Van Speelbal Teamspeler tot
deel 5
Introductie:
Dit werkboek is ontstaan naar aanleiding van een lessenreeks in samenwerking met docenten en leerlingen van het Metis Montessori te Amsterdam. Naar aanleiding van deze lessen is een aantal onderwerpen gekozen en uitgelicht om mee aan de slag te gaan. De onderwerpen zijn terug te vinden in verschillenden delen van het boek.
Deel 1: Verwachtingen van elkaar
Deel 2: In- en uitsluiten en groepsdruk Deel 3: Van negatief naar positief gedrag Deel 4: Samenwerken
Deel 5: Actief (Wereld)burgerschap
Bij elk deel zijn inhoud en opdrachten ontwikkeld om in de klas samen aan te werken.
De opdrachten en lessen zijn suggesties voor de invulling van mentoruren of lessen burgerschap.
Aan dit project werkten mee:
Evah den Boer - Metis Montessori Marco Matthijsen - EduXprss
Femke van der Ster - Respect Education Foundation
Deel 5. Actief (wereld)Burgerschap
Burgerschap is helemaal hot. “Actief je rol pakken als kritische, betrokken burger”
is de nieuwe trend. Maar wat is burgerschap nu precies? Hoe doe je mee in de maatschappij? En op welke manier wil je aan de maatschappij bijdragen?
Voor de docenten
Het is belangrijk om je te beseffen dat de school een mini-maatschappij kan zijn. Als docent geef je leiding aan een klas, ben je opvoeder en rolmodel. Vandaag de dag wordt er veel gesproken over verantwoordelijk burgerschap en democratie in de klas.
Debatten en discussies moeten kunnen en verschillende normen en waarden moeten naast elkaar kunnen bestaan. Maar hoe democratisch staan we eigenlijk zelf voor de klas? Hoe geven we als school leiding aan deze mini-maatschappij?
Opdracht: Teamsessie Democratisch docentschap
Ga als docententeam (en leidinggevenden) in gesprek over het onderwijsklimaat op jullie school. Breng deze met de volgende opdracht in kaart. Hebben jullie op school echt een democratie, of heerst er eigenlijk een “mond-dicht-en-doen-wat-de-docent zegt-cultuur”?
Bespreek de volgende vragen:
Hebben we op school een democratisch model?
Geven we zelf ook op een democratische manier les?
Willen we dingen veranderen aan onze wijze van lesgeven?
Hoeveel ruimte is er voor leerlingen?
Is deze ruimte op sommige vlakken wel handig?
Wanneer beslissen leerlingen écht mee en wanneer niet?
Hoe gaan we dit realiseren?
Het gaat erom dat je als team gaat inzien wat je communiceert naar buiten: naar ouders, elkaar en naar de leerlingen. En wat je daarvan dan ook daadwerkelijk dóet.
Sessie Met leerlingen
Organiseer ook een sessie met de leerlingenraad.
De nieuwe visie op burgerschapsonderwijs is dat jongeren actieve, betrokken, kritische burgers worden. Hoe kijken de leerlingen daar zelf tegenaan?
Bespreek de volgende punten:
Is er op school ruimte voor eigen inbreng?
Aan welke ruimte hebben de leerlingen behoefte?
Is het belangrijk om een leerlingenraad te hebben, of willen leerlingen tegenwoordig op een andere manier inspraak hebben?
Hoe kun je leerlingen betrekken bij onderwijsontwikkeling?
Wat hebben ze zelf voor ideeën hierover?
Hoe kunnen we dit gaan realiseren?
Les: Burgerschap:
Doe het gewoon!
Een aardig gebaar of hulp krijgen van een vreemde, het is tegenwoordig dan misschien zeldzaam maar het komt gelukkig nog steeds voor. Zo’n moment kan je dag goed maken..
Stap 1: (klassikaal)
De docent geeft een persoonlijk voorbeeld van een moment waarop hij of zij dacht:
“hé, toen deed er iemand spontaan iets voor mij wat ik niet verwachtte” . Weg met de mutsige voorbeelden. Wat er écht gebeurt is is interessant.
Stap 2: (in duo’s)
De leerlingen bedenken een eigen ervaring die ze willen delen. Iedere leerling vertelt:
1- Wat iemand precies deed voor jou?
2- Hoe dat was voor jou, wat vond je daarvan?
Iets aardigs of positiefs voor een ander doen is zo gedaan en kan veel betekenen voor iemand. Maar waarom moet het altijd zo vreselijk TUTTIG!? Het kan toch ook op een manier die wat meer van deze tijd is? Het is tijd om te zeggen: “Doe niet zo moeilijk en doe gewoon ff wat aardigs!”
Stap 3: (klassikaal)
Nu iedere leerling zijn eigen verhaal voor ogen heeft, is het tijd al deze ervaringen met elkaar te delen. Dit gebeurt in de vorm van een Speeddate.
In 30 seconde vertellen beide leerlingen hun verhaal aan de ander. Bedenk zelf hoe je dit met de groep aanpakt. Gebruikt je een binnenkring- buitenkring-vorm of laat je de leerlingen gewoon door elkaar lopen en steeds een nieuwe partner vinden? Wat past bij jouw groep?
CHILL!
De buurman heeft mijn fiets gefixt
Stap 4: (klassikaal)
Bespreek de speeddate-sessie met de volgende vragen:
- Wat vond jij een goed verhaal, geef een voorbeeld.
- Heb je dezelfde verhalen gehoord?
Nu je weer klassikaal de aandacht hebt geef je de instructies voor stap 5.
Geen cash?
Ik betaal het wel even
voor je..
