Verkennend onderzoek flora en fauna Resort Waterrijk Oesterdam

(1)

Verkennend onderzoek flora en fauna Resort Waterrijk Oesterdam

Inclusief aanvulling wandel-

pad en geluidswal

(2)

Colofon

Dit document is in opdracht van Aannemingsmaatschappij Van Gelder BV uit Zierikzee samengesteld door:

Eco Consult - Groen, Milieu & Management BV Plesmanstraat 59-33, 3905 KZ Veenendaal Telefoon: +3185 3038 627

e-mail: info@ecoconsult-gmm.nl website: www.ecoconsult-gmm.nl

Samenstelling: Marieke Teunissen, projectleider en Ron Theunisz, ecoloog Foto’s: Eco Consult (tenzij anders vermeld bij de foto)

Datum: 14 oktober 2019

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, foto- kopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de samensteller en in overleg met de opdrachtgever.

Deze uitgave is met grote zorgvuldigheid samengesteld. Noch de samenstellers, noch de opdrachtgever zijn aansprakelijk voor eventuele schade als gevolg van onjuistheden en/of onvolkomenheden ten ge- volge van het gebruik van deze uitgave.

(3)

Verkennend onderzoek flora en fauna Resort Waterrijk Oesterdam

DEFINITIEF Inclusief aanvulling geluidswal en wandelpad

Opdrachtgever: Aannemingsmaatschappij Van Gelder B.V. Regio West-Zuid

Contactpersoon: De heer M. Dekker

Projectleider adviesbureau: Marieke Teunissen

Datum: 14 oktober 2019

(4)

INHOUD

INHOUD 4

LEESWIJZER 5

1. INLEIDING 6

1.1. Aanleiding 6

1.2. Doel onderzoek 7

1.3. Locatie en werkzaamheden 7

1.4. Onderzoeksopzet en werkwijze 8

2. BESCHERMDE SOORTEN 11

2.1 Soortgroepen 11

2.2 Vaatplanten 11

2.3 Zoogdieren 12

2.4 Vogels 12

2.5 Reptielen 13

2.6 Amfibieën 13

2.7 Vissen 13

2.8 Ongewervelden 14

3. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 15

3.1 Wettelijk beschermde soorten 15

3.2 Aanvullend nader onderzoek 18

LITERATUUR/INFORMATIE 20

BIJLAGE I: WET- EN REGELGEVING EN BELEID 21

Wet natuurbescherming 21

Beschermde gebieden 21

Beschermde soorten 21

Rode lijst-soorten 23

Natuurnetwerk Zeeland 23

BIJLAGE II: VERWERKING AANBEVELINGEN 24

BIJLAGE III: OVERZICHTSTABEL BESCHERMDE SOORTEN 26

(5)

LEESWIJZER

Dit verkennend onderzoek naar flora en fauna in het oostelijk deel van Resort Waterrijk Oester- dam, gemeente Tholen, omvat bureaustudie, oriënterend veldwerk en analyse van onderzoeksresultaten. Hieronder is aangegeven hoe het onderzoeksrapport is ingedeeld.

In het eerste inleidende hoofdstuk wordt de opdracht geformuleerd evenals de toegepaste werkwijze en de te toetsen werkzaamheden.

Hoofdstuk 2 bevat per soortgroep de voorkomende relevante soorten en de resultaten van de toetsing van deze soorten aan de natuurwetgeving.

In hoofdstuk 3 worden de conclusies en aanbevelingen weergegeven.

Daarna volgen de bijlagen.

In bijlage I wordt de wetgeving en het vigerende beleid beschreven.

Bijlage II bevat de verwerking van de aanbevelingen door de aannemer.

Bijlage III bevat een lijst met voorkomende soorten.

Deze versie van het rapport betreft het onderzoeksrapport van 3 juni 2019 aangevuld met de effecten op flora en fauna als gevolg van:

§ Het rooien van de bosschage en aanleg geluidswal.

§ De aanleg van een wandelpad.

(6)

1. INLEIDING

1.1. Aanleiding

Aan de Oesterdam – een schakel in de Zeeuwse Deltawerken – is 7 á-8 jaar geleden gestart met het ontwikkelen van Resort Waterrijk Oesterdam. Hiervoor zijn zowel door Rijkswaterstaat als gemeente Tholen in het verleden de benodigde wateren omgevingsvergunningen afgegeven. Het westelijk en middeldeel is inmiddels gereed. Het oostelijk deel wordt vanaf 2019 verder aangelegd. Van de 64 woningen in dit deel zijn er reeds 20 gebouwd. Door de lange doorlooptijd ver- langt gemeente Tholen nu aanvullende gegevens bij de omgevingsvergunning, waaronder een actualisatie van het natuuronderzoek zodat aangetoond is dat de natuurwaarden niet onevenre- dig worden of kunnen worden aangetast.

Het betreft een verkennend flora en fauna-onderzoek. Op basis hiervan wordt duidelijk of er:

§ Wel of geen nader onderzoek en nadere toetsing nodig is.

§ Wel of geen ontheffing soortbescherming nodig is.

§ Wel of geen significant negatief effect verwachten is.

Het onderzoeksgebied betreft Waterrijk Resort Oesterdam te Tholen. Zie afbeelding 1.

Afbeelding 1, Onderzoeksgebied (rood omkaderde deel) Resort Waterrijk Oesterdam, gemeente Tholen (bron: definitieve plankaart ZE17015-ON001).

(7)

Afbeelding 2, Onderzoeksgebied met locatie waar de geluidswal wordt aangelegd (rood omkaderde deel).

1.2. Doel onderzoek

Het doel van het onderzoek is het bepalen of de huidige werkzaamheden voldoen aan de Wet natuurbescherming voor het onderdeel soortenbescherming (hoofdstuk 3 uit de wet, zie ook bijlage I voor de relevante verboden) ofwel wat zijn de effecten van de huidige bouwen aanlegactivitei- ten op voorkomende beschermde flora en fauna.

Binnen het onderzoek onderscheiden we vervolgens de volgende deelvragen:

1. Welke in de provincie Zeeland beschermde flora en fauna komt voor (accent op vaste rust- en voortplantingsplaatsen)?

2. Met welke maatregelen zijn eventuele nadelige effecten te voorkomen of te beperken?

1.3. Locatie en werkzaamheden

Het onderzoeksgebied betreft het oostelijke deel van Resort Waterrijk Oesterdam te Tholen. Af- beelding 1 geeft de onderzoekslocatie weer. Het westelijke deel is reeds met woningen bebouwd.

