Dieren en planten bijlage 2 en 4 habitatrichtlijn

(1)

Deel

Dieren en planten

Bijlage 2 en 4 Habitatrichtlijn

Kris Decleer, Anny Anselin, Dirk Bauwens

An Ronse1 & Wouter Van Landuyt

(vaatplanten)

Herman Stieperaere1

(m ossen)

Johan Coeck, David Buysse, Gerlinde Van Thuyne, Claude Belpaire

(vissen)

Eric Stienen, Wouter Courtens, Jan Haelters2 , Francis Kerckhof2

(N o ordze eso orten )

Thomaes Arno

(Vliegend hert)

Geert De Knijf

(lib e lle n )

1 Nationale Plantentuin, Meise 2 Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen, BMM

(2)

Leeswijzer

S O O R T E N G R O E P

B i j l a g e X H a b i t a t r i c h t l i j n

Soortnaam

Soortengroep

De v e rs c h ille n d e so o rte n van de bijla ge 2 en 4 van de H a b ita tric h tlijn zijn on de rve rd e e ld in 5 groepen: planten, w e e kd ie re n en gele edp otig en , vissen en ron db ekken , a m fi bieën en re p tie le n en zoogdieren.

I I

*■

Soortnaam

58 soorten planten en dieren van de bijlage 2 en 4 van de Habi ta tric h tlijn , die in Vlaanderen of het Belgisch deel van de Noordzee voorkom en, w orden in d it deel van het boek be spro ken. Soorten die w erden geselecteerd voldoen aan m instens één van de volgende crite ria :

• S o o rte n van de b ijla g e 2 w a a rv o o r o ffic ie e l Speciale Bescherm ingszones zijn aangewezen;

• Overige bijlage 2-soorten, w aarvan het voorkom en bij ons voldoende is gedocum enteerd;

• Soorten van de bijlage 4, die zijn opgenom en in de bijlage III van het D ecreet N a tu u rb e h o u d (versie 19/07/2002,B.S. 31/08/2002);

• Overige bijlage 4-so orten , waarvan vo o rtp la n tin g of re g e l m atig voorkom en in Vlaanderen of het Belgisch deel van de Noordzee is vastgesteld.

Volgende soo rte n w erden uitgesloten (toestand 2007): • Soorten die als uitgestorven w orden beschouwd;

• Soorten die tengevolge van in tro du ctie buiten hun n a tu u rlijk versp reid in gsa re aa l voorkom en;

• Ongewervelde dieren w aarvan voo rplantin g bij ons (nog) niet is aangetoond;

• A lle w alvisachtigen die sle chts sporadisch in het Belgisch deel van de Noordzee w orden aangetroffen;

• Soorten van de bijlage 5 van de H a b ita trich tlijn .

Voor een overzicht van alle soo rte n van deze categorieën w o rd t verw ezen naar Tabel 2, 3 en 4 in deel I van d it boek.

Voor de w e te nschappelijke naam w o rd t de naam geving van de H a b ita trich tlijn b ijla g e n gevolgd. De volgorde van de soorten binnen elke groep is alfabetisch, volgens de w etenschappelijke naam.

Bijlage Habitatrichtlijn

H ier sta a t aangegeven of de s o o rt is opge no m e n in de bijla g e 2 e n /o f 4 van de H a b ita tric h tlijn .

Kaart Speciale Bescherm ingszones

Voor 23 besproken bijlage 2-so orten zijn Speciale B escherm ingszones (SBZ) aangewezen in V laan deren (B.Vl.Reg. 24/05/2002, B.S. 17/08/2002). Met een rode k le u r w o rd t aangegeven w e lke SBZ voor de betreffende so o rt m o m e n te e l o fficie e l zijn aangew e zen. Voor de im p lica tie s van de rgelijke aanw ijzing w o rd t verw ezen naar deel I van d it boek, w a a r de versch illen de SBZ in Kader 2 ook m et naam w orden vernoem d, sam en m et hun oppervlakte en de reden van de aanw ijzing. Voor 7 actu eel in Vlaanderen voorkom ende bijlage 2-so orten zijn (nog) geen SBZ aangewezen. Ook voor m ariene bijlage 2-so orten zijn in het Belgisch deel van de Noordzee geen SBZ aangew ezen; ze ge nieten w e l een w e tte lijk e bescherm ing in het hele Belgische m ariene gebied (K.B. 21/12/2001, B.S. 14/02/2002).

Voor een correcte in te rp re ta tie van de kaa rtjes dient m et n a dru k gewezen op het volgende:

• Een SBZ b e staat m e e sta l u it v e rs c h ille n d e d e e l gebieden. Het is niet n o o d za ke lijk zo (zelfs e e r d e r u itzo n d e rin g ) dat de be tre ffe n d e s o o rt in e lk de elgebied v o o rk o m t van de SBZ die vo o r die s o o rt is aangewezen.

• Tengevolge van de ve rb e te rd e ken nis van de v e rsp re id in g van so m m ig e so o rte n , zijn e r SBZ w a a r de s o o rt a c tu e e l v o o rk o m t zon de r dat de SBZ s p e c ifie k v o o r de s o o rt is aangew ezen. • De k a a rtje s doen geen u its p ra a k over de g ro o t

te van p o pu latie s.

(3)

Beschri j vi ng

De op vallen dste of m ee st typische ke n m e rk e n van de s o o rt w o rd e n beschreven.

Hab i t a t / Ecologie

In deze p a ra g ra a f w o rd e n be kno pt de biotoo pe isen beschreven van de s o o rt. W aar re le va n t w o rd t h ie rin v e rd e r g e d iffe re n tie e rd , bv. le efge bie de n in w in te r en zom er, om te foe ra ge ren , te s ch u ile n , te rusten , en zovoort. W aar n u ttig w o rd t k o rt ingegaan op m a rk a n t gedrag en voedselkeuze.

V e r s p r ei d i n g

De ve rs p re id in g van de s o o rt in Europa w o rd t vern oe m d, gevolgd d o o r een b e spre king van de s itu a tie in V la an dere n of het B e lg is c h d e e l van de N oordzee.

