI. CONCLUSIE

gemelde operatie binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht valt. Hij heeft reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd.

48. Gelet op het bovenstaande deelt de directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentratie waarop de melding betrekking heeft een vergunning is vereist.

49. Voor zover dit besluit meebrengt dat een oordeel wordt gegeven over feiten of omstandigheden die van belang zijn voor de beslissing op een aanvraag om een vergunning als bedoeld in artikel 41 van de

Mededingingswet, heeft dit oordeel naar zijn aard een voorlopig karakter en bindt dit de directeur-generaal niet bij zijn beslissing op die aanvraag.

Datum: 09.04.1998

w.g. A.W. Kist

directeur-generaal van de Nederlandse mededingingsautoriteit

Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM, Rotterdam.

terug