STICHTING GROEN WEERT 10 JAAR
JUBILEUMUITGAVE AUGUSTUS 2020
2020
Stichting Groen Weert 10 jaar augustus 2020
Enkele van onze vrijwilligers hebben voor deze uitgave een thema uitgekozen en hier een artikel over geschreven.
In het eerste artikel kijkt onze voorzitter terug en signaleert ontwikkelingen.
Inhoud:
Thema Auteur Blz.
10 jaar Stichting Groen Weert Gerard Hendriks 3
Wat bomen voor de maatschappij doen Wim Vlekken 18
Hoe verder met ons voedsel en onze boeren? Anki Raemaekers 21 Het verborgen leven van bomen Lucy van der Heijden 28
Biomassacentrales Saskia Bakker 29
De macht van de boer
... en het lot van de groene leefomgeving. Ton Geraedts 31
Jubileum 10 jaar Stichting Groen Weert
Door Gerard Hendriks
Wat vooraf ging
In het najaar van 2008 is, mede door een initiatief van de schrijver, een Bomenwerkgroep geactiveerd, onder de paraplu van het IVN. Een groep van 8 personen,
waaronder IVN- ers maar ook andere bomenliefhebbers
en bomendeskundigen. Zelf was ik in 2007 door de landelijke Bomenstichting gevraagd om voor hen contactpersoon te worden voor de gemeente Weert.
Al vlug werden we overstelpt met veel werk, vooral door overleg met de gemeente over de kap van bomen. We merkten dat veel burgers nog niet doordrongen waren van het belang van bomen voor hun gezondheid en welzijn, en maar al te snel tot kappen overgingen.
Om de mensen meer bewust te maken van het belang van bomen werd in samenwerking met de Bomenstichting en de gemeente Weert een actie op touw gezet. Via een website konden bewoners een boom nomineren met in hun ogen de hoogste X-factor. Dit ging gepaard met veel publiciteit. Veel Weertenaren schreven over hun gevoelens en
belevenissen met bomen. Hieruit volgden 22 artikelen van een halve krantenpagina. Ook radio- en TV stations besteedden er veel aandacht aan.
Uiteindelijk kozen de meeste inwoners voor een schietwilg bij de oude Odaschool.
De wilgenboom werd 13 juni 2009 gehuldigd door wethouder P. Sijben.
De huldiging van de wilg in Boshoven Jos Kunnen als ‘Rupsje nooitgenoeg’
Buiten de verkiezing van de boom met de hoogste X-factor is toen het boekje ‘Wandel en fietstochten langs monumentale bomen’ uitgegeven. In het voorjaar van 2009 namen zo’n 200 fietsers deel aan een bloesemtocht waarbij ze onderweg bij belangrijke bomen uitleg kregen, en op andere plaatsen een appeltje tegen de dorst.
Ook waren er twee bomententoonstellingen. Zowel in het NMC als in het kunstcentrum.
Verder werden er lezingen gegeven, en een workshop over de bomen van de Kazernelaan.
Verspreid over de gemeente Weert werden 94 roestvrijstalen bomenbordjes geplaatst.
Deze worden nog steeds onderhouden door Stichting Groen Weert.
Oprichting Stichting Groen Weert
De hoeveelheid aan bestuurlijke werkzaamheden was zo groot dat in goed overleg met het IVN besloten werd om een zelfstandige stichting op te richten. Dit ook omdat bij dreigende bomenkap vaak snel en adequaat opgetreden moest kunnen worden. Verder speelde mee dat het IVN zich meer ging richten op educatie. Ook was door het opheffen van de Vrienden der Natuur een hiaat ontstaan in het volgen van gemeentelijke en provinciale besluiten en procedures.
Woensdag 11 augustus 2010 was het zover. De statuten van Stichting Groen Weert werden bij de notaris ondertekend.
Het bestuur werd gevormd door acht personen:
Gerard Hendriks Voorzitter, tevens contactpersoon van de Bomenstichting Jos Kunnen Secretaris en tevens contactpersoon van de Bomenstichting Frans Goossens Penningmeester
Jos de Corti Beëdigd boomtaxateur Marian Garos Natuurliefhebber Lucy van der Heijden Natuurliefhebber
Frans van Geffen Deskundige op het gebied van procedures Jan Stouten Natuur- en bomenkenner
Links: L1 besteedde speciale aandacht aan monumentale bomen. Hier de perenboom Op Diele-Hoof, Truyenhoekweg 13
Onder: Tijdens de bloesemfietstocht konden kinderen met een stethoscoop luisteren naar de sapstromen.
Momenteel (2020) bestaat het bestuur uit 4 leden, ondersteund door 15 adviseurs.
In de 10 jaar dat SGW nu bestaat zijn, ondanks dat alle zaken digitaal worden opgeslagen, toch nog inmiddels ca. 70 ordners dik gevuld.
Het gaat te ver om op alle belangrijke zaken betreffende natuur, milieu en duurzaamheid in te gaan. Vandaar een blik op de veranderingen in 10 jaar gevolgd door een selectie van onderwerpen.
Allereerst een artikel over zorgcentrum St. Martinus. Hoe daar in 10 jaar tijd de geest is veranderd van het kappen van bomen naar het planten van zoveel mogelijk bomen.
Tien jaar St. Martinus Vogelsbleek; de weg naar een prima verstandhouding
Mogelijke kap vier paardenkastanjes en een hemelboom
Een van onze eerste zaken betrof de mogelijke kap van 4 toen 90 jaar oude
paardenkastanjes en een hemelboom, voor de ingang van zorgcentrum St. Martinus. Dit om plaats te maken voor parkeerplaatsen voor bezoekers en medewerkers. Zelden heeft een
‘bomenkap’ in Weert tot zoveel protesten en emoties geleid als juist deze. Politieke partijen spreken er schande van als deze
‘monumentale en cultuurhistorisch waardevolle’ bomen zouden verdwijnen.
Maar de directeur van Stichting land van Horne, waar het verpleeghuis onder ressorteert, diende een bezwaarschrift in tegen het weigeren van een vergunning, gesteund door de cliëntenraad, ondernemingsraad en bewoners.
Er is zelfs een handtekeningactie gehouden in het verpleeghuis.
Er volgde een hoorzitting met tien aangemelde sprekers.
Toen al hamerden we op het nut van de bomen; het opvangen van fijnstof; ons voorzien van zuurstof en het opnemen van CO2. We wezen op het verkoelend effect van de bomen in de toch al versteende omgeving. Ook op het belang voor het maatschappelijke, psychische en fysiek welzijn van de mensen. En op de constatering dat ziekenhuispatiënten die zicht hebben op groen, sneller herstellen.
De betreffende bomen stonden al in 1930 in een laantje genaamd ‘Bokkesteeg’.
Gelukkig hadden we ook de gemeente aan onze zijde. De bomen konden uiteindelijk blijven staan.
Omdat de grond was aangereden door bouwverkeer hebben we nog jaren contact gehad met de directrice van het zorgcentrum over de nazorg van de bomen.
Een Groener en Gezonder Weert
In 2013 hebben we uitvoering gegeven aan de actie ‘Een Groener en Gezonder Weert’.
Hierbij worden, in samenwerking met de wijkraden, burgers, gemeente en het
bedrijfsleven, in de gemeente Weert bomen geplant. Inwoners wijzen via SGW op
mogelijke plantplaatsen voor de bomen.
De gemeente zorgt voor controle en zo nodig voor het planten.
Het bedrijfsleven toont met een bijdrage haar maatschappelijke betrokkenheid en duurzame en groene ambities. De bomen zorgen namelijk voor het compenseren van de CO2 uitstoot van de bedrijfsauto’s, het opvangen van het fijnstof, voor verkoeling en voor een gezonde werk- en leefomgeving.
In het kader van ‘Een Groener en Gezonder Weert’ kwamen we in 2014 weer in contact met St. Martinus. Na een verkeersongeluk moest Jan Stouten, een van onze bestuursleden, een jaar lang revalideren in het zorgcentrum St. Martinus. Vanuit zijn kamer keek hij uit op een versteende omgeving. Naar aanleiding hiervan hebben we, samen met Jan, contact gezocht met de leiding om samen een plan voor het vergroenen van de omgeving te maken.
Het contact verliep bijzonder prettig. Door het toezeggen van een substantieel bedrag door een sympathisant en met steun door de Rabobank konden in maart 2015 ca. 22 bomen geplant worden, gevolgd door een feestelijke onthulling in mei met het plaatsen van een herinneringsbordje aan Jan Stouten, tevens initiatiefnemer.
Plaatsen van het herinneringsbordje. Tweede van rechts is Jan Stouten.
St. Martinus wordt vergroot.
In 2015 werden we door Land van Horne uitgenodigd om samen met de bouwarchitect en de tuinarchitect te praten over het zoveel mogelijk behouden van het aanwezige groen bij het deels slopen en uitbreiden van het zorgcentrum. De kastanjebomen en de hemelboom blijven gespaard. Het parkeerprobleem wordt opgelost door een ondergrondse
parkeergarage.
Een deel van de door SGW verzorgde aanplant van 22 bomen zou tijdelijk elders geplant moeten worden.
Ook tijdens de bouw werden we uitgenodigd om te zien hoe met de bomen werd omgegaan.