In het midden van het gebied wordt nu het hotel (zie afbeelding 3) gebouwd en in het oostelijk

(8)

deel is men begonnen met het bouwen van de overige woningen. Hiervoor is het gehele oostelijke terrein op enkele bosjes en een oeverstrook na in gebruik genomen als bouwplaats en gronddepot.

Tevens worden wegen en paden aangelegd en wordt een korte geluidswal aangelegd, zie afbeelding 4. Naar verwachting gaan de bouwwerkzaamheden ook nog in 2020 door.

1.4. Onderzoeksopzet en werkwijze

Het onderzoek is hoofdzakelijk gebaseerd op literatuuronderzoek en bureaustudie en aangevuld met een oriënterende terreinverkenning. Het onderzoek is aan de hand van de volgende stappen uitgevoerd:

A. Bureaustudie naar voorkomende soorten.

B. Verkennend terreinbezoek (soorten, effecten van bouwactiviteiten).

C. Overleg op locatie (voorafgaand aan terreinbezoek).

D. Opstellen conceptrapportage.

E. Afstemming met de opdrachtgever per mail en telefoon.

F. Bijstellen rapportage en opleveren.

Afbeelding 3, Hotelaccommodatie in aanbouw in het middendeel.

(9)

Afbeelding 4, Oostelijk deel van het onderzoeksgebied (bouwterrein); links een tijdelijk werkdepot, rechts de dijk waartegen een geluidswal wordt aangelegd en waarlangs een wandelpad komt (situatie op 8 maart 2019).

Bureaustudie

Via literatuur- en bronnenonderzoek is onderzocht welke wettelijk beschermde en beleidsmatig aangewezen planten diersoorten en habitattypen aanwezig zijn en waarmee rekening moet worden gehouden. Ook is op basis van bestaande informatie uit eerdere inventarisaties en expert jud- gement, een inschatting gemaakt van welke beschermde soorten zouden kunnen voorkomen. De volledige lijst van geraadpleegde bronnen is aan het eind van de rapportage in de bronvermelding terug te vinden.

Terreinverkenning

De terreinverkenning is uitgevoerd om aanvullend aan het bronnenonderzoek informatie te toetsen, ontbrekende gegevens te verzamelen en foto’s te maken. Hierbij is gelet op de aanwezigheid van verstorende elementen en het (kunnen) voorkomen van beschermde en beleidsmatig aangewezen soorten.

De veldverkenning heeft op 8 maart 2019 plaatsgevonden door Ing. R. Theunisz van Eco Consult – Groen, Milieu & Management BV. Indien verstorende elementen, beschermde of bedreigde soorten en habitattypen aangetroffen zijn deze genoteerd. Zie de soortenlijst in bijlage III.

(10)

Analyse en weergave onderzoeksresultaten

De onderzoeksresultaten zijn geanalyseerd en verwerkt in deze rapportage. Tot slot zijn de conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan.

De conceptrapportage is aan de opdrachtgever voorgelegd en na verwerking van de reacties aan- gepast tot het eindconcept. Na een laatste reactie van de opdrachtgever en verwerking van de reacties is de definitieve rapportage opgeleverd.

(11)

2. BESCHERMDE SOORTEN

Op 8 maart 2019 is het terrein van Resort Waterrijk Oesterdam bezocht. In eerste instan- tie is samen met de aannemer gekeken naar de huidige werkzaamheden en terreindelen met bijzondere natuurwaarden. Daarna is het terrein nog eens nagelopen met als doel een beeld te krijgen van waar beschermde soorten zich bevinden en de impact van de bouwwerkzaamheden op deze beschermde soorten.

2.1 Soortgroepen

Er is gekeken naar soortengroepen waarvan bekend is dat bouwwerkzaamheden tot verstoring of verontrusting kunnen leiden en naar de wettelijk beschermde soorten. De onderzochte soort- groepen zijn:

§ Zoogdieren (rust- en voortplantingsplaatsen).

§ Vleermuizen (winter-, zomer-, paarverblijven, kraamkamers en foerageer- en migratieroutes).

§ Broedvogels (tijdelijke en jaarrond in gebruik zijnde rust- en voortplantingsplaatsen).

§ Overige beschermde fauna: reptielen, amfibieën, vissen, ongewervelden (foerageergebied, routes, voortplantingsgebieden).

§ Groeiplaatsen van vaatplanten.

Bouwactiviteiten worden binnen de kaders van de Wet natuurbescherming gezien als ‘ruimtelijke ontwikkeling’¹. Onderzocht is de aanwezigheid van:

§ Rust- en voortplantingsplaatsen van wettelijk beschermde diersoorten.

§ Groeiplaatsen van wettelijk beschermde plantensoorten.

De verzamelde waarnemingen zijn afkomstig uit de genoemde bronnen (zie bronvermeldingen) en gaan tot 5 jaar terug. De lijst van waarnemingen is in bijlage III opgenomen. Per soortgroep wordt in de navolgende paragrafen een beschrijving gegeven van de gevolgen van bouwactiviteiten op de voorkomende soorten en worden indien nodig oplossingsrichtingen voorgesteld.

2.2 Vaatplanten

Er zijn binnen het onderzoeksgebied geen waarnemingen bekend van beschermde vaatplanten.

Op de locaties waar bouwactiviteiten zijn (het hotel in het midden en de woningen in het oostelijke deel) zijn ook geen beschermde planten te verwachten. Zelfs voor ruderale beschermde soorten zijn de bouwenactiviteiten momenteel te intensief om vestiging mogelijk te maken.

1De wet onderscheidt daarnaast ‘bestendig beheer en onderhoud’ en ‘bestendig gebruik’.

(12)

Het beheer van de reeds ingerichte terreindelen aan de westzijde, is deels natuurlijk (bos, bosschages en geluidswal), deels cultuurlijk (grasvelden). De private delen van het terrein (woningen met tuinen) worden intensief onderhouden. Het is mogelijk dat zich in de natuurlijk onderhouden delen in de toekomst beschermde soorten zich gaan vestigen.

2.3 Zoogdieren

Op de locaties waar de bouwactiviteiten aan de gang zijn (het hotel in het midden en de woningen in het oostelijke deel) zijn ook geen niet vrijgestelde, beschermde zoogdieren aangetroffen of te verwachten. De bouwactiviteiten zijn te intensief om vestiging mogelijk te maken.

