Kerstavond 2021...
Oude Lutherse Kerk
Amsterdam 24 december 2021
Welkom in deze kerk, u, die voor het eerst hier bent komen binnenlopen, en u, die hier kind aan huis bent in de “Oude Lutherse”.
Vannacht laten wij ons Kerstmis te binnen zingen...
Wij luisteren mee met de oude woorden van het Bijbels verhaal, tasten naar beelden in poëzie en stilte en worden gedragen op de klanken van muziek.
Kerstmis als het geheim van leven... maar dan geheel anders...
en ook dit jaar weer anders dan anders.
Voor in de kerk bij de icoon zijn er kaarsen beschikbaar
om een lichtje aan te steken voor een dierbare, voor licht in een moeilijke situatie, voor iemand die u wilt opdragen aan God...
Muziek – Noel Hurdon (Denis Bedard)
Introitus Gez 473 Er is een roos ontloken Recorder: 1x melodie
(Wij gaan staan)
Solo: vers 1 Allen: vers 2
Recorder: 1x melodie
VOORBEREIDING
Gelofte (gemeente blijft staan)
Voorganger: In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.
Gemeente: AMEN
Bemoediging
V : Onze hulp is de naam van de HEER
G : DIE HEMEL EN AARDE GEMAAKT HEEFT.
Ps. 124,8
Schuldbelijdenis en genadeverkondiging
V : Heer, vergeef ons al wat wij misdeden, G : EN LAAT ONS WEER IN VREDE LEVEN.
V : De Heer ziet en vergeeft al ons tekortschieten, onze zonden, en wij worden als Gods kinderen op de weg gezet van nieuw leven.
G : AMEN (gemeente gaat zitten)
Welkom en inleiding op de viering
V: Antifoon
De Heer sprak tot mij: ‘Jij bent mijn zoon, ik heb je vandaag verwekt’ (Ps 2, 7b.c)
Gedicht - Geen Kerstcantate (Hans Andreus) Niet alleen in het holst
van de nacht van het jaar, iedere dag van het jaar
Het vraagt om geen engelenstemmen, het hongert naar
een beetje gerechtigheid aan deze kant van de tijd
En dromen doet het ook niet van eeuwig hemelse zomers
in en om het vaderhuis, het hunkert naar
aardse dagen ooit
zonder marteling en moord, het licht dat van puur licht kind is en woord.
V: Antifoon
De Heer sprak tot mij: ‘Jij bent mijn zoon, ik heb je vandaag verwekt’
Gez 477 Komt allen tezamen Solo: vers 1+3
Allen: vers 2
V: Gebed voor de Kerstavond…
Gedicht
Uit het gedicht “The Coming”
van R. S. Thomas
- Let me go there - And God held in his hand
A small globe. Look he said.
The son looked. Far off, As through water, he saw A scorched land of fierce Colour. The light burned There; crusted buildings Cast their shadows: a bright Serpent, a river
Uncoiled itself, radiant With slime.
On a bare
Hill a bare tree saddened The sky. Many People
Held out their thin arms To it, as though waiting For a vanished April To return to its crossed Boughs. The son watched
Them. Let me go there, he said.
Muziek – Coventry Carol (16e eeuws; bew. D. Willcocks)
HET WOORD
Lezing uit het Eerste Testament: Jesaja 9: 1 – 5
Het volk dat in duisternis ronddoolt, ziet een schitterend licht.
Zij die in het donker wonen worden door een helder licht
beschenen. U hebt het volk weer groot gemaakt, diepe vreugde gaf u het, blijdschap als de vreugde bij de oogst, zij jubelen als bij het verdelen van de buit.
Het juk dat op hen drukte, de stok op hun schouder, de zweep van de drijver, u hebt ze verbrijzeld, zoals Midjan destijds.
Iedere laars die dreunend stampte en elke mantel waar bloed aan kleeft, ze worden verbrand, een prooi van het vuur. Een kind is ons geboren, een zoon is ons gegeven; de heerschappij rust op zijn schouders. Deze namen zal hij dragen: Wonderbare raadsman, Goddelijke held, Eeuwige vader, Vredevorst.