Na de bouw in 2020 werden we wederom uitgenodigd om te komen kijken naar de terug geplante bomen en de nog extra aangeplante bomen. Het herinneringsbordje, aan de in 2019 helaas overleden Jan Stouten, is spoedig daarna teruggeplaatst.
Het belang van groen
Besef belang van bomen, bossen en ander groen
Uit bovenstaand verhaal blijkt dat in tien jaar tijd, bij St. Martinus, veel veranderd is wat betreft de bewustwording van het belang van het groen. Ook elders worden nu veel inspanningen verricht om bomen en ander groen te behouden dan wel aan te planten.
Daarbij komt nu nog de klimaatverandering als belangrijk argument.
Uit een onderzoek in Proceedings of the National Academy of Sciences blijkt dat de
goedkoopste manier om CO2 op te vangen de aanplant van bossen is. Daarbij beïnvloeden de bossen in gunstige zin ook het klimaat en de flora en fauna.
Gelukkig wil de Provincie 1 miljoen bomen planten, en de gemeente Weert 20 ha bos.
Ook de gemeente Nederweert wil zich inspannen voor aanleg van bossen.
Natuurverenigingen kunnen wellicht weilanden deels voorzien van bomen. SGW hoopt binnenkort 2 ha bos te kunnen aanplanten door vrijwilligers, om hiermede een positief signaal af te geven.
Klimaatboom
Onthulling van de ‘klimaatboom’door wethouder Paul Sterk. Totdat een kerstboom bij de entree van het stadhuis werd geplaatst, konden de bezoekers kennis nemen van opties om de gevolgen van de klimaatverandering te beperken.
Door de regering is in 2017 besloten om elke jaar op de 3e donderdag van oktober een Nationale Klimaatdag te houden. Een dag waarop de regering zich verantwoordt over de aanpak van de klimaatverandering.
Mede in dit kader is op de Nationale klimaatdag 24 oktober 2019 is in het stadhuis van Weert een ‘klimaatboom’ onthuld in aanwezigheid van een 50 tal belangstellenden.
Deze ‘klimaatboom’ is door Stichting Groen Weert en Stichting Weerterlandhout in
samenwerking met de gemeente Weert gemaakt van een tak van een 100 jarige treur-es, die er in juni 2019 was uitgewaaid. Deze tak is op een kunstzinnige manier bewerkt en voorzien van ornamenten met teksten over hoe we de gevolgen van de klimaatverandering kunnen beperken.
Geen kap maar aanplant van bomen
Terugkijkend zien we dat vooral de laatste tien jaar veel bos in Nederland is gekapt.
Verhoudingsgewijs zelfs meer dan in het Amazonegebied!. Vaak onder het mom van het omvormen van bos naar stuifzand- of heidegebied. In werkelijkheid was de drijfveer vaak ook de Europese subsidie, of de PAS (Programma Aanpak Stikstof). Daarnaast speelt ook de leveringscontracten van natuurverenigingen van hout aan energiecentrales. Dit vooral door Staatsbosbeheer. Zij verkeren daarbij ook nog in een voordeelpositie dat ze geen bos hoeven te herplanten.
Kap in 2011 in het IJzeren Man gebied. Hierbij wordt bovendien door de zware machines de bodemstructuur ernstig aangetast.
Kijken we naar onze eigen omgeving; hoe vaak is er intussen niet gekapt in het IJzeren Man gebied!
In 2010-2011 zijn door de Bosgroep aldaar veel bomen gekapt waaronder 120 monumentale populieren. We hebben toen mede door steun van de vele bezoekers de verdere kap kunnen tegenhouden, waarna overleg over het behoud van het bospark heeft plaatsgevonden.
Eind 2013 en in 2014 vond niettemin weer grootschalige kap plaats. In 2015 moest er gekapt worden vanwege de realisatie van het klimbos, het zintuigenpark en voor een
parkeerterrein. In 2017 is er veel gekapt aan de Houtelingsweg, deels zonder vergunning.
Na de storm van 18 januari 2018 moesten veel bomen in het IJzeren Mangebied geveld worden omdat ze scheef waren gewaaid. Echter in 2019 werd wéér grootschalig gekapt,
zonder dat het college van B&W hier goedkeuring aan had gegeven. Door buurtbewoners werden 900 handtekeningen opgehaald tegen kap, maar de kap ging door.
De houtopbrengst van 635m3 hout was €8600,- ofwel €13,54 per m3. Natuurlijk staat dit in geen verhouding tot de opbrengsten van de ecosysteemdiensten (CO2 opvang, afgifte zuurstof, opvang fijnstof), de biodiversiteit en beleving door bezoekers.
We mogen hopen dat de kapactiviteiten nu eindelijk als voltooid worden beschouwd.
Natuurmonumenten en het Limburgs landschap hebben hun beleid betreffende bomenkap aangepast mede onder druk van de publieke opinie.
Door Ark Natuurontwikkeling is het landschap aan de rand van Kempenbroek drastisch
‘omgevormd’. Veel natuur is verdwenen en getransformeerd tot landbouwgebied.
Landbouwgebieden zijn omgevormd tot weidegebieden voor grote grazers.
Vanaf aanvang hebben we aangedrongen op het vlek-gewijs aanplanten van (omrasterde) bomen en bossen in deze weilanden. Nu wordt dit door Natuurmonumenten in
samenwerking met de gemeente Weert de komende jaren uitgevoerd.
Groen in de stedelijke omgeving
Een bloemenzee bij het winkelcentrum Molenakker, en bloemen in de middenberm van de Graafschap Hornelaan, in 2017
10 jaar geleden was het belang van groen in de bewoonde omgeving nog weinig tot de bestuurders doorgedrongen. Nu zien we dat onze gemeenten er alles aan doen om waar mogelijk bomen aan te planten, vooral in en rond het centrum van Weert en Nederweert.
Ook zijn veel groenstroken ingezaaid met een bloemenmengsel.
SGW heeft zich hiervoor steeds inzet. In 2013 is dit opgepakt door de ondernemers van de Oude Schut. Zij zijn toen aan de slag gegaan hun omgeving te vergroenen.
Ook hebben we in 2016 samen met de gemeente Weert een bijdrage geleverd aan het vergroenen van tuinen.
Behoud van groen
Het behoud van gevestigde bomen draagt belangrijk bij aan een groene omgeving. Zo hebben we in 2012 de kap van 60 eiken van 50 tot 80 jaar aan de Kempenweg Oude Graaf weten te voorkomen. Verder de kap van 7 beuken aan de Frans Strouxstraat. En het beëindigen van kap van groenstroken rond voetbalvelden. Ook de 400 eiken
Roermondseweg zijn behouden gebleven. In Nederweert hebben we aan de Leveroysedijk 100 eiken van de 209 te kappen eiken weten te behouden.
Eiken Roermondseweg Zilveresdoorns Zuiderstraat na het innemen In de Zuiderstraat hebben we in 2014 de kap van 9 zilveresdoorns weten te voorkomen door een second opinion te laten uitvoeren. In 2017 zijn de bomen op advies van diverse
deskundigen ingenomen. Ze zouden met deze ingreep nog tientallen jaren kunnen blijven staan. Helaas werd de aanleg van een nieuw riool aangegrepen om de bomen voortijdig te
kappen. Uiteindelijk zijn ze in 2019 en 2020 geveld.
Speciale aandacht is door SGW steeds uitgegaan naar het bungalowpark. Dit omdat het bestemmingplan voorziet in ‘wonen in een bos’. Maar al te vaak kappen nieuwe bewoners hun perceel grotendeels kaal, tot ongenoegen van de bewoners van het eerste uur.
Samen met de wijkraad hebben we hier excursies verzorgd, mede om bewoners te wijzen op het nut van de bomen.
In 2014 heeft de gemeente getracht alle acacia’s te kappen. Gelukkig is dit beperkt gebleven tot een achttal bomen. De voorgenomen kap van dennenbosjes in het Bungalowpark is in
2017 niet doorgegaan door de inzet van SGW en de wijkraad.
Ook kunnen we gelukkig zijn met het in 2016 afblazen van de gemeentelijke bezuinigingen op het groenonderhoud.
Er zou maar liefst een equivalent van 450 km aan haag in Weert verdwijnen en vervangen worden door gras.
Deze transformatie in ieders
leefomgeving vonden we te ver gaan.
Ook was het strijdig met het provinciaal beleid voor meer groen. Hagen zijn ook belangrijk voor het vasthouden van hemelwater en voor de biodiversiteit.
Ook zou de beoogde besparing op onderhoud bij lange na niet gehaald worden. Via een online petitie verzamelden we meer dan 800 handtekeningen. Ook de wijkraden roerden zich en vergaarden honderden handtekeningen. Onder grote publieke belangstelling werden de handtekeningen aan de wethouder overhandigd. Uiteindelijk is het overgrote deel van de (blok)hagen, heesters en perken gehandhaafd. En wat dragen die bij aan een fraai beeld in onze woonomgeving.
Te hoog opsnoeien van bomen
Park Graswinkel 2018 Venlose weg langs de Noordervaart 2017
Vooral in de beginjaren hebben we ons moeten inzetten voor het niet te hoog opsnoeien van bomen. Vaak werden deze tot 6 á 7m hoogte ontdaan van dikke takken. De
veroorzaakte grote wonden die niet kunnen dichtgroeien, wat de levensduur van de bomen sterkt verkort.