Er zijn zeker foeragerende zoogdieren aanwezig op het reeds aangelegde deel van terrein. Er zijn hier echter geen vaste rust- en verblijfplaatsen van beschermde soorten aangetroffen of het betreft vaste rust- en verblijfplaatsen van vrijgestelde soorten.

Het beheer van de reeds ingerichte terreindelen aan de westzijde, is deels natuurlijk (bos, bosschages en de geluidswal), deels cultuurlijk (grasvelden). De private delen van het terrein (woningen met tuinen) worden intensief onderhouden. De tuinen van de aan de buitenrand gelegen woningen herbergen nog delen van het oorspronkelijke bos. Het is mogelijk dat beschermde kleine zoog- diersoorten zich hebben gevestigd in de natuurlijk onderhouden delen zoals het bos en de met heesters beplante geluidswal. Door het aanleggen van een extra geluidswal bestaat de kans dat enkele holen van beschermde zoogdieren verdwijnen.

Vleermuissoorten zijn zwaar beschermd volgens de Habitatrichtlijn bijlage IV. De bosrand en de dijk/geluidswal zullen waarschijnlijk worden gebruikt als migratieroute en in principe kan het gehele terrein als foerageergebied worden gebruikt. Onderbreken van de migratieroute door het kappen van bomen over de gehele breedte van de dijk kan desoriënterend werken op vleermuizen.

Verblijfplaatsen van vleermuizen worden nu nog niet verwacht. Hiervoor zijn holle bomen nodig.

De aanplant is echter nog te jong. Vestigingsmogelijkheden in de gebouwen is ook onwaarschijnlijk.

Het betreft hier volledig nieuwbouw van goed geïsoleerde woningen, lees woningen die geen ope- ningen bevatten of plekken waar vleermuizen zich kunnen vestigen.

2.4 Vogels

Bouwen is NIET MOGELIJK in de directe nabijheid van plekken met rust- of voortplantingslocatie van vogels die hun nest jaarrond gebruiken. Vogels met een jaarrond beschermd nest zijn niet aangetroffen en ook niet te verwachten, vanwege het ontbreken van geschikte nestgelegenheden en voldoende rust.

Voor de broedvogels met een tijdelijk nest geldt dat, in de periode waarin een nest daadwerkelijk bewoond is, er geen verstorende activiteiten mogen plaatsvinden. Vogelsoorten binnen deze ca- tegorie zijn wel volop aanwezig. Vogels die broeden binnen de reeds ingerichte delen van het terrein ondervinden echter geen hinder van de bouwactiviteiten.

(13)

De buitenrand van het oostelijke bouwterrein en het reeds aangelegde deel, bevat bos en een met heesters beplante dijk/geluidswal. Hier broedende vogels kunnen tijdens bouwactiviteiten, zoals het aanleggen van de extra geluidswal en de aanleg van het wandelpad, wel worden verstoord.

Van deze bosstrook is onder andere bekend dat de nachtegaal (een soort van de rode lijst) er voor- komt.

Het gronddepot zelf lijkt niet geschikt, ook niet voor de in los zand broedende oeverzwaluw, omdat het hoofdzakelijk om hopen zwarte grond en veen gaat en geen geel lemig zand met steile wanden.

Verstoring is van broedende vogels op het gronddepot is onwaarschijnlijk.

Op het bouwterrein (het hotel en het oostelijke deel) bevindt zich nog een klein deel nog te ver- graven vooroever ter hoogte van het gronddepot. Hierin kunnen in principe watervogels hun nest bouwen. Dergelijke nesten kunnen indien aanwezig door de bouwactiviteiten worden verstoord.

Er is een oeverzwaluwwand aangelegd in de geluidswal, binnen het reeds bestaande deel. Deze is bewoond geweest. Inmiddels ligt de wand in de schaduw en is begroeid geraakt met hoge kruiden.

De wand wordt daardoor ongeschikt voor oeverzwaluwen. Voorgesteld wordt om nabij de ingang van het resort een nieuwe oeverzwaluwwand in te bouwen in nog aan te leggen waldelen.

2.5 Reptielen

Op dit moment zijn er geen gegevens bekend van voorkomende reptielen. Vestiging moet waarschijnlijk nog plaats gaan vinden vanuit het ‘Oude land’ of zal achterwege blijven.

2.6 Amfibieën

Er zijn waarschijnlijk enkele algemene soorten aanwezig zoals bruine kikker en gewone pad. Deze soorten zijn in Zeeland vrijgesteld wanneer het gaat om ruimtelijke ingrepen zoals bouwprojecten.

Mogelijk komt op het gehele terrein de rugstreeppad voor. Deze soort is zwaar beschermd onder de Habitatrichtlijn bijlage IV.

2.7 Vissen

Het plangebied is begrensd tot en met de strekdammen aan de oever van het Zoommeer. Hier worden twee havens en drie strekdammen aangelegd. Daarnaast wordt de vooroever ter hoogte van het gronddepot verwijderd. De twee in Zeeland voorkomende beschermde vissoorten houting en steur leven doorgaans is zout water en trekken via rivieren het land in. Het is daarom zeer onwaarschijnlijk dat steur en houting zich bevinden ter hoogte van de aan te leggen strekdammen.

(14)

2.8 Ongewervelden

Er zijn geen waarnemingen van beschermde ongewervelden (insecten, slakken e.d.) van het onderzoeksgebied bekend. Negatieve effecten op beschermde ongewervelden zijn daarom niet te verwachten.

(15)

3. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

De onderzoeksresultaten uit het voorgaande hoofdstuk geeft de belemmeringen vanuit de natuurwetgeving aan. Naast adviezen hoe hiermee moet worden omgegaan, worden ook enkele aanwijzingen gegeven voor natuurlijk beheer.

3.1 Wettelijk beschermde soorten

Ten aanzien van wettelijk beschermde soorten zijn er enkele aandachtspunten:

1. Algemeen

Het is verboden broedende vogels en hun nesten te verstoren. Er zijn geen jaarrond in gebruik zijnde nesten aanwezig op het bouwterrein en in de bosrand. Voor overige bewoonde, tijdelijke nesten geldt dat deze tijdens bewoning niet verstoord mogen worden. Hieronder worden de werkzaamheden en de wijze waarop met broedende vogels moet worden omgegaan aangegeven.