Gez 481 Hoor de englen zingen d’eer Solo: vers 1+3
Allen: vers 2
Het Kerstevangelie
V: “Laat de hemel verheugd zijn, de aarde juichen voor de
Heer, want hij is in aantocht; in aantocht is hij als reddervan de aarde. " (Psalm 96,11a.13a)
Lucas 2: 1-12
In die tijd kondigde keizer Augustus een decreet af dat alle inwoners van het rijk zich moesten laten inschrijven. Deze eerste volkstelling vond plaats tijdens het bewind van
Quirinius over Syrië. Iedereen ging op weg om zich te laten inschrijven, ieder naar de plaats waar hij vandaan kwam.
Jozef ging van de stad Nazaret in Galilea naar Judea, naar de stad van David die Betlehem heet, aangezien hij van David afstamde, om zich te laten inschrijven samen met Maria, zijn aanstaande vrouw, die zwanger was. Terwijl ze daar waren, brak de dag van haar bevalling aan, en ze bracht een zoon ter wereld, haar eerstgeborene.
Ze wikkelde hem in een doek en legde hem in een voederbak, omdat er voor hen nergens plaats was.
Niet ver daarvandaan brachten herders de nacht door in het veld, ze hielden de wacht bij hun kudde. Opeens stond er een engel van de Heer bij hen en werden ze omgeven door het stralende licht van de Heer, zodat ze hevig schrokken. De engel zei tegen hen: 'Wees niet bang, want ik kom jullie goed nieuws brengen, dat het hele volk met grote vreugde zal
vervullen!’ ‘Vandaag is in de stad van David voor jullie een redder geboren. Hij is de messias, de Heer. Dit zal voor jullie het teken zijn: jullie zullen een pasgeboren kind vinden dat in een doek gewikkeld in een voederbak ligt.'
Muziek – Clarines Suaves (Manuel Joseph de Quiros) Lucas 2, 13-20
En plotseling voegde zich bij de engel een groot hemels leger dat God prees met de woorden: 'Eer aan God in de hoogste hemel en vrede op aarde voor alle mensen die hij liefheeft.' Toen de engelen waren teruggegaan naar de hemel, zeiden de herders tegen elkaar: 'Laten we naar Betlehem gaan om met eigen ogen te zien wat er gebeurd is en wat de Heer ons
bekend heeft gemaakt.' Ze gingen meteen op weg, en troffen Maria aan en Jozef en het kind dat in de voederbak lag. Toen ze het kind zagen, vertelden ze wat hun over dat kind was gezegd.
Allen die het hoorden stonden verbaasd over wat de herders tegen hen zeiden, maar Maria bewaarde al deze woorden in haar hart en bleef erover nadenken. De herders gingen terug, terwijl ze God loofden en prezen om alles wat ze gehoord en gezien hadden, precies zoals het hun was gezegd.
V: "In de woorden uit de Schrift horen wij Het Woord van de Levende God."
Acclamatie
Muziek
– Adagio uit concerto grosso op. 6, no. 8 (Archangelo Corelli) De kleden op de altaartafel wisselen van kleur:
Het witte licht van Kerstmis verdrijft het paars…
Verkondiging
Gez 483 Stille Nacht...
Recorder: 1x melodie Solo: vers 1+3
Allen: vers 2
Inzameling van de gaven.
De collecte is voor de helft bestemd voor het werk van onze gemeente en de andere helft is voor het werk van de diaconie.
Vandaag gaat dat diaconale gedeelte naar Diaconale Adventsactie – Samen maken we plek in de herberg
‘Dit is een plek waar ik op adem kom en de stress even los kan laten.’ Dit is een veelgehoorde uitspraak van gasten die we ontvangen in de gasthuizen In de Roos en In de Waard. In Amsterdam zijn er veel mensen die om welke reden dan ook geen dak of thuis hebben. Deze mensen hebben we in de
afgelopen 10 jaar een plek kunnen bieden om even tot rust te komen, een plan te maken voor de toekomst en te werken aan nieuw perspectief.