Gelukkig wordt bij opsnoeien nu meer rekening gehouden met de standplaats van de bomen en met de gevolgen van de snoei voor de bomen.
Bomen bij molens
Ondanks dat in het Molenconvenant staat dat bestaande bomen binnen een straal van 500m van de molen niet onder het convenant vallen, worden we toch regelmatig verrast door kapaanvragen nabij molens. Zelfs via nieuwe bestemmingsplannen werd de kap van tientallen bomen nabij molens mogelijk gemaakt.
We vinden behoud van molens belangrijk. Maar die moeten niet in een kaalgemaakte omgeving staan. Niemand is financieel afhankelijk van maalactiviteiten. Sterker nog,
sommige molens malen helemaal niet meer, draaien niet, of hoogstens incidenteel. Molens in een aantrekkelijke, groene, gezonde leefomgeving vormen voor ons het ideale plaatje.
De St. Antoniusmolen aan de Neelenweg en de Hubertusmolen aan de Oude Hushoverweg Bescherming van bomen
Al tien jaar hebben we ons ingezet voor een Bomenbeleidsplan en een Bomenregister van monumentale bomen.
Het in 2012 verschenen beleidsplan is mede door onze inzet tot stand gekomen. Het vormt samen met de Kadernota Groen Weert een goede basis voor het beschermen van bomen.
In 2013 hebben we, in samenwerking met de Bomenstichting, een cursus opgezet voor het inventariseren van bomen, waarna we begonnen zijn met de controle van monumentale
bomen van landelijk belang in Weert en Nederweert. Mede ten dienste van de gemeenten Weert en Nederweert hebben we alle bomen van meer dan 80 jaar oud meegenomen en verwerkt in onze
Bomenkaart ( www.groenweert.nl/kaart ).
Gezien de aantallen bomen heeft de Bomenstichting voorlopig alleen de bomen opgenomen die er oorspronkelijk, rond 1980, zijn geïnventariseerd.
Van de particuliere bomen heeft de gemeente Weert de, nog niet
geactualiseerde, lijst van de Bomenstichting in het nieuwe bomenregister opgenomen.
Hierdoor zijn ca. 180 particuliere bomen niet beschermd.
We hebben de gemeente verzocht deze bomen alsnog op te nemen of een
‘voorbescherming’ in te voeren, zodat bij een kapaanvraag alsnog beoordeeld kan worden of de te kappen boom thuis hoort in het Bomenregister.
Milieu
Centrale Zandwinning Weert
Direct na de oprichting van SGW werden we geconfronteerd met een kapaanvraag van de ontgronder CZW. Bij controle van de boscompensatie bleek deze niet aan de voorschriften te voldoen. Ook constateerden we dat in de plas vervuilde bagger, uit de op te schonen Zuid- Willemsvaart, werd gestort op basis van een dubieuze vergunning en zonder controle op DDT, PAK, pesticiden, dioxines en pcb’s. Deze controle heeft ook later niet plaatsgevonden, waardoor nu het grondwater stromend vanaf de Kempen naar de Maas naar verwachting sterk verontreinigd is.
De stort van bagger uit de Zuid-Willemsvaart in 2010-2011
Momenteel loopt ons 15e beroep betreffende CZW bij de Raad van State. Nog steeds over de boscompensatie, omdat CZW die nu wil ‘compenseren’ met al bestaand broekbos en met natuur (gras, water, moeras, heide) binnen het ontgrondingsgebied, in plaats van nieuw bos aan te planten.
Een eerder proces ging over de te delven hoeveelheden zand en grind.
Vast staat dat ten opzichte van de ontgrondingsvergunning uit 2001 er illegaal 205% meer grof zand en fijn grind gedolven is dan toegestaan.
Om dit te legaliseren is in 2014 een actualisatievergunning verstrekt waarbij de maximaal te delven hoeveelheden zijn weggelaten.
Bij de Raad van State werd door CZW betoogd dat de oppervlakte, de diepte en de hellingen van de ontgrondingsplas gelijk waren gebleven. Dit is correct, maar volgens de tekeningen mocht alleen in het midden van de plas dieper worden gegraven om alleen dáár een beperkte hoeveelheid grind te delven. Een door SGW aan de voorzitter van de Raad van State getoonde tekening werd door de directeur van de CZW botweg van de tafel geveegd daar deze, volgens haar, bij een oude vergunning zou behoren, wat de Raad van State helaas overnam zonder dit te controleren.
Door het zogenaamd ’niet meer delven dan toegestaan’ is de gemeente Weert de maatschappelijke tegenprestatie van circa 15 miljoen euro misgelopen…
Na een provinciaal onderzoek is door de provincie erkend dat er sprake was van belangenverstrengeling van provinciale ambtenaren met de CZW.
We hopen dat na een onafhankelijk onderzoek de onderste steen alsnog boven komt.
Vee-industrie
In 2014 werden we geconfronteerd met diverse grote uitbreidingen van veeteeltbedrijven.
Bij ons onderzoek zijn we toen geschrokken van de gevolgen van het niet of nauwelijks controleren van de storingsgevoelige luchtwassers bij de stallen en dat deze hoofdzakelijk geplaatst worden om bij gelijkblijvende uitstoot meer dieren te kunnen houden.
De uitbreiding van de vee-industrie was aanleiding om in de zomer van 2015 de Kerngroep
‘Limburg Gezonder’ op te richten. Stichting Groen Weert heeft met diverse andere organisatie uit Midden- en Noord-Limburg zitting genomen in deze kerngroep, met als hoofddoel het bereiken van een gezondere leefomgeving door het inkrimpen van de enorme veestapel in onze regio.
We kennen immers de gevolgen van de MRSA-bacterie en Hepatitis-E.
Ook de Q-koorts heeft z’n sporen nagelaten. Nu speelt nadrukkelijk de stikstofuitstoot, waarover van Ton Geraedts in deze uitgave een artikel is geplaatst. Naar verwachting zal in de landbouw en veeteelt nog veel moeten veranderen wil deze toekomstbestendig zijn.
Duurzaamheid
Zonnepanelen
Al in 2012 hebben we geprobeerd contact te leggen met het distributiecentrum van Lidl voor het plaatsen van zonnepanelen.
Het heeft tot 2019 geduurd voordat deze werden aangebracht.
We pleiten voor het maximaal benutten van alle dakoppervlakten om aanleg van grondgebonden zonneparken te beperken.
Lidl distributiecentrum 2012 Sebastiaankapelstraat 9a
Aangevraagde sloop van een stal en bouw van een megastal door Adfra- Beheer BV, voor 4600 dieren
Windmolens
We zijn betrokken bij de voorbereiding m.b.t. het plaatsen drie windmolens aan de Schoordijk.
Aanvankelijk was ons grootste bezwaar dat de molens te dicht bij de Schoorvennen geprojecteerd waren. Later zijn ze alsnog in zuidelijke richting geprojecteerd.
Hoe van het gas af?
Hierover denken we mee en bezoeken we regelmatig duurzaamheidbeurzen.
Uit onderzoek is gebleken dat 40% van de warmtebehoefte in Nederland uit
oppervlaktewater gehaald kan worden. We hebben hier de zuid-Willemsvaart waarin verwarmd water stroomt, afkomstig van centrales langs de Maas. De stalen
damwanden kunnen als warmtewisselaar de warmte onttrekken. Een bijkomend voordeel is dat de waterkwaliteit daarmee verbeterd wordt.
Weerterlandhout
Links Peter Ramaekers, de eerste voorzitter van Weerterlandhout, met Gerard Hendriks.
Na de storm van 18 januari 2018 kwam er veel hout beschikbaar. Rechts de tijdelijke opslag aan de Suffolkweg.
Vanuit SGW is in 2017 het initiatief genomen voor het oprichten van Stichting Weerterlandhout. Dit met het doel om te voorkomen dat gekapte gemeentebomen versnipperd worden voor energiecentrales. Immers bij het stoken hiervan komt zelfs 15%
meer CO2 vrij dan bij het stoken van steenkool. Ook is het aanvoeren van hout uit verre
landen niet duurzaam. Bij Weerterlandhout is de afkomst van alle bomen bekend. Het streekeigen hout komt ten goede aan de Weerter bevolking.
Overleg
In 2012 heeft SGW het initiatief genomen om de ‘groene krachten’ te bundelen onder de naam ‘Samenwerkend groen’ om samen sterker te staan in overleg met overheden en andere organisaties. De groep was zeer divers met ook organisaties en personen uit de regio Nederweert-Cranendonck en Bocholt.
Tot en met 2016 heeft Stichting Groen Weert de organisatie gecoördineerd en in 2017 en 2018 het IVN Weert e.o.
Veelal werd twee maal per jaar een bijeenkomst georganiseerd. Met telkens een uitgenodigde spreker, en na de pauze kwamen actuele zaken aan bod.
Een van de sprekers was van Herenboeren in Boxtel. Daarna is Herenboeren Weert opgericht.
Vanaf 2010 tot juni 2015 hebben met de gemeente Weert een zeswekelijks groenoverleg gehad, waarbij veelal de verantwoordelijke wethouder aanwezig was. Daarna is er incidenteel overleg geweest tot najaar 2016.
Onder de noemer ‘Kennisdeling’ zijn de zeswekelijkse besprekingen hervat met de uitvoerende ambtenaren en incidenteel met de wethouder.
