Zaterdag 14 April 1951 • No. 15f
VRIJBEIDIN
DEMOCRATIE Kunst in kluisters
(pag. 5)
WEEK 8 L A D V A N D E V 0 L K S P A R TIJ V 0 0 R V R IJ HE I D EN D E M 0 CR A TIE
DERTIG JAREN
0 rganisatie is niet de sterkste zijde van vrij•
zinnig politiek leven.
Ons individualisme allereerst maakt het ons moeilijk ons in een partijgareel te voegen. Critisch als we zijn, wensen we ons subjectiet oordeel zo- wel in zaken van principieel als van concreet belang te behouden. Brengt dit ons in conflict met de taktiek der partij, dan werkt voorts de princi- piële binding onder ons vaak niet zo sterk als bij anderen wel het geval is.
Bovendien is aan het vrijzinnig-zijn een zeker relativisme eigen, dat ons het betrekkelijke van alle menselijk inzicht inscherpt". Dit relativisme heeft zijn waarde, inzover het ons voor fanatiek partijgangerschap behoedt, maar het komt alweer niet ten goede aan wat een partij toch nodig en waarop ze met het oog op haar nuttige functie in ons publieke leven ook recht heeft: bezielde toe- wijding harer aanhangers.
.. .. *
N aast deze meer principiële, in de zin van: uit het wezen der vrijzinnigheid voortvloeiende oorzaken zijn er ook nog andere. Hiervan noemen we er één, min of meer historisch bepaald.
Het politieke liberalisme stamt uit de vorige eeuw, toen het partijwezen nog pas in zijn kinder- schoenen stond. De liberale "partij" vierde haar grootste triomfen, toen er van een liberale partij·
organisatie nog nauwelijks sprake was. Het ont- brak Thorbecke bijv. waarlijk niet aan een beglil- sel, noch aan een concreet regeringsprogramma.
:Maar dat programma was het zijne, vatbaar slechts voor bespreking in de besloten kring zijner naaste politieke vrienden. Een partij-organisatie kwam er niet aan te pas, geen algemene vergadering had er sanctie aan. te verlenen. De "club." had
v~haàr relaties in den lande, die behulpzaan1 Wa~n bij candidaatstelling en verkiezing vari Kamerle- de!\. Zij had ook haar relaties met de pers en zo was bij een verkiezingsactie de zaak gauw beke- ken, die bovendien bij het beperkte stemrecht niet zo heel veel voeten in de aarde had.
D it alles betekent, dat de liberale politiek in het parlement gevoerd, in de "club" gemaakt werd. Haar programma was het werk van een enkeling of van enkelen. Zo was het niet alleen onder Thorbecke. Toen zich tegen '70 opposiile te·
gen Thorbecke openbaarde en behoefte aan een nieuw liberaal "programma" werd gevoeld, was het Van Houten, die individueel een programma ontwikkelde en er zekere instemming voor ver- wierf.
Niet anders was het toen in de tachtiger jaren Kappeyne zich als de profeet van een verjongd liberalisme opwierp.
Zelfs toen zich een eigenlijke partij-organisatie vormde, de Liberale Unie, vertoonde deze aller·
minst de trekken van een "partij" in de zin die wij daaraan tegenwoordig toekennen. Zij was - haar naam drukte bet reeds uit - een "unie"; zij kende geen afdelingen, doch aangesloten kiesverenigingen, die een grote mate van zelfstandigheid behielden.
Zij was inzoverre een overgang naar het eigenlijke .,partij"-begrip, als zij inderdaad discussie over de richtlijnen van politiek tot een meer publieke aangelegenheid maakte en streefde naar meer een- heid in beginsel en beleid, al bleef groot de invloed van de ,.club" op het geheel.
* • •
Dat de politiek inderdaad meer aangelegenheid van enkelen dan van een in een partij geor- ganiseerd volksdeel was, bleek nog, toen in de negentiger jaren de meer conservatief liberale Ka·
merleden een eigen "club" vormden, die der oud- liberalen. Zij brachten eerst in 1906 hun geestver•
wanten in den lande in een Bond van Vrije Libera- len samen. De uittreding van de uiterste linker- vleugel uit de Liberale Unie, die in 1901 leidde tot oprichting van de Vrijzinnig Democratische Bond is mm of meer te zien als eerste wezenlijke partij- formatie onder vrijzinnigen. Zij droeg er toe bij dat ook de Liberale Unie langzaam aan meer het karakter van "partij" kreeg, al bleef daar tot het einde toe de grondvorm ongewijzigd, zodat haar hoofdbestuur maar weinig directe invloed op de
"afdelingen" had, die in wezen "aangesloten kies- verenigingen·• bleven. Van de andere kant gezien:
kregen haar "afdelingen" meer invloed op de samenstelling van het programma en dus ook op het politieke beleid, dit alles bleef toch grotendeels bepaald door de "club", de leden van het parle·
ment.