Ka a r t a ct ue l e v e r s pr e i di ng

De recente ve rs p re id in g vo o r elke s o o rt w o rd t w eergegeven pe r hok van 5x5 km . Voor de V le e rm u ize n is h ie rb ij o n d e r scheid g e m a a kt tussen w in te r - en z o m e rv e rb lijfp la a ts e n . N a arg ela ng de s o o rte n g ro e p de kken de k a a rtje s v e rs c h ille n de pe rio d e s to t heden. De w eergegeven p la n te n v e rs p re id in g om va t de pe rio de van af 1972, vo o r o n ge w erve ld en is d it 1990, vo o r vissen en ron db ekken 1979, re p tie le n en a m fib ie ë n 1995 en zoogdieren 1987. Voor de aa n m a a k van de k a a rt je s van de zoogdieren en re p tie le n /a m fib ie ë n w e rd e n de v e rsp re id in g sg e g e ve n s b e re id w illig te r b e sch ikkin g g e steld do or resp . de Z o o g d ie re n w e rk g ro e p en H yla van N a tu u rp u n t vzw. L ib e lle n g e g e v e n s w e rd e n v e r s tr e k t d o o r de L ib e lle n ve re n ig in g V la an dere n en v e rsp re id in g sg e g e ve n s van sla k k e n d o o r B a rt V ercoutere, F lo ris Verhaeghe, Rose Sablon en Koen Verschoore. De overige gegevens zijn a fk o m s tig van de eigen databa nke n op het INBO.

Rode L i j s tc a t e go r i e V l a a n d e r e n

In deze ru b rie k w o rd t de s ta tu s aangegeven op de be tre ffe n d e Rode L ijs t (s.l.) vo o r V la an dere n (zie lite r a tu u r lijs t a c h te r aan d it boek). W aar de rece nte ken nis d u id e lijk a a ng ee ft dat de o ffic ië le Rode L ijs tc a te g o rie niet m e e r u p -to -d a te is, w o rd t d it aangegeven. De ca te g o rie ë n die w o rd e n g e b ru ik t zijn: U itg estorve n, M et u itste rve n bedreigd, Bedreigd, K w etsbaar, Zeldzaam , A ch te ru itg a a n d en M o m e n te e l niet bedreigd.

B e d r e i g i n g e n

Naast alge m e n e b e dre iging en a ls h a b ita tv e rlie s en v e rs to rin g w o rd e n de m ee st vo o rko m e n d e en vo o r de hand liggende be dre iging en s p e c ifie k vo o r de s o o rt opgesom d. Op lo ka a l niveau kunnen nog andere fa cto re n een ro l spe le n. Het ho eft v e rd e r geen betoog dat ook m on d ia le be dre iging en zoals k lim a a ts v e ra n d e rin g e n (m et gevolgen zoals een afn am e of v e r schu ivin g van het voedselaanbod of een s tijg in g van de zeespiegel) d ire c t of in d ire c t hun e ffecten kunnen hebben.

B e h e e r

Voor alle so o rte n ge ld en u ite ra a rd enkele alge m e n e b e h e e rm a a tre g e le n zoals het behoud of het h e rs te l van de om vang en de k w a lite it van het leefgebied van de hu id ige po p u la tie . M og elijke of vo o r de hand liggende b e s c h e rm in g s - of b e h e e r m a a tre g e le n v o o r de s o o rt w o rd e n aangegeven. In een a a n ta l gevallen kunnen de ve rn o e m d e m a a tre g e le n s le c h ts in d i ca tie f zijn, aangezien de s itu a tie van de s o o rt vaak p e r gebied bekeken m o e t w o rd e n . Voor m e e r g e d e ta ille e rd e in fo rm a tie w o rd t do orve rw eze n na ar de g e sp e cia lise e rd e lite r a tu u r (zie a ch teraa n d it boek).

L i t e r a t u u r

A ch te ra a n in d it boek v o lg t een v e rw ijz in g n a a r de b e la n g rijk s te a c h te rg ro n d lite ra tu u r, verd ee ld over de ve rs c h ille n d e s o o rte n g ro e p e n , w a a rin m e e r in fo rm a tie over een s o o rt kan w o rd e n opgezocht. De re fe re n tie s w e rde n ge se le cte e rd op basis van hun a c tu a lite it, b e sch ikb a a rh e id en releva ntie vo o r V laanderen.

(4)

P L A N T E N

B i j l a g e 2 H a b i t a t r i c h t l i j n

Geel schorpioenmos

(Hamatocaulis vernicosus)

Beschri j vi ng

Geel s c h o rp io e n m o s is een v rij robuust, groen, go ud ge el to t bru in , re g e lm a tig geveerd sla ap m os, w aarvan de s te n g e l to t 15 cm lang w o rd t. De 3 m m gro te b lad eren zijn g e n e rfd en aan de top s ik k e lv o rm ig gebogen. Aan de basis zijn de blad eren ge plooid. M icro scopisch o n d e rzo e k is n o o d za ke lijk om de s o o rt m e t zeke rhe id te o n de rscheide n van andere sla a p m o sse n m e t ha a kvo rm ig gebogen b la d e ren. Aan de b lad basis o n tb re ke n o o rtje s en de s te n g e l he e ft geen bu ite n ste cellaa g m et grote, d o o rzich tig e c e l len, noch ce n tra le stre n g (te zien op een coupe). Het m os v e rm e e rd e rt zich v e g e ta tie f m e t be hu lp van losbre kend e ta kje s; sp o re n k a p s e ls zijn in V la an dere n n ie t gevonden.

De s o o rt is aan te tre ffe n in m osku ssen s in basen rijke (m a a r niet k a lk rijk e ), s tik s to fa rm e en natte d e pre ssies in b la u w g ra sla n d e n en vo e d se la rm e D o tte rb lo e m h o o ila n d e n (ha bita ttype 6410) en in kw elvenen (cf. h a b ita ttyp e 7140).

Geel s c h o rp io e n m o s is in V la an dere n bekend van 7 lo ca ties, alle in de A n tw e rp s e Kem pen. Van d rie plaa tse n is hij alle e n bekend van vó ó r 1900 en van tw ee plaa tse n allee n van vó ó r 1950. S le ch ts op één plaats, in O elegem , is de s o o rt na zijn o n td e kkin g in 1904 nog re ce n t te ru g g e v o n den. De vele v e rm e ld in g e n in de lite r a tu u r vo o r het T o rfb ro e k in K am p en ho ut be ru ste n alle op foutieve d e te r m in a tie s (v e rw a rrin g m e t Groen sch o rp io e n m o s).

Rode L i j s t c a t e g or i e V l a a n d e r e n

N iet gekend (w e llic h t m e t u its te rv e n bedreigd)

Bed r e i g i n g en

H o ofdoorzaak van de a ch te ru itg a n g is de o n tg in n in g , o n t w a te rin g , v e rm e s tin g en ve rb o ssin g van venen en m o e rassen m e t b a se n rijke kw e l.