In 2018 heeft de gemeente Weert besloten om in het vervolg een driemaandelijks
‘groenoverleg’ te houden met natuurverenigingen. Dit is echter nog niet van de grond gekomen.
Vaak worden we door projectleiders uitgenodigd om vooraf nieuwe plannen door te nemen.
Dit werkt zeer constructief.
Boom-ontzie-liniaal
Neelenweg Kampershoek-Noord De Boom-ontzie-liniaal
In 2010 bleek dat in het nieuwe industrieterrein Kampershoek-Noord een weg was gepland waar monumentale essen stonden. Ons stond voor ogen het opnemen van de 8
monumentale bomen in een parkachtig gebied met kleinschalige industrie, echter dan moest het stratenplan aangepast worden.
Dit voorbeeld, het ontwerpen van alleen rechte straten zonder rekening te houden met de aanwezige bomen, heeft ons bestuurslid Frans Goossens toen op het idee gebracht om een ludieke Bolliniaal te ontwerpen (Boom-ontzie-liniaal). Hiermee kan men straten om de boom heen ontwerpen.
In de Boomkroonwedstrijd uitgeschreven door Vara’s Vroege Vogels, in samenwerking met de Bomenstichting, is het idee gewaardeerd met een derde prijs.
Uiteindelijk zijn nádat het stratenpatroon met het hoofdriool was aangelegd de
(beschadigde) bomen verplaatst. Echter op de nieuwe standplaats ontbeerden ze het hoge grondwaterpeil.
Links: Bestuurslid Eric Creemers spreekt in 2013 de internationale jury voor de Groenste stad van Europa toe bij
het St. Franciscus hospice in Weert.
Rechts: Het planten van de Anne Frankboom in de tuin van het hospice.
Later is de Bolliniaal, als uniek cadeau, verstrekt aan de juryleden van de Groenste stad van Nederland in 2012, en in de jaren erop aan de juryleden van de Groenste stad van Europa en van de Groenste regio ter wereld. Op de verstrekte Bolliniaal staat de naam van Stichting Groen Weert, maar ook die van de gemeente Weert. Zo weten nu vele juryleden,
wereldwijd, dat ze bomen moeten inpassen bij nieuwe plannen.
Op 9 oktober 2015 hebben we onder grote belangstelling een zaailing geplant van de Anne Frankboom in het park van het St. Franciscus Hospice.
Op 15 augustus plant(t)en we een herinneringsboom als aandenken aan het tienjarig bestaan van Stichting Groen Weert.
In de afgelopen 10 jaar heeft SGW getoond een voorloper te zijn voor wat betreft het beschermen van het groen, het promoten van groen en het opkomen voor een gezonde werk- en woonomgeving.
Het beste moment om een boom te planten is tien jaar geleden
Het op een na beste moment is nu (Confucius)
Wat bomen voor de maatschappij doen Door: Wim Vlekken
Bij steeds meer mensen dringt het besef door dat bomen meer zijn dan objecten die de straat een beetje opleuken. Op de eerste plaats vertegenwoordigen bomen een waarde die, afhankelijk van vitaliteit en leeftijd, flink kan oplopen. Methoden om die waarde te berekenen zijn al een tijd geleden ontwikkeld.
Ze worden ook in de rechtspraak gebruikt bij zaken omtrent aansprakelijkheid bij beschadiging van bomen.
Van recenter datum zijn de ontwikkelingen om te berekenen wat de waarde is van de diensten die bomen aan de maatschappij leveren. Dit geldt vooral voor stadsbomen.
In Nederland wordt een rekenmethode op basis van TEEB (The Economics of Ecosystems and Biodiversity) door het RIVM beschikbaar gesteld. Die vind je op www.teebstad.nl.
Maar ook in het buitenland zit men niet stil. In de VS is bijvoorbeeld i-Tree ontwikkeld. In tegenstelling tot TEEB, waar je de ecosysteemdiensten per project berekent, is i-Tree ervoor bedoeld om de ecosysteemdiensten van individuele bomen te berekenen. Zo kun je dus een prijskaartje hangen aan de prestaties van bomen.
Afbeelding: teebstad.nl Ecosysteemdiensten
Voor de stofwisseling en groei zijn bomen afhankelijk van hun groene bladeren en de wortels in de bodem. De motor achter dat alles is de fotosynthese. In de basis is het een eenvoudig proces:
met licht als energiebron halen de groene delen van de plant CO2 uit de lucht en splitsen dat in zuurstof en koolstof.
De zuurstof gaat als O2 weer naar buiten. De koolstofatomen worden gebruikt om glucose (suikers) van te maken die als bouwstof voor de plant dient. Bij dat proces wordt ook water gebruikt, dat door de wortels uit de bodem wordt gehaald. In dat water zitten ook andere stoffen opgelost, zoals stikstofverbindingen. Doordat in de bladeren water wordt verdampt ontstaat er een opwaartse stroom van water in de houtcellen aan de binnenkant van het cambium. Dit vatenstelsel wordt het xyleem genoemd.
Na verwerking voor fotosynthese zakt dit water, nu verrijkt met glucose, door het floëem, aan de buitenkant van het cambium, terug naar de wortels.
Deze stofwisselingskringloop is de basis voor tal van ecosysteemdiensten. En het zorgt dat de boom zelf kan groeien.
Bomen verbruiken dus water. Dat kan op een warme zomerdag bij een grote, volwassen boom wel 250 tot 350 liter per etmaal zijn. Het verschilt per boomsoort; een populier kan wel 1500 liter per dag verbruiken. Bovendien zal tijdens een regenbui veel water aan de buitenkant van de boom blijven ‘plakken’, zodat het water vertraagd naar de bodem stroomt. Deze eigenschappen
helpen de kans op
wateroverlast te verkleinen.
Bovendien zorgt het
verdampen voor verkoeling, wat in steden helpt om hittestress te vermijden.
Bossen zijn door de
waterberging en de hechting van wortels in staat om erosie en aardverschuivingen tegen te gaan.
Bomen zorgen verder voor minder vervuilende stoffen in de lucht. Gassen als CO2, ozon, zwavel en fijnstof worden door de bomen afgevangen en
geneutraliseerd. Fijnstof blijft aan de stam, takken en bladeren plakken en spoelt tijdens een regenbui naar de bodem. Daar wordt fijnstof voor een groot deel door bodemorganismen verwerkt. Stikstoffen worden via bodemorganismen en de wortels het systeem ingebracht.
Prijskaartje
Met speciale algoritmen is te berekenen wat deze ecosysteemdiensten waard zijn. Dan gaat het bijvoorbeeld om de uitgespaarde kosten voor berging van een teveel aan regenwater. En er kan een schatting gemaakt worden van de vermeden schade als gevolg van wateroverlast. Maar ook van vermeden kosten in de zorg, en van directe en indirecte economische voordelen voor het bedrijfsleven.
Bomen geven mensen een goed gevoel, dit werk stress verminderend. Dit bevordert sociaal contact en kan de kosten voor zorg verlagen. Een gemeente die goed investeert in bomen zal op termijn de kosten voor de WMO, waterbeheersing en rioolsystemen zien afnemen. Daar komt nog bij dat door waardestijging van woningen, de inkomsten via de WOZ kunnen toenemen.
Afbeelding: iTree
Afbeelding: Bomenstichting
CO2 draagt bij aan de ongewenste opwarming van de aarde. De prijs voor CO2 wordt in Europees verband (ETS) vastgesteld en zodoende is te berekenen wat de door bomen opgenomen koolstof waard is. Hetzelfde geldt voor vervuilende stoffen. Daarbij spelen vermeden kosten voor de zorg een belangrijke rol.
Bomen werken stress reducerend. Daardoor worden mensen minder snel ziek. Zieken herstellen sneller in een groene omgeving. Omdat mensen zich gezonder voelen, zal ook hun
arbeidsprestatie toenemen. Dat is berekend op liefst 15%. Ook de horeca- en recreatiesector profiteren van de aanwezigheid van natuur en bomen.
Omdat bomen verkoeling bieden hoeven airco’s minder hard te werken. In koude perioden zullen vooral groenblijvende bomen beschutting bieden aan huizen, waardoor minder hard gestookt kan worden voor een aangenaam binnenklimaat. Dit alles draagt bij aan
energiebesparing.
Al deze opbrengsten en vermeden kosten samen zijn veel hoger dan wat men denkt te besparen aan energiekosten en klimaatvoordeel door hout (snippers) te verbranden in energiecentrales.
Bovendien zorgt houtverbranding voor extra vervuiling van de leefomgeving. Daarmee wordt een groot deel van de ecosysteemdiensten van bomen weer teniet gedaan.
Met openbaar groen en particuliere tuinen met minder tegels en meer groen creëren we een gezondere leefomgeving. Ook voor de dieren die in onze omgeving leven, en dat verrijkt ons leven in steden en dorpen.
Foto: gemeente Amersfoort
Hoe verder met ons voedsel en onze boeren? Door: Anki Raemaekers
Zelf ben ik onderdeel van de ‘verloren generatie’(1955-1970), generatie Nix. Verloren generaties hebben kennelijk een terugkerend karakter. Want ook mijn dochter, geboren in 1986, behoort tot een verloren generatie. Zo’n 30 jaar verstrijken er dus om weer een verloren generatie te krijgen. Dat geeft de nodige zorgen voor de generatie die nu vier jaar oud is. Met de invasie van het Coronavirus lijkt dat gerechtvaardigd, want Europa zet zich al schrap voor een recessie.
