18
Informatief - maart 2018konden zij zich ‘vrijwillig verbeteren’. Daarvan is sprake als iemand schriftelijk laat weten welk bedrag aan inkomsten- belasting niet is betaald. Dat noemen we de inkeerregeling.
Er stond een boete op inkeren, maar deze was aanzienlijk lager dan het te betalen bedrag bij niet-vrijwillig melden.
De regeling bestond vele jaren en is verscheidene keren ge- wijzigd. Voor zwartspaarders (buitenlands vermogen) is de huidige inkeerregeling per 1 januari 2018 afgeschaft.
Sinds 2002 hebben circa 33.000 inkeerders zich gemeld. Er is over circa 9 miljard zwart vermogen ingekeerd, met een opbrengst van ruim 2 miljard euro. Dit is exclusief de ge- schatte opbrengst en het ingekeerde vermogen van de in- keerders die nu nog in behandeling zijn.
De grootste toeloop was in de periode 2 september 2013 – 1 juli 2014 toen er boetevrij kon worden ingekeerd. Maar ook na deze datum bleef er een gestage, weliswaar kleine- re, stroom van inkeerders zich melden. Het gemiddelde in- gekeerde vermogen bedraagt circa 300.000 euro per per- soon, met een gemiddelde eenmalige belastingopbrengst van circa 65.000 euro.
De resultaten van al deze projecten
In totaal hebben de projecten binnen het programma een flinke opbrengst opgeleverd. Het gaat in totaal om belasting+boete+heffingsrente van enkele miljarden. Daar- bij zijn enkele tienduizenden belastingplichtigen betrokken.
Het mag duidelijk zijn dat de maatschappelijke en politieke verontwaardiging met betrekking tot belastingontduiking groot is. Het is ‘not done’.
Dat de aanpak van de Belastingdienst niet altijd direct tot resultaat leidt is gebleken uit het in 2001 gestarte KB-Lux project. Recent is daarover in het Algemeen Dagblad gepu- bliceerd hoe na een 15-tal jaren de Belastingdienst er toch in slaagt om de relevante stukken te verkrijgen. De betrok- ken belastingplichtigen die jarenlang hebben ontkend en geweigerd lopen nu toch tegen de lamp.
Door te weigeren of ontkennen hebben zij jarenlang in on- zekerheid verkeerd. Zij hebben in die jaren veel tijd, energie en kosten in procedures gestoken. Toch lopen zij uiteinde- lijk het risico op hogere aanslagen, meer boetes en moge- lijk strafrechtelijke vervolging.
Kortom, de Belastingdienst maakt duidelijk dat dit gedrag uiteindelijk niet loont.
Multilaterale samenwerking in het internationale belastingrecht
door Dirk Broekhuijsen
Dirk Broekhuijsen
Dirk Broekhuijsen is Tax Talent Trainee bij de Belastingdienst.
Momenteel bestaat het internationale belastingrecht uit veel bilaterale belasting- verdragen. Deze verdragen zijn verouderd en behoeven aanpassing. De maatschappij verwacht, na de Panama en Paradise Papers, dat er regels worden gemaakt waarmee belastingontwijking kan worden voorkomen. Maar tot nu toe is het lastig gebleken om nieuwe regels snel en onder gelijke concurrentievoorwaarden in de bilaterale belastingverdragen te imple- menteren. Een multilateraal belastingver- drag lijkt daarom een veelbelovende en voor de hand liggende oplossing om belas- tingontwijking tegen te gaan.
Promotieonderzoek over multilaterale belastingsamenwerking
Ik heb in het kader van mijn promotieonderzoek aan de Uni- versiteit Leiden een antwoord gezocht op de vraag of lan- den, met behulp van een multilateraal belastingverdrag, hun bilaterale belastingverdragen snel en onder gelijke concurrentievoorwaarden kunnen moderniseren.1
Op basis van twee perspectieven heb ik naar multilaterale samenwerking in het internationale belastingrecht geke- ken. Het eerste perspectief dat ik heb gebruikt, is norma- tief: ik betoog dat de inhoud van een multilateraal belas-
1 Zie: D.M. Broekhuijsen, A Multilateral Tax Treaty: Designing an Instrument to Modernise International Tax Law, E.M. Meijers Instituut (Leiden 2017), http://hdl.handle.net/1887/57407. Een handelseditie verschijnt bij Kluwer Law International in april.
