Mobiliteitsvisie Gorinchem 2040
januari 2020
De stad Gorinchem werkt aan haar toekomst.
Dit betekent het koesteren en versterken van de fantastische historische binnenstad, een sterk centrum voor de regio zijn en aantrekkelijk blijven als woon,- en werkstad.
Met goede voorzieningen op het gebied van zorg, onderwijs en sport voor de inwoners van Gorinchem. En een stad waar deze voorzieningen goed bereikbaar zijn vanuit de verschillende wijken binnen de stad en een bijdrage leveren in het netwerk van zowel de Randstad en Brabant. De stad wordt dus niet groter maar de stad wordt beter. De stad maakt geen sprong in omvang maar een flinke sprong in kwaliteit naar 2040; dit vanuit haar huidige kracht en kwaliteiten met een open houding voor vernieuwing.
Deze kwaliteitssprong voor de stad vraagt om een visie op mobiliteit. Het huidige
mobiliteitssysteem kent op dit moment al een aantal knelpunten en voldoet zeker niet aan de eisen van de toekomst. Het mobiliteitssysteem moet mee in de kwaliteitssprong voor de stad en dat betekent een duurzaam, gezond, veilig en slim systeem in 2040.
Vertrekpunt voor de visie op mobiliteit is een mobiliteit die past bij Gorinchem en haar belangrijkste kwaliteiten. Wat maakt Gorinchem aantrekkelijk en wat zijn dan de opgaven naar de toekomst. De analyse van het huidige systeem geeft inzicht in de aanpak die nodig is. De visie sluit aan op de ambities van GO 2032 en is vervolgens de basis voor de uitwerking in meer precieze maatregelen en effecten.
Waarom Hoe
De mobiliteitsvisie bestaat uit een beschrijving van de belangrijkste kwaliteiten van de stad en de kansen die deze kwaliteiten geven voor de sprong naar 2040. Daarna volgt een analyse van de opgaven en de aanpak in drie verschillende stappen. Vervolgens is geschetst wat dit kan betekenen voor Gorinchem in 2040 in een kaart, collages en korte teksten:
Stel dat...
Wat
Kwaliteiten en kansen
Gorinchem ligt centraal tussen een aantal grote steden, is direct bereikbaar vanaf de A27 en A15 en de stad heeft een eigen treinstation. Dit is een kwaliteit voor Gorinchem als woonstad, als werkstad en als toplocaties voor bedrijven aan de snelweg.
Deze toplocaties aan de snelweg geven echter veel ongewenst en onnodig vrachtverkeer door de stad. Gorinchem is echt een doorgaande route geworden vooral ingericht op de auto en vrachtverkeer. Er ontstaat een ruimte-concurrentie met fietsers en voetgangers.
Kans: Toplocaties aan de snelweg houden we top bereikbaar voor auto’s en vrachtverkeer, maar de stad ontlasten we van doorgaand verkeer.
Gorinchem heeft een prachtig groen buitengebied met de Boven-Merwede en de Linge als de blauwe verbinding tussen stad en land. De Linge is overal een kwaliteit als groene, recreatieve route met ecologische waarden. De wegen naar Gorinchem lopen over dijken, door open polders en langs historische linten.
Binnen de bebouwde kom van Gorinchem zijn de wegen en de Linge nog vooral functioneel. Daar zijn de oevers van de Linge van oudsher ontwikkeld voor de industrie en ontoegankelijk. De snelweg knipt het buitengebied los van de stad.
Kans: Herontwikkeling van de oevers van de Linge benutten om groene verbindingen te maken met het buitengebied.
De toegangswegen ontwikkelen tot groene entrees tot de stad.
Gorinchem heeft een prachtig historische binnenstad, een echte monumentale vestingstad. Binnen de groene vesting bepalen pleinen, stegen en het water de identiteit en sfeer van de stad.
Dit heeft een aantrekkingskracht die de regio ver overstijgt.
Een groot deel van de historische binnenstad wordt nu
gedomineerd door de auto. Het is een doorgaande route met veel ruimte voor parkeren op straten en pleinen.
