Samenvatting Geschiedenis Samenvatting hoofdstuk 3 (3.1, 3.2, 3.3, 3.4)
Samenvatting door een scholier 3e klas vwo
1 maand geleden
0
0 keer beoordeeld
Vak Geschiedenis
Methode Feniks
samenvatting van hoofdstuk 3 de eerste wereldoorlog paragraaf 1, 2, 3, en 4
3.1 Je eigen volk en je eigen land
●Duitsland
-Duitse Bond: (18151866) samenwerkings verbond van Duitse graafschappen,
hertogdommen, onafhankelijke steden, vorstendommen, Pruisen en Oostenrijk
-
Nationalisten in de Duitse Bond wilden één groot Duits rijk, met één regering
-
-
189
8) vond dat je met ̈ijzer en bloed ̈, geweld, verder kwam
●
Doel: Otto streefde naar een vereniging van Duitse gebieden
●
Middel: Uitlokken van oorlogen
-
Denemarken (1864)
-
Oostenrijk (1866)
-
Frankrijk (1870
-
1871): Elzas
-
Lotharingen geannexeerd, agressief
nation
alisme, (1871) kroning van Wilhelm l tot keizer van Duitsland
●
Pruisen versloeg Denemarken en het Oostenrijkse leger en verkreeg daardoor
Sleeswijk en Holstein, enthousiast over deze militaire aanpak sloten andere
Duitse staatjes zich bij Pruisen aan
●
Veelvo
lkerenstaten (Rusland, Oostenrijk
-
Hongarije, Osmaanse Rijk)
-
1866: Onder druk verkregen de Hongaren in Hongarije zelfbestuur, maar ze erkenden
nog steeds dezelfde koning, daarom werd het ook wel de Dubbelmonarchie genoemt
-
De Dubbelmonarchie verloor wat land
en probeerde dat op de Balkan te compenseren
door Bosnië
-
Herzegovina te bezetten, dat had 2 problemen:
1.
Bosniërs waren moslims en wilden niet onder het gezag van een christen
2.
De Servische bevolking in Bosnië wilden bij hun buurland Servië horen
-
Op de Balka
n (zuidoost Europa) woonden veel verschillende volkeren met
nationalistische bewegingen (Grieken, Bosniërs, Serviërs, Roemenen, Bulgaren)
-
In de 19e eeuw verzwakte het Osmaanse Rijk, op de Balkan ontstonden opstanden en
veel volkeren werden een zelfstandig land
-
Rusland was uitgegroeid tot een enorm rijk, daardoor had het allerlei culturen (andere
talen en geloven) in zich, Polen was opgeslokt
, dus Rusland grenste aan Duitsland
●
Belangen van Europese grootmachten:
-
Oostenrijk
-
Hongarije: invloed op de Balkan voor grondstoffen en afzetmarkt
-
Rusland: invloed op de Balkan voor grondstoffen en afzetmarkt
-
Duitsland: drang naar kolonie ́s, wereldimperium
●
Het stak de Duitse keizer dat Engeland en Frankrijk al zoveel koloniën hadden.
-
Frankrijk: wraak om het verlies Frans
-
Duitse oorlog en Elzas
-
Lotharingen
-
Engeland: behoud van de wereldhandel
-
Duitsland mengde zich volop in de race om het grootste koloniale
wereldrijk, het
moderne imperialisme
.