Nu is dat niet het enige probleem; er liggen zelfs bijzonder veel problemen oftewel uitdagingen op ons bord! Iedereen zal ze inmiddels wel kennen en zich afvragen hoe we hier eigenlijk beland zijn. Want ogenschijnlijk is alles stilletjes binnengeslopen, hebben we niet opgelet en vooral weggekeken van de problemen die steeds meer zichtbaar en voelbaar worden.
Niet alleen onze voedselproductie ligt onder vuur maar het totale systeem van uitbuiting en uitputting van onze aardse reserves geeft kopzorgen. Niet alleen worden onze
grondstoffen verkwanseld maar elk leven in welke vorm dan ook wordt tot op het bot uitgekleed. Puur voor meer en meer gewin voor enkelen.
Waarom begin je in een artikel rondom voedsel, productie en distributie in
Godsnaam over economie? Omdat daar in onze inmiddels geglobaliseerde wereld de problemen beginnen, vooral onder het juk van het neoliberale gedachtengoed, en dat heerst wereldwijd.
Tijdens de coronacrisis is een aantal zaken duidelijk geworden die anders niet zo snel opgemerkt zouden zijn. Het is natuurlijk wel bekend dat we tegenwoordig goederen over
de hele wereld verslepen. Handelswaar die aan specifieke eisen voldoet en onder ‘just in time’
management uitgeleverd wordt. (Precies op tijd leveren betekent dat er geen voorraden aangehouden hoeven worden.)
Zelfs dieren voldoen, na een nauwkeurig dieet, precies aan de gewenste eisen voor dat specifieke ‘product’.
Voor gewassen is er ook een standaard zodat alles ‘mooi’ en eenvormig de supermarkt bereikt.
Als er niet tijdig geleverd kan worden vanwege transport- of productieproblemen (bijv. zieke werknemers) ontstaat er een opslagprobleem.
Ook als goederen niet beschikbaar zijn, of niet meer voldoen aan de producteisen ontstaan er problemen. Denk b.v. aan de mondkapjes, en aan geneesmiddeltekorten door geconstateerde kankerverwekkende bestanddelen.
Door haperingen in de productie- en distributieketen loopt nu de zaak helemaal in het honderd.
Met als gevolg dat een heleboel voedsel vernietigd wordt omdat het niet meer afgezet kan Foto: Volkskrant- de voedselzaak 29-12-2018
worden. Je begrijpt dat dieren ook onder deze noemer vallen en niet meer voldoen aan de producteisen omdat ze net iets te zwaar en te vet zijn geworden!
Verder is er een ratrace gaande die winnaars en verliezers creëert. Grote bedrijven wijken uit naar lagelonenlanden en landen die het niet zo nauw nemen met het milieu. Ze kopen enorme hoeveelheden grond op en verbouwen b.v. soja en palmolie, als monoculturen. Daar worden enorme hoeveelheden bos voor gekapt, waarbij de biodiversiteit verloren gaat.
Samen met de curieuze gedachte die er heerst dat biomassa klimaatneutraal verstookt kan worden zorgt het voor een enorme kaalslag wereldwijd. Biobrandstof wordt overigens uit meer gewassen gewonnen en als aanvulling of bijmenging op/in fossiele brandstof voor voertuigen gebruikt. Wat overigens technisch gezien voor motoren weer een probleem geeft zodat ze eerder afgeschreven moeten worden!
Los daarvan worden kleine boeren verdreven van hun land of gedwongen om in monocultuur te verbouwen. Dat zorgt ervoor dat landen waar dit gebeurt niet meer in staat zijn om hun eigen bevolking te voeden en verdwijnen de winsten in de zakken van enkele megaspelers die de totale markt in handen hebben. Kortom, zelfvoorzienend en duurzaam is opgeofferd om enkelen te voorzien van megakapitaal en macht.
In dit fenomeen zitten ook onze eigen boeren klem. Vanwege strenge regelgeving en milieueisen in Nederland kunnen ze zich nauwelijks handhaven in dit globaal geweld. Beslissingen rondom bedrijfsvoering worden steeds meer gedicteerd door overheden, en de ruimte om naar eigen goeddunken te opereren is steeds kleiner geworden. Bovendien worden met elke maatregel de financiële lasten voor de boer fiks verhoogd terwijl veel van deze maatregelen al snel weer ter discussie staan omdat het effect in de praktijk ronduit tegenvalt en niet aan de verwachte oplossing van het probleem bijdraagt. Nee erger, soms wordt het probleem nog groter! Door de aangewezen 166 Natura 2000 gebieden in Nederland is de situatie inmiddels precair omdat het ook de economische ontwikkelingen (uitbreidingsmogelijkheden) remt.
Buiten dat er een enorme polarisatie ontstaat in het maatschappelijk veld, mag duidelijk zijn dat het machtig bedrijfsleven ook niet stilzit.
Inmiddels wordt het overgrote deel aan regelgeving uitgevaardigd door de Europese Commissie decentraal. Dit is Provinciaal niveau en beslaat daarmee uiteindelijk ook onze gemeenten.
Daarnaast bepalen handelsovereenkomsten op internationaal niveau wat wel en wat niet op onze markten verhandeld kan worden.
Nu wil men natuurlijk van alles doen aan de ontstane problematiek van biodiversiteitsverlies, armoede, marktverlies en klimaatbeïnvloeding. En het gros van de boeren wil graag natuur - inclusief werken. Alleen staat er dan een hoop regelgeving en subsidieverlies in de weg.
Nu heeft Europa bepaald dat 25% van de toekomstige producten biologisch verbouwd moeten worden met dus een sterke reductie van gewasverbetering - en bestrijdingsmiddelen.
Grootschalig kan dat vertaald worden in kringlooplandbouw. Met dataverzameling en de inzet van drones wordt momenteel precisielandbouw experimenteel onderzocht. Daarbij worden de gewassen voorzien van de nodige voedingsstoffen op een ecologische verantwoorde manier en wordt middels strokenteelt de biodiversiteit ondersteund. De supermarktketen Lidl heeft dit inmiddels voortvarend opgepakt en is in Duitsland een samenwerking aangegaan met Bioland en
de specificatie van Lidl moet voldoen. Daarmee wordt de biologische teelt meer kenbaar voor een groter publiek.
Afbeelding: Kringlooplandbouw- Wageningen Universiteit
Echter dit is niet voor elk boerenbedrijf weggelegd. Het vergt behoorlijke fondsen en onderzoek om dit te bewerkstelligen. En let op, 75% wordt ook dan nog altijd op andere wijze verbouwd.
Dat in de grootschalige veehouderij dezelfde experimenten worden opgezet is evident. Het betekent ook een grotere energiebehoefte want robots en datacollectie lopen nu eenmaal niet op lucht. Dat hoopt men af te dekken met zonne-energie, windmolens, biomassa, waterstof en eventueel toriumcentrales. Water en thermische energie worden ook onderzocht maar staan niet bovenaan de lijst. Elke oplossing kent zijn eigen problemen die gevolgen hebben voor de openbare ruimte, economie en natuur.
Doordat de olieprijzen dalen vanwege vraaguitval, heeft dit als consequentie dat nieuw plastic goedkoper is dan gerecycled. Dat heeft weer impact op hergebruik en de kringloop.
Bovendien, door hier in Europa strengere eisen te stellen en op hernieuwbare energie in te zetten, ontstaat er een wereldwijde megamarkt in 2e hands goederen. Dat klinkt wenselijk maar dat is het in dit geval niet. Onze auto’s gaan gewoon naar Oost-Europa en Afrika. Onze
afgekeurde stalinrichtingen gaan dezelfde weg en middels handelsverdragen komen die producten ook gewoon weer hier op de markt! Accu’s, mobiele telefoons en witgoed worden naar Nigeria verscheept om daar door arme mensen, onder omstandigheden waarin ze volstrekt onbeschermd zijn, te laten ontmantelen.
Voor mij is het een raadsel wat het milieu en het klimaat hier nu mee opschieten, wereldwijd.
Buiten dat er natuurlijk veel vervuilender energiebronnen ingezet worden dan hier. Waarbij aardgas overigens nog steeds een relatief schone bron is.
Ik kan in dit artikel niet uitputtend beschrijven wat elke keer de gevolgen zijn van maatregelen die genomen worden. De mens is creatief en zoekt altijd naar een weg om te overleven. Velen zullen daarbij ook kiezen voor gewin ten koste van alles. Het financiële stelsel zit ook zo in elkaar dat er voor winst gekozen moet worden, anders overleeft je onderneming niet lang.
Dus het hele concept ‘mens en bedoeling’ moet wellicht op de schop!
Op dit moment worden ca. 40% van de boeren familiebedrijven bedreigd in hun voortbestaan en zijn ze genoodzaakt mee te gaan in de ontwikkelingen om op te schalen, of te zoeken naar een ander verdienmodel.
Dat wordt deels gezocht in het verkorten van de transport- en distributieketen. Je moet dan denken aan boerderijwinkels en lokale markten c.q. foodhallen. Nieuwe verdienmodellen zoekt
men ook in de hoek van combinaties rondom de zorg van ouderen en psychiatrische patiënten.