B e h e e r

(5)

P L A N T E N

B i j l a g e 2 H a b i t a t r i c h t l i j n

Kruipend moerasscherm

(A p iu m re p e n s )

Beschri j vi ng

K ruipe nd m o e ra s s c h e rm is een 5 to t 25 cm hoge, o v e rb lij vende p la n t van de S c h e rm b lo e m ig e n fa m ilie . Typisch is de dunne, k ru ip e n d e ste n g e l die op de knopen w o r te lt en b la deren d ra ag t. De b lad eren zijn e n ke l geveerd en o n g e lijk gezaagd. De bloei v a lt in de pe rio de ju n i-o k to b e r. De s te len van de w itte b lo e m s c h e rm e n o n ts p rin g e n tegen het g ro n d o p p e rvla k.

Habi t at / Ecologie

K ruipe nd m o e ra s s c h e rm is een p io n ie rp la n t van open of tage ve g e ta tie s op (pe riod ie k) natte, m atig v o e d se lrijke gronden. Die open plekken kunnen o n tsta a n d o o r re g e l m atig e o v e rs tro m in g van g ra sla n d e n of d o o r begrazing en v e rtra p p e lin g van de veg etatie . De s o o rt is gebonden aan natte, exte n sie f begraasde w e ila n d e n m e t open plekke n in de ve g etatie . In V laanderen lig t de g ro o tste g ro e ip la a ts in een op en ba ar park, w a a r de s o o rt in de fre q u e n t en k o rt gem aaide, natte gazons v o o rk o m t. Aan de ku st k o m t ze vo o r aan de rand van (d rin k)p o e le n in d u in va lle ie n (h a b i tattyp e 2190).

nog één v in d p la a ts nabij H e rk -d e -S ta d (Vroente). In 2006 w e rd een nieuw e k u s tp o p u la tie a a n g e tro ffe n in G roen en d ijk (N ie u w p o o rt). Oude v in d p la a tse n zijn gekend van de D e m ervalle i, de k u s tp o ld e rs en het M e e tjesland se k re - kengebied.

Rode L i j s t c a t e g o r i e V l a a n d e r e n

M et u itste rve n bedreigd

De vo o rn a a m ste be dre iging en zijn o ve rbe m esting , v e rru i- ging d o o r het w e g va lle n van b e g ra zin g s- of m a a ib e h e e r en het w e g va lle n van la n g d u rig e w in te ro v e rs tro m in g e n .

B e h e er

Op de restere nd e g ro e ip la a tse n d ie n t het be he er zich vo o ra t te ric h te n op behoud of h e rs te l van de hydrologie en een extensieve bew eiding of in te n s ie f m aaibeheer. D oor in de om geving nieuw e poelen aan te leggen m e t zee r g e le i d e lijk he lle n d e oevers, kan de s o o rt lo ka a l u itb re id e n .

Ve r s p r ei d i n g

In V la an dere n is K ruipe nd m o e ra s s c h e rm een u ite rs t z e ld z a m e s o o rt. A c tu e e l zijn nog zes g ro e ip la a ts e n gekend. Drie v in d p la a tse n s itu e re n zich in de d u in g e b ie den van de W e stku st (H o utsae gerd uinen , H annecartbos, O ostvoorduinen). De gro o tste p o p u la tie van V laanderen bevindt zich in het M echelse V rijb ro e k p a rk . V erd er is e r

(6)

P L A N T E N

B i j l a g e 2 H a b i t a t r i c h t l i j n

Groenknolorchis

(H p a ris lo e s e lii)

Beschri j vi ng

De G ro e n kn o lo rch is (vroe ge r ook S tu rm ia genoem d) is een 6 to t 20 cm hoge, zee r on op vallen de orch id ee m e t 4 to t 8 gro en gele bloem en. De sten gelvoe t is v e rd ik t to t een bovengrondse, groene knol, die o m h u ld w o rd t d o o r de voet van één pa ar glanzend groene b lad eren . De b lo e itijd v a lt in de pe rio de ju n i- ju li.

De G ro e n kn o lo rch is is een s o o rt van voch tige du in va lle ie n (ha bita ttype 2190), trilv e n e n (ha bita ttype 7140) en a lk a li sche la ag veen m oe rassen (ha bita ttype 7230). Ze s ta a t op plekke n die gedu rend e het gehele ja a r zee r nat zijn en o n d e r invloed staan van b a s e n rijk g ro nd w ater. De s o o rt k o m t m e e s ta l vo o r in p io n ie rs itu a tie s m e t g e rin g e bodem - b e de kking (du in valleie n) of in dikke m o sta p ijte n (trilve en en a lk a lis c h laagveen).

In V la an dere n is G ro e n kn o lo rch is een u ite rs t zeldzam e so o rt, m ede o m w ille van de zeldza am he id van het h a b ita t type w a a rin de s o o rt v o o rk o m t. In het begin van de 20ste ee uw w a re n nog v e rs c h ille n d e vin d p la a tse n gekend aan de O ost- en W estku st en v e rsp re id in A n tw e rp e n , L im b u rg en V la a m s -B ra b a n t. De enige overgebleven vin d p la a ts is m o m e n te e l gelegen te M ol.

Rode L i j s t c a t e g or i e V l a a n d e r e n

M et u itste rve n bedreigd

De a c h te ru itg a n g van de s o o rt is vo o ra l te w ijte n aan het v e rn ie tig e n van de g ro e ip la a ts e n , v e rs to rin g van het g ro n d w a te rre g im e , verd rog ing , v e rm e s tin g en het d ic h t gro eien van de g ro e ip la a tse n d o o r g e b re k aan beheer.

B e h e e r

(7)

P L A N T E N

B i j l a g e 2 H a b i t a t r i c h t l i j n

Drijvende waterweegbree

(Luronium natans)

Beschri j vi ng

D rijvende w a te rw e e g b re e is een te n g e r w a te r- en oever- pta ntje m et drijven de , e llip tis c h e , 1 to t 3 cm gro te b la a d je s en on dergedoken, lijn v o rm ig e blad eren van ongeveer 0,5 cm breed. De bloe m en hebben 3 w itte kroo nb lad en m e t een ge el c e n tru m en hebben een d ia m e te r van o n g e ve e r 2 cm . Ze d rijve n op het w a te r en bloeien in de p e rio de ju n i-o k to b e r. De d o p v ru c h tje s rijp e n o n d e r w ater. De zaden kunnen in de bodem tie n ta lle n ja re n hun k ie m - k ra c h t behouden. De p la n t kan zich ook v e g e ta tie f u itb re i den d o o r de v o rm in g van u itlo p e rs .