●
Oorzaken Eerste Wereldoorlog:
-
Vijandig nationalisme
(
Trots op hun overwinning en de eenwording van hun gebieden
vonden de Duitsers zichzelf het beste volk op aarde. Voor dit
nationalisme
deden de
Fransen en Engelsen trouwens niet onder)
-
Wapenwedloop
(
De Duitse keizer liet spoorwegen, kanalen en wegen aanleggen. Het
moest een modern industrieland worden. Een concurrent van Frankrijk, maar vooral van
Engeland. De Duitse staalproductie ging flink omhoog en de Engelsen produceerden als
antwoord hierop hun
eerste moderne slagschip en noemden dat dreadnought)
-
Militarisme
-
Bondgenootschappen
(Triple Entente: Frankrijk, Rusland en Groot
-
Britannië (Italië)
Dreibund: Duitsland, Oostenrijk
-
Hongarije en Italie +
de Russische problemen met
Turkije en de Franse angst
voor Duitsland leidden tot een bondgenootschap tussen
Rusland en Frankrijk)
3.2 De Grote Oorlog
●
Aanleiding
-
Op 28 juni 1914 maakten de Oostenrijkse kroonprins Franz Ferdinand en zijn vrouw
Sophie een rit door het Servisch sprekende deel van Oostenrijk
-
Ho
ngarije
-
Gavrilo Princip maakte een plan om de prins te vermoorden, ze raakten alleen niet de
prins, maar een officier, toen de prinses en de prins naar het ziekenhuis gingen om de
officier op te zoeken namen ze een verkeerde afslag en precies daar stond Pr
incip, die
alsnog de prins doodschoot
●
Oorlog verklaringen
-
Oostenrijk
-
Hongarije verdacht hun buurland Servië ervan achter de aanslag te zitten en
wilde onderzoek doen in Servië, maar na veel overleg (en Rusland die belooft ze te
helpen in geval van oorlog)
weigerde Servië, waarna Oostenrijk
-
Duitsland ze de oorlog
verklaarden (28 juli 1914)
-
Duitsland wilde Oostenrijk
-
Hongarije wel helpen en verklaarde de oorlog aan Rusland (1
augustus 1914), Frankrijk steunde Rusland
●
Von Schlieffen
-
plan
-
De Duitsers wilden hun oorlogsplan in werking stellen: het Von Schlieffen
-
plan, maar de
mobilisatie
van de Russen ging sneller dan verwacht en ze veroverden grote delen van
Oost
-
Pruisen, de Belgen weigerden de gevraagde doorgang naar Frankrijk van de
Duits
en
-
De Engelsen wachtten nog even af, maar toen Duitsland (4
-
5 augustus) de neutraliteit
van België schond, werd Engeland boos en verklaarde de oorlog
-
Door de strijd aan het oostfront met Rusland, het verzet van de Belgen en en de
inmenging van de Engelse
troepen mislukte het Von Schlieffen
-
plan
-
Aan de rivier de Marne (Slag bij de Marne) riepen de Fransen de Duitsers een halt toe,
beiden begonnen ze zich in te graven: zo ontstond een
loopgravenoorlog
●
Samenvatting:
1.
Scholier Princip schiet in Sarajevo de Oos
tenrijkse kroonprins dood.
2.
Oostenrijk
-
Hongarije verdenkt Servië van de moordaanslag en eist eigen onderzoek.
3.
Rusland steunt Servië en mobiliseert troepen aan de grenzen met Oostenrijk
-
Hongarije
en Duitsland.
4.
Duitsland geeft Oostenrijk
-
Hongarije de vrije ha
nd om oorlog te voeren tegen Servië.
5.
Frankrijk verklaart zich eensgezind met Rusland.
6.
Duitsland verklaart de oorlog aan Rusland en Frankrijk en opent de aanval.
7.
Duitsland valt zonder oorlogsverklaring het neutrale België binnen om doortocht te
forceren naa
r Noord
-
Frankrijk.
8.
Engeland vat schending van de Belgische neutraliteit op als oorlogsverklaring en
verklaart de oorlog aan Duits
land.