Het feit dat onze afgevaardigden in de Kamers
DOl vaak spreken van hun "politieke vrienden"
.tmniet van hun fractie-, laat staan hun partijgoooten, is misschien een laatste reminiscensie aan de oude toestanden. .. .. .
u~t
is ons, die nu zo'n kleine veertig jaren bij het partijleven betrokken zijn, steeds voorgekomen dat het ook op de organisatorische ontwikkeling van het vrijzinnig-politieke leven van invloed is geweest, dat de politiek te lang ·gezien is als een zaak van enkelen. Dat de vrijzinnigheid hieronder meer geleden heeft dan anders geöriën- teerde volksgroepen, schrijven wij voorts op reke- ning van de omstandigheid, dàt onder ons het ver- band tussen levensbeschouwing en politiek minder duidelijk werd gevoeld, waardoor politiek meer en meer werd een op zichzelf .staand bedrijf, haar beoefening een zaak van wie zich daartoe geroe- pen voelden. Concentraties zowel als afsplitsingen - gelijk zich die de laatste halve eeuw onder ons afspeelden - geschiedden doorgaans meer op grond van tactische beleidskwesties dan als gevolg van principiële bezinning.
• • •
Dertig jaren" schreven wij boven dit artikel.
Artikel en titel werden ons ingegeven door het feit, dat nu juist 30 jaar geleden de Vrijheids- boud werd opgericht.
Het algemeen kiesrecht had de positie der ge- zamenlijke vrijzinnige partijen aanmerkelijk ver·
zwakt. In 1917 bezetten zij
t~zamenin de Tweede Kamer nog 40 zetels, in 1918 verwierven zij er slechts 15. De Liberale Unie droeg van dit verlies het "leeuwenaandeel", zij liep nl. terug van 22 op 6 zetels.
:tl1et an~ deZe te~~~l.l~~a"e~~'- uîtalaa maakte de vraag urgent, óf bij deze stand van zaken niet gestreefd moest worden naar meer een- heid: de door de eerste wereldoorlog zo grondig gewijzigde politiek-economische en geestelijke structuur onzer maatschappij maakte ook princl·
piële bezinning op de waarden van het liberalisme noodzakelijk.
.. • *
Zien wij thans· terug op de toen gevoerde onder·
handelingen - waaraan wij als secretaris van de Liberale Unie hebben deelgenomen - ftan bevestigt dit ons slechts in de overtuiging die wij ook toen reeds hadden, nl. dat men in onze kringen over de gehele linie leed aan het euvel, waarop wij hierboven doelden: men wist het zichzelf en elkander niet duidelijk te maken, dat het ging - althans moest gaan - om méér dan om het enkele vraagstuk der groepering ot hergroepering der vrij- zinnigen.
Mr. Oud wijst, waar hij in zijn standaardwerk
"Het Jongste Verleden" deze dingen bespreekt, op het inderdaad wonderlijk aandoende verschijnsel, dat de Liberale Unie, na afwijzend antwoord te hebben ontvangen op een verzoek tot samensmel•
ting dezer Unie met de V.D.B., geleidelijk meer
Bekrompen
De zes voorgenomen en reeds in de officiële programma's aangekondigde wederopvoe- ringen van ,,E1ckerlyk" in het kader van het Holland-Festival. hebben zeer. emstig gevaar ge- lopen deze zomer niet te zullen doorgaan, aan- gezien de Diaconie der Kerkeraad der Nederlands Hervormde Gemeente "om principiële redenen'' heeft geweigerd de achter het Museum "Het Prin- senhof" gelegen Kloostertuin voor dit doel be·
schikbaar te stellen. Vorig jaar zijn deze opvoe- ringen een groot succes gewotden en zij mochten zich o.m. verheugen in een bezoek van H.M. de Koningin. De weigering van de Diaconie der Ne- derlands Hervormde Gemeente zou o.m. zijn ge- baseerd op het feit, dat de tendens van het be- wuste stuk te "rooms" zou zijn. Een aanvechtbaar en een bekrompen standpunt tevens, vooral om- dat het hier gaat om een werk, dat ongetwijfeld tot de wereldliteratuur kan worden gerekend. Hoe dit alles ook zij, c;le gemeenschap in zijn rijke ver- scheidenheid van geloof en politieke overtuiging wordt hiervan het slachtoffer. Het is wel zeer betreurenswaardig, dat zoiets zich in Nederland moet afspelen, waar de vrijheidszin door de eeuwen heen als een van de hoogste waarden is onderkend. Inmiddels is een andere oplossing ge- vonden door het stuk op het marktplein te laten opvoeren, hetgeen niet wegneemt, dat wij het
aansluiting zocht met de <meer conservatief ge.
achte> Vrije Liberalen. - -
Het is hier niet de plaats dit verschijnsel te ver- klaren. Wij noemen het slechts ter adstructie van
hetgeen wij hier betogen: men bewoog zich enkel in het. vlak van wat voor de politieke realiteit ge- houden werd en kwam aan principiële bezinning niet toe. Ook niet, toen L.U. en B.v.V.L. eindelijk wel nader in contact traden en samen met andere groepen (o.a. de Economische Bond) tot reële onderhandelingen kwamen.
Voor ons, die met het secretariaat van deze commissie van voorbereiding werden belast, was het inderdaad een grote teleurstelling dat we daar nu met een aantal kopstukken uit het liberale kamp weken lang vergaderden en de discussies zich steeds beperkten tot de concreet-politieke vra~
gen. Het enige dat wij daarin persoonlijk bereikten was, dat in het "program" opgenomen werd een verklaring, dat de nieuw te stichten partij de waar- de van het geestelijk en van het godsdienstig leven voor maatschappij en staat erkende. Alleen bij de discussies over deze paragraaf kwamen de princi- piële grondslagen en de geestelijke inhoud van het liberalisme ter sprake.