In die 10 jaar is de oude keuken van Gasthuis In de Roos
intensief gebruikt door veel mensen, er zijn veel maaltijden
hebben we uw hulp nodig! Juist in deze adventstijd waarin we toeleven naar Kerst vragen we extra aandacht voor
herbergzaamheid. Met uw bijdrage maakt u het mogelijk om juist die mensen die het in Amsterdam heel hard nodig hebben een warme ademplek te bieden.
Meer informatie over deze doelen op diaconie.com/diaconaal kader. Heeft u geen internet, dan sturen we het graag toe. U kunt ook uw bijdrage overmaken: NL80INGB0004620048 t.n.v.
de Diaconie Ev-Lutherse Gemeente Amsterdam o.v.v. het doel.
Uw gift – klein of groot - doet er toe! De Diaconie is ANBI- erkend, waardoor giften aftrekbaar zijn van de belasting.
U kunt het werk ook steunen via een periodieke schenking (kan nu zonder notaris), legaat of erfenis. Belt u rustig als u
hierover meer informatie wilt of vragen heeft: 020-4044708 (info@diaconie.com).
Wilt u ons werk als gemeente in het algemeen steunen, dan kan dat via een gift op de hieronder genoemde rekening. Wilt u
specifiek steun bieden aan een van onze activiteiten hier op het Spui of in een van de ankerplaatsen (Maarten Luther Kerk of
Augustanahof), dan is het goed, dit bij uw gift te vermelden:
“Gift xyz-activiteit… Oude Lutherse Kerk”.
Ons banknummer is NL45ABNA0543629945 – ABNANL2A t.n.v.
College Kerkrentmeesters ELG Amsterdam.
U kunt ook digitaal een bijdrage
geven voor de collecte. U kunt de QR- code scannen die hiernaast is
weergegeven, of een gift overmaken naar NL45ABNA0543629945 t.n.v.
College van Kerkrentmeesters ELG Amsterdam. Voor meer informatie over doneren zie:
https://www.luthersamsterdam.nl/
Bij voorbaat hartelijk dank voor uw gift.
Muziek tijdens de collecte - Nativity Carol (John Rutter) Voorganger: Gebed over de gaven
Voorbeden, stil gebed
Na elke voorbede (eindigend op: “Wij roepen u aan”)
Onze Vader (gezamenlijk)
Onze Vader die in de hemelen zijt Uw naam worde geheiligd;
Uw Koninkrijk kome,
Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood en vergeef ons onze schuld
zoals ook wij onze schuldenaars vergeven.
Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.
Want van u is het koninkrijk
en de kracht en de heerlijkheid, in eeuwigheid. Amen.
Vredewens:
Let op: i.v.m. het coronavirus blijven wij bij de vredegroet op onze plaats en raken wij elkaar niet aan. U kunt elkaar groeten door bijvoorbeeld uw rechterhand op uw hart te leggen en een
V: De vrede van de Heer zij met u allen.
G: AMEN
V: Geeft elkaar een teken van vrede met de woorden DE VREDE VAN CHRISTUS of VREDE EN ALLE GOEDS.
OF: Een gelukkig/gezegend / zalig kerstfeest.
Zingen: (allen gaan staan)
Gez 487 Eer zij God in onze dagen...
Eer zij God die onze Vader en die onze Koning is.
Eer zij God die op de aarde naar ons toe gekomen is.
Gloria in excelsis Deo, gloria in excelsis Deo.
Lam van God, Gij hebt gedragen, alle schuld tot elke prijs, geef in onze levensdagen, peis en vree, kyrieleis.
Gloria in excelsis Deo, gloria in excelsis Deo.
DISMISSIO (heenzending)
ZEGEN
V: (zegen)
Muziek
– Ding dong merrily on high (16e eeuws; bew. D. Willcocks)
Wilt u reageren op deze dienst? Wij stellen uw mening en gedachten zeer op prijs. U kunt reageren via e-mail:
a.woehle@luthersamsterdam.nl
Als u van onze activiteiten op de hoogte wilt blijven of
überhaupt contact met ons wilt houden stellen wij het op prijs als u ons dat via email a.woehle@luthersamsterdam.nl te
kennen geeft. Wij zullen u dan desgewenst op de lijst van de NIEUWSBRIEF plaatsen.
