109279 Klacht gegrond over te weinig onderwijs in de periode tijdens de coronacrisis dat de scholen voor 50% van de onderwijstijd onderwijs op school moesten verzorgen. De school heeft geen zwaarwegende redenen gegeven waarom er geen 50% onderwijs werd verzorgd.
ADVIES
inzake de klacht van:
[klager] te [woonplaats], vader van [leerlingen], klager tegen
[verweerster], directeur van [school] te [vestigingsplaats], verweerster en
[verweerder], te [vestigingsplaats], verweerder gezamenlijk: verweerders
1. VERLOOP VAN DE PROCEDURE
Bij klaagschrift van 17 mei 2020, aangevuld op 19, 20, 28 meien 10, 18 juni 2020, heeft klager op grond van de geldende klachtenregeling een klacht tegen verweerders ingediend met de volgende inhoud:
[klager] klaagt erover dat de school in de periode 11 tot 25 mei 2020 voor minder dan 50% onderwijs op school heeft verzorgd aan de leerlingen. Hiermee heeft de school zonder dat daarvoor gegronde reden was, geen uitvoering gegeven aan de beslissing van de Minister van Onderwijs dat scholen na versoepeling van de landelijke
maatregelen ter bestrijding van het COVID-19 virus, weer voor 50% van de onderwijstijd op school onderwijs aan leerlingen verzorgden.
Daarnaast klaagt klager erover dat de school in de periode dat de school vanwege het COVID-19 virus was gesloten, tekort is geschoten in haar inspanningen om zo goed mogelijk onderwijs te verzorgen. Zo heeft de school te weinig inspanningen verricht om zelf online onderwijs te verzorgen.
Verder klaagt klager erover dat zowel de school als het schoolbestuur tijdens de periode dat de school gesloten was niet bereikbaar waren voor ouders.
Ten slotte klaagt klager erover dat in de periode dat er 50% onderwijs werd verzorgd de school er voor heeft gekozen om bewegingsonderwijs te verzorgen terwijl er aandacht zou moeten worden besteed aan de kernvakken.
Een en ander zoals toegelicht in het klaagschrift en de aanvullende informatie.
Vanuit het secretariaat van de Commissie is telefonisch met partijen overlegd over de gewenste wijze van klachtafhandeling: interne klachtbehandeling door het schoolbestuur, mediation of formele klachtbehandeling. Naar aanleiding van de uitkomst van deze
gesprekken, waarin bleek dat partijen al met elkaar in gesprek waren geweest, is de klacht ter beoordeling voorgelegd aan de Commissie.
Verweerders hebben op 15 juli 2020 een verweerschrift ingediend.
Alle stukken zijn in afschrift aan partijen gestuurd.
De digitale hoorzitting vond plaats op 23 september 2020.
Klager was aanwezig.
Verweerders waren aanwezig, waarbij [bevoegd gezag] werd vertegenwoordigd door
[bestuurder]. Verweerders werden vergezeld door [juridisch adviseur] van het schoolbestuur.
Onder handhaving van hun standpunten hebben partijen een nadere toelichting gegeven.
Dat wat in de stukken en op de zitting naar voren is gebracht, is, voor zover relevant, zakelijk in dit advies weergegeven.
2. DE FEITEN
Klager is de vader van [leerlingen] die beiden onderwijs volgen op [school]. In het schooljaar 2019-2020 zaten zij in groep 6 respectievelijk groep 3.
Vanwege de coronapandemie heeft het kabinet op 15 maart 2020 besloten dat de scholen met ingang van 16 maart 2020 werden gesloten en dat de scholen onderwijs op afstand dienden te verzorgen.
Op 15 maart 2020 heeft het schoolbestuur de ouders van de leerlingen geïnformeerd over wat ouders in dat kader van de scholen konden verwachten.
Op 21 april 2020 heeft het kabinet besloten dat de basisscholen na de meivakantie, per 11 mei 2020, weer open zouden gaan en dat de leerlingen de helft van de lestijd onderwijs op school dienden te krijgen.