2. Vogels binnen nieuwe oostelijke gelegen bouwlocatie (vooroever, wonin- gen en tuinen)

De adviezen ten aanzien van de vooroever en depot (is nu bouwterrein voor de woningen en tuinen) zijn inmiddels overgenomen. Dit houdt in dat het terrein waar zich in het verleden sowieso geen bomen en heesters bevonden, ongeschikt wordt/is gemaakt als broedterrein, door af te graven en kort te maaien terwijl er geen bewoonde nesten aanwezig zijn/waren. Het verstoren van broedende vogels is hiermee voorkomen. De afstand tot de bosrand is voldoende groot om tijdens de bouwwerkzaamheden verstoring door externe factoren te voorkomen.

3. Vogels in de bosrand

Tussen de tuinen en de bosrand komen een asfaltweg en een wandelpad te liggen. Ook hier staan nu geen bomen. Echter de aanlegwerkzaamheden kunnen wel verstorend werken op tijdelijk be- woonde nesten in de bosrand.

Hier is het van belang om niet te werken binnen het broedseizoen (15 maart-15 juli). Ook buiten het broedseizoen kunnen er broedgevallen zijn. Voorafgaand aan de aanlegwerkzaamheden daarom een controle en eventuele markering laten uitvoeren door een ecologisch deskundige.

Ter plaatse van de bestaande bosrand wordt een deel van het bos gekapt ten behoeve van de aanleg van een 5 m hoge geluidswal. Ook de hiermee in verband staande werkzaamheden, zoals kappen van bomen (wacht op vleermuisonderzoek, zie 4!), verwijderen van heesters en grondwerkzaamheden, dienen buiten de broedperiode van de vogels in de bosrand te worden uitgevoerd (15 maart-15 juli). Er dient voorafgaand aan de werkzaamheden (1 week ervoor) een controle en eventuele markering plaats te vinden door een ecologisch deskundige, zie ook controle

(16)

verblijfplaatsen van zoogdieren in de bosrand). Na uitvoering worden op alle mogelijke plaatsen opnieuw heesters en bomen geplant.

Het wandelpad is overigens bestemd voor een interactie met de natuur op het recreatieterrein.

Door de aanleg van de nieuwe geluidswal (5 meter hoog) is de speciaal daarachter gelegen schouwstrook volledig afgesloten voor recreanten. De begroeide geluidswal in combinatie met de begroeide en afgesloten schouwstrook dient als schuilplek voor schuwe vogelsoorten zoals de nachtegaal.

4. Verblijfplaatsen van zoogdieren in de geluidswal en migratieroutes

Het is mogelijk dat er zich enkele verblijfplaatsen (holen) van beschermde zoogdieren bevinden op de locatie waar de geluidswal wordt aangelegd. Dit dient voor aanvang van de rooien grondwerkzaamheden nagekeken te worden door een ecologisch deskundige.

Door het verwijderen van bomen in het bestaande bos kan het zijn dat migratieroutes van vleermuizen worden onderbroken. Hiervoor is het nodig (conform het vleermuisprotocol 2017) nader onderzoek uit te voeren naar migratieroutes van vleermuizen.

5. Amfibieën

De rugstreeppad komt mogelijk op het gehele terrein voor. De soort is een pionier, kan zelfs in kleine plassen eieren afzetten (voornamelijk in de periode april-juli) en wordt daarom veel op bouwterreinen aangetroffen. Voorkomen van waterplassen is de beste maatregel om te voorkomen dat er zich rugstreeppadden gaan vestigen. Indien er na hevige regenval plassen zijn ontstaan dienen deze snel mogelijk worden gedempt, voordat er zich eieren of larven bevinden. De amfibie- entrek is in 2019 vroeg op gang gekomen waardoor vanaf begin maart al rekening gehouden moet worden met ei-afzet van deze amfibieën.

6. Vaatplanten

Op het bouwterrein worden geen beschermde planten verwacht. In relatie tot planten kunnen de bouwactiviteiten zonder wettelijke consequenties vervolgd worden.

Op het reeds ingerichte deel zouden zich beschermde planten kunnen bevinden. De bodem en de vochttoestand indiceren dit. Extensivering en gerichter uitvoeren van het onderhoud kan de soortenrijkdom en ontwikkeling van beschermde soorten stimuleren. De graslandjes bijvoorbeeld, kunnen zich gelet op de basisfactoren (droog-vochtig kalkrijk klei en zand) zeer bloemrijk gaan ontwikkelen. De bosschages kunnen zeer waardevol worden voor (duin)struweel- en bosrandsoorten en daarmee ook de insecten- en vogelrijkdom stimuleren.

De navolgende tabel geeft per soortgroep weer met welke beschermde soorten rekening moet worden gehouden in relatie tot de bouwwerkzaamheden. In groene cursieve teksten zijn maatregelen genoemd om de soortenrijkdom (na de bouw) te stimuleren. In Bijlage II is vermeld op welke wijze de aannemer met de aanbevelingen is omgegaan of zal omgaan.

(17)

Soortgroep Soort en aanwe- zigheid

Bescherming Aanbeveling

Vaatplanten Op bouwterrein niet aanwezig Mogelijk aanwezig op al aangelegde terreindelen.

Groeiplaats Niet aanwezig op bouwterrein, dus geen wettelijke consequenties voor de bouwactiviteiten.

Mogelijk wel aanwezig op het reeds aange- legde deel, zorgen voor overwegend exten- sief beheer van gras en bosschages.

Zoogdieren Mogelijk rust/verblijfplaats aanwezig van vrijgestelde soorten

Rust- en voort- plantingsplaat- sen,

Migratieroute vleermuizen

Mogelijk aanwezig op locatie nieuwe ge- luidswal. Nader onderzoek (1x bezoek) no- dig voordat gewerkt kan worden.

Mogelijk aanwezig langs de huidige geluidswal/dijk.

Nader onderzoek migratieroutes (zie vleer- muisprotocol) voordat gekapt kan worden.

Afzetten en maaien heesters en kruidachti- gen wel mogelijk.

Natuur-inclusief bouwen of andere mogelijk- heden scheppen voor vestiging van bijvoor- beeld vleermuizen.

Vogels met jaar- rond in gebruik zijnde rust- en verblijfplaatsen

Geen rustplekken of nesten

Rustplekken en nesten

Nu geen consequenties.

In de toekomst is vestiging van diverse vo- gels te verwachten (sperwer, buizerd). Na re- alisatie van volledige bouwplan bijplanten van bomen.