In combinatie met educatie en productkennis worden er noviteiten uitgedacht. Er worden
kleinschalige biologische en ecologisch verantwoorde gemengde bedrijven opgezet. Deze kunnen meer voor hun producten vragen. Akkerbouw wordt naast veeteelt grondgebonden bedreven, zoals in vroeger tijden gangbaar was dus. Daarmee wordt het milieu niet onnodig belast en is ruimte voor biodiversiteit en instandhouding van kleine landschapselementen. Maar deze bedrijfjes zijn zeldzame parels.
Ook wordt overwogen om zonneparken aan te leggen op landbouwgrond, zodanig dat er ook nog teelt mogelijk is onder de panelen. Maar deze verdienmodellen zullen door de sector zelf bedacht en gecreëerd moeten worden. Het energiemodel wordt deels ontwikkeld op een manier waarbij belastinggeld ingezet wordt om de landbouwsector om te vormen. Mooie ontwikkeling zul je denken, alleen hoeveel kosten kunnen nog op die belastingbetaler afgewenteld worden!
De Weerter landbouwers leveren binnen een straal van 180 km aan met name Duitsland, België en Groot-Brittannië. Zo extreem ver weg is dat niet. Dus of er veel winst te halen valt uit
verkorting van de afzetketen is de vraag.
Er zijn in onze regio maar enkele wereldspelers en dan met name in de pluimveesector, en op het gebied van zaadveredeling. Waarin Nederland overigens wereldwijd koploper is.
De inzet van Nederland richt zich ook met name op het exporteren van hoogtechnologische productiemethoden en kennisontwikkeling. De universiteit van Wageningen heeft al vele jaren een hoge status op dit gebied. Enkele samenwerkingsverbanden onder auspiciën van
Wageningen zijn opgericht in Limburg, met een kennis- en verbindingscentrum in Venlo en de Brightland-Chemelot campus in Heerlen. Deze staan dan ten dienste van de agrarische
ondernemers in Limburg die weer in contact staan met de Maastricht health campus. Het is feitelijk een cluster van wetenschappers, voorlichters, onderwijs en ambtenaren die dit netwerk optuigen en aanbevelen.
Dus de landbouwsector is binnen onze gemeentegrenzen niet echt op wereldniveau
vertegenwoordigd. Een korte productieketen op regionaal niveau moet van de grond af aan opnieuw ingericht worden.
In deze coronatijd zijn er wel initiatieven tot directe verkoop aan de consument bijgekomen, maar je moet als consument rond gaan toeren in de regio om ze te vinden.
Agrariërs proberen zich digitaal te verenigen en rechtstreeks te bezorgen bij de consument.
Vindbaar zijn, blijkt echter behoorlijk lastig op het drukke internet.
Daarbij is niet alles biodynamisch verbouwd en biedt daarmee geen meerwaarde voor de kritische consument.
Al deze verdienmodellen vereisen de nodige financiële ondersteuning en beperken daarmee het aantal boeren dat over kan schakelen op dit soort modellen. Bovendien is deze markt snel verzadigd want de vraag is niet eindeloos.
De roep om duurder voedsel – zodat we de echte prijs van productie betalen met name voor dierlijk eiwit – kent een keerzijde. De inmiddels stevig gegroeide sociale onderlaag zakt dan meteen door het ijs. Deze mensen kunnen zich nu al nauwelijks vers voedsel permitteren en kiezen daarom vaak voor hoogcalorisch en industrieel vervaardigd voedsel. Het effect is ook steeds meer zichtbaar in onze maatschappij. Amerikaanse toestanden alom die ik niet nader hoef te benoemen maar die makkelijk te herkennen zijn in onze inmiddels tamelijk gure maatschappij.
De voedselbanken en rijen wachtenden zijn dan wel niet direct zichtbaar maar steeds groeiende,
Inmiddels zijn 151.000 gezinnen in Nederland van de voedselbank afhankelijk. En het aantal daklozen beloopt meer dan 40.000 en groeit met de dag. Het beleid van de coalitie Rutte is erop gericht de komende jaren de sociale zekerheid verder af te bouwen, te beginnen met de zwakste groepen in onze samenleving! Deze groepen komen nu al elke maand geld te kort en de lonen van werknemers in het algemeen zijn al veertig jaar niet gestegen!
De onzekerheid voor de jeugd is enorm toegenomen waar het arbeid en wonen betreft. Ze beginnen hun loopbaan met stevige studieschulden (€ 60.000 is niet ongewoon) áls ze al hebben kunnen studeren! En zijn voornamelijk aangewezen op flexibele arbeidscontracten.
Om het milieu te sparen en de bevolking te kunnen blijven voeden, wil men nu overschakelen naar plantaardig eiwit. Vegetarische producten verschijnen dan ook aan de lopende band op de markt. Veel wordt vanuit industriële producenten aangedragen en ze hebben daardoor dezelfde mankementen als traditionele producten; ze zijn te vet, te zoet, te zout. Het vereist een flinke kennis van voedingsleer en bereidingstechnieken om volwaardige voedingsmiddelen binnen te krijgen. Dat is aan te leren natuurlijk, maar in een 24uursmaatschappij niet altijd eenvoudig. Niet voor niets is de bezorging van maaltijden een groeisector. Daarbij zullen de sociaal zwakkeren steeds meer ingepalmd worden door de fastfood sector.
Met de komst van corona is de digitale verkoop van voedsel verder toegenomen. Dit concept van bezorgen aan huis van kant-en-klaar voedsel creëert weer een ander fenomeen namelijk het
‘dark kitchen’ concept. Keukens die alleen nog maar uitleveren aan organisaties die bezorgen en die geen fysieke ruimte hebben waar verkoop plaatsvindt.
Men kan wel hopen dat dit model niet uit zal breiden, maar de stijgende cijfers weerspreken dat volledig. Het af en aan rijdend en gestreste transportverkeer dat hiermee gemoeid is, verdient ook kritische aandacht, evenals de uitgeholde arbeidsvoorwaarden.
Het idee van kleinschalig zelfvoorzienend opereren, dus eigen teelt en productie plus verwerking op zich nemen, is een idealistisch en romantisch ideaal. Alleen al de arbeid die daaraan
verbonden is, los van de hoeveelheid benodigde grond, maakt het ondoenlijk naast een reguliere baan. Het is alleen weggelegd voor een kleine groep gemotiveerde mensen die er tijd of geld voor heeft om de benodigde arbeidskracht in te huren. Het concept Herenboeren en soortgelijke coöperaties zijn er voorbeelden van.
akkerland van Herenboeren Weert, augustus 2020
Er zijn veel kleinschalige initiatieven die aantrekkelijk ogen en educatief een rol kunnen
vervullen. Die onze ruimtelijke omgeving verfraaien en die de natuur meer tastbaar maken, zoals tiny forests, voedselbossen en stadslandbouw. Maar dat ze de oplossing kunnen bieden voor onze problemen rondom voedselvoorziening, bodemuitputting, biodiversiteit en natuur valt te betwijfelen. Zeker omdat er geen enkele aanwijzing is dat er internationaal veel verandering zal komen in het verhandelen van goederen door mega machtige bedrijven. Er zijn geen indicaties dat uitbuiting en uitputting gestopt gaan worden. De situatie rondom Corona heeft wereldwijd juist het aantal armen doen groeien. Digitale technologie kan en wil voortdurend alles onder controle houden en laat megaspelers nog groter worden. Dat veegt een heleboel kleine initiatieven gewoon van de kaart en maakt creatieve, kleinschalige innovatie praktisch onmogelijk.
Het is om die redenen dat ik dit schadelijke economische model belicht dat duurzaamheid enorm in de weg staat omdat het weigert aan herverdeling van goederen, grondstoffen en geld te doen.
En daarmee mens, dier en klimaat schade toebrengt, te beginnen bij de meest kwetsbaren in sociaal maatschappelijke systemen.
Het is dus een groot complex verhaal van oorzaak en gevolg en het geeft aan dat de mens wereldwijd zal moeten samenwerken om deze perverse manier van uitbuiting te stoppen.
Alleen als burgers meer macht naar zich toe kunnen trekken en eigenaar worden van grond, gemeenschappelijke basisvoorzieningen als energie, water, zorg, en veilig onderdak met toegang tot voldoende gezond voedsel zal er een gewijzigde situatie ontstaan voor zowel onze natuur als onze boeren.
De huidige burgerinitiatieven en participatieprojecten kennen helaas geen of nauwelijks eigenaarschap voor burgers! Hun rechten blijven hangen in het ongewisse en dat schept een ongelijk speelveld voor volksvertegenwoordiging en actieve burgers. Afhankelijk van de kapitaalkracht van een gemeente ontstaan er grote verschillen, met rechtsongelijkheid tot gevolg.
Deze ongelijkheid en de polarisatie hebben we te danken aan het al eerder aangehaalde neoliberaal beleid.
Ondanks de doctrine van de vrije liberale markt is de overheid erachter gekomen dat die marktwerking toch niet zo zaligmakend is.
Voor de situatie in Nederland, en breder in Europa, betekent dat men is gaan sturen en reguleren om weer grip te krijgen. ‘Men’ dat zijn de bestuurlijke elite, de politiek en, met een grote vinger in de pap, het bedrijfsleven. Met het gevolg dat er nu geen sprake meer is van echte markt maar van een geleide economie. Dat is op zich weer een verstoring.
Omdat de overheid het niet alléén kan, worden er nu allerlei privaat – publieke samenwerkingen aangegaan. Onze belastinggelden verdwijnen zo in een systeem dat niet meer te controleren is.
Zeker omdat met de decentralisatie van bevoegdheden naar lagere overheidsorganen en gelijktijdige bezuiniging op publieke middelen er fikse problemen ontstaan in organisatie en financiering. Daardoor gaan regio ’s gedwongen samenwerken.
Het mag duidelijk zijn dat al die organen het intens moeilijk maken om een transparant systeem op te tuigen dat voor elke burger inzichtelijk en controleerbaar is. Ook voor onze
volksvertegenwoordiging is het inmiddels ondoenlijk gezien de genoemde complexiteit, en het gebrek aan menskracht, kennis en geld.
Er is geen makkelijke oplossing voor dit globaal probleem en het zal inderdaad een hele uitdaging zijn om het dusdanig te sturen dat ook de kwetsbare entiteiten van zowel menselijke als dierlijke en plantaardige aard overeind blijven.
Er zal dus een systeemverandering moeten komen waarin niet alleen ‘goedkoopst’ het criterium is.
Ondanks de inspirerende ideeën en initiatieven zal de realiteit onder ogen moeten worden gezien. Anders blijft men hangen in halfslachtige maatregelen en opereren voor de bühne. Dan zal de kloof tussen degenen die het zich kunnen permitteren en diegenen die dat niet kunnen, verder toenemen. Wat het niet onvoorstelbaar maakt dat uiteindelijk de wal het schip zal keren.
Voorafgegaan door wat nu nog sciencefiction is, een soort van ‘Mad Max’ wereld dus.
Is er nu niets positiefs te melden dan? In ieder geval is er inmiddels bewustwording van een uiterst precaire toestand. Wordt er naarstig gewerkt aan reparatie van het systeem en werken burgers aan herstel van hun eigen omgeving. Dat is ook de aangewezen plaats want op globale ontwikkelingen hebben we weinig invloed.
De kanttekening daarbij is dat het herstel voornamelijk technologisch gedreven is. Met de implicatie dat alles van a tot z te controleren is, in tijd en geld. Dat maakt de individuele burger zeer kwetsbaar voor
machtsstructuren. En daarmee ook de hele groep. Die, ik herhaal het maar even, zich nergens meer kan
beroepen op collectief eigenaarschap.
Daarmee is elke invloed op machtsstructuren volledig in rook opgegaan.
De machthebbers op hun blauwe ogen vertrouwen is tot nog toe niet zo’n goed idee gebleken. Er is dus nog
de nodige strijd te leveren en meer en meer is het noodzakelijk dat burgers dit zij aan zij doen, en zich niet uit elkaar laten spelen door de ‘ander’ als zondebok te gaan zien.
Terug naar de boeren…..we moeten onze boeren dus beschermen en zoeken naar een weg om natuur, landbouw en cultuur weer met elkaar te verenigen. En vooral meer rechten en eigendom voor de burger opeisen als collectief waar rechtstreekse invloed voor gewaarborgd is.
Nu wordt in participatieprojecten de burger vooral geïnformeerd over wat er staat te gebeuren, en gebruikt om zijn ideeën te inventariseren. De plannen liggen dan echter al grotendeels vast.
Op deze manier is participatie een fopspeen.
Het recht op echte medezeggenschap kan en moet lokaal opgeëist worden, rest dan alleen de hele wereld nog om te volgen!
Het heugelijke nieuws is dat steeds meer burgers zich hier ook voor in willen zetten.
Afbeelding: Boer meets Burger plein Agrarische Dagen Someren
Het verborgen leven van bomen Door: Lucy van der Heijden
Dat bomen van levensbelang zijn voor het leven op aarde (opname van CO2 en afgifte van zuurstof) mag dan algemeen bekend zijn maar dat bomen ook heel andere, zelfs menselijke, eigenschappen hebben is nog vrijwel onbekend.
Peter Wohlleben, auteur van de bestseller “Het
verborgen leven van bomen”, vertelt over de bijzondere kenmerken die bomen hebben.
Zo vormen bomen met soortgenoten gemeenschappen die elkaar helpen en beschermen, net als mensen.
Bomen van dezelfde soort gedijen het beste als ze dicht opeen staan. Het zijn zogezegd “knuffelaars”.
Het welzijn van bomen hangt mede af van de gemeenschap als geheel, en als de zogenaamde
‘krachtbronnen’ daaruit verdwijnen, gaan ook de andere achteruit.
Als een boom in de problemen komt, pompen soortgenoten via het wortelsysteem suiker naar het zieke wortelgestel zodat dit kan herstellen.
Zelfs schijnbaar afgestorven exemplaren blijken bij nader onderzoek nog in leven te worden gehouden door soortgenoten.
Dus “dunning” van een bos is niet heus niet zo goed voor de gemeenschap van bomen. Toch zien we het overal gebeuren. Het maakt bomen tevens kwetsbaar voor storm en felle zon.
En zeker het vellen van bomen met zware machines die het bodemleven vernielen, is uit den boze.
De aanname dat oude bomen minder krachtig zijn dan jonge exemplaren en minder hard groeien, en daarom aan vervanging toe zijn, is ook onjuist gebleken.
Ze zijn veel sterker en productiever dan jonge bomen en verdienen het niet te worden gekapt, en met respect te worden behandeld.
Al met al is Het verborgen leven van bomen een boek dat het waard is gelezen te worden en lering uit te trekken.
Biomassacentrales Door: Saskia Bakker
Stichting Groen Weert bestaat 10 jaar. Is dat iets om te vieren of juist niet?
Liever hadden we helemaal niet bestaan, waren we overbodig. Tot die dag aanbreekt, zet onze club vrijwilligers zich in voor het behoud van bomen en ander groen.
Maakt dat ons tot bomenknuffelaars? Soms misschien wel, maar we doen veel meer.
We vinden dat meewerken met de natuur veel goeds oplevert voor alle mensen, dieren en het klimaat.
Steengrill en houtvuur
Wat een hitte maken we weer mee deze zomer…Het weerbericht van het journaal meldt herhaaldelijk dat het ’s nachts in de steden nauwelijks afkoelt. Heel vervelend voor de stadsbewoners.
Door straatstenen en gebouwen wordt overdag veel warmte opgenomen. Die hitte wordt ’s avonds en ’s nachts maar langzaam afgegeven; stenen blijven lang warm. Bij steengrillen wordt die eigenschap bewust ingezet; een verwarmd stuk graniet straalt ook daarna nog lang warmte uit.
Staan in een stad veel grote bomen, dan blijft het er merkbaar koeler en is de luchtkwaliteit beter. Dat is gezonder en aangenamer voor iedereen.
Stichting Groen Weert pleit er daarom voor om bomen te laten staan. Volwassen bomen zijn in een paar minuten geveld maar ze hebben er 10-tallen jaren over gedaan om groot te worden. In de stad hebben ze daarbij vaak de meest lastige groeiomstandigheden getrotseerd.
Vaak worden bomen geveld omdat er gebouwd gaat worden. Als alle belangen, compromissen en alternatieven zorgvuldig zijn afgewogen dan leggen we ons daarbij neer.
Maar wat ons echt te ver gaat, is het kappen van bomen om ze te verbranden om energie op te wekken.
‘Nederland kent veel versnipperde bosarealen’ Ja, helaas ook letterlijk…
Snoei-afval en ‘resthout’, dat zou de voornaamste biobrandstof zijn om energie op te wekken in biomassacentrales.
Heeft iemand ooit geloofd dat de aanvoer hiervan groot genoeg kon zijn om de ovens te voeden?
Al gauw bleken daar ook hele boomstammen in te verdwijnen.
Intussen is duidelijk hoeveel hout er werkelijk nodig is voor deze biomassacentrales; het wordt met scheepsladingen tegelijk geïmporteerd.
Dat daartoe onder meer in de VS en de Baltische landen ontbossing plaatsvindt, daar kijken we van weg. Terwijl het totaal immoreel is te noemen.
Het hout uit verre landen wordt gekapt, vervoerd, versnipperd, tot pellets geperst, in schepen geladen, en vervolgens hier naar de biomassacentrales gebracht. Dat alles heeft intussen meer energie gekost dan straks de verbranding oplevert. En dan noemen we niet eens de CO2 uitstoot van al die zaag¬-, versnipper- en vervoershandelingen.
Hoe kan dit systeem rendabel zijn? Dat is het niet; het wordt in stand gehouden door een subsidiecircus waar miljarden in omgaan. Miljarden aan belastinggeld wel te verstaan.
Waarom doen we dit dan? Dit systeem is opgetuigd om, op papier althans, de CO2 uitstoot hier te reduceren want daartoe heeft Nederland zich verplicht.
Met CO2 cijfers wordt administratief geschoven tussen het land waar gekapt is en het land waar de verbranding plaatsvindt. Met de termen ‘hernieuwbaar en ‘duurzaam’, wordt ons
voorgespiegeld dat houtstook op deze manier wenselijk en noodzakelijk is om onze klimaatdoelen te halen.