De directeur van de school heeft op 24 april 2020 de ouders per e-mail geïnformeerd over de wijze waarop de school hier uitvoering aan zou gaan geven. Dit hield in dat de klassen werden gehalveerd door de leerlingen in twee groepen in te delen. Beide groepen kregen twee hele dagen (op basis van een continurooster) van 08.30 uur tot 14.00 uur les op school. Op de woensdagen werd geen les gegeven. Op deze dag en de dagen dat de leerlingen geen onderwijs op school volgden, dienden zij thuis aan school te werken.
Klager heeft dezelfde dag per e-mail aan de directeur kenbaar gemaakt dat de school hiermee niet voldoet aan de norm van 50% fysiek onderwijs en heeft de school gevraagd alsnog uitvoering te geven aan het besluit van het kabinet. Hierop heeft een e-mailwisseling tussen klager, de directeur en het schoolbestuur plaatsgevonden.
Op 11 mei 2020 is de school weer opengegaan waarbij volgens het op 24 april 2020 gecommuniceerde plan van aanpak onderwijs werd gegeven.
Met ingang van 25 mei 2020 is de school ook op woensdagen onderwijs gaan verzorgen, waarbij de groepen elkaar om de week afwisselden.
Op 27 mei 2020 heeft een gesprek plaatsgevonden tussen klager en zijn partner, de directeur en de bestuurder over de klachten van klager en de communicatie tussen klager en de school.
Vanaf 8 juni 2020 is de school, net als de andere basisscholen in Nederland, weer geheel open gegaan.
3. VISIE PARTIJEN Visie klager 40% in plaats van 50% les
Het kabinet heeft duidelijk aangegeven dat de basisscholen na de heropening 50% fysiek onderwijs op de scholen aan de leerlingen dienden te verzorgen, tenzij er sprake is van zwaarwegende redenen. De school heeft aan dit besluit geen uitvoering gegeven en heeft slechts 40% fysiek onderwijs verzorgd. Door de woensdagen vrij te geven en de schooldagen in te korten, wordt slechts de 40% gehaald. Klager heeft de school, de MR en het schoolbestuur benaderd en aangegeven dat de school niet voldeed aan de norm van 50% fysiek onderwijs. In eerste instantie kreeg klager van de directeur als antwoord dat de MR deze optie had gekozen.
Het is echter niet aan de MR om een keuze te maken, dat is aan de directie van de school.
Later heeft de school aangegeven dat de instructies van de overheid per 11 mei 2020 zijn veranderd, waarna de school een nieuw plan van aanpak voor het heropenen van de school en het geven van 50% onderwijs is gaan maken. Dit is echter onjuist: van meet af aan was
duidelijk dat de school 50% fysiek onderwijs diende te verzorgen. Ook het argument dat schooldagen vanwege de pauze van leerkrachten moesten worden ingekort, doet er niet aan af dat de school gewoon de woensdagen les had kunnen geven. Van zwaarwegende redenen was dan ook geen sprake.
Thuisonderwijs
Klager is ontevreden over de wijze waarop de school tijdens de lockdown het thuisonderwijs aan zijn kinderen heeft vormgegeven. Het was met recht ‘thuisonderwijs’ want de school heeft weinig tot niets gedaan. De school heeft [digitaal leerplatform], voor de leerlingen aangezet waarop de leerlingen zelf aan de slag moesten. Het enige wat de leerkrachten hebben gedaan, is taken klaarzetten in [digitaal leerplatform]. Er is geen digitaal onderwijs gegeven terwijl daar voldoende mogelijkheden voor waren. Ook was er weinig tot geen contact tussen de
leerkracht en de leerlingen. Pas in de derde week van de lockdown namen de leerkrachten contact op met de leerlingen. De kinderen van klager hebben slechts één à twee keer contact gehad. Zij hebben weliswaar zelf één keer een videomeeting gemist, maar dat is gelet op het aantal initiatieven vanuit de school verwaarloosbaar. Weliswaar heeft de school later ook gezorgd voor werkbladen, maar ook die dienden de leerlingen met behulp van ouders te maken. Hierbij was geen begeleiding vanuit de school. Er zijn veel scholen geweest waarbij wel online onderwijs aan de leerlingen is gegeven. Het was dus geen onmogelijke opgave voor de school.