De Oude Lutherse Kerk is hoofdlocatie in één van de
Amsterdam. Wilt u ons werk als gemeente in het algemeen steunen, dan kan dat via een gift op de hieronder genoemde rekening. Wilt u specifiek steun bieden aan een van onze activiteiten hier op het Spui of in een van de ankerplaatsen (Maarten Luther Kerk of Augustanahof), dan is het goed, dit bij uw gift te vermelden: “Gift xyz-activiteit… Oude Lutherse
Kerk”. Ons banknummer is NL45ABNA0543629945 – ABNANL2A t.n.v. College Kerkrentmeesters ELG Amsterdam
VIERINGEN in de Oude Lutherse Kerk, 10.30 uur
25 december Eerste Kerstdag Viering Heilig Avondmaal ds. André van der Stoel
Op Tweede Kerstdag, zondag 26 december, zal er geen
reguliere viering in de Oude Lutherse Kerk zijn, maar er zal om 10.30 uur een meditatie op de website en op
het YouTubekanaal van onze gemeente worden geplaatst.
Op 2 januari en op 9 januari zal ds. André van der Stoel in de Oude Lutherse Kerk voorgaan. Deze vieringen zijn niet fysiek bij te wonen, enkel online via de u bekende kanalen.
(De Nieuwjaarsreceptie die voor 9 januari gepland stond wordt verplaatst naar een moment waarop wij het weer verantwoord achten om samen te komen en een receptie te houden.)
ACTIVITEITEN 2022
Cooking Grace – A Faith kitchen for Foodies
Zondag 6 februari, 8 maart, 3 april en 24 april 2022 12.30 – 15.00 uur
Vier gespreks- en proef-momenten rondom geloofsconcepten, op zoek naar nieuwe talen voor het heilige en het bijzondere.
Wij verkennen nieuwe wijzen van spreken over geloof, uitgaande van dat wat mensen vaak even “onbeschrijfelijk” raakt: Eten dat onze smaakpapillen uitdaagt, ons kan
verwonderen, bij elkaar brengen en de tijd kan doen vergeten...
“... GENADE en ZONDE en HEMEL.., hoe smaakt dat eigenlijk...??”
We spreken over recepten en over de volgorde (de liturgie) van een “geloofsmenu” en tenslotte gaan wij op de vierde zondag uitgebreid aan tafel voor een grootse lunch van hemels genot (en dito gesprekken).
Leiding: A. Wöhle
Inschrijving vooraf (!!) via:
CookingGraceAmsterdam@gmail.com / 0620195027
KOSTEN: De kosten voor de ingrediënten van het te koken diner worden over de deelnemers verdeeld.
Kerstmis 2021 in Amsterdam
Waarom met kerstmis naar de kerk?
door Laurens Hogebrink
Jaarlijks wordt wereldwijd door honderden miljoenen mensen kerstmis gevierd, het feest van de geboorte van Jezus. Volgens het christelijk geloof maakte God hiermee een nieuw begin met de mensheid. Toch is over tijdstip en toedracht van de geboorte weinig bekend. Het was in elk geval ten tijde van keizer
Augustus, die over het Romeinse rijk regeerde van 27 voor Chr.
tot 14 na Chr. Maar het jaartal dat nu geldt als het begin van onze jaartelling is pas eeuwen later vastgesteld. Van de vier evangeliën zwijgen Marcus en Johannes over de geboorte. Hun relaas over Jezus begint als hij al ca. 30 jaar is.
Lucas en Matteüs berichten er wel over, maar zij verschillen nogal. De evangeliën zijn in hun huidige vorm pas enkele
tientallen jaren na het leven van Jezus op schrift gesteld en het geloofsgetuigenis was belangrijker dan de geschiedschrijving.
Elk evangelie legde daarbij eigen accenten.
Lucas vertelt uitvoerig en levendig over de kerstnacht zelf.
Matteüs vermeldt de geboorte alleen in een bijzin. Maar de
twee komen op het belangrijkste punt overeen: Bethlehem is de geboorteplaats, in het Romeinse rijk een uithoek, maar in de Joodse traditie de stad van de grote koning David (ca. 1000 voor Chr.). Uit zijn nageslacht werd de Messias verwacht, de redder van Israel. (‘Messias’ betekent ‘gezalfde’, in het Grieks
‘christos’.)
