Taal op niveau
Gesprekken voeren niveau 4F
Naam:
Groep:
Uitgeverij: Uitgeverij Edu‟Actief b.v. Meppel Auteur: Martin Bouwman
Redactie: Uitgeverij Edu‟Actief b.v. Meppel Inhoudelijke redactie: Jos Schuurman
Vormgeving: Uitgeverij Edu‟Actief b.v. Meppel Illustraties: Uitgeverij Edu‟Actief b.v. Meppel Drukwerk:
Taal op niveau
ISBN: 978 90 3720 091 1 NUR: 174
Trefwoord: Gesprekken voeren niveau 4F
Copyright 2009 Uitgeverij Edu'Actief b.v.
Postbus 1056 7940 KB Meppel Tel.: 0522 - 235235 Fax: 0522 - 235222 E-mail: info@edu-actief.nl Internet: www.edu-actief.nl
Eerste druk/Tweede oplage
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission from the publisher.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.
De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
Als je gebruik wilt maken van www.taalopniveau.info, moet je eerst de DigiCode die voor in je map staat activeren.
Tijdens dit activeren maak je een eigen wachtwoord en gebruikersnaam aan waarmee je kunt inloggen op de website.
Het activeren van de DigiCode gaat als volgt:
1. Ga naar de website digicode.edu-actief.nl.
2. Als dit de eerste keer is dat je een DigiCode activeert, moet je op deze pagina klikken op „hier registreren‟. Anders kun je verder gaan met stap 4.
3. Kies een gebruikersnaam en wachtwoord en voer een geldig e-mailadres in.
4. Klik op „DigiCode activeren‟.
5. Vul de DigiCode in die voor in dit boek staat. Dit is de code die bestaat uit 4x6 tekens.
Met behulp van de gebruikersnaam en het wachtwoord die je hebt aangemaakt, kun je inloggen op www.taalopniveau.info. Voer je gebruikersnaam en wachtwoord rechtsboven op de website in.
Voorwoord
Inhoud
Inleiding ... 2
1. Doelen ... 2
2. Gespreksbeurten ... 2
3. Proces van argumenteren ... 2
4. Argumenteren ... 2
5. Laat zien wat je kunt ... 2
Inleiding
Een gesprek is een mondelinge interactie tussen jou en een of meerdere anderen.
Doordat er anderen bij betrokken zijn en je hun inbreng niet kunt plannen, zit er een mate van onvoorspelbaarheid aan het gesprek. De mate van onvoorspelbaarheid kan oplopen tot een niveau waarin je niet weet, van tevoren, waar het gesprek over zal gaan.
Zelfs bij zakelijke gesprekken kan dit het geval zijn. In deze module zul je leren adequaat met deze situaties om te gaan.
De meeste gesprekken verlopen volgens regels. Soms staan de regels duidelijk op papier, maar in de meeste gevallen zal het om ongeschreven regels gaan. Deze regels hangen af van de context waarin het gesprek plaatsvindt. Dit heeft te maken hebben met de plek waar het gesprek plaatsvindt en met het doel van het gesprek en met de positie van jou en je gesprekspartners. Ook verschil in culturele achtergrond van jou ten
opzichte van je gesprekspartners is van invloed. In deze module zul je basiskennis opdoen om hier op een juiste manier mee om te gaan.
Er is ook regelmatig sprake van een moeilijk te herkennen dynamiek in een gesprek. Dit heeft te maken met non-verbale communicatie, verborgen agenda‟s van
gesprekspartners, levensovertuigingen van betrokkenen en psychologische factoren.
De non-verbale communicatie speelt een grotere factor dan menigeen denkt.
Tegenstrijdige verbale en non-verbale boodschappen kunnen verwarring scheppen.
Voorbeeld
Je vraagt aan een vriend of hij zin heeft om zaterdagavond mee te gaan naar een concert van Jan Smit. De ander zegt dat hij dit leuk vindt en dat hij er veel zin in heeft, maar zijn houding is niet blij en opgetogen, maar gelaten en enigszins negatief.
Je vraagt je dan misschien af: wil hij nu wel of niet, maar zegt hij dat niet om me niet teleur te stellen?