Kans: De historische binnenstad goed bereikbaar maken voor iedereen. De auto is te gast en niet langer dominant.
Het centrum is een eindbestemming. Er komt ruimte voor verblijven en groen.
Bereikbaar
Buitengebied
Sterk centrum
Gorinchem is een echte waterstad. Door haar hart stromen rivieren en kanalen. Fijn om aan te wonen, langs te wandelen, te fietsen en te verblijven. Veel van het water is echter verstopt achter gebouwen en oevers zijn niet openbaar toegankelijk, ze zijn geen onderdeel van de stad.
Kans: Oevers langs het water onderdeel maken van het stedelijk leven. Vergroten van de aantrekkelijkheid door middel van groen, routes en plekken voor ontmoeten.
Gorinchem is van oorsprong een compacte vestingstad op een kruispunt van water en wegen. De stad heeft zich oost- en westwaarts uitgebreid. De stad is gegroeid van 1 km2 naar 10 km2, ook nu nog compact en alles is in principe prima bereikbaar. Alles is nabij. De groei van de stad in west-oost richting heeft echter geleid tot slechts 1 nieuwe brug in de stad en 1 nieuwe brug buiten de stad. De verbindingen en routes zijn niet met de stad meegegroeid en dat maakt dat elke brug een flessenhals is.
Kans: Ontlast de huidige bruggen door meer bruggen toe te voegen zodat alles binnen de stad echt bereikbaar en nabij wordt.
Gorinchem is de stad voor de regio. Voor een kleine stad als Gorinchem heeft de stad dus veel voorzieningen.
Gorinchem heeft deze goed georganiseerd in clusters, veelal aan de randen, met in het hart het stedelijk centrum. Deze voorzieningen zijn echter vooral goed bereikbaar met de auto en niet vergelijkbaar goed bereikbaar te voet, voor minder valide, op de fiets of met het OV.
Kans: Bereikbaarheid van voorzieningen vergelijkbaar goed bereikbaar maken voor auto en fiets, OV en te voet, ook als niet of minder goed te been bent. Dit vanuit de regio maar zeker ook vanuit Gorinchem zelf.
Waterstad
Nabije stad
Voorzieningen
Van bypass naar...
De stad is direct ontsloten via verschillende af- en opritten vanaf zowel de A27 als de A15, je kunt vanuit Gorinchem alle kanten op. Het aanzicht van de stad vanaf de snelwegen is echter geen visitekaartje.
De stad wordt, als gevolg van de nabijheid van de snelweg, gebruikt als een bypass van deze snelweg.
Dit geeft veel extra auto’s en vrachtwagens door de stad.
Van route voor de regio naar...
Gorinchem is de stad voor de regio. Dit geldt niet alleen voor de binnenstad vol voorzieningen, maar ook voor clusters van sportfaciliteiten, grote winkelcentra, het ziekenhuis en onderwijs. Al deze voorzieningen moeten goed bereikbaar zijn voor iedereen en dus niet alleen met de auto zoals nu te vaak het geval is.
In de huidige situatie functioneert de binnenstad niet alleen als eindbestemming maar ook als doorgaande route.
Veel van de voorzieningen zijn uitstekend bereikbaar vanuit de regio, maar moeilijk vanuit de stad zelf.
Soms nog wel met de auto maar niet goed en veilig per fiets, vanaf het station of als voetganger.
Van menging mobiliteit stad naar...
Gorinchem is nu vooral een autostad. Dat betekent dat de ruimte op de wegen vooral ingezet wordt voor de stroom van auto’s. De fietser en voetganger en minder valide krijgt minder ruimte en iedereen maakt gebruik van dezelfde routes en bruggen. Met de groei van de stad is in het verleden ook nauwelijks geïnvesteerd in meer oost- west verbindingen door de stad. Dit maakt dat er op een aantal knooppunten teveel verkeer samenkomt. Dit stimuleert niet om de gezonde keuze voor de fiets te maken.