• • •
De tijd was toen blijkbaar nog niet rijp voor de door ons - tevergeefs - bepleite princi- piële bezinning. Wij hebben in de jaren tussen de beide wereldoorlogen telkens weer reden gehad, deze situatie te betreuren, die o.m. leidde tot steelil verder gaande scheiding tussen liberalen en vrijzin- nig-democraten.
Er. moèst eel:). tweede wereldoorlog en een na-
-~rlogse geestesverwarring overheen gaan, eer het tol ·wezenlijke bezinning op het liberalisme kwam en daarmede tot een werkelijk nieuwe vrijzinnige partijformatie, die wij nu in onze V.V.D. hebben gekregen. De dreigingen van fascisme, socialisme en communisme hebben het de vrijzinnigen nu toch wel duidelijk gemaakt, dat het in de politieke strijd niet alleen gaat om vragen van actuele e11 concreet-politieke aard.
n~ stichting van de Vrijheidsbond, nu dertig jaar geleden, was een eerste poging tot bun·
deling van de politiek-vrijzinnige krachten. Wij hebben haar verschijning met instemming begroet, ook al waren wij ons van stonde aan bewust van de fouten welke haar krachtens haar geboorte aan- kleefden.
Des te meer verheugt het ons, dat wij nu, na dertig jaar, een partij bezitten, die zich bij haar ontstaan principieel rekenschap heeft gegeven van de geestelijke waarden van het liberalisme en die, dank zij deze bezinning, nu weet waarvoor zij strijdt en strijdt voor wat zij weet een onvervang- baar goed voor maatschappij en enkeling: de Vrij.
beid en de Democratie.
G. A. DE RIDDBR.
standpunt van de Diaconie der Nederlands Her~
vormde Gemeente bekrompen blijven vinden en in strijd met de brede opvatting, die onverbreke·
lijk met een· waarachtige democratische levensop~
vatting is verbonden.
Juist
Velen zullen met ons met genoegen kennis hebben genomen van de verklaring van de minister van Wederopbouw en Volkshuisvesting,.
mr. In 't Veld, met befrekking tof de bouwplatte nen ten behoeve van de Sociaal Economische Raad. Over deze bouwplannen is de laatste tijd heel wat te doen geweest. Niet alleen was met de verbouwing zonder goedkeuring begonnen, doch deze was dermate royaal, grootscheeps en dien•
tengevolge kostbaar opgezet, dat men zich met
ongerustheid afvroeg of dit nu het voorbeeld
moest zijn van de overheid in een tijd, dat de
grootste zuinigheid is geboden. Gelukkig heeft
minister In 't Veld thans laten weten, dat zijn
ministerie op het ogenblik besprekingen voert
met het bestuur van de Soc. Econ. Raad om te
trachten tot een belangrijk zuiniger opzet van de
oorspronkelijke plannen te komen. Een verstandig
besluit, dat niet alleen 's lands financiële positie
ten goede komt, doch dat tevens veel wrever
wegneemt.
VRIJBEID EN DEMOCRATIE 14 APRIL Uil - · PAG. I
itsen
LONEN EN PRIJZEN KWAMEN WEER EENS IN DEBAT *
V. V.D.-amendement tegen Spaarraad werd verworpen
Bij de behandeling van het complex van belasüngvoo.rstellen, dat in October j.l. in de Tweede Kamer aan de. orde U, geweest, is eindelijk eens het volle licht geworpen op de onevenredig (frote achteruitgang van de draagkracht van de middengroepen in onze samenletnffg en iil - met enig succes - tevens een poging gedaan, deze groepen eindelijk eens althans langs fiscale weg iets tegemoet te komen. Het is wel zeer verheugend, dat onze geestverwant, dr8. Korthal$, 'lwt lo~- en prijzendebat, dat ter gelegenheid van de interpellatie van de lwer Nederhorst (Arb.) werd gehouden, nogmaals heeft aangegrepen om op de grote gevaren te wijzen, welke
'IJOoronze gehele samenleving gelegen zijn in een zo ernstige ver-
~wakking van de sociale positie van deze midengroepen, waaruit toch zoals hij opmerkte, voornamelijk de intellectuele leiders van ons volk e1~
die van de grote bedT\iven voortkomen, die ons volk zozeer hebben vooruit gebracht. Het was goed, dat, waa_r zo vaak (ook bij deze gelegenheid weer) eenzijdig de aandacht wordt gevraagd voor de noden en offers van de loonarbeiders in de beperkte zin van het woord, de heer Kort- hals dit nog eens duidelijk en met grote nadruk uitsprak.
dat die groep ,.ondanka rangen-infla- tie" het. be$Chikbare· reële inkomen met 30 pct. zag dalen ..
•••
En hoe staat het, zo vroeg drs.
Korthals terecht, met de groep van de kleine spaarders in onze sa- menleving? Die zijn er ongetwijfeld nog heel wat erger aan toe. Men mag aannemen, dat velen van hen meer dan de helft van hun reële inkomen hebben verloren.
Wanneer men dit overziet - zo was zijn conclurie - dan moet men ten aanzien van de ver- bruiksbeperking ·zeggen, dat onze arbeidersbevolking sterk getroffen wordt in haar gang naar 'n b e t e r e levensstandaard, maar dan moet men toch daar- tegenover stellen, dat met name de middeng1·oepen ·reeds jaren- lang haar positie zeer sterk heb- ben zien achtentitgaan.
n·e heer Korthals, de eerste woordvoerder van onze fractie bij dit debat,' kon tot zijn voldoening VaStstèilen, dat er op een belangrijk punt een grote mat-e van overeen- stetuihing bestaat, namelijk dat wij gedwongen zijn om te versoberen.