Bij een verborgen agenda wil iemand iets bereiken wat hij niet duidelijk als doel naar voren brengt. Ook dit kan tot verwarring leiden.
Voorbeeld
Een leerling gaat een gesprek aan met zijn docent. De leerling geeft aan dat het hem aan studievaardigheden ontbreekt en vraagt om hulp. De leerling zegt niet dat hij de
afgelopen week een onvoldoende heeft gekregen en dat zijn ouders hevig ontstemd zijn over zijn studieresultaten. Hij is het gesprek ook niet aangegaan om aan zijn
studievaardigheden te werken, hij weet zelf wel dat hij te weinig aan zijn huiswerk doet, maar om goodwill te kweken bij het docententeam en om zijn ouders gerust te stellen.
Bij verschil in levensovertuiging en bijbehorende normen en waarden kan verwarring ontstaan doordat men een andere invulling aan begrippen toekent.
Voorbeeld
Een leerling uit Saoedi-Arabië mailt zijn docent wanneer hij een verslag kan komen bespreken. De docent mailt terug met de vraag: kun je dinsdag de 12e om 13.00 uur?
Vervolgens kom de leerling die dinsdag bij zijn docent, maar deze zit in een andere bespreking. De leerling begrijpt het niet. Hij is zo gewend, vanuit zijn cultuur, dat de
Inleiding
Inleiding docent het volledig voor het zeggen heeft en dat er een definitieve afspraak is gemaakt met de vraag: kun je dinsdag om 13.00? De docent heeft geen bevestiging gekregen en heeft daarom een andere bespreking ingepland.
De psyche van ieder individu legt zijn eigen, door de persoonlijke geschiedenis ontstane, verbanden en gevolgtrekkingen die door de ander soms anders bedoeld zijn. Ook dit leidt tot verwarring.
Voorbeeld
Twee mensen zijn in gesprek. De één heeft een fantastische schooltijd gehad en denkt met veel plezier terug aan zijn begripvolle en aardige docenten. Voor de ander was zijn schooltijd de vervelendste periode uit zijn leven met nare bullebakken van docenten. De twee bespreken een gebeurtenis die heeft plaatsgevonden in de supermarkt. Tijdens het gesprek geeft degene met de vervelende schoolcarrière aan dat de situatie hem doet denken aan zijn schooltijd. De ander reageert verbaasd en zegt: “Ik vond dit anders helmaal niet zo aardig van die meneer.”
In deze module zul je ook inzicht krijgen in de genoemde dynamiek.
1. Doelen
De doelen bij een gesprek zijn, in tegenstelling tot de andere communicatievaardigheden (schrijven, lezen, luisteren en spreken) drieledig. Er is een gespreksdoel oftewel een gezamenlijk doel van het gesprek. Jij hebt jouw eigen doel binnen dit doel en jouw gesprekspartner(s) heeft/hebben ook een eigen doel. Als je bijvoorbeeld een gesprek aangaat over de wijze waarop een nieuw project uitgevoerd moet worden, dan is dat het gespreksdoel. Jij hebt hier jouw eigen ideeën over en je wilt deze doorgevoerd krijgen.
De ander(en) hebben ook hun eigen oplossingen voor dit probleem die ze doorgevoerd willen zien.
Over het stellen van je doelen heb je in alle B2-modules en in sommige C1-modules informatie gekregen. Dit kun je indien nodig nog eens nalezen. Je gaat je nu verdiepen in het doel van het gesprek en daaraan gekoppeld de doelen van je gesprekspartners.
Opdracht 1
Vul onderstaande schema‟s in.
Benoem een soort gesprek op je stageplaats dat je hebt gehad of binnenkort gaat voeren:
Doel(en) van het gesprek:
Gesprekspartner(s) in het gesprek (naam en functie):
Doelen van je gesprekspartner(s):
Mogelijke verborgen doelen van je gesprekspartner(s):
Noem minstens drie zaken waar je in je voorbereiding op zo‟n gesprek rekening mee moet houden:
1. Doelen
1. Doelen Benoem een soort gesprek op school dat je
hebt gehad of binnenkort gaat voeren:
Doel(en) van het gesprek:
Gesprekspartner(s) in het gesprek (naam en functie):
Doelen van je gesprekspartner(s):
Mogelijke verborgen doelen van je gesprekspartner(s):
Noem minstens drie zaken waar je in je voorbereiding op zo‟n gesprek rekening mee moet houden:
Doelen die de gesprekspartners stellen, zijn mede afhankelijk van de rol die ze innemen in het gesprek. De rolverdeling bepaalt de houding, taken en doelen van de
gesprekspartners. Bij de taken van de gesprekspartners kun je onder andere denken aan:
initiatief nemen tijdens het gesprek (onderwerpen aansnijden, gesprekstijd beëindigen en dergelijke)
als deskundige optreden jezelf presenteren
inventariseren van de meningen beoordelen.