Het station ligt aan een drukke autoweg.
Toplocaties aan de snelweg
Beide snelwegen zijn aan vernieuwing toe. Voor de A27 is inmiddels een Tracébesluit genomen, voor de A15 nog niet. Dit geeft kansen om in het programma van eisen en aantal uitgangspunten mee te geven die de kwaliteit van de snelweg als hoofdingang sterk verbeteren. Bijvoorbeeld het aanzicht van moderne bedrijven, een energielandschap maar ook een zuiveringslandschap van lucht en water.
De toplocaties langs de snelweg horen bij de wereld en logistiek van de snelweg. Door deze toplocaties goed bereikbaar te houden voor auto’s en vrachtverkeer blijven deze economisch aantrekkelijk. De verbinding tussen de verschillende terreinen loopt in de toekomst alleen via de snelweg en niet langer door de stad.
Hierdoor wordt de stad ontlast van onnodig en veelal zwaar verkeer.
Centrum stad voor iedereen bereikbaar
De binnenstad en de clusters van voorzieningen zijn een eindbestemming en geen schakel in een route van doorgaand verkeer. Er gaat in de toekomst dus niet langer autoverkeer door de binnenstad of voorzieningenclusters heen. Je komt aan en bent te gast.
De routes naar deze regionale voorzieningen worden aangevuld met goede veilige fiets- en voetgangersroutes, vooral in de stad.
Het station krijgt een veilige stationsomgeving waar de voetganger en fietser de belangrijkste doelgroepen vormen. Vanuit het station zijn er veilige routes naar de binnenstad en er komen extra OV Hubs om de overige voorzieningen met het OV te kunnen bereiken. Dit betekent een herinrichting van de huidige omgeving van het station en de wegen.
Opgaven Aanpak
Stedelijk netwerk op orde
Door de aanleg van meer aantrekkelijke oost-west verbindingen door de stad voor fietsers en voetgangers en minder valide mensen worden wegen voor de auto ontlast. Je ontvlecht als het ware het systeem. De nieuwe routes krijgen ook een eigen brug die goed toegankelijk is voor iedereen. Het wordt makkelijker om de auto te laten staan en te kiezen voor duurzamere en gezonde vervoersmiddelen. Het vervoer over water sluit goed aan op dit stedelijk netwerk.
Bruggen bouwen
Gorinchem is een stad aan het water. Aan het water is het fijn verblijven, wandelen en wonen.
Op het water kun je heerlijk varen. Maar het water is ook een barrière. Zeker wanneer dit water in het hart van de stad ligt.
De meeste typische Hollandse steden met veel water hebben deze barrières in het verleden opgelost door demping van het water of door de aanleg van voldoende bruggen over het water.
Gorinchem is hier hopeloos in achter gebleven.
Het wordt tijd voor een grote inhaalslag.
Om het stedelijk netwerk op orde te krijgen moet Gorinchem bruggen bouwen. Voor 2040 betekent dit de opdracht voor het bouwen van vier nieuwe bruggen.
Bruggen bouwen
1900
9 bruggen 2020
37.000 inw.
10 km2
13 bruggen 40.000+ inw.
11,5 km2 7 bruggen
12.000 inw.
1km2
2040
Mobiliteitsvisie 2040
Legenda
Toplocaties maximaal koppelen aan de snelweg.
Doorgaand auto- en vrachtverkeer door de stad beperken door fysieke maatregelen en afspraken met bedrijven.
Beperken van ongewenst doorgaand verkeer door de stad.
o Afsluiten voor doorgaand vrachtverkeer op de Spijksedijk o Afsluiten voor doorgaand
vrachtverkeer op de Nieuwe Wolpherensedijk
o Afsluiten voor doorgaand
vrachtverkeer bij de Schelluinsestraat
Versterken van het OV van Gorinchem door verbetering stationsomgeving van het huidige station en de aanleg van twee nieuwe stations.