Bewegingsonderwijs
De school heeft in de periode dat de leerlingen voor de helft naar school gingen, ervoor gekozen om bewegingsonderwijs te geven. Dit vak is weliswaar van belang, maar valt niet onder de noodzakelijke lessen zoals taal en rekenen. De school koos ervoor om de beperkte waardevolle onderwijstijd te besteden aan bewegingsonderwijs dat ouders nou net wel makkelijker zelf kunnen verzorgen.
Bereikbaarheid
Ten slotte vindt klager het onbegrijpelijk dat zowel het schoolbestuur als de school tijdens de lockdown niet telefonisch bereikbaar waren. Als klager naar de school belde, werd de telefoon niet opgenomen. De telefoon had kunnen worden doorgeschakeld naar een medewerker, die werden immers geacht thuis te werken. Dit geldt ook voor het schoolbestuur. Het
schoolbestuur had een vaag ingesproken bericht op het antwoordapparaat dat het bestuur niet bereikbaar was. Ook is op een aantal e-mails geen antwoord gekomen.
Visie verweerders 40% in plaats van 50% onderwijs
De school heeft de richtlijnen van de overheid als uitgangspunt genomen. Deze luidden eind april dat leerlingen ongeveer de helft van de lestijd weer les op school krijgen, in kleinere groepen. Daarbij werd aangegeven dat het aan scholen is hoe ze het onderwijs invullen en waarbij wordt uitgegaan van hele dagen onderwijs. De scholen en buitenschoolse opvang dienden met elkaar de aansluiting van de opvang bij de schooltijden af te stemmen.
De school heeft toen in samenspraak met de MR een plan van aanpak opgesteld en deze na instemming van de MR vastgesteld. De school heeft ervoor gekozen om twee hele dagen de leerlingen onderwijs op school te geven, omdat dit de meeste rust gaf. Bovendien vielen in de tweede week na de meivakantie twee dagen uit vanwege Hemelvaart en een extra vrije dag, waardoor het totaal aantal dagen in deze twee weken op acht kwam. Dit was goed te verdelen. Daarnaast was het spannend om te bezien hoe het zou gaan op school en of de maatregelen goed konden worden gevolgd, voor zowel leerlingen als personeel. Ook de buitenschoolse opvang moest de leerlingen opvangen. Door de leerlingen twee hele dagen naar school te laten komen, was de aansluiting van de opvang op de schooldagen en -tijden het makkelijkst te realiseren. Een kortere schooldag was noodzakelijk aangezien de
leerkrachten vanwege het tijdelijke continurooster geen pauze hadden en anders te lange werkdagen zouden maken. De woensdag heeft de school onderwijsvrij gehouden zodat de leerkrachten zich konden richten op de voorbereiding van de lesdagen, dit vroeg vanwege de combinatie fysiek les en thuisonderwijs meer dan gebruikelijk van de leerkrachten. Ook kon hierdoor makkelijker een vaste structuur worden geboden. De MR heeft met deze optie ingestemd, omdat die volgens de MR meeste structuur in de week bood.
Het besluit van het kabinet voor gedeeltelijke heropening van de scholen kwam drie dagen voor de meivakantie. Op de vrijdag voor de meivakantie zijn ouders geïnformeerd over de vormgeving van het onderwijs na de meivakantie. In deze vakantie kwam de klacht van klager.
Kort daarna werd duidelijk dat van scholen werd verwacht dat zij (tenminste) 50% onderwijs op school aan de leerlingen zouden aanbieden. De school realiseerde zich dat zij hier niet aan
voldeed. De school is dan ook na de meivakantie gestart met minder onderwijstijd op school dan de 50%, maar met de bedoeling dit naar 50% op te schalen. Dit is na twee weken ook gebeurd. Vanaf 11 mei 2020 is in samenspraak met de MR gewerkt aan een rooster met minimaal 50% les op school, dat is per 25 mei 2020 ingevoerd.