1. Doelen
Opdracht 2
Vul het onderstaande schema in.
Rolverdeling van de gesprekspartners bij het gesprek op je stageplaats:
Taken van de gesprekspartners bij het gesprek op je stageplaats:
In wiens belang het gesprek wordt gevoerd, bepaalt mede de doelstellingen. Het gesprek kan vooral in jouw eigen belang zijn. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn als je moeite hebt met de wijze waarop een docent jouw werk heeft beoordeeld en je daarover een gesprek met hem aangaat. In dat geval is het in jouw belang dat je werk nog eens wordt bekeken en dat er een betere beoordeling zal volgen.
Het gesprek kan vooral in het belang van de ander zijn. Dit kan het geval zijn als een ander jouw kennis nodig heeft over een bepaald onderwerp en jou daarover bevraagt.
Het gesprek kan in het belang van derden zijn. Denk hierbij aan een gesprek over de wijze waarop er geld ingezameld moet worden voor een goed doel of een gesprek over de werkwijze van een project dat voor een klant uitgevoerd moet worden.
Het kan ook zijn dat het gesprek in het belang is van jou en van je gesprekspartner.
Denk hierbij aan onderhandelingen over je salaris. Jouw salaris is belangrijk voor jou en waarschijnlijk wil je zo veel mogelijk krijgen. Jouw salaris is ook van belang voor je gesprekspartner. Hij moet het uiteindelijk betalen.
In het laatste voorbeeld kan het gesprek ook in het belang van een ander zijn. Als je een partner hebt en/of kinderen, dan hebben zij ook belang bij jouw salaris.
Opdracht 3
Vul het onderstaande schema in:
Rolverdeling van de gesprekspartners bij het gesprek van opdracht 1 op je school:
Taken van gesprekspartners bij het gesprek op je school:
Wie had het meeste belang bij dit gesprek?
Leg uit:
1. Doelen Je hebt bij opdracht 1 het doel en de mogelijk verborgen doelen van je gesprekspartners opgeschreven. Misschien denk je nu, door de extra informatie die je hebt gekregen, anders over hun doelen. Schrijf hieronder eventueel de veranderingen op.
Hoe herken je de verborgen doelen tijdens een gesprek? Hierbij moet je onderscheid maken tussen de verborgen doelen die ook voor de gesprekspartner zelf vaak verborgen zijn en de expliciet uitgedachte verborgen doelen. De laatste kun je de „verborgen agenda‟ noemen.
Ieder mens heeft onbewuste communicatiedoelen. Die zijn niet zozeer bedacht voor een bepaald gesprek, maar vormen een onderdeel van het karakter van de persoon. Dit doel zal bij allerlei gelegenheden in allerlei communicatievormen een rol spelen. Je kunt denken aan een persoon die wil laten zien hoe goed hij is op allerlei gebieden. Zijn vragen, opmerkingen en uitweidingen zullen doorspekt zijn met „verborgen‟
complimenten over zijn eigen handelswijze.
Zo‟n onbewust communicatiedoel zoals in bovenstaand voorbeeld kan overduidelijk aanwezig zijn of het kan ook nagenoeg onzichtbaar zijn. Zo zal een positief en actief ingestelde persoon misschien eerder instemmen met nieuwe plannen van zijn leidinggevende. Niet altijd omdat de plannen zo goed zijn, maar omdat de nieuwe
uitdaging aantrekkelijk voor hem is. Dit doel is onzichtbaar omdat de persoon de plannen zal aanprijzen en zijn karaktertrek buiten beschouwing blijft. Hij zal pas in de privésfeer, in een gesprek met vrienden, opgetogen spreken over de nieuwe en uitdagende klus die hij kan doen.