Herinrichting Stationsomgeving en herinrichting Stationsweg
o Nieuw Station noord – Scholencampus, Groote Haar en Papland.
o Nieuw Station west – Hub snelweg, spoor met een verbinding naar de stad
Groene lanen, kwaliteitsslag van de entrees tot de stad voor alle verkeer.
Kwaliteitssprong fietsen met regionale snelfietsroutes, nieuwe brugverbindingen, Versterken stedelijke netwerk en mogelijk maken
van gebiedsontwikkeling door vier nieuwe bruggen.
o Brug voor al het verkeer tussen de Nieuwe Wolpherensedijk – Schelluinsestraat.
o Brug voetgangers en fietsers tussen het Station en de Vesting.
o Brug voor voetgangers en fietsers over de Merwedekanaal als verbinding
tussen Haarwijk en Lingewijk.
o Brug voor alle verkeer tussen de Spijksedijk en de Arkelsedijk.
Klimaatadaptatie koppelen aan investering in
Kwaliteitsslag oevers door stedelijke ontwikkeling, openbaar maken van de oevers en kwaliteitsslag van de routes en verblijfsplekken aan het water.
Verblijfskwaliteit voorzieningen vergroten, meer ruimte voor een aantrekkelijke openbare ruimte maken. Ontmoeten centraal en mobiliteit te gast in de binnenstad, rond het ziekenhuis, op de scholencampus en bij de sportvelden. De binnenstad wordt verdeeld in 3 deelgebieden voor autoverkeer.
11
Stel dat...
Je komt van je werk uit Rotterdam met de trein thuis in Gorinchem. Je steekt het groene stationsplein over en pakt je fiets uit het rek.
Je vriendin zwiert de lange brug over vanuit de binnenstad en komt al zwaaiend naar je toe. Jullie spreken altijd bij het station af op dinsdagavond om daarna samen te gaan sporten. Even moeten wachten op het plein is allang geen straf meer. Het is een fijne beschutte plek geworden met een paar mooie bomen en er zijn eigenlijk altijd wel mensen. Jullie fietsen samen over de nieuwe Schelluinse fietslaan, lekker langs het water naar de sportclub. Je hoopt dat het droog blijft.
Vanaf volgende maand moet je een andere route gaan kiezen. Dan start je met je nieuwe baan op het bedrijventerrein langs de A15. Een nieuwe baan in een splinternieuw gebouw. Je kunt er op de fiets zo naartoe, maar soms moet je voor je werk ook op andere plekken in het land zijn. Gelukkig is het tegenwoordig ook geen straf meer om met de auto naar je werk te gaan. Je kunt veilig en stressloos rijden langs de Spijkselaan.
Stel dat...
Je bent vandaag je nieuwe appartement gaan bekijken en geniet nog met een wijntje na op het terras op de Smakheul. Je zit hier lekker onder de bomen bij de moderne fontein. Wie had dat ooit gedacht, je gaat weer terug naar Gorinchem, je geboortestad, om daar te gaan wonen. Maar er is ook zoveel veranderd.
Neem alleen al de Smakheul. Nog niet zolang geleden een stenige parkeerplaats maar nu een fijn klein park met een heerlijke fontein en een terras.
Zelf heb je gekozen om te gaan wonen aan de Linge. Op een mooie groene plek maar toch echt in het hart van de stad. Als je straks de fiets pakt ben je snel ver buiten de stad en spring je op een warme zomerdag zo de Linge in om te zwemmen. Je moet nog twee maanden wachten tot je echt de sleutel krijgt en tot die tijd ga je zo vaak mogelijk met vrienden samen opnieuw de stad ontdekken.
COLOFON
Mobilieitsvisie Gorinchem 2040
Deze visie is gemaakt door BVR adviseurs ruimtelijke ontwikkeling, in nauwe
samenwerking met gemeente Gorinchem en Antea, RHDHV en Edwards Stadsontwerp.
Opdrachtgever Gemeente Gorinchem
Visualisaties, tekst en lay-out BVR adviseurs
Alles uit dit magazine mag worden
overgenomen mits de bron wordt vermeld.
Rotterdam, januari 2020