Het is goed, dat wij daarover op het ogenblik niet hoeven te twisten, maar tragisch achtte hij het aan de andere kant, dat wij de na-oorlogse wederopbouw hebben zien onderbre- ken door de noodzaak om ons te weer te stellen tegen de agressie.
Wanneer wij nagaan, wat de Wester- se wereld had kunnen opbouwen als er niet die verschrikkelijke dreiging voor onze veiligheid en onafhanke- lijkheid bestond, dan valt er een enorm zware verantwoordelijkheid Clp hen, die de wereld thans dwingen een zo uitgebreide defensie te heb- ben en zoveel van ons economische ve,rmogen daarvoor af te zèmderen.
A is direct gevolg van de agressie in Korea hebben wij gezien een
:o~terke
stijging van de grondstoffen ..
prijzen en deze heeft, zoals bèkend is,
<lnze ruilvoet verslechterd, terwijl in ons land de prijzen gestegen zijn. De prijsstijging heeft nu geleid tot de vijfde loonronde en ook bij dit debat . was
somtnig~mening alweer tot uiting gekomen, dat wij er met de stijging, die tot dusver heeft plaats gevonden, nog niet zijn.
De heer Km'thals kon in herinne- ring brengen, dat hij ook bij het vo- rige loon- en prijzendebat er reeds .op gewezen had, dat het hier . lang niet alleen . een sociaal,. maar dat het ook en vooral een economisch vraagstuk betreft. Het gaat niet alleen om het sociaal wenselijke, maar . vooral om het economisch mogelijke. Hoe staat het, zo vroeg hij in dit debat o.a., met ons concurrentievermogen tegen- ovel' het buitenland?
wat de lonen betreft moet een scheiding wordal gemaakt tus- .,;en geldloon en reëel loon. De stij- ging van het geldloon betekent thans geen vermeerdering van het reële loon, evenmin als dit het geval Is geweest bij de twee vorige loonron- den. Er is op het ogenblik zelfs een vermindering van het reële loon, een vermindering, door de
~egering be~oogd. teneinde een beperking van het Vfl'bruik te bereiken.
Et· wordt nu gezegd: de zwaar- ste last moet op de sterkste schouders drukken. Daarmede
~•rktaarde onze woordvoerder 't eens te zijn, maar dan is het toch· nuttig, de positie van de . ondersc1U!idene groepen van ons volk eens te bezien. En dan stelde hij vast, dat die beperking van het verbruik uitgaat van 't OtJenblik. waarop - het was in Sent. 1949 - het reële loon van
industrie~arbeiders,
inclusief kin- derbijslag, voor een gezin met 2 k•ndP-ren gemiddeld vooT stad
·en land 113 was, wat in verge- lijking met 1938/39 dm 13 pct
hoger was dan in de jaren vóór 1940. Hierbij moet dan nog wor- den gevoegd 3.7 à 6 pct. in . ver- band met de verbeterde of nieuw ingevoerde sociale voorzieningen. . .. .
0 aartegenover plaatse men nu eens de positie van de midden- groepen. In bijlage 4 van .het advies van de Sociaal-Economische Raad kan men lezen, dat "de levensstan- daard van degenen, wier bruto-sala- rissen in 1940 beliepen: van f · 4.000.- tot f 14.000.-, ·medio 1948 gedaald was met percentages, oplopend van 28.5 tot 57 pct." En in dat advies kan men dan het volgende o.a. als toe- lichting daarop lezen: .,Uit een, en ander blijkt dus een duidelijke, in de afgelopen jaren reedS ingetreden, Bivellering in de inkómensverhou- .dingen. De ooaaken hiervan · zijn
YOorname)ijk gelegen in ·de stijging van de kosten van levensonderhoud, de bij deze stijging veelal sterk ten achter blijvende verhoging van de inkomens en de aanzienlijk ver- zwaarde belastingdruk."
En van de ambtenaren wordt in dit adVies van de S.E.R. opgemerkt,
..
V an die . middengroepen heeft men echter nog niet gehoord de hoogst ongelukkige uitspraak (van N.V.V.-leiders): "Wij· zijn aan staken nog niet toe", niettegenstaande ge- vraagd mag worden waarom ook nu weer een grens moest worden ge- steld aan de loonsverhoging.
Met genoegen stelde de heer Kort- hals nog vast, dat ook de werkge- vers, blijken$. de verklaringen hunner
<lrganisaties, bereid zijn ten volle het deel te dragen in de verhoogde las- ten, die op ons volk drukken en hun volle kracht te geven aan de nood- zakelijke verhoging van de economi- sche inspanning. Ongetwijfeld zal ook
de landbouw zijn offers brengen.
Deze is daä:rmedc trouwens reeds be-
I
Deze burger ~
heeft met een zekere vreugde gel.ezen wat dp het dertiende congres van dfi'Organisati.e van Natuurpliilosophische en Tech- nologische Faculteiten prof. dr. H. R. Kruvt heeft te berde
ge~bracht over het ondenverp _.,Studie en toekomst".
"De universiteit'~, zo zeide Z(ine Hooggeleerde, "dient am het wetenschappelijk begrip te geven. Deze wetenschappelijke vorming eri met in de eerste plaats de kennis, behoort op de 'lXJ<Irgrond te worden geplaatst. De 7tniversitei.t - a'tdu.s prof.