Lucas geeft de sleutelrol aan Maria, een eenvoudig meisje dat van een engel de boodschap hoort dat zij deze ‘redder’ zal baren, hoewel zij nog geen gemeenschap heeft met een man.
Zij is wel al uitgehuwelijkt, aan Jozef. De zwangere Maria en Jozef reizen vanuit hun woonplaats Nazaret naar Bethlehem, waar zij zich vanwege een volkstelling moeten laten
registreren.
Daar vindt de geboorte plaats in een onherbergzame stal. Het kind ligt in een voederbak (kribbe), herders in het veld zijn de eerste getuigen.
De wereldgeschiedenis neemt een nieuwe wending via eenvoudige mensen in schamele omstandigheden.
Bij Matteüs is Jozef de hoofdpersoon, Maria heeft slechts een bijrol, Jozef stamt via een rechte lijn af van David. Aan Jozef verschijnt in een droom een engel; hij mag Maria, die zwanger blijkt te zijn, niet verstoten. En Jozef geeft het kind zijn naam:
Jezus, wat betekent ‘God redt’. Dan volgen meteen de geschiedenissen van ‘de wijzen uit het Oosten’ en de
kindermoord in Bethlehem op bevel van koning Herodes. Jozef krijgt in een droom de opdracht om met moeder en kind naar Egypte te vluchten. Het zijn bekende verhalen die bij Lucas niet voorkomen. Veel minder bekend is dat Matteüs nog een tweede vluchtverhaal bevat. Na Herodes’ dood hoort Jozef in een
droom dat zij terug moeten naar Israel, maar hun woonplaats Bethlehem ligt in Judea. Daar is Herodes opgevolgd door een gehate zoon en er heerst geweld en terreur. Daarom zoekt Jozef – weer na een droom – zijn toevlucht in Galilea, in het stadje Nazaret. Daar regeert nu een andere zoon van Herodes en daar is het veilig. Vluchten voor geweld is van alle tijden.
Waarom 25 december? Pas in de 4e eeuw heeft een paus deze datum vastgesteld, want er waren verschillende gewoonten ontstaan en dat was niet goed voor de eenheid van de kerk.
Bovendien konden door deze keuze oeroude tradities worden
‘gekerstend’, die hun oorsprong hebben in de natuur en die in bijna elke cultuur voorkomen. Het is de tijd van de
zonnewende, het licht komt terug, de dode natuur zal spoedig weer tot leven komen. De Romeinen vierden op 25 december de dag van de ‘onoverwinnelijke zon’, als sluitstuk van een
dagenlang feest van eten en drinken. Iedereen had vrij, behalve
De Germanen ontstaken vuren, versierden hun huizen met groene takken en hielden overvloedige maaltijden.
Deze tradities leverden een aantal feestelijke ingrediënten van de vorm van ons huidige kerstfeest.
Franciscus van Assisi voegde in de 13e eeuw de kerststal toe, met levende mensen en dieren, om de nederigheid van het gebeuren aanschouwelijk te maken voor mensen die niet
konden lezen. De volksvroomheid had al voor de os en de ezel gezorgd, die bij Lucas en Matteüs niet voorkomen. En de
kerstboom? Eén van de overleveringen zegt dat Luther (16e eeuw) kaarsen in een spar zette als uitbeelding van de
sterrenhemel, waarna de kerstboom langzaam de wereld heeft veroverd (in Nederland pas eind 19e eeuw).
Deze vorm van het kerstfeest zegt ook iets over de inhoud ervan. Licht, feestelijkheid, overvloed, warmte, ze horen bij het nieuwe begin dat God maakt met ons mensen. Het kind in de kribbe zal later de boodschapper en afspiegeling zijn van God zelf. Zijn Zoon, heet dat in de bijbel. Kerstmis bepaalt ons erbij dat ons leven niet leefbaar is zonder liefde,
kwetsbaarheid, genade, dankbaarheid, - en dat altijd een nieuw begin mogelijk is, in de relaties tussen mensen onderling en in onze relatie met God.