3.3 Een totale oorlog
●
Vluchtelingen
-
De Duitsers waren woedend over de Belgische tegenstand en vermoorden harteloos alle
Belgen (ook burgers, die ze tegenkwamen) zo werd het een
totale oorlog
-
Duitsers staken dorpen in brand, vermoorden en vervoerden mannen naar Duitsland
-
Vele Belgen vluchtten naar Zuid
-
Limburg, net zoals Duitse overlopers en Franse &
Belgische militairen die
weer terug op het slagveld probeerden te komen
●
Westfront (loopgraven)
-
De Franse generaal Joffre stopte de Duitse opmars af, de Duitsers groeven zich in om
de Fransen en Britten af te wachten, maar die deden hetzelfde
-
Beide partijen bleven opzij graven om
de ander in te sluiten, maar ze kwamen obstakels
tegen: Zwitserland en de zee
-
Zo ontstond er een lange slinger van loopgraven van de Belgische kust, door
Vlaanderen en Noord
-
Frankrijk heen, tot aan de Zwitserse grens
-
De loopgraven waren drie linies dik en door prikkeldraad beschermd, met
tussenliggende verbindingsgangen, ondergrondse hospitalen en munitieopslagplaatsen
●
Oostfront
-
Ondertussen was in het oostfront de terugtocht van de Russen (in 1914) alweer gestart,
de
Duitsers hadden betere communicatiemiddelen, beter transport en beter materiaal
-
In Rusland waren revolutie ́s gaande, de bevolking wilde de oorlog stoppen, maar dat
gebeurde niet, de tsaar werd verstoten (Februarirevolutie 1917), de voorlopige regering
stopte ook niet en werd vervangen door communisten (Oktoberrevolutie 1917)
-
V.a. 1917
begonnen de vredesonderhandelingen tussen Duitsland en Rusland
-
In maart 1918 sloten Rusland en Duitsland een vredes
-
verdrag ̈De Vrede van Brest
-
Litovsk ̈, de Russen moesten veel gebied afstaan
●
Propaganda
-
Het Britse leger was klein en had versterking nodig
, dus met propaganda probeerden ze
vrijwilligers te krijgen en de geallieerden wilden met propaganda de Duitsers zwart
maken en andersom (meer steun van de burgers)
●
Wapens
-
Mosterdgas: niet betrouwbaar (tijdens draaiende wind kon het naar je eigen linie ́s
gaan)
-
Vliegtuigen en zeppelins: verkenden en voerden bombardementen uit
-
Mitrailleur: goed voor de aanstormende vijand, maar niet geschikt om bij eigen aanval
een doorgang te forceren
-
Tanks: vervoersmiddel om soldaten over het prikkeldraad achter de linie ́s
te brengen
-
De meeste doden vielen door granaten, machinegeweren of artillerie van grote afstand,
maar 0,1% van alle doden viel door een man
-
tegen
-
man gevecht
●
Marine
-
Zowel de Duitsers als de Britten hadden een marine met veel schepen, er werden dan
ook ee
n aantal zeeslagen uitgevoerd
-
De Duitsers hadden maar weinig havens en onderweg naar de Atlantische Oceaan
stond een rij van Engelse schepen tussen Noord
-
Schotland en Noorwegen, hierdoor
kwam er in Duitsland een tekort aan voedsel en grondstoffen
3.4 Het
laatste oorlogsjaar en vrede
●
Wereldoorlog
-
Om de Amerikaanse steun aan de geallieerden te dwarsbomen lieten de Duitsers alle
schepen die over de Atlantische Oceaan kwamen zinken zonder waarschuwing
-
Complottheorie gaande: Duitsland wilde dat Mexico Amerika
aanviel
-
In april 1917 besloot ook Amerika zich in de oorlog te mengen:
’De wereld moet veilig
worden gemaakt voor democratie. We verlangen geen overwinning, geen
grondgebieden. We zijn slechts een van de voorvechters van de rechten van de mens’
●
De laatste slagen
-