Kruyt - d.ient de studenten een algem.ene "mental training"
te geven, die hen in staat zal stellen problemen in . het alge- meen aan te pakken; het is gee1t school, waar men een vak leert. Studeren betekent zich vormen tot een zelfstandig den- kend mens. En studeren "uit lust voor een goed betaald baantje" is volkomen uit den boze. Wel moet er een serieus verband zijn tus3en de opleiding en de toekomstige Junctie in de maatschappij."
Dat heeft de h.Goggeleerde Kru11t gezegd en dit is kTuid dat
()I)
dezen burqers akkertj.e past.
Het is goed dat dit eens gezegd wordt. Het is goed dat dit
%0
v-eel 'l'ltOgelijk gehoord wordt. Het is goed dat allen~ die van de Universiteit een schooltje maken en daarmede haaT vcr- lagen tot diep onder het niveau dat haar toekomt, dit eens heel pijnlijk in 'd'rlui oren
knope1~.Niet alleen de (hoog)leraren die cijfertjes voor examenties geven en die lijstjes bijhouden tJan wie wèl en wie nie-t op hun college komt.
Maar ook de studenten en ook hun brave, wehnenende doch verkeerd-denkende ouders die de titeltjes en de cijfertjes na-
jagen. ·
De unive,·siteit een universele wi,jsheidsbron?
Ach .... ach .. ..
Kom .... kom ... .
De vernedering der unit;ersitas wo1·dt ieder jam· grouwe- lijcke1·.
Op de puinhopen der (waan)wi}sheid zit de hooggeleerde H. R. Kruyt vlak naast.
DEZE BURGER.
gonnen; men
dt~nkeaan de melk- prijs en ook nan de positie van de tuinbouw.
Het cardincûe punt is het slui- tend maken van de beta- lingsbalans, waartoe drie wegen openstaan: de consumptie kan wor- den beperkt; de investeringen kun- nen worden beperkt en de produc- tie en de productiviteit kunnen worden opgevoerd. De consumptie- beperking is ongetwijfeld een harde zaak. De vraag is gerezen of men met de 5 pct. 1.oonsverhoging inder- daad wel een consumptiebeperking van 5 pct bereikt. Velen menen reeds a.l.s zeker te moeten aanne- men, dat een stijging van kosten van le·vensondethoud in de toe- komst zal veroorzaken, dat de con- sumptiebeperking verder zal gaan dan de aanvaarde 5 pct. De moge- lijkheid kan niet worden ontkend.
Er bestaan echtc1· o o k kansen, dat de prijsstijgingen niet verder zullen gaan. In de laatste maand is blij- . kens de gepubliceerde cijfers een
merkwaardige kentering in de grondstoffenp1·ijzcn. Bovendien is er, wat het binnenland betreft, een volledige ondersteuning van de zij- de der ondernemers van het be- roep der Regering om alleen bij strikte noodzaak de kosten, welke uit de loonsverhogingen voort- vloeien, door te berekenen. Niette- min stelt de secretaris van het N.V.V., de heer Vermeulen, een verdere .. prijsstijging . absoluut en
voegt . daar nalve bedreigingen aan toe. Zaterdag j.l. schreef hij· weer:
"Het behoeft wel geen betoog, dat de bereidheid bij de arbeiders om mede te werken aan een· productie- verhoging onder deze omstandig- heden tot onder het nulpunt zal dalen. Dit zal de nieuw benoemde minister voor de productiviteit spoedig ervaren."
( )nze woordvoerder zei het llOil eens met grote nadruk: ,,Ik ben van mening, dat wij voorkomen moe- ten, dat wij de weg van verdere loonsverhogingen opgaan. Dat zou ge- varen voor onze export met zich brengen eu dan zouden wij met onze betalingsbalans weer in verdere moellijkheden komen". Wat de prijs- beheersing betreft merkte hij op:
Mijn fractiegenoten en ik hebberi geen vertrouwen in een kostbaar prijsbeheersingsapparaat, dat zich tot in details met de prijzen uil gaan bemoeien. De ervaringen in het ver- leden hebben geleerd, dat zulk een apparaat zeker niet de laagste p:djzen garandeert. Nu wij weer een véel meer geliberaliseerde handel hebben en dus de concurrentie veel sterker is, is er trouwens voor het bedrijts- leven alle reden om zelf te streven naar zo laag mogelijke prijzen, waar- bij ongetwijfeld de verminderde koopkracht van het publiek ook naar rol zal spelen.
E n waar mogelijkheden zijn van te hoge prijzen zal de overheid ongetwijfeld met het thans aanwezige apparaat moeten ingrijpen. Wanneer zulk een apparaat controleert waar dat nodig is, en dan harde maatrege- len treft, dan zal men ben, die hun taak niet verstaan, wel in het gareel kunnen houden. Het belangrijkste bleef voor onze woordvoerder echter altijd nog wat de minister van Eco- nomische Zaken die middag ook nog naar voren had gebracht, n.t dat wij door prijsregelingen te treffen in een soort van gesloten gebied komen met de noodzakelijkheid van reglemente- ring van de in- en uitvoer en dat
(Vervolg op pag. '7)
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
J::::l ~ WE'E<K tot WEEK C::l
"Een kinderhand gauw gevuld"
zs .
woensdagavond, 4 ·April, zat de heer Evert Vermeer, met het bekende rode brilletje op zijn neus, voor de Vara-microfoon, om zijn ge- bruikelijke partij-politieke praatje te houden.
Hierbij critiseerde hij o.a. het door de heer Rit·
meester, bij de behandeling van de begroting van minister Lieftinck, ingediende amendement, om de Spaarraad op te heffen, waardoor een verdere .bezuiniging van f 90.000.- kon worden bereikt.
Tot goed begrip dient nog gememoreerd te worden, dat de V.V.D. in de afgelopen jaren voortdurend op bezuiniging over de gehele linie heeft aangedrongen, met als resultaat dat eerst thans minister Lieftinck medegedeeld heeft 150 millioen gulden op de staatsuitgaven te zullen bezuinigen.
Keren we nu tot het radio-praatje van de heer Vermeer terug.
Zonder melding te maken van de in de. afge·
lopen jaren uitgeoefende drang van de V.V.D. tot bezuiniging, met bovengenoemd resultaat, zegt de heer Vermeer, naar aanleiding van het amende- ment tot besparing van genoemde f 90.000.-, on- geveer het volgende:
"Is dit nu alles wat de V.V.D. weet te bezuini- gen, hebben de heren daarvoor steeds zo'n drukte gemaakt?"
En dan vervolgt hij: "toen de heer Oud onlangs in de Tweede Kamer een rede hield met betrek- . king tot de regeringscrisis, interrumpeerde de heer Gerbrandy: "Een kinderhand is gauw ge·
vuld".
Ook op het amendement van de heer Ritmees- ter is deze kwalificatie van toepassing."
Het schellinkje kon dus weer klappen.
Nu heeft dezer dagen de heer Nederhorst van de P.v.d.A. een interpellatie gehouden, inzake de lonen en de prijzen.
Het geleek wel een, zij het wat vroege, inzet van de campagne voor de Tweede Kamer-verkiezingen in 1952.
Deze interpellatie is een volkomen échec ge- worden.
"Het Vrije Volk" van 5 April zegt echter dat door deze interpellatie een uitspraak ·van de Ka·
mer in het positieve werd verkregen ten gunste van het overleg . met· de Stichting yan de Arbeid.
Deze uitspraak, door de regering terech'f om·. · bodig genoemd, omdat het het intrappen van een'·
open deur was, wat nota bene nog het gevolg van een motte: welke van Katholieke zijde werd in·
gediend.
Mogen wij nu aan het adres van de Partij van de Arbeid . ook eens zeggen: Een kinderhand is gauw gevuld?
Spiegelt U!
B ij herhaling blijkt ons, dat men de -beteke·
nis van de zèevaart voor ons land in brede kringen ndg onvoldoende inziet. Toch is de zee- vaart van buitengewoon grote betekenis voor ons land en wij aehten het van groot belang, dat hier·
op vaker dan thans het geval is, de nadruk wordt selegd en de aandacht gevestigd. In dat opzicht zou ons land een voorbeeld kunnen nemen aan hetgeen in andere landen op dat gebied geschiedt.
Zo is in België een rmtionaal comité voor Zee-- vaart Propaganda opgericht, waaraan onder an·
dere deelnemen de Belgische Redersverenlglng, het Verbond der Belgische Nijverheid, "t Vlaams·
Economisch Verbond en de Belgische Zeevaart Bond.
Nederland zou zich hieraan kunnen spiegelen.
emdat Nederland toch bet vijfde koopvaardijland ter wereld is en dat deze koopvaardijvloot mede een der belangrijkste deviezenbronnen vormt.
Stijgende prijzen
E r is een nieuwe loonronde geweest. De re- gering heeft de verwachting uitgesproken, dat handel, industrie enz. de kosten van deze ver·
hoging niet op de consument zullen verhalen en de grote werkgeversverenigingen hebben hare leden dienovereenkomstig dringend geadviseerd.
Maar hoe is het nu gesteld met de rijks- en gemeentelijke monopolie-bedrijven?
De P.T.T. bereidt een drastische tariefsverho- ging voor, een verhoging die de 5 % loonsverho- ging verre te boven gaat en de Gemeente Am·
sterdam gaat met terugwerkende kracht tot 1 April j.l. de tarieven voor gas en electrische kracht verhogen.
Ja, ja, zal men van de zijde der Gemeente Am- sterdam zeggen, maar de prijzen der brandstoffen zijn belangrijk gestegen.
Inderdaad, maar kunnen de bedoelde bedrijven deze grondstoffenprijs niet geheel of gedeeltelijk opvangen? Hoe staat het eigenlijk met de be- drijfsresultaten?
De gewone burger krijgt daar nimmer inzage ftll. Wordt in die bedrijven winst gemaakt? Zo
ja, hoe wordt die verwerkt? En wanneer volgens de jaarcijfers het bedrijf de prijsverhoging van de brandstof niet zonder tariefverhoging dragen kan, is de mogelijkheid het bedrijf op meer eco·
nomische basis te brengen dan wel ernstig bestu- deerd?
Bij een N.V. vindt jaarlijks een aandeelhouders- vergadering plaats, worden de resultaten gepu- bliceerd en bestaat ·de mogelijkheid critiek op het beleid van de directie te oefenen en zelfs deze af te zetten.
Maar bij rijks- en gemeentebedrijven hebben de theoretische aandeelhouders, t.w. de ingezetenen alles te aanvaarden.
Het wordt hoog tijd, dat deze monopolie-bedrij- ven eens ernstig aan de tand worden gevoeld.
V ennakelij ke politieke dwaasheid
Dat het socialistische dagblad "Het Vrije Volk"
en zijn hoofdredacteur, de heer Voskuil nog steeds last hebben van de betweterige pedanterie, die vooral sinds de doorbraak "bon ton" is in de Partij van de Arbeid, is voor hen, die dat blad moeten lezen, geen nieuws. Uit die betweterigheid vloeit ook wel eens vermakelijke politieke dwaas- heid voort, zoals onlangs toen "Het Vrije Volk"
schreef, "met het voorzitterschap van de Christe- lijk Historische kiesvereniging naar het oordeel
van alle conservatief-liberale boeren in Sloter- meer, het lidmaatschap van de P.v.d.A. niet te verenigen is".
Het weekblad "De Nieuwe Eeuw" schrijft ·de vol- gende persiflage over deze merkwaardige ontdek- king van "Het Vrije Volk":
"Voor ;zoiets conservatiefs-liberaais moet:
je natuurlijk in Slotermeer zijn. Overat el~
ders houdt men er gelukkig ruimer denk- beelden op na. De befaamde doorbraak moge dan niet een volledig succes zijn geworden, buiten de Slotermeerse conservatief-liberale kringen wordt het toch als de gewoonste zaak van de wereld beschouwd, dat de voorzitters van Christelijk Historische kies- verenigingen een aparte werkgroep vormen in de P.v.d.A., terwijl de voorzitters van katholieke kiesvereniging.en ·äeze. · functiu .ge- meenlijk · combineren met h~t lidmaàtschap van de Volkspartij v. Vrijheid en Democratie, de voC)rzitters van communistische kiesver- .enigingen de meest actieve leden zijn van de .Anti-Revolutionnaire partij. Dat verklaart trouwens tevens, waarom het niet zo een- voudig is om in Nedertand een kabinet te
former~n.
Zo.'n formateur kan het natuurlijk ook niet allemaai uit elkaar houdim - neem hem dat maar eens kwalijk - en komt daar- door meestal pas achteraf tot de ontdekking, dat de P.v.d.A. ministers overtuigde aanhan- gers zijn van het Christelijk Historische be- ginsel, terwijl er onder hun katholieke ambt- genoten altijd wel een paar onvervalste libe- raten te vinden zijn. En dat de Anti-Revoiu- tionnairen niet in het kabinet zijn opgeno- men, wordt nu ook verklaard. Men wilde natuurlijk geen communisten in het kabinet.
Eigenlijk is het vreemd, dat het Chrlstelijk Historische Vrije Volk daar helemaal niets van gesnapt heeft. De redactie moest eens wat meer het P. v. d. A. orgl14n "Tro'll.w'*
lezen."
Wij hebben de hoop, noch de verwachting, dat in het vervolg "Het Vrije Volk" meer politiek inzicht en begrip zal tonen, maar het leek ons voor onze lezers wel eens nuttig, op aanschouwe- lijke wijze aan te tonen, met hoe weinig politiek inzicht de artikelen in "Het Vrije Volk" geschreven worden.
Kankeren
Een Hollandse eigenschap, die we allemaal op de beurt wel eens toepassen, is kankeren.
Kankeren, afgeven op alles wat we horen, wat we . zien, wat we meemaken, zonder dat we precies de achtergrond weten. Kankeren is een zo ingewor- teld kwaad, dat we daardoor wel eens vergeten, dat er ook nog wel iets goeds in ons land is. Als men te veel kankert, dan wordt de critiek tot een kwaad, dat zich tenslotte tegen ons zelf keert. Een voorbeeld van dat kankeren is Pasquino in De Te·
legraaf; er deugt niets meer in Nederland, behalve dan Pasquino. Maar zo beroerd vindt hij het hier nog niet, dat hij zich opmaakt om naar andere landen te trekken. Een andere kankergroep is die van Burgerrecht en de Prinsestad.
Critiek is goed, nuttig zelfs, kankeren kan een enkele keer verlichting geven, muar als de gehele voorlichting, welke men van zijn denkbeelden geeft, uitsluitend bestaat uit kankeren, dan kan men dat op de duur rustig naast zich neerleggen.
Kankeraars van professie zijn nog nooit 1n staat gebleken, al,s zij zelf organisatorisch iets tot stand moesten brengen, iets constructiefs te verrichten.
U APRR. 1951 - PAG. 3
Succes
Niet alleen in de kringen van de betrokkeu exporteurs, doch in zeer brede lagen van ons volk zal met vreugde en voldoening zijn ken·
nis genomen van het feit, dat onze uitvoer naar Duitsland zal kunnen worden hervat. Bovendie!l zal er naar worden gestreefd ande1:e overschots··
producten naar elders uit te voeren, o.m. naar Engeland, waarmee zo spoedig mogelijk bespre·
kingen zullen worden geopend.
Weliswaar kan, gelijk minister Stikker mede- deelde, de Duitse kwestie slechts door noodoplos- singen worden geholpen, een· en ander neem:t evenwel niet weg, dat een dreigende
catastro~voor onze uitvoer, inet alle rampzalige gevolgen van dien konden 'worden voorkomen, niet alleen voor de betrokkenen zèlf, maar mede voor de algehele economische positie van ons ·land. Een woord van lof aan het energieke en doortastende optreden van de . ministers Van den Brink . ca
Stikker !s bier dan ook zeker op zijn piaàts. Zl
hebben bewezen, bij c!e grotè · naties de nodlp goodwill te bezitten om de belangen vari owf.
land met succes te kunnen behartigen en te Vel!•
dedlgen.
Beroerine;
De behandeling van een op zich zelf onbe·
langrijk wetsontwerpje genaamd "enkele voorzieningen betreffende het Nederlands Pers•
wezen", dat deze week in de Tweede Kamer ter discussie kwam, heeft een onverwachte beroering gewekt. Het gold hier een wetsontwerp, dat slechts ten doel had een vorm te vinden voor de wettelijke afsluiting van de z.g. ,,perszuivering" • een wetsontwerp overigens met bepalingen van een slechts tijdelijk karakter. Niemand zou zielr over deze op zich zelf technische en onbelangrijke zaak druk hebben gemaakt. ware het niet, dat de Katholieke afgevaardigde, de heer Verhoeven, bij de behandeling van dit wetsontwerp letterlijk verklaarde: "W'~ aanvaarden dit wetsontwerp als een voorschot op het later aan de orde komende ontwerp op de journalistieke verantwoordelijk•
heid". Het behoeft wel geen uitvoerig betoog, dat deze uitlating van het Katholieke Kamerlid em•
stige ongerustheid heeft doen ontstaan bij allen, die de persvrijheid in ons land liefhebben. Ook wij achten deze uitlating uitermate gevaarlijk en wij verwonderen ons erover, dat zij is gebezigd door iemand die zich in de Kamer steeds opwerpt voor het behoud van een gezond kunst- en ctil•
tuurklven. In hoeverre de heer Verhoeven met bet woordje "wij" kan rekenen op de steun van zijn gehele fractie in deze, is ons niet bekend.
Wij hopen evenwel, dat hij in dit verband aan de overmoedige kant is geweest. Hoe dit ook zij, wij achten als ware democraten zijn uitlating uiter·
mate bedenkelijk en het zal daarom noodzakelijk zijn, dat allen die het behoud van de persvrijheid in ons land als één der hoogste waarden beschou ..
wen, terdege op hun hoede blijven.
Somber
,H ard en onprettig," aldus zal het leven er:
' in Engeland uitzien volgens het eCOftOe.
misch overzicht, dat de vorige week door de Jlrlt.o
se regering werd gepubliceerd. De nieuwe mlzlis'"' ter van Financlln, Gaitskell, volgt in dit. opzicht trouw zijn voorganger, Sir Stafford Cripps, cUe steeds consequent heeft venneden, zijD landgene- ten sprookjes te vertellen voor zo·ver bet de fl•
nanciële en economische positie van EngelaDil betrof. Wij kunnen het maar in weinig opziehten eens zijn met de in Engeland, in het bijzonder door de Labourregering, gevoerde politiek. l!!ên ding il echter zeker, dat deze regering, gelijle destijds Churehlll, nimmer heeft geschroomd, het volk te zeggen waar het op staat. ZIJ!> heeft ken•
nelijk vermeden, in het bijzonder de arbeiden. te doen geloven dat zij nog steeds in een soort lui•
lekkerland leefden waarin maar aan alle opko- mende eisen zou kunnen worden voldaan. Een dergelijke politiek getuigt van een goed ontwikQ keld psychologisch inzicht. Door aldus de waar•
heid niet te verbloemen kon veel ontevredenheid worden teniet gedaan en konden vele verlangens - hoe rechtvaardig op zich 2:elf ook - in de klem worden gesmoord. Het zou voor vele leiders van de Partij ·van de Arbeid in ons land, zomede vool' de regeerders van dezelfde politieke kleur, onge- twijfeld goed zijn, als zij een voorbeeld namen aan hun Engelse partijgenoten. Nog te weinig zijD in ons land de socialistische leiders bereid, huE aanhangers de werkelijke ernst van de toes~
onder de ogen te brengen. Nog te vaak wordt d~
mogelijkheid van beloften' open gelaten en wordt
aldus onder de massa een zekere ontevredenheid
aangekweekt, die niet nodig ware geweest. Laten
noch de politieke leiders in ons land, noch de
regering schromen, het volk te zeggen waar het
aan toe is. Juist de wetenschap, dat wij in vele
gevallen met de rug tegen de muur staan, zal ons
volk sterk maken en bereid tot het brengen van
de zo noodzakelijke offers.
VWJHEID EN DEMOCRATIE
YIIJIEID 11 IIMDCIATII
\Veekblad van de VolkspartO voor Vrijbeid en Demoeratlo
Voorzitter- Redactie-comm.:
Drs. H. A. Korthals.
Redoctie~secretaris: Mr.· E. Etios.
Adres. Spulstroot 274; irigong
~oomsteeg, tel. 36325, A"dom.
A<lministrótie: Post b i.ni 43 · A'toort, ter. 5267. ·· ·.· ·· '·
Abonnementsprijs t I .90 p. kwar- tool, t 7 .50 per ;oor. , Voor ·het zenoen van obonne- ments- en advertentiegelden:
.Postgiro no. 245103, ten name van de Penningmeester van de Stichting ·"Vrijheid en Democra- tie" te Amerstoart.
Losse nummers 15 cent.
Voor advertenties wende men z:ich tot de administratie.
Afdelingsnieuws
UTRECHTERS PRATEN!
Waarom behoren wij aan politiek te doen? Daarop heeft mr. Van Riel, onze vice-voorzitter, in de op 2 April gehouden Utrechtse praatavond een antwoord trachten te geven. Aan de avond vóór de opening van de Jaar- beurs, sprak hij niet voor een groot,
~ar