19
Informatief - maart 2018
tingverdrag in ieder geval procedureel rechtvaardig tot stand moet komen. Anders bestaat het risico dat uitkom- sten bij voorbaat als oneerlijk worden beschouwd. Het tweede perspectief is realistisch. Hierin poog ik de omstan- digheden te achterhalen waaronder landen bereid zijn mul- tilaterale regels af te spreken. Multilaterale afspraken zijn binnen het internationale belastingrecht wel degelijk mo- gelijk. Maar wat met een multilateraal belastingverdrag kan worden bereikt, mag niet worden overschat.
Een multilateraal belastingverdrag als proces- afspraak
Uit deze twee perspectieven volgt dat een multilateraal ver- drag belastingontwijking niet gauw zal oplossen. Dit is, vol- gens mij, ook een reële inschatting van het effect dat het Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) Project op de inter- nationale praktijk zal hebben. De uitkomsten van het BEPS- Project, waarvan enkele middels het Multilaterale Instru- ment in de bilaterale belastingverdragen zullen worden geïmplementeerd, zijn geen “quick fix” waarmee belasting- ontwijking geheel zal worden tegengegaan. Daarom moet de focus worden verlegd: in plaats van te zoeken naar in- houdelijke oplossingen, moet er eerst worden gekeken naar de duurzaamheid van het proces, naar de manier waarop die inhoudelijke oplossingen tot stand komen. Pas als het proces eerlijk verloopt, bestaat er een kans dat lan- den een samenwerkingsprobleem, zoals belastingontwij- king, kunnen oplossen.
Juist op het vlak van het proces valt er met een multilate- raal belastingverdrag relatief veel winst te behalen. Een multilateraal belastingverdrag kan discussies over de in- houd van het internationale belastingrecht faciliteren. Ook kan het worden gebruikt om wijzigingen sneller in de bila-
terale belastingverdragen te implementeren. Met een mul- tilateraal belastingverdrag kan, met andere woorden, duur- zame samenwerking ten aanzien van belastingontwijking worden georganiseerd. Hiervoor is het noodzakelijk dat:
(i) discussies terugkerend plaatsvinden in een daarvoor bestemd forum, zodat landen de voordelen van samenwer- king op de lange termijn kunnen afzetten tegen de kosten en baten van hun handelen op de korte termijn;
(ii) op bestaande gedeelde uitgangspunten wordt voortge- bouwd (de gedachte hier is dat nieuwe normen nooit “plots”
tot stand komen, maar zich geleidelijk ontwikkelen);
(iii) gedeelde uitgangspunten in rechtsnormen worden ge- goten, zodat discussies niet telkens opnieuw hoeven te worden gevoerd.
Een centrale eigenschap van een procesafspraak met deze kenmerken is dat alle landen, op basis van transparantie en gelijkheid, aan de besluitvorming kunnen deelnemen. Een dergelijke procesafspraak wordt door landen gebruikt om samen te werken tegen de opwarming van de aarde (het VN-Klimaatverdrag).
Toekomst
Een multilaterale overeenstemming zal belastingontwij- king niet geheel voorkomen, al was het maar doordat ta- riefconcurrentie, een belangrijke (zo niet de belangrijkste) oorzaak daarvan, zal blijven bestaan. Maar de alternatieve oplossingen zijn minder aantrekkelijk. Of belastingconcur- rentie tussen landen neemt toe, waardoor we op de lange termijn de winstbelasting moeten afschaffen om aantrek- kelijk te blijven, ofwel het internationale belastingrecht ver- wordt tot een woud van unilaterale antimisbruikregels. Een multilateraal verdrag als procesafspraak, als een forum voor discussies, lijkt een aantrekkelijkere uitweg.