Algemene broedvogels

Diverse soorten, waaronder bijzondere soorten zoals nachtegaal

In gebruik zijnde nesten (tot volledig uitvliegen van jongen)

Vooroever bouwterrein weggraven of afvlak- ken en kort maaien (wanneer er geen bewoonde nesten aanwezig zijn).

Heesters kappen voor realiseren wandelpad en nieuwe geluidswal, wanneer er geen bewoonde nesten zijn.

Met het kappen van bomen wachten totdat toestemming blijkt uit vleermuisonderzoek Na de bouwactiviteiten inheemse bomen en heesters bijplanten op de kale stukken. Ook op het bestaande deel en de bestaande tui- nen.

Aangelegde oeverzwaluwwand ligt te veel in de schaduw. Beter is een oeverzwaluwwand op permanent zonnige plek.

(18)

Soortgroep Soort en aanwe- zigheid

Bescherming Aanbeveling

Reptielen Geen Leefgebied Geen consequenties.

Amfibieën Rugstreeppad Mogelijk leef- en voortplan- tingsgebied

Plassen water zeer spoedig dempen in de periode 1 april - 31 juli, voordat er eieren afgezet zijn of er zich larven bevinden.

Overige mogelijk aanwezige soorten zijn vrijgesteld.

Vissen Geen Leefgebied Paaiplaatsen van de beschermde vissen steur en houting zijn niet aanwezig. Zeer onwaarschijnlijk dat de twee beschermde soorten steur en houting verstoord worden door graafwerkzaamheden ter plaatse.

Ongewervelden Geen Leefgebied Geen wettelijke consequenties.

Extensief onderhouden van gras en bosscha- ges.

Aanleg bijenwand eventueel in combinatie met verplaatsen van oeverzwaluwwand op een zonnige locatie.

3.2 Aanvullend nader onderzoek

Er zijn al veel adviezen uit dit onderzoek opgevolgd, zie bijlage 2.

Hieronder volgt een toelichting op het nader onderzoek dat nodig is in relatie tot het aan te leggen wandelpad en de aan te leggen geluidswal.

§ Voorafgaand aan grondwerkzaamheden voor de nieuwe geluidswal controleren of er geen verblijfplaatsen van beschermde niet vrijgestelde zoogdieren aanwezig zijn. Dit zijn de mogelijk aanwezige soorten: noordse woelmuis, veldmuis, veldspitsmuis en woelrat.

Zijn deze aanwezig dan wachten tot na het opgroeien van de jongen (zie voor periodes de soortinformatie op de website van de Zoogdiervereniging). Daarna zorgen dat er voorzichtig wordt gewerkt en er altijd ontsnappingsmogelijkheden zijn. Wanneer de eerste grondlaag is aangebracht op de verlaten verblijfplaatsen kan op normaal tempo worden gewerkt.

§ Bestaande bomen maken mogelijk deel uit van een migratieroute van vleermuizen. Vol- gens het vleermuisprotocol (2017) onderzoek doen naar migratieroutes. Dit betekent 2x 2 uur posten (rond zonsondergang of zonsopgang) binnen de periode 15 april – 15 oktober, waarvan 1 bezoek binnen de kraamperiode (15 mei – 15 juli) op een (relatief) warme en droge avond. Tussentijd minimaal 8 weken.

(19)

§ Voorafgaand aan snoei- of kapwerkzaamheden voor het wandelpad en nieuwe geluidswal controleren of er geen bewoonde vogelnesten aanwezig zijn. Zijn er geen broedgevallen in de houtsingel of op de dijk/geluidswal (locaties wandelpad en nieuwe geluidswal) aanwezig dan de heesterbeplanting en kruidachtige vegetatie meteen wegmaaien/

afzetten. Het kappen van bomen moet wachten op de resultaten van het vleermuisonderzoek.

(20)

LITERATUUR/INFORMATIE

§ Gedragscode Ruimtelijke Ontwikkeling en Inrichting (2011), Stadswerk

§ Toelichting bij aanvraag ontheffing (provincie Zeeland)

§ Vleermuisprotocol (2013), Nationale Database Flora en Fauna

§ Juridisch kader soortenstandaarden en soortenstandaards (Bij12)

§ NGO’s: verspreidingsatlassen en andere bronnen waaruit het voorkomen van bijzondere, bedreigde en beschermde soorten zou kunnen blijken

§ Provincie Zeeland: monitoringsgegevens van vogels en planten en een kaartenmap van en informatie over de beschermde gebieden

§ Tholen Waterrijk Oesterdam bestemmingsplan (2015), RHO, adviseurs voor leef- ruimte

Websites

§ Biodiversiteit.nl

§ Floron.nl

§ Ruimtelijke plannen.nl

§ Natuurkennis.nl

§ Planviewer.nl

§ Platformlichthinder.nl

§ Rijksoverheid.nl

§ Synbiosys.alterra.nl

§ Vleermuis.net

§ Zoogdiervereniging.nl

§ Zeeland.nl (provincie Zeeland)

§ Vlindernet.nl

§ Waarneming.nl

§ Sportvisserij Nederland.nl

(21)

BIJLAGE I: wet- en regelgeving en beleid

De natuurwetgeving en het natuurbeleid zijn van grote invloed op de handelswijze op ruimtelijke ingrepen en planontwikkeling daarvoor. In de volgende paragrafen wordt aangeven met welke wetgeving en beleid rekening moet worden.

Wet natuurbescherming Beschermde gebieden

De Wet natuurbescherming beschermt specifieke gebieden (onder andere Natura 2000 en voor- malige beschermde natuurmonumenten) op basis van Europese richtlijnen: Vogelrichtlijn, Habitat- richtlijn en Wetlands. Voor deze juridisch beschermde gebieden gelden vervolgens per gebied specifieke instandhoudingsdoelen voor soorten en hun habitats.

Binnen deze beschermde gebieden geldt het nee-tenzij principe. Significante negatieve effecten op habitats en aangewezen soorten zijn niet toegestaan. Ook indirecte negatieve effecten (externe werking) afkomstig van buiten de gebieden is hierbij van belang. Bij wijzigingen met gevolgen voor de beschermde gebieden dient daarom te allen tijde toetsing aan de instandhoudingsdoelstelling plaats te vinden en een vergunning te worden aangevraagd. De gunstige staat van instandhouding van een aangewezen habitat of aangewezen soort mag niet in het geding komen.