Thuisonderwijs
De coronapandemie en het besluit van het kabinet om de scholen te sluiten, bracht een ongekende situatie teweeg. Dit geldt voor iedereen en dus ook voor de school. Gezien deze ongekende situatie heeft de school gedaan wat haalbaar was. De school heeft besloten om met het digitale leerplatform [digitaal leerplatform] het onderwijs op afstand te faciliteren.
[digitaal leerplatform] werkt adaptief en sluit aan bij de lesmethodes. Leerkrachten kunnen per individuele leerling een passende digitale leeromgeving klaarzetten en op afstand vorderingen bijhouden. Vanaf 17 maart 2020 konden alle leerlingen thuis via [digitaal leerplatform] aan hun taken werken. Ouders zijn op 16 maart 2020 geïnformeerd over de invulling van het onderwijs op afstand.
Na 31 maart 2020 bleek dat de scholen nog langer gesloten bleven. Naast het werken met [digitaal leerplatform] en de weektaken zijn er toen ook werkboekjes door de leerkrachten gemaakt. De leerkrachten hebben regelmatig mailtjes gestuurd met tips voor thuisonderwijs, hoe kinderen kunnen doorwerken in [digitaal leerplatform] op hun eigen niveau, en wat ouders kunnen doen om kinderen aan het werk te krijgen en te houden. School heeft onderwijs op afstand gegeven middels [digitaal leerplatform], werkboekjes, weektaken en instructiefilmpjes ingesproken door de leerkrachten. Hierover is contact geweest met de ouders via de mail, telefonisch en videoverbinding. Ook met de kinderen is via een
videoverbinding contact geweest. Dit alles neemt niet weg dat het onderwijs op afstand het volledige onderwijs op school niet optimaal kan vervangen.De school is zich ervan bewust dat het voor ouders ook lastig was om met hun kind aan school te werken.
Bewegingsonderwijs
Na heropening van de scholen is de school voor het verzorgen van de gymlessen uitgegaan van het Protocol bewegingsonderwijs PO, dat is opgesteld door de vakvereniging leraren
lichamelijke opvoeding en dat is afgestemd met het Ministerie van OCW, de AVS, het RIVM en de PO-Raad. Uitgangspunt van dat protocol was dat gym onderdeel is van het onderwijs en dat leerlingen dus weer bewegingsonderwijs mochten volgen. Het protocol schreef voor dat bij voorkeur de gymlessen buiten worden gegeven, maar dat het ook mogelijk was deze binnen te verzorgen. Daarom is de school na heropening gymlessen gaan verzorgen voor de groepen 3 tot en met 8, waarbij de leerlingen 1x per week 40 minuten buiten gymles kregen.
Bereikbaarheid
De school heeft twee locaties. De [locatie] (waar de kinderen van klager normaliter naar school gaan) was gedurende de schoolsluiting gesloten en telefonisch niet bereikbaar. De [locatie 2]
op was open voor de noodopvang van leerlingen en alle dagen telefonisch bereikbaar. Er is meerdere keren telefonisch contact en mailcontact geweest met klager. Ook leerkrachten waren op werkdagen per e-mail en via [online platform] bereikbaar voor vragen. De school en het personeel waren derhalve voor ouders bereikbaar.
Vanwege de landelijke maatregelen om verspreiding van het coronavirus te beperken is het bestuurskantoor vanaf 16 maart 2020 gesloten. De medewerkers werkten thuis. Door inschakeling van het antwoordapparaat was het bestuurskantoor inderdaad verminderd telefonisch bereikbaar. In de boodschap op het antwoordapparaat heeft het bestuur verwezen naar het e-mailadres. Vragen werden zo spoedig mogelijk beantwoord.