‘God’ is voor veel mensen – ongeacht of ze regelmatig naar de kerk gaan of alleen met kerstmis – een moeilijk woord, vreemd aan het huidige leven of belast door het verleden. Soms worden andere aanduidingen als toegankelijker ervaren: ‘de Eeuwige’,
‘Liefde’, ‘Licht’, ‘Schepper’, ‘Vader’, ‘Bron van Leven’. Ook mensen die elke zondag in de kerk zitten blijven bezig met de vraag wie God voor hen is. Het geloof gaat immers over datgene wat ons overstijgt, de fundamentele levensvragen, het
‘waarom’ en ‘waartoe’ van leven en dood, de vragen van liefde en onrecht, van verwachting en wanhoop. Vaak is de scheidslijn tussen ‘geloven’ en ‘niet geloven’ vloeiend. En geloven is niet iets statisch, het is een levenslange zoektocht.
Mensen gaan naar de kerk om daarover na te denken, zich te verwonderen, samen te zingen, te bidden en te danken. Daarna mag je gezegend en gesterkt weer verder gaan. Soms word je onverwacht geraakt op een plek in jezelf waar je zelf niet goed bij kunt, - door de muziek, een lied, een paar woorden in de preek of in een gebed.
Het nieuwe begin dat ons met de geboorte van Jezus wordt
geschonken, zal bij ieder van ons een eigen inhoud hebben. Wie bij zichzelf naar binnen kijkt, in het eigen hart en de eigen ziel, weet meestal wel waar dat nieuwe begin nodig is, - en ook hoe moeilijk het is om dat begin zelf te maken. En wie om zich heen kijkt, naar onze samenleving dichtbij en wereldwijd, ziet
allesbehalve de ‘vrede op aarde’ waarvan we met kerstmis horen.
Kerstmis vieren we samen met vele anderen. Kerstmis overstijgt verschillen in geloof en in culturele en etnische achtergrond.
Naar schatting gaan in Nederland met kerstmis zo’n 3 miljoen mensen naar de kerk. Daartoe behoren ook veel leden van
‘migranten-kerken’: op een gewone zondag vinden in ons land in minstens 75 talen vieringen plaats. Amsterdam telt 180
nationaliteiten. Wereldwijd wordt het kerstfeest in alle
continenten en talloze culturen gevierd. Ieder van ons is dus vandaag deel van een grote, wereldwijde gemeenschap. En ieder voegt zelf weer iets eigens toe aan een traditie die 20 eeuwen geleden begon met – volgens het relaas van Lucas – een schare van engelen die zongen van vrede.
Een gezegend kerstfeest toegewenst!
Laurens Hogebrink is gemeentelid van de Oude Lutherse Kerk.
Deze toelichting schreef hij 2019
Pastoraat, zorgdragen voor elkaar
- Wilt u graag eens een gesprek met een van onze pastorale bezoekers?
- Zou u met enige regelmaat bezocht willen worden?
- Bent u ziek, of wordt u opgenomen in het ziekenhuis of elders?
- Weet u van anderen dat ze ziek zijn of mist u iemand in de diensten?
Laat het ons weten! Zo kunnen we zorg dragen voor elkaar.
Stuur een mailtje naar Marianne Starke of bel haar. Zij coördineert het pastorale bezoekwerk.
Email: mariannestarke@hotmail.com tel: 06-50635693
Voor persoonlijke gesprekken, geestelijke begeleiding en
crisispastoraat (ernstige ziekte, overlijden, andere crises) kan men direct contact met een van de predikanten opnemen:
ds Marieke Brouwer: 020-6422373
mariekebrouwer@luthersamsterdam.nl Centrum en Huis op het Spui
ds Marieke Brouwer zal ivm ziekteverlof op dit moment geen pastoraat verzorgen
ds André van der Stoel: 06-15598246 andrevanderstoel@luthersamsterdam.nl Zuid en Lutherse hofjes
ds Andreas Wöhle: 06-20195027 a.woehle@luthersamsterdam.nl Centrum, Noord, Oost en West