De plan t groeit in strom en d of stilstaa nd w a te r, zoals vijvers, sloten en plassen en op de kortston dig droogvallende oevers daarvan. Het is een typische s o o rt van w a te ren m et pion ier- vegetaties van de O everkruidklasse (habitattypes 3110 en 3120). Het w a te r is helder, vaak vrij voedselarm to t m atig voedselrijk, zuu r to t lic h t basisch en m et zeer lage fosfaat- en nitra atge ha ltes. De plan t ve rd w ijn t van zodra te veel con c u rre n tie m et andere planten optreedt. In voedselarm e om standigheden, w a arb ij e r niet te veel ophoping van org a nisch m a te ria a l op de bodem plaats vindt, kan de so o rt la ng durig stand houden. In voe dse lrijkere om geving is de so o rt m eestal gebonden aan situ a tie s m et ijz e rrijk kw e lw a te r of andere m ilieu om stan dig he de n die de successie naar vege tatie s m et m e e r com petitieve soo rte n vertragen.

In V la an dere n kw a m D rijvende w a te rw e e g b re e v ro e g e r op een g ro o t a a n ta l plaa tse n ve rsp re id over de hele Kem pen

voor, m e t de D e m er en B e n e d e n -D ijle als zuidgrens. D a arn aast w a re n e r geïsoleerde p o p u la tie s in de Vlaam se Z a n d stre e k. V e rsch ille n d e vin d p la a tse n zijn o n d e rtu sse n verd w e n e n ; de la a ts t gekende p o p u la tie in de V laam se Z a n d stre e k (K raenepoel) d a te e rt van 1984.

K w e tsb a a r

De a ch te ru itg a n g van de s o o rt is v o o ra l te w ijte n aan e u tro fië rin g of ve rz u rin g van het w a te r, h a b ita tv e rn ie ti- ging en v e rlie s van h a b ita td yn a m ie k. Ook invasieve s o o r ten kun ne n lo k a a l een ro l spelen.

B e h e er

Op de resterende groeiplaatsen dient het beheer zich voo ral te rich te n op het behoud of verbeteren van de w a te rk w a lite it en het vertrag en van de successie naar vegetatietypes die de so o rt w egco ncurre ren . W ind w erking op het w a te r is bevor d e rlijk om accu m ulatie van organisch m a te ria a l op de w a te rbo dem tegen te gaan. V erm its ook beschaduwing en bladval in het w a te r ongunstig zijn, kan het nodig zijn om oeverzones v rij te houden van dichte boom - en s tru ik b e - groeiing. Visbepotingen zijn ongewenst. Indien op oude groeiplaatsen nog een zaadvoorraad aanwezig is, kan de so o rt zich eventueel opnieuw vestigen w a n n e e r het h a b ita t type he rste ld w o rdt.

(8)

W E E K D I E R E N EN GELEED PO T I G E N

B i j l a g e 2 en 4 H a b i t a t r i c h t l i j n

Platte schijfhoren

(A n is u s v o rtic u lu s

)

Beschri j vi ng

De P la tte s c h ijfh o re n is een s c h ijfv o rm ig e w a te rs la k van ca. 6 m m d ia m e te r en 1 m m d ikte . Het s la k k e n h u is je is m a t b ru in en s p ira a lv o rm ig opgew onden m e t in to ta a l zo'n 5,5 w in d in g e n die g e le id e lijk in g ro o tte to e nem e n. De m on do pen in g n e e m t s le c h ts 1/5 van de d ia m e te r in beslag en is d u id e lijk b re d e r dan hoog. De la a tste w in d in g he eft een d u id e lijk e kie l. In te g e n s te llin g to t de algem ene, s te rk ge lijke n d e , m a a r g ro te re (tot 13 m m ) D ra a ik o lk s c h ijf- h o re n s la k ( A n is u s v o r t e x ) , is de k ie l e c h te r gelegen te r hoogte van of net boven het m idden van de w in d in g . De v o rm van de m on do pen in g en de d u id e lijk e k ie l s lu ite n v e rw a rrin g u it m et nog 2 andere z u ste rso o rte n , die to t 9 m m d ia m e te r g ro o t w o rde n ( A n is u s l e u c o s t o m a en

A . s p i r o r b i s ) .

Dit sla k je le e ft in n ie t ve ro n tre in ig d , s tils ta a n d to t la n g zaam stro m e n d , zoet, e u tro o f w a te r m et een rijke , o n d e r gedoken ve g e ta tie (cf. h a b ita ttyp e 3150). Dit kunnen zow el plassen als slo te n of va a rte n zijn. W aters m e t een dichte, drijve n d e w a te rp la n te n v e g e ta tie zijn m in d e r g e sch ikt. De sla k k e n leven in de veg etatie of zweven aan het w a te ro p pe rvla k, w a a r ze zich voeden m et algen of a n d e r p la n ta a r dig m a te ria a l.

De P la tte s c h ijfh o re n is een s o o rt m e t een M id de n- en O ost-E uropese v e rs p re id in g . De s la k w e rd vo o r het e e rst in V la an dere n aa n g e tro ffe n in 1986 te Z o ld e r (Lim burg), to t vo o r k o rt de enige bekende v in d p la a ts. Recent zijn levende exe m p la re n of verse h u isje s van de s o o rt ook in k le in e a a n ta lle n a a n g e tro ffe n in de Ijz e r v a lle i te D ik s m u id e (H o u te n s lu is v a a rt, K a s te e lv ijv e r B la n k a a rt, R ingka na al S pa arb ekke n), de M o e rva a rt (D esteldonk) en (aangevoerde exe m plaren ?) in de Schelde te Doel. G erich t o n d e rzo e k kan w e llic h t nog bijko m e n d e v in d p la a tse n in V la an dere n opleveren. N a ar ve rw a c h tin g zijn de p o ld e rs

en de gro te riv ie rv a lle ie n (o.a. Leie, Schelde, Rupel) k a n s rijk e gebieden om de s o o rt aan te tre ffe n . E ld ers v e rd ie nen p e rm a n e n te , v e g e ta tie rijk e w a te rs de a a n d a ch t. N a zicht van m u s e u m c o lle c tie s b ra c h t alvast ook nog oude vin d p la a tse n aan het lic h t la n g s de Zenne en in Eksaarde, A d in ke rke , O ostdu inke rke en B e rla re Broek.