Gelukkig wijzen steeds meer wetenschappers op de onjuistheid van dat mantra. Alle nieuwsmedia in Nederland publiceren inmiddels informatieve en kritische artikelen over biomassacentrales.
Die centrales zijn voor niemand een ver-van-m’n-bedshow want ook op kleine schaal, in de woonomgeving, zijn ze gebouwd of gepland. https://www.avih.nl/biomassakaart/
Omwonenden ervaren de luchtvervuiling aan den lijve.
Omdat in het businessmodel van de biomassacentrales ongelofelijk grote bedragen omgaan, is het zinvol dat tegenstanders hun krachten bundelen.
Stichting Groen Weert heeft zich daarom eind 2019 aangesloten bij de FAB, de landelijke Federatie tegen Biomassacentrales.
Wanneer bomenkap écht onvermijdelijk is, geef dan het hout een hoogwaardige bestemming.
Het is een prachtig materiaal waarvan veel moois en nuttigs gemaakt kan worden. Denk aan meubels, vloeren, kunst, zitbankjes in de woonomgeving, gebruiksvoorwerpen.
Inmiddels maakt ook woningbouw in hout is een belangrijke ontwikkeling door. Zelfs flats kunnen eruit worden opgetrokken.
In gevallen waar kap in onze eigen omgeving niet is tegen te houden, streeft Stichting Groen Weert naar zinvol gebruik van het hout. Daartoe is in 2017 de Stichting Weerterlandhout
De macht van de boer
... en het lot van de groene leefomgeving. Door: Ton Geraedts
Stichting Groen Weert bestaat 10 jaar.
Tien jaar inzet voor een gezonde en aantrekkelijke leefomgeving met veel groen.
Er zijn successen geboekt. Groen in de stad is behouden, bomen zijn van onnodige kap gevrijwaard.
Maar er zijn ook nog crisissituaties. Niet de minste; in het buitengebied is er een stapeling van problemen. De mest, de stankoverlast en bodembederf. Verdwijnende planten, vogels en insecten. Problemen die bijzonder hardnekkig zijn gebleken.
Wat is het perspectief? Eén ding is zeker, een beter buitengebied begint bij de gemeente.
Stikstofcrisis
De overmatige uitstoot van stikstof door de veehouderij is ook een van de hardnekkige problemen. De andere genoemde kwesties zijn met de omvangrijke boerenacties op de achtergrond geraakt. De boeren hebben namelijk met tractorgeweld het beeld neergezet dat hun beroepsgroep slachtoffer is. De supermarkten, de banken, de consument en de overheid zouden het de boeren nagenoeg onmogelijk maken nog een fatsoenlijke boterham te verdienen.
De macht van de boer.
De agrarische beroepsgroep is niet zozeer slachtoffer maar heeft, in tegendeel, heel veel macht.
Dat blijkt bijvoorbeeld uit een onderzoek uit 2017 van Floor Haalboom van de universiteit van Utrecht. Zij deed historisch onderzoek naar de aanpak van zoönosen (door mens en dier gedeelde infectieziekten) in de afgelopen eeuw.
Een conclusie: de landbouwbelangen waren altijd overheersend ten opzichte van
volksgezondheid bij de bestrijding van zoönosen. Met andere woorden: het belang van de boer telt altijd zwaarder dan de volksgezondheid. En dat gaat toch wel heel ver.
Een verklaring voor de bepalende positie van de landbouwbelangen zoekt Haalboom bij “de politieke traditie in Nederland (met vooral het CDA en zijn voorgangers, maar ook de VVD als belangenbehartigers van de boeren)”. Bron: Volkskrant 18-09-2017, pag. 11.
Geiten op een met Q-koorts besmette boerderij in 2009. Beeld Marcel van den Bergh - Volkskrant
Ook het PAS (Programma Aanpak Stikstof) uit 2015 was een sterk staaltje van dominantie van landbouwbelangen boven andere belangen. Het toenmalige kabinet haalde een truc uit bij de aanpak van de stikstofemissie door veehouderijen. Veehouderijen mochten uitbreiden terwijl niet werkelijk maar slechts op papier, een afname van de stikstofemissie zou worden
gerealiseerd.
Een derde voorbeeld van landbouwdominantie is de huidige regelgeving voor veehouderij- stank.
De Wet geurhinder en veehouderij uit 2007 is geen wet die redelijke normen stelt om de
omwonenden te beschermen tegen geurhinder, maar een wet die veehouders veel extra ruimte biedt om uit te breiden.
De landbouwinbreng was bij de totstandkoming van de wet in 2006 volstrekt dominant. De fractiewoordvoerders landbouw en milieu en bovendien ook de voorzitter van de
gecombineerde commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, en de commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer waren toen allen veehouder, dan wel nauw met de veehouderijsector verbonden.
Zie http://www.max5odeur.nl/wordpress/wp-content/uploads/2018/06/Toelichting-Wosten- Wgv-Staat-Gedaagd-13-juni-2018.pdf
Algemeen schijnt het zo te zijn dat in gemeentebesturen buiten de steden, agrariërs
oververtegenwoordigd zijn vergeleken met hun aandeel in de bevolking. En dus relatief veel invloed hebben. Een verklaring is dat agrariërs in een vroegtijdig stadium, sinds de opkomst van de agrarische coöperaties in het begin van de twintigste eeuw, geleerd hebben om zich te organiseren en om te besturen. Opmerkelijk: een aantal van die coöperaties bestaat nog steeds en ze zijn invloedrijk: Friesland Campina, Bloemenveiling FloraHolland, Avebe en de
boerenleenbanken, die zijn opgenomen in de huidige Rabobank.
De slachtofferrol die de agrarische sector op zichzelf van toepassing verklaart, is dus bepaald niet op feiten gebaseerd. De slachtofferrol wordt door de lobbyisten van de bedrijfstak handig
gebruikt als instrument om publiek gehoor te krijgen.
Met zoveel succes wellicht, dat veel boeren zelf oprecht het gevoel hebben dat ze in een underdogpositie zitten. De emotie bij de vele demonstraties zal dus ten dele oprecht worden gevoeld. Maar er is zeker bewustzijn van de macht van de agrarische beroepsgroep. Zoals treffend werd verteld door een boer bij een glaasje bier na afloop van alweer een gemeentelijke inspraakavond, ditmaal over veehouderijstank: „De boeren allemaal tezamen, die zijn de
overheid te slim af“.
Ook Henk van Roosmalen, oud-wethouder voor het CDA in Sint-Michielsgestel, weet hoe de
Buitengebied het kind van de rekening
En zo kon het gebeuren dat het mestprobleem dat al omstreeks 1970 bekend was, nu 50 jaar later, nog ver van een oplossing is. En dat mega-kippenloodsen aan de Trumpertweg zijn
ontstaan, waarvandaan bij oostenwind stank en fijnstof Weert inwaaien. En dat Nederweert qua fijnstof (en veehouderijstank) tot de vieste plekken van Nederland behoort.
Dat akkers en weilanden zijn ontstaan waar vogels, wilde planten, bijen en ander dieren niets te zoeken hebben of zelfs hun leven niet zeker zijn. Dat zelfs insecten zijn gedecimeerd.
En dat het buitengebied volloopt met industrieel aandoende bebouwing met als extra bebouwingsbonus grote ruimte-voor-ruimte-woningen.
Luchtfoto 2019 kadaster met 2 pluimveebedrijven op Trumpertweg, 200m van woonwijk.
Een beter buitengebied begint bij de gemeente zelf.
De gemeente bepaalt grenzen en mogelijkheden van de ontwikkelingen in het buitengebied.
Voorheen in het bestemmingsplan en in de toekomst in de omgevingsvisie.
De gemeente Weert heeft een start gemaakt met de vaststelling van de landbouwvisie. De gemeente Nederweert heeft al conceptversies klaar van een ontwerp-omgevingsvisie.
Het lijkt erop dat de keuze van de politiek blijft wat die was: toch vooral vóór het (financiële) belang van de boer, met verwaarlozing van het belang van de groene leefomgeving, en zelfs van de volksgezondheid.
Het politieke standpunt is dat bedrijfsuitbreidingen mogelijk, wenselijk, noodzakelijk en onvermijdelijk zijn. Die lijken wel gekoppeld te gaan worden aan “verbeteringen”. Een soort tegenprestatie die wordt bepaald in overleg met de ondernemer.
Zolang die “verbeteringen” niet worden gekoppeld aan duidelijke reductietrajecten van de milieubelasting zullen het slechts op papier verbeteringen zijn. Zoals met het PAS (Programma Aanpak Stikstof). En zoals met de ruimte-voor-ruimte-woningen. En voor de kenners: de bedrijfskavel op maat.
De start van het omgevingsvisietraject in Weert is niet veelbelovend. Er wordt weinig gewerkt op basis van feitelijke argumenten maar veel met meningen, beeldvorming en communicatie- of marketingbenaderingen.
Ja, het is de algemene maatschappelijke trend. Daarbij komt dat de meningen en beeldvorming vaak rechtstreeks lijken te zijn overgenomen van de lobbyisten van de agrarische bedrijfstak. En dat betekent dat alles blijft zoals het was.
Stichting Groen Weert ziet zich voor de taak gesteld de politici uit te dagen om veel meer argumenten te leveren op basis van feitelijkheden.