Toetsing van de effecten op een beschermd natuurgebied en de beschermde soorten kent ver- schillende vormen, te beginnen bij een verkennende (voor)toets. Wanneer daaruit blijkt dat er zeker geen negatief effect ontstaat op aangewezen soorten en/of habitats dan is een vergunning niet nodig. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit LNV en de Rijksdienst voor On- dernemend Nederland, RVO) hebben een uitgebreid instrumentarium ontwikkeld om dit te kunnen toetsen. Het bevoegd gezag ligt hoofdzakelijk bij de provincies. Blijkt uit de verkennende toetsing (deze rapportage) dat er wel negatieve effecten optreden dan dient of het plan te worden gewijzigd of nader (veld)onderzoek en verdere toetsing te worden uitgevoerd en op basis daarvan gemotiveerd een vergunning te worden aangevraagd bij de betreffende provincie.

Op deze gebieden is ook de soortbescherming van soorten van toepassing.

Beschermde soorten

De soortbescherming geldt voor iedereen en voor heel Nederland. Voor alle in het wild levende planten en dieren geldt de algemene zorgplicht (artikel 1.11). Tevens is per provincie een lijst met beschermde soorten (met eventuele vrijstellingen) van kracht. De bescherming van deze soorten is uitgewerkt in een aantal verbodsbepalingen:

(22)

Essentie van de verboden Wet Natuurbescherming

(in de kolommen achter de verboden staan de verwij- zingen naar de wetsartikelen)

Europese soorten Nationale soorten

Het is verboden … Vogels Dieren Planten Dieren Planten

Specifieke beschermde soorten te doden of te vangen

3.1.1 3.5.1 3.10.1a

De voortplantingsplaats of rustplaats te beschadigen, vernielen of wegnemen

3.1.2 3.5.4 3.10.1b

Eieren te beschadigen, rapen of bezitten 3.1.3 3.5.3 Specifieke beschermde soorten te verstoren 3.1.4 3.5.2 Specifieke beschermde planten te plukken, ver-

zamelen, afsnijden, ontwortelen, vernielen

3.5.5 3.10.1c

Tabel 5. Relevante verbodsbepalingen

Met het onderdeel soortbescherming beoogt de overheid de biodiversiteit te behouden. Uitgangs- punt is instandhouding op soortniveau, het betreft de populatie van een soort plant of dier, minimaal op regionale schaal. Er wordt echter gehandhaafd op de verbodsbepalingen die zijn gekoppeld aan het toebrengen van schade aan een individu en/of rust- of verblijfplaats. Soortbescher- ming betekent in de praktijk dan ook dat het overtreden van de geldende verbodsbepalingen dient te worden voorkomen of zo veel mogelijk te worden beperkt door zorgvuldig handelen. Indien nodig dient de schade te worden voorkomen, beperkt of ongedaan te worden gemaakt.

In bepaalde gevallen is het mogelijk om ontheffing of vrijstelling te verkrijgen van de verbodsbepalingen. Een andere mogelijkheid om het zorgvuldig handelen te borgen en ontheffingsaanvragen te voorkomen is gedurende het gehele traject een gedragscode van toepassing verklaren en aan de hand daarvan te werken. Daar waar het gaat om een ruimtelijke ontwikkeling, geïnitieerd vanuit een gemeente, is de gedragscode flora en fauna Ruimtelijke ontwikkeling en inrichting van Vereni- ging Stadswerk aan te raden.

Het ministerie heeft voor een aantal (zwaar) beschermde soorten soortenstandaards opgesteld waarin ecologisch kennis en effectieve maatregelen voor het zorgvuldig handelen zijn opgenomen.

Afhankelijk van het beschermingsniveau van de soort zullen mitigerende of compenserende maatregelen moeten worden getroffen of een ontheffing moeten worden aangevraagd of kan mogelijk een gedragscode worden ingezet.

Wettelijke belangen

De mogelijkheden om ontheffing te kunnen aanvragen zijn per beschermingsgraad verschillend. In tabel 3.4 zijn deze zogenaamde wettelijke belangen opgesomd en wanneer deze belangen kunnen worden aangewend.

(23)

Vogels Habitat richtlijnsoort

Nationale soor- ten Belangen/Redenen/Voorwaarden Artikel 3.3.4 Artikel 3.8.5 Artikel 3.10.2

(art 3.8.5)

Volksgezondheid X X X

Openbare veiligheid X X X

Veiligheid van het luchtverkeer X

Bescherming wilde flora en fauna X X X

Dwingende redenen van groot openbaar belang (sociaal, economisch, wezenlijk gunstig effect voor milieu)

X X

Het algemeen belang X

Tabel 6, Erkende belangen versus beschermingsstatus soorten

Rode lijst-soorten

Naast beschermde soorten zijn er ook Rode lijst-soorten. Dit zijn soorten die bedreigd of kwetsbaar zijn, of sterk achteruit zijn gegaan in aantal. Rode lijst-soorten, voor zover deze niet opgenomen zijn in de tabellen met beschermde soorten, hebben geen juridisch beschermde status conform de Wet natuurbescherming. De zorgplicht is wel van toepassing op de Rode lijst-soorten. In de praktijk kunnen voor deze soorten beschermende maatregelen worden voorgeschreven, hiermee wordt dan invulling gegeven aan het Rijksbeleid.

Natuurnetwerk Zeeland

Het Natuurnetwerk Nederland, voorheen de Ecologische Hoofdstructuur, is het Zeeuwse netwerk van bestaande en nieuw aan te leggen natuurgebieden. Het zich ontwikkelende netwerk moet natuurgebieden en agrarische gebieden steeds beter met elkaar verbinden. Het netwerk bestaat uit Nationale parken, natuurontwikkelingsgebieden, landbouwgebieden met agrarisch natuurbeheer, grote wateren: meren, rivieren, de kustzone van de Noordzee en de Waddenzee. Alle Natura 2000- gebieden vallen binnen het Natuurnetwerk Nederland. De provincies hebben de grenzen voor het natuurnetwerk in hun provincie vastgelegd en bijbehorend beleid en beschermingsregels opgesteld.

(24)

BIJLAGE II: Verwerking aanbevelingen

In deze bijlage is weergegeven hoe door de aannemer (Van Gelder BV, regio West-Zuid) met de aanbevelingen is omgegaan in de afgelopen bouwperiode (seizoen 2019).

1. Plassen die zijn ontstaan na regenval direct dempen voordat aanwezige rugstreeppadden eieren hebben afgezet: Lage terreinvlakken zijn opgehoogd zodat er geen poelen en plassen kunnen ontstaan met uitzondering van wadi’s en sloten die gegraven worden conform ont- werp.

