❶
Notities van observaties
Notities geven weer wat je
observeert. Ze zijn dus niet gebaseerd op interpretaties. Ze focussen op het in kaart brengen van wat er gebeurt en zijn zonder oordeel of
commentaar op waarom dit gebeurt.
❶
Voorbeelden
Turven van het aantal keer dat leerlingen aan het woord zijn
Noteren van de handelingen van de leerlingen
Gesprek letterlijk uitschrijven Al de vragen van de leraar noteren
Alle antwoorden op vragen noteren
…
❷
Documenten/leerlingenwerk
Als documenten, leerlingenwerk en het praktijkonderzoek van de leraar met elkaar verweven worden, dan krijgen deze een diepere betekenis.
Als leraar-onderzoeker selecteer je de documenten die je kan gebruiken om je onderzoek te voeren.
Het systematisch verzamelen van documenten en leerlingenwerk geeft je de gelegenheid om naar de
documenten te kijken en deze systematisch te analyseren.
❷
Voorbeelden
Leerwerkboek: aantal open vragen turven, categoriseren van soorten vragen
(denkniveaus Bloom)
Toetsen: kwaliteit van de antwoorden van leerlingen in een tabel optekenen
Nieuwsbrieven: aan de hand van een kijkwijzer nagaan of deze beantwoorden aan een heldere, zakelijke communicatie
Brieven naar ouders: verschillen in respons op digitale en papieren versie nagaan
Verslagen klassenraad: nagaan welke concrete maatregelen er genomen worden voor leerlingen waarvan de leraren
vertellen dat ze taalzwak zijn
Handleidingen, handboeken: nagaan of de pijlers van taalgericht vakonderwijs hierin systematisch terug te vinden zijn
…
❸
Interview met de leraar
Om een gedetailleerd beeld te krijgen van de lespraktijk is het belangrijk om met leraren in gesprek te gaan.
❸
Voorbeelden
Interview met een talenleraar om te bevragen hoe hij de slaagkansen van taalzwakke leerlingen verhoogt
Interview met praktijkleraar om te peilen naar zijn/haar inzichten in de
geletterdheidseisen van het beroep waartoe opgeleid wordt
Interview met zaakvakleraren om te
achterhalen welke principes van taalgericht vakonderwijs ze bewust/onbewust
toepassen
…
❹
Groepsinterviews met de leerlingen
Groepsinterviews kunnen gebruikt worden als een middel om de opvattingen, meningen, motieven van de leerlingen beter te begrijpen.
❹
Voorbeelden
Interview met leerlingen uit een bso-klas over wat ze zoal lezen
Interview met leerlingen om meer inzicht te krijgen in hoe ze een nieuwe
instructie/werkvorm ervaren
Interview met leerlingen om te achterhalen wat ze op talig vlak graag zouden leren
…
❺
Foto’s of video
Een foto zegt meer dan 1000 duizend woorden. Foto’s nemen is een andere manier om vast te leggen wat er gebeurt in de klas, in de
lerarenkamer, op de speelplaats …
Via een video-opname vat je een actie in de klas over een langere periode. Op die manier kun je info verzamelen, gedrag beter begrijpen, een proces in kaart brengen, de leersituatie bestuderen, enz.
Leraren kunnen via een
video-opname ook zelf hun eigen lespraktijk observeren, nagaan hoe er in de klas met elkaar wordt
omgegaan, het non-verbale gedrag van de leerlingen observeren,
achterhalen of een instructie duidelijk is, de invloed van de omgeving
afleiden.
❺
Voorbeelden
Foto van een lesmoment waarbij de leerlingen interactief werken
Foto van talige ondersteuning die geboden wordt (bv. in de vorm van posters,
tekeningen, schema’s …)
Foto’s van de verschillende groepen die een groepswerk uitvoeren
Foto’s op geregelde tijdstippen (bv. elke vijf minuten) van de leerlingenactiviteit op de speelplaats (looplijnen, kliekjesvorming …)
Video van een moment waarop de leraar instructies geeft voor het lezen van een tekst en hoe de leerlingen daarna aan de slag gaan met die tekst
Video van een groepswerk om de mate van betrokkenheid en activiteit te observeren
Video van een praktijkles om te bekijken hoe de leerlingen de instructies
beluisteren/lezen en omzetten in de praktijk
…
❻
Reflectie via dagboek
Een van de manieren om het denken van leraren en leerlingen te vatten is via een reflectie in een dagboek. De leraren en/of leerlingen reflecteren over de denkstappen die ze voor, tijdens of na een les maakten.
❻
Voorbeelden
Dagboek voor een nieuwe les: de leerling noteert hoe zij staat tegenover het nieuwe lesonderwerp, in welke mate zij zich bekwaam voelt om dit onderwerp aan te vatten, enz.
Dagboek tijdens een les: de leraar
reflecteert kort over de werkvorm/methode die hij toepaste
Dagboek na een les: de leerling reflecteert op het verloop van de les, op hetgeen ze geleerd heeft, op haar zelfvertrouwen …
…
❼ Weblog
Een van de manieren om het denken van leraren en leerlingen te vatten is door het bijhouden van een weblog.
De leraren en/of leerlingen
reflecteren over de denkstappen die ze voor, tijdens of na een les
maakten. Weblogs kan je eenvoudig maken en bijhouden en onmiddellijk online publiceren. Dit geeft collega’s de kans om feedback te geven. Naast tekst, kunnen ook foto’s en filmpjes gepost worden.
❼
Voorbeelden
Weblog met de voorbereiding van een les waarbij de leraar getracht heeft om de taaldoelen te formuleren en gepaste ondersteuning en interactie te voorzien.
Zijn vakcollega’s geven online feedback.
Weblog met quotes van leerlingen over de gegeven les
Weblog met reflecties van de leraar over de taalvaardigheid van de leerlingen
…
❽ Bevragingen
Bevragingen zijn de meest gebruikte vorm voor leraar-onderzoekers. Deze geven de (oud-)leerlingen, ouders, leraren de mogelijkheid om hun ideeën, meningen over wat er gebeurt (lespraktijk, gebruikte
strategieën, interactieve werkvormen
…) te delen.
❽
Voorbeelden
Enquête via Smartschool over de mate van toepassing van de principes van taalgericht vakonderwijs: context, taalsteun en
interactie
GoogleForm over de manier waarop de school communiceert met de ouders
Kahoot! met vragen over de duidelijkheid van de instructie
Bevraging via Facebook aan de oud-leerlingen om na te gaan welke taalvaardigheden ze al goed onder de knie hebben en welke taalvaardigheden ze nog missen (bv. samenvattingen leren maken, structurerend schrijven …)
…
❾
Resultaten van leerlingen
De resultaten van leerlingen kunnen een waardevolle bron van gegevens zijn voor leraar-onderzoekers.
❾
Voorbeelden
Leerwinst van de leerlingen die extra opgevolgd werden op het vlak van
begrijpend lezen in kaart brengen via een taalscreening aan het eind van het
schooljaar
De punten op zaakvakken zoals geschiedenis, godsdienst, economie vergelijken met de resultaten van de taalscreening en/of de resultaten voor Nederlands
Onderzoeken of de resultaten voor het vak Nederlands (of enkele onderdelen ervan) evenredig zijn met de punten voor de taalvakken Engels en Frans
De resultaten van de taalzwakke leerlingen voor de verschillende schooljaren op een curve plaatsen
…