N iet gekend (ve rm o e d e lijk zee r zeldzaam of bedreigd)

Dit sla k je he eft vo o ra l te leiden van n u trië n te n a a n rijk in g , w a a rd o o r on de rgedoken w a te rp la n te n v e rd w ijn e n of het w a te ro p p e rv la k m e t een laag k ro o s w o rd t a fg e d e k t. F requente v e g e ta tie - en s lib ru im in g e n in w a te rlo p e n zijn o n gu nstig en kunnen, in co m b in a tie m e t ve rm e s tin g , u it e in d e lijk ne fast zijn v o o r de po p u la tie . Ook tijd e lijk e u it d ro ging van het h a b ita t le id t to t het v e rd w ijn e n van de so o rt. A lle ve rn o e m d e be dre iging en kun ne n c u m u la tie f op tre de n bij la n d b o u w in te n s iv e rin g in va lle ig e b ie d e n . In het B la n ka a rtg e b ie d v o rm t de in tensieve la n d b o u w in de bo ven stro om se gebieden een k n e lp u n t vo o r de w a te rk w a lite it in de va lle i.

Be h e e r

(9)

W E E K D I E R E N EN GELEED P O T I G E N

B i j l a g e 2 H a b i t a t r i c h t l i j n

Nauwe korfslak

(V e r tig o a n g u s tio r)

Beschri j vi ng

De Nauwe k o rfs la k is een zee r kle in la n d s la k je (hoogte 1,5 to t 2 m m ) m e t een (b ije n )k o rfv o rm ig h u isje dat v ijf lin k s gew onden om gangen heeft. De tw ee v o o rla a ts te o m g a n gen zijn d u id e lijk ra d ia a l ge stre ep t, te r w ijl de la atste om gang een w a t m in d e r kra c h tig e s c u lp tu u r heeft. In de m ond bevinden zich 4 to t 5 tanden. De k le u r van de sch e lp v a rie e rt van ro o d b ru in to t bru in .

Dit slakje is in W est-Europa vooral bekend van vochtige, kalk- rijke duinvalleien (habitattype 2190) m et een v o o rke u r voor de overgangszone van nat naar droog. De so o rt leeft in onze duinen in a lle rle i vochtige m icrohabitats, goed beschut tegen uitdroging, in diverse m ogelijke vegetatietypes. De grootste aantallen lijken te w orden gevonden in de overgangszones tussen bos en s tru w e e l naar m e e r open vegetaties. De Nauwe k o rfsla k leeft e r op de bodem tussen stro o ise l en mos, onder bladrozetten, dood hout en schors. Het goed v e r teerbare stro o ise l van populierachtigen en voo ral abeel b lijk t in de duinen een gegeerd habitat. De so o rt lijk t ook te p ro fi teren van het a ch terla te n van takkenhopen en houtstapels en zelfs van het g e b ru ik van hakselhou t bij de aanleg van paden. Volledige beschaduwing lijk t te w orden verm eden. In het binnenland kan de so o rt in ka lk rijk e m ilie u s in v e rg e lijk bare g ra diëntsitua ties aangetroffen worden.

U it re ce n t ve rs p re id in g s o n d e rz o e k b lijk t dat de Nauwe k o rfs la k lo k a a l in gro te a a n ta lle n kan w o rd e n a a n g e tro f fen in de diverse du in geb ie den aan de W e stku st (o.a. W esthoek, O osthoekduinen, H o utsae gh erdu in en, N o ord - d u in e n , S im lid u in e n , S c h ip g a td u in e n , H a n n e c a rtb o s , Calm eynbos, K ra ke e ld u in e n ). Z e lfs in de re la tie f o n tk a lk - te C abourduinen kan de s o o rt stand houden in de h u m u s laag o n d e r lo o fh o u t. Aan de M id d e n ku st is het s la kje re c e n t a a n g e tro ffe n in de P a e ls te e n p a n n e , K ijk u it, Z andpanne en W arandeduinen.

In het bin n e n la n d kw a m de s o o rt in het verle d e n v o o r in de ka lk m o e ra s s e n in het B ru sse lse . Recent is één nieuw e p o p u la tie g e m e ld n a b ij de b ro n n e n van de Dem er. B ijko m e n d e v in d p la a tse n zijn, m its g e ric h t zoe kw e rk, m o g e lijk te v e rw a ch te n in de O ostkustdu ine n en in de k a lk - rijk e m oe rasse n (en bossen) in de le e m stre e k.

M et u itste rve n bedreigd (m et de hu id ige ken nis e e rd e r ca te g o rie zeldzaam )

Dit kle in e sla k je is w e in ig m o b ie l. Het g e rin g e k o lo n is a tie - ve rm o g e n m a a kt het kw e ts b a a r vo o r v e rs n ip p e rin g of d e g ra d a tie van z ijn le e fp la a ts , bv. d o o r v e rd ro g in g . G rootsch alige n a tu u ro n tw ik k e lin g s w e rk e n w a a rb ij d u in v a lle ie n d o o r afp lag ge n of o n ts tru w e lin g w o rd e n he rste ld , kun ne n on g e w ild re lic tp o p u la tie s v e rn ie tig e n .

B e h e e r

De s o o rt is gebaat m e t het behoud of h e rs te l van v o ld o e n de voch tige h a b ita ts. Dit kunnen e n e rzijd s voch tige d u in v a lle ie n zijn, m a a r vo o ra l o ve rg a n g s m ilie u s in natte to t voch tige d u in b io to p e n tusse n open of ha lfopen ve g etatie s en d u in s tru w e e l en du inbos. Positieve m a a tre g e le n in deze m ilie u s zijn het to e la te n van lo ka le op hoping van s tro o is e l en a lle rle i a n d e r org an isch m a te ria a l.

(10)

W E E K D I E R E N EN GELEED P O T I G E N

B i j l a g e 2 H a b i t a t r i c h t l i j n

eggekor fslak

(V e r tig o m o u lin s ia n a )

Beschri j vi ng

De Z e g g e ko rfsla k is een kleine la n d sla k (hoogte 2,4-2,8 m m ) m et een (bijen )korfvorm ig huisje dat 4 tot 5 rech tsg e- w onden, fijn rad ia al gestreepte om gangen heeft. Zeer ke n m erke nd is het fe it dat de laatste om gang re la tie f bre de r is dan de voorgaande. In de re la tie f grote m ond bevinden zich 4 tot 5 tanden. De k le u r van de sche lp is lic h t- to t d o n k e r bruin. Binnen de ko rfsla kke n is d it de grootste soo rt.