In het voorjaar van 1918 begon Duitsland een grote aanval (offensief), maar werd
teruggedrongen door de
Geallieerden
, aangevuld met Amerikaanse troepen
-
Soldaten sloegen aan het muiten, burgers staakten tegen de keizerlijke oorlogspolitiek
en uiteindelijk trad keizer Wilhelm ll af en hij vluchtte naar Nederland (8 november)
-
Er vormde een nieuwe regering en op 11 november 1918 kwam de wapenstilstand
●
Vrede van Versailles
-
In januari 1919 begonnen de Geallieerden met het onderhandelen over de
v
redesverdragen met Duitsland, Oostenrijk
-
Hongarije en het Ottomaanse Rijk
-
In juni tekende Duitsland de
Vrede van Versailles
, waardoor ze o.a:
●
Veel gebied moesten geven (Elzas
-
Lotheringen aan Frankrijk, geen kolonie ́s)
●
Leger sterk verkleind, geen tanks, oor
logsgassen, marine of luchtmacht meer
●
Veel schuldbetalingen & oprichting Volkenbond
●
Na de oorlog
-
Oostenrijk
-
Hongarije werd opnieuw opgesplitst in
Oostenrijk, Hongarije en Tsjecho
-
Slowakije en een nieuw koninkrijk: Joegoslavië, bestond uit de gebieden Servië,
Montenegro, Dalmatië, Bosnië, Herzegovina en Slovenië
-Rusland was al verkleind door de eenzijdige vrede van Brest
-
Litovsk. Finland, Estland,
Letland, Litouwen en Polen werden onafhankelijke staten.
-
Het Ottomaanse rijk werd verkleind tot het huidige Turki
je en verloor alle gebieden in het
Midden
-
Oosten.
-
Engeland kreeg het recht om de
mandaatgeb
ieden
Palestina, Egypte en Irak te
besturen. Frankrijk zorgde voor mandaatgebied Syrië, inclusief het huidige Libanon.
Dat was zuur voor de Arabieren, die door de geallieerden waren opgeroepen tot opstand
tegen de sultan, in ruil voor de belofte van zelfstandigheid.
Begrippen:
Centralen
: naam voor de bondgenoten van Duitsland tijdens de Eerste Wereldoorlog
Dreibund
/
Triple
Alliantie
: bondgenootschap tussen Duitsland, Oostenrijk
-
Hongarije en Italië
Geallieerden
: naam voor de bondgenoten van Frankrijk en Engeland tijdens de Eerste W.
Loopgravenoorlog
: oorlog waarbij de tegenstanders zich hebben ingegraven in loopgraven,
waardoor er weinig beweging in zit
Mandaatgebieden
: gebieden door de Volkenbond aan westerse l
anden toegewezen om ze op
te voeden tot onafhankelijkheid
Mobilisatie
: het onder wapen roepen van het leger
Modern
imperialisme
: landen streven naar een koloniaal wereldrijk voor afzetgebied en
grondstoffentoevoer
Nationale beweging:
politieke beweging die voor elk volk een eigen regering en land nastreeft
Nationalisme
: overdreven vaderlandsliefde, je eigen land is beter dan alle anderen
Pacfisten
: mensen die absoluut tegen elke vorm van oorlogvoering zijn
Totale oorlog
: oorlog waarin
ook burgers volop betrokken worden
Triple Entente
: bondgenootschap tussen Duitsland, Oostenrijk
-
Hongarije en Italië
Tweefronten
-
oorlog
: oorlog die wordt uitgevochten op twee fronten tegelijk
Veelvolkerenstaat
: staten waarin verschillende volken samenleven
onder één centrale regering
Von Schlieffen
-
plan
: Duitse strategie om een tweefronten
-
oorlog te voorkomen door een snelle
opmars in Frankrijk, terwijl de Russen nog aan het mobiliseren zijn
Vrede van Versailles
: vredesverdrag dat de oorlog tussen Duitsland
en de geallieerden afsloot
Wereldoorlog
: grote oorlog waaraan landen uit verschillende continenten meedoen
Impasse
: stilstaand
Doorbraak
: gebeurtenis waardoor er één land een voorsprong krijg