De mails van klager waren gericht aan de directeur van de school en werden in cc aan het bestuurskantoor gestuurd. Mails die in cc worden gestuurd, worden ter kennisgeving
aangenomen. Op 8 en 10 mei 2020 heeft klager rechtstreeks contact gezocht met het bestuur.
Hierop heeft het bestuur bij e-mail van 12 mei 2020 inhoudelijk gereageerd.
4. OVERWEGINGEN VAN DE COMMISSIE 40% in plaats van 50% onderwijs verzorgen
Verweerster stelt dat, na het besluit om de scholen na de meivakantie weer te heropenen en voor de helft onderwijs te laten verzorgen, in de informatievoorziening van de rijksoverheid werd gesproken over ongeveer 50% onderwijs aan leerlingen op school. Klager heeft verwezen naar andere informatie van de rijksoverheid waarin staat dat leerlingen tenminste 50%
onderwijs op school krijgen.
De Commissie stelt, op grond van de stukken van partijen en de algemeen beschikbare informatie vast dat de rijksoverheid op 24 april 2020 een nieuwsbericht heeft uitgedaan om eventuele onduidelijkheid over het heropenen van de basisscholen weg te nemen. In dit nieuwsbericht vragen de minister voor Basisonderwijs, Voortgezet Onderwijs en Media en de Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid scholen en kinderopvangorganisaties dringend om zich bij de herstart te houden aan een aantal richtlijnen. In dit nieuwsbericht staat ook dat scholen zelf het beste de groepsindeling bepalen en de verdeling van kinderen over de weekdagen, zodanig dat alle kinderen voor tenminste 50% weer naar school kunnen.
Ook in het Protocol opstart basisonderwijs wordt uitgegaan van 50% onderwijs op school.
Voorts blijkt uit zowel het nieuwsbericht als het Protocol opstart basisonderwijs dat scholen niet aan het onmogelijke moeten worden gehouden.
De Commissie acht het voorstelbaar dat ook bij de school in eerste instantie onduidelijkheid bestond over de hoeveelheid onderwijs die weer op school diende te worden verzorgd. Echter, na de e-mail van klager en de berichtgeving vanuit de rijksoverheid, was het ook voor de school duidelijk dat de leerlingen tenminste 50% onderwijs op school zouden moeten volgen.
De school heeft dit ook erkend, onder meer in het gesprek dat tussen partijen heeft plaatsgevonden. De Commissie concludeert dat de school in de eerste twee weken na de meivakantie minder dan 50% onderwijs op de school heeft aangeboden. Het is de Commissie niet gebleken dat er voor de school sprake was van zodanig zwaarwegende redenen dat deze billijkten om op de door de school gekozen wijze uitvoering te geven aan de richtlijn. De Commissie oordeelt de klacht op dit punt dan ook gegrond.
Thuisonderwijs
Het behoort tot de bevoegdheid en de vrijheid van de school om het aanbod en de inhoud van het onderwijs te bepalen, waarbij de school moet voldoen aan bepaalde door de overheid vastgelegde kerndoelen. Dit brengt met zich dat de Commissie terughoudend toetst en beoordeelt of de school zich voldoende heeft ingespannen.
De Commissie stelt voorop dat de sluiting van de scholen als gevolg van de coronapandemie een ongekende situatie voor scholen, leerlingen en ouders heeft meegebracht, waarbij van alle betrokkenen veel werd verwacht.
De school diende in zeer korte tijd onderwijs op afstand aan te bieden aan de leerlingen van de school. Op zondag 15 maart 2020 heeft het kabinet bekend gemaakt dat de scholen zouden sluiten, waarna de school op 17 maart 2020 voor alle leerlingen een aanbod heeft
gerealiseerd. Dat de school ervoor heeft gekozen om in het onderwijs te voorzien door de leerlingen te laten werken met [digitaal leerplatform], valt onder de hierboven genoemde bevoegdheid en vrijheid van de school. Via dit platform konden de leerlingen dagelijks werken aan onderwijstaken op verschillende gebieden. Gebleken is dat de school (later) ook
weekschema’s en werkbladen aan de leerlingen heeft verstrekt. Weliswaar zijn er ook scholen in Nederland die in deze periode wel dagelijks of meerdere keren per week online onderwijs of instructie aan de leerlingen hebben gegeven, maar dat maakt niet dat de school een
onvoldoende aanbod heeft gerealiseerd. Gezien de bevoegdheid en de vrijheid van de school om het aanbod en de inhoud van het onderwijs te bepalen, het dagelijkse aanbod en de omstandigheden waar de school mee werd geconfronteerd, is naar het oordeel van de Commissie geen sprake van een onvoldoende aanbod. De Commissie oordeelt dit klachtonderdeel dan ook ongegrond.