2. Werkprotocol/instructies om geen steilwanden te laten ontstaan: Steilwanden van depots zijn voor het broedseizoen verwijderd of afgevlakt naar vlakke taluds.

3. Controleren broedgevallen door ecologisch deskundige aan de hand van een werkprotocol:

Van Gelder heeft hiervoor Buijs Eco Consult ingeschakeld. Met de heer Buijs is er een werkprotocol opgesteld gekoppeld aan de uit te voeren werkzaamheden. Verder heeft het werk- gebied een afgezet gronddepot (middels bebording) dat dit broedseizoen ruimte biedt voor broedende vogels. Voor het broedseizoen 2020 zal eenzelfde concept opgezet worden.

4. Natuur-inclusief bouwen of andere mogelijkheden scheppen voor vestiging van bijvoorbeeld vleermuizen: In overleg met de heer Buijs (Buijs Eco Consult) wordt er gekeken naar natuur-inclusief bouwen, waaronder het verplaatsen van de zwaluwwand en het creëren van een vleermuizenverblijf.

5. Na realisatie van volledig bouwplan bomen bijplanten: Er is een vereveningsplan voor het gehele recreatieterrein in de maak waar ook een beplantingsplan in zal worden opgenomen.

6. Geen extra bomen kappen, maar na de bouwactiviteiten inheemse bomen en heesters bijplanten op de kale stukken. Ook op het bestaande deel en de bestaande tuinen: In fase II zal er nog een gedeelte worden gekapt voor de aanleg van de geluidswal. De geluidswal zal vervolgens volledig beplant worden net zoals eerder is uitgevoerd op de huidige geluidswal.

Overige beplanting op kale stukken en in de tuinen zal worden opgenomen in het beplantingsplan.

7. Geplande pad tussen tuinen/bos en geluidswal (oostelijk deel) niet aanleggen: Het aan te leggen pad zal in een half verharding aangebracht worden. Het pad dient bij te dragen aan de natuurbeleving voor de recreant. De zone op en achter de geluidswal is een niet betreed- baar gebied voor de recreant. Voorheen stond er een dunne strook van bomen en struiken waar men zo doorheen kon lopen. De huidige geluidswal in combinatie met de nieuwe beplanting zorgt voor een niet betreedbare zone voor de recreant en een ideale verblijfsplek voor diverse soorten dieren.

(25)

8. Aangelegde oeverzwaluwwand ligt te veel in de schaduw. Beter is een oeverzwaluwwand op permanent zonnige plek: In overleg met de heer Buijs zal er gekeken worden naar een alternatieve locatie.

9. Extensief onderhouden van gras en bosschages: Aan het beplantingsplan zal eveneens een onderhoudsplan gekoppeld worden.

10. Aanleg bijenwand eventueel in combinatie met verplaatsen van oeverzwaluwwand op een zonnige locatie: Zie punt 4 en 8.

(26)

BIJLAGE III: Overzichtstabel beschermde soorten

Met donkeroranje gekleurde soorten moet tijdens de bouwactiviteiten rekening worden gehouden. Vestiging van lichtoranje gekleurde soorten dient te worden voorkomen.

Soortgroep Beschermde en voor- komende soort in Zeeland

Periode 1-1-2014-

18-3-2019 Groeiplaats, rust en/of verblijf- plaats

Foerageren,

migreren Negatief effect Bron

Zoogdieren Aardmuis Waarneming niet

bekend Mogelijk Mogelijk Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Diverse Vogels (bewoond

nest) Algemene broedvo-

gels Diverse waarne-

mingen Zeker Zeker Waarschijnlijk Waarneming.nl

Amfibieën Alpenwatersalaman-

der Waarneming niet

bekend Nee Nee Nee Diverse

Zoogdieren Bever Waarneming niet

bekend Nee Mogelijk Nee Zoogdiervereniging

Amfibieën Boomkikker Waarneming niet

Zoogdieren Boommarter Waarneming niet

Zoogdieren Bosmuis Waarneming niet

bekend Mogelijk Mogelijk Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Diverse

Amfibieën Bruine kikker Waarneming niet

bekend Mogelijk Mogelijk Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Waarneming.nl

Zoogdieren Bruinvis Waarneming niet

bekend Nee Nee Nee Waarneming.nl

Vogels (nest jaarrond) Buizerd 04-01-19 Nee Zeker Nee Waarneming.nl

Zoogdieren Bultrug Waarneming niet

Zoogdieren Bunzing Waarneming niet

Zoogdieren Damhert Waarneming niet

Zoogdieren Das Waarneming niet

bekend Nee Mogelijk Nee Diverse

(27)

komende soort in

Zeeland 18-3-2019 en/of verblijf-

plaats migreren

Reptielen Dikkopschildpad Waarneming niet

Zoogdieren Dwergmuis Waarneming niet

bekend Mogelijk Mogelijk Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Diverse Zoogdieren Dwergspitsmuis Waarneming niet

Zoogdieren Dwergvinvis Waarneming niet

Zoogdieren Eekhoorn Waarneming niet

Zoogdieren Egel Waarneming niet

Zoogdieren Franjestaart Waarneming niet

bekend Nee Onwaarschijn-

lijk Nee Diverse

Zoogdieren Gestreepte dolfijn Waarneming niet

Ongewervelden Gevlekte witsnuitlibel Waarneming niet

Zoogdieren Gewone baardvleer-

muis Waarneming niet

lijk Nee Diverse

Zoogdieren Gewone bosspitsmuis Waarneming niet

bekend Mogelijk Mogelijk Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Diverse Zoogdieren Gewone dolfijn Waarneming niet

Zoogdieren Gewone dwergvleer-

bekend Onwaarschijnlijk Waarschijnlijk Nee Diverse

Zoogdieren Gewone grootoor-

vleermuis Waarneming niet

lijk Nee Diverse

Amfibieën Gewone pad Waarneming niet

bekend Mogelijk Waarschijnlijk Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Waarneming.nl Zoogdieren Gewone spitsdolfijn Waarneming niet

(28)

Periode 1-1-2014-

Foerageren,

Zoogdieren Gewone vinvis Waarneming niet

Zoogdieren Gewone zeehond Waarneming niet

Vogels (nest jaarrond) Gierzwaluw 17-05-18 Nee Zeker Nee Waarneming.nl

Zoogdieren Griend Niet waargeno-

men Nee Nee Nee Diverse

Zoogdieren Grijze grootoorvleer-

muis Niet waargeno-

men Nee Onwaarschijn-

lijk Nee Diverse

Zoogdieren Grijze zeehond Niet waargeno-

men Nee Nee Nee Waarneming.nl

Amfibieën Groene kikker spec. Niet waargeno-

men Mogelijk Mogelijk Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Waarneming.nl

Vogels (nest jaarrond) Grote gele kwikstaart Niet waargeno-

men Onwaarschijnlijk Mogelijk Nee Waarneming.nl

Ongewervelden Grote Vos Niet waargeno-

men Onwaarschijnlijk Onwaarschijn-

lijk Nee Diverse

Zoogdieren Haas Niet waargeno-

men Onwaarschijnlijk Mogelijk Nee Waarneming.nl

Vogels (nest jaarrond) Havik Niet waargeno-

men Nee Onwaarschijn-

lijk Nee Waarneming.nl

Amfibieën Heikikker Niet waargeno-

Zoogdieren Hermelijn Niet waargeno-

men Mogelijk Mogelijk Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Waarneming.nl

Zoogdieren Hille (Butskop) Niet waargeno-

Vissen Houting Niet waargeno-

Vogels (nest jaarrond) Huismus 09-09-16 Mogelijk Zeker Nee Waarneming.nl

Zoogdieren Huisspitsmuis Waarneming niet

(29)

Amfibieën Kamsalamander Waarneming niet

Reptielen Kemps’ zeeschildpad Waarneming niet

Vogels (nest jaarrond) Kerkuil Waarneming niet

bekend Nee Mogelijk Nee Waarneming.nl

Amfibieën Kleine watersalaman-

der Waarneming niet

bekend Nee Nee Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Diverse

Zoogdieren Konijn Veldbezoek Zeker Zeker Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Waarneming.nl

Zoogdieren Laatvlieger Waarneming niet

bekend Nee Waarschijnlijk Nee Diverse

Reptielen Lederschildpad Waarneming niet

Reptielen Levendbarende hage-

dis Waarneming niet

Amfibieën Meerkikker Waarneming niet

bekend Nee Nee Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Diverse

Zoogdieren Meervleermuis Waarneming niet

Zoogdieren Noordse woelmuis Waarneming niet

bekend Mogelijk Mogelijk Mogelijk Diverse

Zoogdieren Ondergrondse woel-

bekend Onwaarschijnlijk Onwaarschijn-

lijk Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Diverse Vogels (nest jaarrond) Ooievaar Waarneming niet

Zoogdieren Potvis Waarneming niet

Vogels (nest jaarrond) Ransuil Waarneming niet

Zoogdieren Ree Waarneming niet

lijk Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Waarneming.nl

(30)

Periode 1-1-2014-

Foerageren,

Vogels (nest jaarrond) Roek Waarneming niet

bekend Nee Waarschijnlijk Nihil Waarneming.nl

Zoogdieren Rosse vleermuis Waarneming niet

lijk Nee Diverse

Zoogdieren Rosse woelmuis Waarneming niet

Amfibieën Rugstreeppad Waarneming niet

bekend Mogelijk Mogelijk Mogelijk Waarneming.nl

Zoogdieren Ruige dwergvleer-

Vogels (nest jaarrond) Slechtvalk Waarneming niet

bekend Nee Mogelijk Nihil Waarneming.nl

Reptielen Soepschildpad Waarneming niet

Vogels (nest jaarrond) Sperwer Waarneming niet

Zoogdieren Steenmarter Waarneming niet

bekend Onwaarschijnlijk Mogelijk Nee Waarneming.nl

Vissen Steur Waarneming niet

Zoogdieren Tuimelaar Waarneming niet

Zoogdieren Tweekleurige bos-

spitsmuis Waarneming niet

bekend Mogelijk Mogelijk Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Diverse Zoogdieren Tweekleurige vleer-

lijk Nee Diverse

Zoogdieren Veldmuis Waarneming niet

bekend Mogelijk Mogelijk Mogelijk Waarneming.nl

Zoogdieren Veldspitsmuis Waarneming niet

Zoogdieren Vos Veldbezoek Onwaarschijnlijk Zeker Vrijgesteld (ruimtelijke ingreep) Waarneming.nl

(31)

Zoogdieren Waterspitsmuis Waarneming niet

Zoogdieren Watervleermuis Waarneming niet

Zoogdieren Wezel Waarneming niet

Zoogdieren Wild zwijn Waarneming niet

Vogels Wintergasten (vogels) Veldbezoek Nee Zeker Nee Diverse

Zoogdieren Witsnuitdolfijn Waarneming niet

Zoogdieren Woelrat Waarneming niet

Zoogdieren Wolf Waarneming niet

Vogels (nest jaarrond) Zwarte wouw Waarneming niet

Vogels (nest jaarrond) Boomvalk 07-10-14 Nee Waarschijnlijk Nee Diverse

Vogels (nest jaarrond) Steenuil Waarneming niet

Vogels (nest jaarrond) Wespendief Waarneming niet

Vaatplanten Tonghaarmuts Waarneming niet

bekend Onwaarschijnlijk NVT Nee Diverse

Vaatplanten Akkerdoornzaad Waarneming niet

bekend Mogelijk NVT Nee Diverse

Vaatplanten Akkerogentroost Waarneming niet

bekend Nee NVT Nee Diverse

Vaatplanten Bergnachtorchis Waarneming niet

Vaatplanten Blaasvaren Waarneming niet

(32)

Periode 1-1-2014-

Foerageren,

Vaatplanten Bokkenorchis Waarneming niet

Vaatplanten Brede wolfsmelk Waarneming niet

Vaatplanten Dreps Waarneming niet

Vaatplanten Glad biggenkruid Waarneming niet

bekend Mogelijk NVT Nihil Diverse

Vaatplanten Groot spiegelklokje Waarneming niet

Vaatplanten Grote leeuwenklauw Waarneming niet

Vaatplanten Kleine wolfsmelk Waarneming niet

Vaatplanten Kluwenklokje Waarneming niet

Vaatplanten Korensla Waarneming niet

Vaatplanten Muurbloem Waarneming niet

Vaatplanten Naakte lathyrus Waarneming niet

Vaatplanten Naaldenkervel Waarneming niet

Vaatplanten Schubvaren Waarneming niet

Vaatplanten Stijve wolfsmelk Waarneming niet

Vaatplanten Stofzaad Waarneming niet

Vaatplanten Trosgamander Waarneming niet

(33)

Vaatplanten Wilde ridderspoor Waarneming niet