Dit sla kje is gebonden aan zeer natte, ee rde r ka lkrijke , m esotrofe to t eutrofe m oerasbiotopen, zoals open Elzen- broekbos m et rijke ondergroei (habitattype 91E0) en grote zeggenvegetaties. De standplaatsen kennen doorgaans een (grond)w aterstand boven het m aaiveld vanaf het najaar. In de zom e r kan het g ro nd w ater to t ca. 0,5 m e te r on de r het m aa i veld wegzakken. W interse overstrom ingen kunnen voo rko men. De so o rt leeft niet in direct contact m et het w ater, m aar k ru ip t in de vegetatie boven het w a teroppervlak. Op de ste n gels van zegges, rie t en andere ru ig te kru id e n is ze dan g e m a kke lijk w aarneem baar. De sla k leeft e r van s c h im m e ls op de m oerasplanten. De sla kken pop ulatie is zelden v e r spreid over grote oppervlakten (gem iddeld 0,2 ha).

In V la an dere n k o m t de Z e g g e k o rfs la k v o o ra l vo o r in de duinen, p o ld e rs en le e m stre e k. In de du in en en p o ld e rs zijn rece nt p o p u la tie s g e m e ld u it het H annecartbos, de S in t-E lo o is k re e k en Rode Geul. Iets oudere w a a rn e m in gen zijn ook gedaan in de S ta d sw a lle n van D am m e en op de overgang n a a r de za n d stre e k in de Vallei van de Z uid le ie (O ostkam p). Deze p o p u la tie s zijn in recente tijd e n e c h te r niet m e e r aangetoond. In de L e e m s tre e k k o m t de s o o rt v o o r in bijna alle b e ekva lle ie n: de m id d e n lo o p van de D e nd er en van de Dijle, de bovenloop van de Dem er, de Laan en H e rk/M o m b e e k. V erspreid zijn e r nog w a a rn e m in ge n in het bekken van de Zenne en Dender, bv. la n g s heen de K e ste rb e e k en de v e rs c h ille n d e M olenbeken. Er

is één geïsoleerde p o p u la tie in de Kem pen (Lozerheide) aanw ezig, w a a r d o o r de aanvoer van k a lk r ijk (M aa s)w ate r een p o p u la tie kan stand houden in een in p rin cip e v ija n d i ge (zure) stre e k.

M et u its te rv e n bedreigd (m et de hu id ige ken nis e e rd e r cate g o rie zeldzaam )

Dit s la k je he e ft v o o ra l te leiden van verd ro g in g , o n tg in n in g en de m pen van m oe rasg ebied en en a a ntastin g van brede natte oeverzones la ng s w a te rlo p e n . Bij w a te rp e ile n die v rijw e l p e rm a n e n t boven het m aaiveld reiken zal de ve g e ta tie op de s ta n d p la a ts w ijzig e n en v e rd w ijn t de sla k.

Be h e e r

(11)

W E E K D I E R E N EN GELEED P O T I G E N

B i j l a g e 2 en 4 H a b i t a t r i c h t l i j n

Gevlekte witsnuitlibel

(Leucorrhinia pectoralis)

Beschri j vi ng

De Gevlekte w its n u itlib e l is een fo rs gebouw de w its n u it li bel van ca. 3,5 cm groot, m e t grote, brede rode vle kke n op een z w a rt a c h te rlijf en w it g e kle u rd voo rho ofd. M annetjes hebben een o n m iske n b a re gele vle k op het zevende ach- te rlijfs e g m e n t. Bij w ijfje s zijn de grote, brede vle kken o ra n je g e e l i.p.v. rood. Die vle kke n zijn vee l g ro te r dan bij de w ijfje s van de andere w its n u itlib e lle n .

In V laanderen is deze lib e l van h a lf m ei to t h a lf ju li te v in den aan m e so tro fe to t lic h t e u tro fe plassen, laagveen- m oe rasse n en v o e d s e lrijk e heidevennen (cf. ha b ita ttyp e n 3140, 3150). Het w a te r is m e e s ta l v rij h e ld er, ondiep en d o o r o m rin g e n d s tru w e e l of bos be schu t gelegen. De oe vervegetatie is stee ds goed o n tw ik k e ld en b e staat uit o n d e rm e e r R iet, Grote of K le in e lisdod de en ze g g e n so o r ten. De hoeveelheid drijve n d e w a te rp la n te n is b e p e rkt. De e itje s w o rd e n d o o r het w ijfje afgezet op het w a te ro p p e r vla k. De la rven leven ge durende tw ee ja a r tusse n w a te r p lan te n of op de w a te rb o d e m .

Tot vo o r k o rt w e rd gevreesd d a t deze s o o rt u itg e sto rve n w a s in V la an dere n. S inds 2000 zijn e c h te r o p n ie u w w a a r n e m in g e n in z e e r k le in e a a n ta lle n b e ken d u it de A n tw e rp s e en L im b u rg se Kem pen: de K a lm th o u ts e Heide, een ven te H e ren ta ls, het T u rn h o u ts vennengebied, Den D iel en het B u ite n g o o r te Mol, de Vallei van de Z iepbeek te Lanaken, de M echelse Heide te M aa sm ech ele n en het

Turfven te O pglabbeek. B uiten de K em pen is e r nog een rece nte w a a rn e m in g u it B orn em . R eproducerende po pu la tie s w e rd e n e c h te r nog n ie t m e t zeke rhe id va stg e ste ld . Oude w a a rn e m in g e n zijn bekend van la ag veen plassen in de S ch e ld e va lle i in O ost-V laanderen.

M e t u itste rve n bedreigd

De s o o rt k o m t in heel W est-E u ro p a s le c h ts v rij lo ka a l v o o r en bijna stee ds in (ze e r) lage aa n ta lle n . De ju is te oorzaken van a c h te ru itg a n g en be dre iging zijn n ie t bekend, m a a r v e rm o e d e lijk s p e e lt een c o m b in a tie van v e rm e stin g , v e r z u rin g en uitze tte n van vis een b e la n g rijk e rol. Dit le id t to t een da lin g van de w a te rk w a lite it en to t het lo k a a l v e rd w ij nen van de s o o rt. De dagactieve la rven zijn gevoelig voo r visp re d a tie . Z ow e l een v o lle d ig e ve rla n d in g van het open w a te r a ls het niet la te n op tre d e n van n a tu u rlijk e v e rla n - ding sproce ssen kan lo ka a l ook een ro l ge speeld hebben bij het v e rd w ijn e n van p o pu latie s.