Bewegingsonderwijs
Zoals hierboven reeds overwogen behoort het tot de bevoegdheid en de vrijheid van de school om het aanbod en de inhoud van het onderwijs te bepalen. Het bewegingsonderwijs maakt deel uit van het onderwijs dat de school normaliter aanbiedt en ook verplicht is aan te bieden.
Hoewel de vakken zoals taal en rekenen bepalend zijn voor de uiteindelijke uitstroom van de leerling naar het voortgezet onderwijs, betekent dit niet dat de school in de omstandigheid dat de leerlingen de helft van de tijd op school zijn, geen bewegingsonderwijs zou moeten
aanbieden. Dit is aan de school. Ook in het Protocol opstart basisonderwijs wordt aangegeven dat scholen zelf beslissen hoe zij de 50% onderwijstijd inrichten. De school heeft het
bewegingsonderwijs in de periode dat zij voor de helft was geopend, één keer per week gedurende 40 minuten aangeboden. Dit is gelet op de uren die de leerlingen op school waren niet onevenredig in verhouding tot de kernvakken. Op grond van bovenstaande overwegingen oordeelt de Commissie dit klachtonderdeel ongegrond.
Bereikbaarheid
Voorop staat dat de school en het schoolbestuur voor ouders bereikbaar dienen te zijn. Gezien de uitzonderlijke omstandigheden als de coronacrisis, is het naar het oordeel van de
Commissie niet onredelijk dat het schoolbestuur ouders vraagt om via de e-mail contact te leggen, waarna vanuit het schoolbestuur contact kan worden opgenomen. Op die manier was het schoolbestuur bereikbaar, zij het per e-mail. Ook ten aanzien van de school is de
Commissie niet gebleken dat de school in het geheel niet bereikbaar was. Weliswaar had de school er voor kunnen kiezen om de telefoon door te schakelen naar de locatie waar de noodopvang was, of naar een medewerker thuis, maar het enkele feit dat de school dit niet heeft gedaan, maakt niet dat verweerster klachtwaardig heeft gehandeld. Ook de school was via de e-mail en telefonisch via de andere locatie bereikbaar. Het is de Commissie niet gebleken dat er vanuit de school (en vanuit het schoolbestuur) niet op e-mails van klager is gereageerd.
Gezien de omstandigheden die voor de school en het schoolbestuur ook nieuw waren, en zowel de school als het schoolbestuur door ouders in ieder geval via de e-mail bereikt konden worden, oordeelt de Commissie dit klachtonderdeel ongegrond.
5. OORDEEL VAN DE COMMISSIE
De Commissie komt op grond van bovenstaande overwegingen tot het oordeel dat de klacht over het minder dan 50% onderwijs verzorgen tijdens de gedeeltelijke opening van scholen gegrond is. De overige klachtonderdelen zijn ongegrond.
6. AANBEVELINGEN VAN DE COMMISSIE
De Commissie heeft geen aanbevelingen voor het bevoegd gezag, anders dan die reeds voortvloeien uit bovenstaand advies.
Aldus gedaan te Utrecht op 30 november 2020 door mr. A.A. Muilwijk-Schaaij, voorzitter, mr. drs. G.W. van der Brugge en drs. C.A. Hoos, leden, in aanwezigheid van mr. O.A.B. Luiken, secretaris.
mr. A.A. Muilwijk-Schaaij mr. O.A.B. Luiken
voorzitter secretaris