1
2
3 4
45 min
Stap 5: (in tweetallen en later viertallen)
De leerlingen gaan in tweetallen zoveel mogelijk dingen bedenken die je (samen of alleen) voor een ander zou kunnen doen: the sky is the limit!
Schrijf alle ideëen kort op.
Na deze brainstorm voegen de tweetallen zich bij een ander tweetal. In deze viertallen wordt ieder idee aan de Reality- check onderworpen. De leerlingen checken bij elk idee:
- Is het haalbaar?
- Wat heb je ervoor nodig?
- Is het iets dat je ‘gewoon ff doet’?
- Waarom zou je het niet doen?
Bespreek de uitkomsten klassikaal per groepje na.
Stap 6: (in Werkgroepjes) Nu er zoveel ideeën zijn van wat je spontaan voor een ander kunt doen is het tijd voor actie!
De leerlingen gaan in kleine groepen een van de acties ondernemen. Dit hoeft geen actie te zijn die je zelf hebt bedacht. Wat is haalbaar, wat kun je in een middag doen?
De grote van de groepjes hangt af van de actie die je wil doen.
Niet te veel nadenken, niet moeilijk doen, let’s GO! Als docent doe je natuurlijk ook mee! ;)
Optionele stap 6 en 7 voor de tweede middag:
Na het bedenken van al die acties kun je ook echt aan de slag gaan... Doe het gewoon even!
Stap 7: (Klassikaal)
Bespreek wat de leerlingen hebben gedaan:
- Wat heb je voor een ander gedaan?
- Hoe reageerde die persoon?
- Hoe vond jij het om dit te doen?
- En andersom: hebben anderen ook iets voor jou gedaan?
- Wat vond je daarvan?
REALITYCHECK
Post-its zijn bij deze oefening superhandig.
5
6
7
Introductie
De studenten in je klas wonen vaak in dezelfde stad. Maar ben je daar ook geboren? En hoe zit dat eigenlijk met je vader en je opa en zijn vader of moeder? En zijn er dingen die je nog niet weet? Wat deed je over-over-overgrootopa, Oorlogsheld misschien? Ga op onderzoek uit en creëer jullie eigen klasatlas met boeinde verhalen.
Stap 1: (individueel) 1
Wie is er 100% NL? En wie heeft er voorouders uit een ander land?
Ga aan de slag met het familie-werkblad en probeer het zo compleet mogelijk in te vullen. App eventueel je vader, moeder of tante om nog wat gegevens te achterhalen. Als het blad zo goed mogelijk is ingevuld ga je veder met stap 2.
Stap 2: (in Duo’s) 2
Bespreek je werkblad met een klasgenoot die ook al klaar is. Vertel wat je allemaal weet van je eigen voorouders en vertel elkaar het
familie-verhaal.
Stap 3: (klassikaal)
De kans is groot dat niet alle voorouders uit de klas uit de zelfde plaats komen, misschien zelfs niet uit Nederland.
In een klasgesprek gaan we ventariseren hoe ver onze roots reiken. Aan de hand van dit gesprek bepalen we wat voor kaart geschikt is om alles in beeld te bregen. Een wereldkaart, Europa, of misschien toch gewoon de kaart van Nederland met hier en daar wat uitzonderingen.
Deze kaart wordt klassikaal geprojecteerd op het smartbord. Vervolgens noemt elke student één of twee van zijn verste familie op en wordt er een stip op de kaart gezet. Hoe ver zouden we klassikaal komen?
33
Les: Wereldburgerschap - De klasatlas
2x 45 min
Stap 4: (klassikaal)
Als de wereldkaart af is, bespreek je de herkomst van de klas als geheel. Wat valt er nu op? Zijn alle familieleden Nederlands?
En hoeveel landen kunnen we tellen?
Bespreek ook klassikaal de speciale familie verhalen. Vraag de studenten wie er zijn of haar verhaal wil delen. Je kunt ook een verhaal van een klasgenoot vertellen (het verhaal dat je bij stap 2 hebt gehoord) Daag elkaar uit om te delen. Elke familie heeft bijzondere verhalen!
Is jullie groep erg snel klaar??
ga dan door met het bedenken van een familiefilm
4
Optionele opdracht:
Familiefilms
Maak gebruik van het bijzondere verhaal op het werkblad.
In groepjes van vier bespreek je alle vier de verhalen. Bespreek daarna welk verhaal het meest bijzonder, gek, of interessant is en waarom.
Opdracht: Welk verhaal is er zó boeiend dat je er een film van zou kunnen maken? Hoe zou die film heten? Wie speelt de hoofdrol?
Wie zingt de titelsong?
In de groepjes van vier gaan de studenten een filmposter ontwerpen van het gekozen verhaal. Doe dit op grote vellen papier met dikke stiften. De groepjes kunnen daarna hun posters nog presenteren.
Tip: Laat eventueel op het smartbord nog wat afbeeldingen van filmposters zien... succes!
KLASATLAS - FAMILIE-WERKBLAD
IK BEN GEBOREN IN:
---
en mijn oma in...
En mijn opa in...
en mijn moeder in...
en mijn overgrootoma in...
en mijn overgrootopa in...
en mijn vader in...
en mijn opa in...
en mijn oma in...
Familie-verhaal
en mijn overgrootoma in...
en mijn overgrootopa in...
en mijn overgrootoma in...
en mijn overgrootopa in...
en mijn overgrootoma in...
en mijn overgrootopa in...
Elke familie heeft wel een bijzonder verhaal. Schrijf (kort) in dit vak het meest bijzondere verhaal van een
van je familieleden. Dit mogen ook broers, zussen, tantes of ooms zijn... zolang
het maar familie is!