B e h e e r

Een goede w a te rk w a lite it is c ru cia a l. Het exte rn behe er d ie n t g e ric h t op het w e re n van e u tro fië rin g d o o r la n d bo uw - of rio o lw a te r e n /o f o v e rs tro m in g m e t zee r v o e d s e l r ijk w ater. Ook een n a tu u rlijk e visstan d w a a rb ij bepoting m e t vis a ch te rw e g e b lijft, is van g ro o t belang vo o r deze s o o rt. Een m o g e lijk e m a a tre g e l om ve rz u rin g van he id e vennen te b e strijd e n , is het h e rs te l van de aa nvoer van ge b u ffe rd g ro n d w a te r, d o o r in na bijge le gen in filtra tie g e - bieden o n tw a te rin g tegen te gaan en in filtra tie te be vorde ren (bv. d o o r kappen van naaldho utbo s). Open w a te r in v o lle d ig v e rla n d e la ag veen plassen en m atig vo e d s e lrijk e heidevennen kan w o rde n h e rs te ld d o o r vo o rzich tig e , in de tijd gefaseerde ru im in g .

(12)

W E E K D I E R E N EN GELEED PO T I G E N

B i j l a g e 4 H a b i t a t r i c h t l i j n

Riier rombout

(G o m p h u s fla v ip e s )

Beschri j vi ng

De R iv ie rro m b o u t is een op vallend g e e l-z w a rt ge kle urde lib e l van ca. 5 cm gro ot. K a ra k te ris tie k bij ro m b o u te n zijn de ogen die e lk a a r bovenaan de kop niet raken. De vo rm van de zw a rte te ke n in g op h e t gele b o rs ts tu k en de vo rm van het a c h te rlijf la te n een on de rsch e id m e t andere ro m bouten toe. Volw assen die re n p a tro u ille re n m e e sta l boven de ru ig e re oe vervegetatie of boven het m idden van de rivier.

De R iv ie rro m b o u t is een typisch e b e w o n e r van de b e n e d e n - en m id d e n lo o p van brede rivie re n m e t g ro fk o rre lig e zan d- of g rin d s tra n d e n en in m in d e re m ate ook g e lijk a a r dige kle in e re riv ie re n en gro te beken (cf. habitattype 3260). De la rven leven in of op de zandbodem w a a r ze op a lle rle i o n ge w erve ld e dieren ja ge n. De v o o rk e u r gaat na ar tra a g s tro m e n d e to t bijna s tils ta a n d e delen van de rivie r, die te vinden zijn nabij zandbanken en in de zijgeu le n. De la rven s lu ip e n u it op vla kke zan d stra n d je s. De v lie g tijd v a lt in de pe rio de begin ju n i to t oktober.

De s o o rt he eft een zeer ru im ve rsp re id in g sg e b ie d dat gaat van M id d e n - en O o s t-E u ro p a to t O o s t-S ib e rië . De R iv ie rro m b o u t w e rd vo o r het e e rs t in V la an dere n w a a rg e nom en tijd e n s de zo m e r van 2000 la n g s de G rensm aas

(Vucht, M aasm echelen). S e d e rtd ie n w e rd de s o o rt re g e l m atig op v e rs c h ille n d e plaa tse n la ng s de G rensm aas w a a rg e n o m e n . Individuele exe m p la re n w e rde n rece nt ook w a a rg e n o m e n te Geel (2002) en H e re n ta ls (2004).

O nvoldoende gekend (ve rm o e d e lijk m in s te n s zeldzaam )

Een sle ch te w a te rk w a lite it en het v e rlie s van s tru c tu u rd i- v e rs ite it en n a tu u rlijk e dyn a m ie k van riv ie re n d o o r a lle rle i m e n s e lijk e in gre pen vo rm e n de b e la n g rijk s te b e d re ig in gen.

Be h e e r

(13)

W E E K D I E R E N EN GELEED PO T I G E N

B i j l a g e 2 H a b i t a t r i c h t l i j n

Vliegend hert

(L u can u s cervu s)

Beschri j vi ng

Het Vliegend h e rt is de gro o tste in he em se ke ve rso o rt in V la an dere n. De naam v e rw ijs t n a a r de bovenkaken van de m a n n e tje s die u itz o n d e rlijk g ro o t zijn en de v o rm hebben van een h e rte n g e w e i. H ierm ee w o rd t m e t andere m a n n e tje s g e d u e lle e rd om de g u n st van de w ijfje s . Deze la atste hebben n o rm a a l o n tw ik k e ld e kaken. De m a n n e tje s b e re i ken een lengte van 4 to t 8 cm ; de w ijfje s w o rd e n 3 to t 6 cm gro ot. De volw assen kevers hebben d o o r hun g e w ich t s le c h ts een b e p e rk t vlie g ve rm o g e n en kunnen van eind m ei to t begin a u g u stu s w o rd e n w a arg eno m en , m a a r leven h o o g u it een m aand.

Het Vliegend h e rt is gebonden aan open, oude eikenbossen m et dikke, dode en afstervende bom en (cf. o.a. habitattypen 9110, 9120, 9160, 9190). De larven, die to t 10 cm groot w o r den, leven gedurende m instens 5 ja a r in ve rm o lm d loofhout. Om dat het hout de ju iste vochtigheid m oet hebben kom t en kel hout dat on de r de grond zit of m et de grond in contact is, in aa nm e rking . Om de eieren af te zetten, g ra aft de vro u w e lijke kever een ondergrondse gang to t tegen de v e rm o lm de eiken w ortels. De bom en worden door de zon opgew arm d en zijn bij v o o rke u r naar het zuiden geëxposeerd. Ook oude bom en in parken en aan bosranden, holle wegen, ho u tka n ten en hoogstam boom gaarden zijn geschikte broedplaatsen en kunnen voo r een lokale populatie als refug iu m fungeren. In het hout m oeten de ju is te sc h im m e ls aanwezig zijn, w a t m aa kt dat de boom op n a tu u rlijke w ijze m oet kunnen s te r ven. S tom pen van om gezaagde bom en kom en doorgaans niet in aa nm e rking om d at h ie r deze sc h im m e ls ontbreken.