Opdracht 4
Als je een gesprek voert dat in jouw belang is en je merkt dat je gesprekspartner keer op keer laat doorschemeren dat hij „geweldig‟ is, ga je hem dan een compliment geven omdat je denkt dat de kans dat het gesprek in jouw voordeel wordt beslist daarmee verhoogd wordt? Leg je antwoord uit.
1. Doelen
Bij de verborgen agenda heeft een gesprekspartner wel degelijk een vooropgesteld plan dat niet (van tevoren) vermeld wordt. Stel dat jouw leidinggevende heeft gehoord dat jouw naaste collega het niet altijd even nauw neemt met de regels binnen het bedrijf. Je leidinggevende nodigt je vervolgens voor een gesprek uit en geeft als reden dat hij met je wil praten over de arbeidsomstandigheden binnen het bedrijf. Misschien is je
leidinggevende daar werkelijk in geïnteresseerd en is hij oprecht van plan de
arbeidsomstandigheden te maximaliseren. Tegelijk wil hij weten hoe jouw naaste collega omgaat met de regels binnen het bedrijf. Tijdens het gesprek zal hij proberen hier informatie over in te winnen bij jou.
Opdracht 5
Verzin nog een voorbeeld van een gesprek waarbij sprake is van een verborgen agenda.
Een verborgen agenda is dus iets wat een of meerdere mensen bezighoudt tijdens een gesprek/vergadering en wat niet als zodanig benoemd is. Het kan zo ver gaan dat een gesprekspartner iets wil bereiken tijdens het gesprek zonder dit expliciet te noemen. Een verborgen agenda herkennen kan belangrijk zijn en is meestal erg moeilijk.
Om een verborgen agenda te herkennen, moet je goed op de hoogte zijn van het
besproken onderwerp, de context waarin het onderwerp besproken wordt en de ambities van je gesprekspartner(s). Daarnaast moet je opletten of datgene wat gezegd wordt in lijn staat met het gespreksdoel.
Niet alert zijn op verborgen agenda‟s kan betekenen dat je na een gesprek concludeert dat je toezeggingen hebt gedaan die je eigenlijk niet had willen doen.
Zo kan een gesprek met een vriend over „echte vriendschap‟ uitmonden in twee weken op zijn hond passen tijdens de vakantie. Als je had geweten dat hij nog iemand zocht als oppas voor zijn hond en dat dat wel eens het addertje onder het gras kon zijn, dan had je niet gezegd dat een echte vriend zijn kameraad uit de nood moet helpen. Dan had je misschien gezegd dat een echte vriend zijn vrienden geen klusjes op laat knappen.
Opdracht 6
Bekijk de uitzending van Buitenhof, uitgezonden op 31-05-09.
Ga naar de methodesite om het fragment met Mark Rutte te bekijken.
(Het interview start in de 2e minuut en gaat door tot de 21e minuut).
1. Doelen a. Wat is het onderwerp van dit interview?
b. Welke verborgen agenda zou Mark Rutte kunnen hebben?
c. Uit welke uitspraken blijkt dit volgens jou?
d. Welke verborgen agenda zou interviewer Peter van Ingen kunnen hebben?
e. Uit welke uitspraken blijkt dit volgens jou?
f. Vergelijk je antwoorden met die van een klasgenoot. Wat zijn de verschillen?
1. Doelen
Opdracht 7
Analyseer twee gesprekken die je de komende week voert op verborgen agenda‟s.
Gesprek 1
Datum gesprek:
Gesprekspartner:
Soort relatie met je gesprekspartner:
Onderwerp:
Vermoedde verborgen agenda:
Vermoeden is ontstaan door:
Gesprek 2
Datum gesprek:
Gesprekspartner:
Soort relatie met je gesprekspartner:
Onderwerp:
Vermoedde verborgen agenda:
Vermoeden is ontstaan door:
1. Doelen Opdracht 8
Voer een gesprek waarbij jij een dubbele agenda hebt.
Datum gesprek:
Gesprekspartner:
Soort relatie met je gesprekspartner:
Onderwerp:
Verborgen agenda:
Wel/niet succesvol uitgevoerd want:
