Luchtig, zonder oppervlakkigheid, w e rd en het d o o rg aan s actuele p ro bleem en de voo rg estan e v a a k vern u ftig e oplossing ontw ikkeld. G een dikke boeken h ad d e n P olak een zo g ro te invloed kunnen doen v e rw e r ven op de op v attin g en en g edragingen v a n overheid en bedrijfsleven als zijn reeks v an kleine opstellen in Econom isch S tatistische B erichten en talrijke and ere tijdschriften.
Als h o o g leraar streefde hij v an den beginne a f n a a r de overbrugging van de kloof, w elke aanvankelijk de bedrijfsleer v an de economie scheidde; reeds zijn intreerede w ees in die richting en op de aldus inge slagen w eg is hij v o o rtg eg a an in de beoefening v an zijn v ak als deel van de economie. Als leerm eester w as hij zeer gezien, een raadsm an voor zijn studenten.
W ij houden de herinnering aan P o lak als aan een voortreffelijk mens, een w etenschappelijk m an v an form aat, een siera ad vo o r het hoger onderw ijs in de bedrijfseconom ie en vo o r het accountants-beroep.
O P E N IN G V A N E C O N O M I S C H E F A C U L T E IT E N A A N D E G R O N IN G S E U N I V E R S I T E I T E N D E V R IJE U N I V E R S I T E I T T E A M S T E R D A M ; S T IC H T IN G V A N E E N L E E R S T O E L IN D E B E D R IJF S - H U IS H O U D K U N D E A A N D E U N I V E R S I T E IT V A N IN D O N E S IE T E B A T A V IA
D e redactie m aakt gaarn e m elding van de opening van Econom ische F aculteiten aan de G roningse U niversiteit en de V rije U niversiteit te A m sterdam en de stichting van een leerstoel in de bedrijfshuishoudkunde aan de U niversiteit van Indonesië te B atavia, om dat hierm ede de toe nem ende betekenis van het Econom isch onderw ijs in het H oger O n d e r wijs tot uitdrukking komt. D a t hierin mede een erkenning is gelegen van de belangrijke plaats, die de academ isch gevorm de econoom zich in ons m aatschappelijk leven heeft verw orven, stem t tot verheugenis.
D e benoem ing van D r J. L. Meij tot gew oon hoogleraar in de bedrijfs huishoudkunde aan de G roningse U niversiteit, van D r F. L. van M uis winkel tot gewoon hoogleraar in de bedrijfshuishoudkunde aan de V rije U niversiteit en van D r J. F. H accou tot gew oon hoogleraar in de be drijfshuishoudkunde aan de U niversiteit van Indonesië verdient bijzon dere verm elding, om dat wij hen to t de m edew erkers van ons blad mogen rekenen. V ele bijdragen van hun hand w erden in de loop der jaren geplaatst. W ij w ensen hun, zowel als de instellingen, w aaraan zij w orden verbonden, met deze benoem ing geluk.
D E W E G T E R U G
behoort te zijn". H o e dit zij, de form ulering w as van dien aard , d at de bestuurders van heel w at naam loze vennootschappen de schrik op het lijf w erd gejaagd. E erst w erd in d at communiqué betoogd, d at bij de keuze van de rechtsvorm ener ondernem ing uiteraard voor- en nadelen van de rechtsvorm N .V . tegen elkaar w erd en afgew ogen en „bij dit afw egen legden ook overw egingen van fiscale aa rd gew icht in de schaal ten gunste van de N .V . vorm ” . D it gew icht w erd reeds lichter door de invoering der w instbelasting en de verhoging van het tarief. D an vervolgt het commu niqué: „nu het dividendbeperkingsbesluit is afgekondigd, terw ijl een verdere verhoging van de w instbelasting voor de deur staat en het betrok ken w orden van rechtspersonen in de verm ogensbelasting w aarschijnlijk is, is het gewicht, d at het fiscale element bij de keuze van de rechtsvorm doet gelden, doorgaans in de and ere schaal van de w eegschaal terech t gekom en.” D e fiscale toekomst w as dreigend en vol onzekerheden. T ijd om met H ollandse bedachtzaam heid de kat uit de boom te kijken, w erd niet gegeven: het besluit tot ontbinding der N .V . moest w orden genom en voordat n a het in w erking treden van het besluit (30 A ugustus 1941) tw ee m aanden v erstreken w aren (late r is die termijn verlen g d ).
V a n de geboden gelegenheid hebben vrij veel naam loze vennootschap pen gebruik gem aakt; ruim 5000 zijn geliquideerd. D a aro n d er zijn er zonder twijfel vele, w aarv an de verdw ijning niet an ders dan toegejuicht kan w orden. E r w aren vele N .V .’s w aarvoor deze rechtsvorm niet deugde en het mag als een voordeel w orden beschouw d, d at deze zijn teru g gedrongen n a a r de rechtsvorm , die voor hen past. M a a r zo zijn ze niet alle! E r zijn ook „echte” naam loze vennootschappen, die hun juridisch voortbestaan niet hebben aangedurfd, toen van overheidsw ege een beeld w erd gegeven van de donkere wolken, welke zich boven hun juridische hoofden sam enpakten. H e t firm a-kleed, d at ze toen aantrokken, p ast hun niet, nog steeds gevoelen ze zich onw ennig in die hun opgedrongen kleedij. Zij w ensen en zoeken de weg terug!
D at verlangen is sterker gew orden, toen het tarief van de vennoot schapsbelasting bij de w et B elastingherziening 1947 w erd verlaagd en w erd vastgesteld d at de verm ogensbelasting-licham en niet m eer geheven zou w orden en ook toen het duidelijk w erd, d at de regeling om trent de onbelaste reserves vooral voor naam loze vennootschappen van practisch belang is.
D e weg terug sta a t open! E r kan immers een N .V . w orden opgericht, w aarin alle activa en passiva der bestaande „firm a” kunnen w orden ingé bracht! Z o d ra dan notariële akte en verklaring van geen bezw aar bijeen zijn, valt de N .V . onder het nieuw e regime. D at wil zeggen, dat tot dan het fiscaal regime van de vennootschap onder firma blijft gelden. D e w inst, ook de gereserveerde w o rd t bij de vennoten belast met het pro g res sieve tarief der inkom stenbelasting. H a d d en w e ons in 1941 m aar niet bang laten m aken — zo zullen b estuurders van deze vroeger „echte” naam loze vennootschappen denken ■—• dan w aren w e voor de boekjaren, welke na 31 D ecem ber 1945 zijn geëindigd, onder het nieuw e tarief ge vallen, dan h ad d en we van toen af de onbelaste reserves kunnen a a n leggen.
In d erdaad, er is nu door de terugw erking van het verlaag d e tarie f èn door de belasting d er onbelaste reserves bij „liquidatie” een gevoelig verschil o ntstaan tussen de N .V . die het in 1941 aan g ed u rfd heeft de rechtsvorm te behouden, en de N .V . die bezw eken is voor de dreigem en ten en „firm a” is gew orden. M en v raag t zich af, of het juist is deze moed aldus te belonen!
Z o kom ik tot de vraag: zou het bij het zoeken van de weg terug niet mogelijk zijn een soortgelijke houding aan te nem en als in 1941? T o en w erd via de belastingheffing het bedrijfsleven gezuiverd, in dien zin, dat opruim ing w erd gehouden onder de N .V .’s, die deze rechtsvorm ten onrechte gebruikten. Z o u nu de w eg terug niet geëffend kunnen w orden voor die naam loze vennootschappen, w ier verdw ijning onder de druk der dreigingen, m aatschappelijk gezien als ongew enst moet w orden be schouwd?
D aarto e zou een speciale regeling nodig zijn voor de opnieuw opge richte naam loze vennootschappen, die daarvoor naar het oordeel van de M in ister van Financiën in aanm erking kom en.
E en dergelijke regeling zou daarop kunnen neerkom en, dat
le . voor de belastingheffing w o rd t aangenom en, d at de N .V . heeft be staan van af het eerste b oekjaar na 31 D ecem ber 1945,
2e. van af die datum onbelaste reserves kunnen w orden gevormd. A ansluiting bij de vroeger bestaan hebbende boekjaren schijnt gew enst. In dezelfde richting zou nog verder kunnen w orden gegaan, n.1. d oor de bij de heroprichting verschuldigde registratierechten kwijt te schelden.
O p deze wijze zou de M inister, aan wie de beslissing behoort te w orden overgelaten, kunnen m edew erken, dat ondernem ingen w orden gevoerd in de daarvoor passende rechtsvorm .
N A A R A A N L E ID IN G V A N H E T B E L G IS C H E W E T S O N T W E R P H O U D E N D E D E O P R IC H T IN G V A N E E N I N S T I T U U T D E R B E D R IJF S R E V IS O R E N
door T . K euzenkam p H et bovenverm elde w etsontw erp d at met zijn toelichting in enkele v o orafgaande nummers van dit blad w erd afgedrukt, verdient, m ede in verband m et de nauw e economische sam enw erking welke getracht w o rd t tussen de B eneluxlanden tot stan d te brengen, wel in het bijzonder de aandacht. M a a r niet alleen die nauw e economische sam enw erking, ook de altijd nog niet uitgesloten mogelijkheid d at men wellicht hier te lande nog eens to t een wettelijke regeling van het accountantsberoep zou kun nen komen, w aarbij bestaan d e w ettelijke regelingen of ontw erpen d a a r van zeker de aa n d ach t van w etsontw erpers zullen hebben, noopt tot het b estuderen van hetgeen onze Z u id erb u ren als een aa n v aard b are regeling zien.
Bij die studie valt ons in de eerste plaats op, dat een regeling van het accountantsberoep in België op nog meer moeilijkheden stuit dan in ons land. D uidelijk komt toch uit de toelichting n aa r voren d at België op het ogenblik nog geen corps van accountants rijk is w a araa n de behartiging van de belangen van derden en van de eigen stan d zonder m eer kan w orden toevertrouw d. P atroonsorganisaties en beroepsverenigingen van w erknem ers zullen in de leiding w orden ingeschakeld to td at de leden van het instituut in staat zullen zijn om zich zelf te besturen zo verm eldt de memorie van toelichting. O v e r de al of niet noodzakelijkheid van zodanige m aatregel voor België zullen wij geen oordeel vellen, doch uit het w ets ontw erp blijkt wel d at het historisch gegroeide, w a arn aa r in de memorie van toelichting en de memorie van antw oord op het hier te lande nog