Oude eikenhakhoutstoven zijn w e l zeer geschikt op v o o r w aarde dat e r ondergrondse, v e rm o lm d e delen aanwezig zijn. De volwassen kevers leven van boom sappen, die ze m et hun korte tong opzuigen. Diverse soo rte n zieke of verw onde bom en m et sapuitvloei fungeren tevens als o n tm o e tin g s plaatsen voor m annetjes en w ijfjes. S om m ige lite ra tu u r s te lt evenw el dat de kevers ook zonder sap hun levenscyclus kunnen voltooien.

Recente w a a rn e m in g e n zijn e n ke l bekend u it de nabijheid van gro te re boscom plexen in L im b u rg en V la a m s-B ra b a n t. De b e la n g rijk s te p o pu latie s zijn te vinden in de V oerstreek, diverse bossen in O ost- en Z u id -L im b u rg , ru im e om geving van het Z oniënw oud (Halle to t Overijse) en Heverleebos. Oude vin d p la a tse n zijn ge m eld van Postel, M erkse m , Asse, Lied ekerke en m o g e lijk ook Heuvelland.

Onbekend (w e llic h t bedreigd of m in s te n s kw e tsb aa r)

Grote, open eikenbossen m e t oude, dode of a fsterve nde lo ofbo m en zijn d o o r v e rs n ip p e rin g en on aa ng epa st bo sbe h e e r nagenoeg verd w e nen . Om v e ilig h e id s re d e n e n w o r den la ng s w egen, bo sran den en in pa rken oude, dode bom en v e rw ijd e rd . Ook oude, zieke bom en m e t u itv lo e ie n de s a p stro o m w o rd e n o p g e ru im d .

B e h e e r

Voor het behoud van het Vliegend h e rt is een aangepast b o sbe he er nodig. Dit im p lic e e rt een open b o s s tru c tu u r m e t aanw ezigheid van gezonde, oude zieke of 'g e k w e ts te ' en a fg estorven bom en e n /o f h a kho utsto ven . S apbom en w o rd e n gespaard. P o p u la tie s kunnen ook ve rg ro te n d o o r b o su itb re id in g , het v rij zetten van oude eiken of e ik e n s tro n k e n of de aanleg van k u n s tm a tig e broedhopen op zuidgeëxposeerde plaatsen.

(14)

W E E K D I E R E N EN GELEED P O T I G E N

B i j l a g e 2 H a b i t a t r i c h t l i j n - P r i o r i t a i r e s o o r t

Spaanse vlag

( C a llim o rp h a q u a d rip u n c ta ta )

Beschri j vi ng

De Spaanse vlag is een dagactieve n a c h tv lin d e r van de fa m ilie van de B e e rv lin d e rs m e t een v le u g e ls p a n w ijd te van 6 a 7 cm . De v lin d e r is te h e rke n n e n aan de zw a rte v o o rvle u g e ls m e t c rè m e k le u rig s tre p e n p a tro o n en de rode (u itz o n d e rlijk ge el of oranje) a c h te rv le u g e ls m e t zw a rte vle kke n . In ru s t w o rd e n de v o o rvle u g e ls m e e s ta l V -vo rm ig n a a r a c h te r geplooid, w a a rd o o r het rode a c h te rlijf en de op vallende a ch te rv le u g e ls niet zic h tb a a r zijn. De d o n k e r b ru in e ru p s w o rd t to t 5 cm lang en he e ft een on de rbroke n, ora nje le n g te stre e p op de rug en een w itte le n g te stre e p op de fla n ke n . De rug is bezet m et ora nje w ra tte n m e t g e e l b ru in e h a a rb o rs te ls .

Z oals bij v lin d e rs w e l v a k e r het geval is, hebben rup sen en volw assen dieren een v e rs c h ille n d v o o rk e u rh a b ita t. De rup sen leven in de periode s e p te m b e r-ju n i op a lle rle i a lg e m e n e p la n te n s o o rte n van v o c h tig e , v o e d s e lrijk e zom en en ru ig te n (cf. h a bita ttype 6430). G eschikte w a a rd - p la n te n zijn o.a. K o n in g in n e n k ru id , Grote b ra n d n e te l, W itte do venetel, W ilg e n ro o sje , H ondsdraf, b ra m e n en W ilde k a m p e rfo e lie . Begin ju li v in d t de ve rp o p p in g plaats, w a a rn a de v rij m ob ie le v lin d e rs b lo e m rijk e g ra sla n d e n en boszom en opzoeken. F requent bezochte n e cta rp la n te n zijn o.a. K o n in g in n e n k ru id en d iste ls. Eind a u g u stu s s te r ven de volw assen v lin d e rs . G eschikte leefge bie de n vo o r de Spaanse vlag om va tte n dus een co m b in a tie van beide ha bita ttype s. C ru cia a l vo o r v lin d e r en ru p s is een w a rm m ic ro k lim a a t (h e llin g e n , b e schu tte plaatsen, bo sranden).

De Spaanse vlag h e e ft een M id de n- en Z uid -E u ro p e se v e r sp re id in g . Het W aalse de el van de S in t-P ie te rs b e rg v o rm t a l decennia lang een n o o rd e lijke vo o rp o st m e t een vaste po p u la tie . D oor de o p w a rm in g van het k lim a a t b re id t het a re a a l van deze m ob ie le s o o rt zich g e le id e lijk n o o rd w a a rts uit. In V la an dere n en Z u id -N e d e rla n d w o rd e n in

recente ja re n h e r en d e r zw ervende diere n w a a rg e n o m e n en o n ts ta a n z e e r p la a ts e lijk n ie u w e p o p u la tie s . In V la an dere n zijn o n d e rtu sse n p o p u la tie s bekend van e n k e le H a g e la n d se h e u v e ls (K e s s e lb e rg en IJ z e re n b e rg - Eikelberg) en aangrenzende va lle ie n . G erich t o n de rzoek kan e ld e rs w e llic h t nog nieuw e p o p u la tie s aan het lic h t brengen.

N iet gekend (m et de hu id ige ken nis e e rd e r zeldzaam )

W arm e, s o o rte n rijk e ru ig te s v e rd w ijn e n d o o r b o s o n tw ik keling , e u tro fië rin g of een in te n s ie f m a a i- of graasbeheer. Een andere be dre iging v o rm t het v e rd w ijn e n en fra g m e n teren van n a tu u rlijk e overgangen tusse n e n e rz ijd s b e e k va lle ie n m e t v och tige ru ig te n en a n d e rzijd s ho ge r gelegen gro nd en m e t zonnige, b lo e m rijk e g ra sla n d e n en boszo m en.

Be h e e r