Inz age
Persoonlijke en sociale vaardigheden
EFK, niveau 2
9 7 8 9 0 5 6 3 6 1 4 8 8
Inz age
PERSOONLIJKE EN SOCIALE VAARDIGHEDEN
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand dan wel openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
All rights reserved. No part of this book may be reproduced, stored in a database or retrieval system, or published, in any form or in any way, electronically, mechanically, by print, photoprint, microfilm or any other means without prior written permission from the publis- her.
Ondanks alle zorg die aan deze moduul is besteed kunnen auteurs, redacteuren en uitgever geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade, die zou kunnen voortvloeien uit enige fout, die in deze moduul zou kunnen voorkomen.
Colofon © SOM Leermiddelen B.V.
Watermolenlaan 4, Postbus 83 3440 AB Woerden
tel. (0348) 41 09 55 1e druk september 1997
FOTOVERANTWOORDING
Deel A Deel B
Stichting OOM, Waddinxveen pag. 11, 15, 51, 62, 66, 74 pag. 91
Stork Nolte, Eindhoven pag. 48, 60 pag. 94, 100, 103, 114 Roadrunner, Hilversum pag. 122, afb. links
Inz age
1
VOORWOORD
Voor je ligt de moduul Persoonlijke en sociale vaardigheden.
De moduul is bedoeld voor de (nieuwe) kwalificatiestructuur metaal.
Persoonlijke en sociale vaardigheden is een onderdeel van de Extra- functionele kwalificatie (EFK).
Extra-functionele kwalificatie omvat de onderdelen:
• Communicatieve vaardigheden
• Materialenleer
• Werktuigbouwkundige onderdelen
• Bedrijfsleer
• Zorgsystemen
• Tekeninglezen
• Polytechniek
• Informatica
Deze moduul bestaat uit twee delen, te weten:
• Deel A (hoofdstuk 1 t/m 8)
Dit deel bevat de leerstof voor EFK 1
• Deel B (hoofdstuk 9 t/m 14).
Dit deel bevat de leerstof voor EFK2B. De leerstof is een verdieping van onderwerpen uit deel A.
Je oefent in deze moduul met een aantal persoonlijke en sociale vaardig- heden. Ook leer je de bedrijfsregels en de bedrijfscultuur kennen.
Inz age
PERSOONLIJKE EN SOCIALE VAARDIGHEDEN
2
INHOUD
blz.
DEEL A
1 Inleiding deel A 7
2 Leren en werken 8
2.1 Motivatie en keuzes 8
2.2 Leerstijlen 12
3 De beroepshouding in je werk 16
3.1 Inleiding 16
3.2 Beroepshouding 16
3.3 Zelfstandig werken 20
3.4 Initiatief nemen 23
3.5 Assertief is beter dan agressief 25
3.6 Waardering voor jezelf 29
4 Plannen in je werk 34
4.1 Inleiding 34
4.2 Werkvolgorde en plannen 34
4.3 Kosten en baten 44
5 Je collega’s 49
5.1 Inleiding 49
5.2 Cultuur vind je overal 49
5.3 Multicultureel werken 50
5.4 Een praatje maken 52
5.5 Discriminatie en hoe bestrijd je dat 58
5.6 Samen werken, samen problemen oplossen 62
6 Rollenpatronen 66
6.1 Inleiding 66
6.2 Achtergrond en vrouw-zijn 66
6.3 Paternalisme 68
7 Beroepscultuur 73
7.1 Inleiding 73
7.2 Van gemeenschappelijke regels naar beroepscultuur 73
7.3 Observeren en interpreteren 75
8 Bedrijf verkennen 79
8.1 Inleiding 79
8.2 Bedrijfscultuur
Inz age
793
DEEL B
9 Inleiding deel B 85
10 Een nieuw bedrijf 87
10.1 Kennismaking 87
11 De beroepshouding 94
11.1 Persoonlijke vaardigheden 94
11.2 Grenzen stellen 97
11.3 Zelfstandig werken 100
12 Plannen en werkmethodiek 101
12.1 Werkvolgorde plannen 101
12.2 Kosten en baten 113
13 De buurt en je collega’s 117
13.1 Problemen oplossen 117
13.2 Cultuur in de werkomgeving 121
13.3 Een praatje maken 126
13.4 Etnocentrisme 127
13.5 Samen werken aan problemen 130
13.6 Complimenten krijgen 132
14 Beroepscultuur en bedrijfscultuur 136
14.1 Instelling bedrijven 136
14.2 Beroepscultuur 140
Inz age
Inz age
5
DEEL A
Inz age
Inz age
7
1 INLEIDING DEEL A
In je opleiding leer je allerlei vakhandelingen en vakkennis om je beroep goed te kunnen uitoefenen. Maar je bent er niet met het aanleren van die vaardigheden en kennis alleen. Je past ze direct toe. Daarbij werk je samen met collega's. Je voert dat werk uit in een bepaald bedrijf. Dat bedrijf heeft een aantal regels en manieren van werken. Jij brengt bepaalde ideeën mee over hoe je werkt en hoe je samen werkt. Jij brengt je eigen normen en waarden mee. Maar je collega's ook. Zeker degenen die al langer werken in het beroep, werken volgens bepaalde regels. Daardoor krijg je te maken met normen en waarden, en de beroeps- en bedrijfscultuur. Het is handig, als je weet wat ze van je verwachten in het bedrijf.
Maar het is ook handig, als je weet, hoe je zelf werkt. Werk je graag alleen of liever samen? Weet je hoe je vakkennis inzet om een probleem tot een oplossing te brengen? Ook kun je veel leren over het samenwerken met collega's. Hoe reageer je op leiding, of op kritiek?
In deze moduul oefen je met persoonlijke en sociale vaardigheden. Je leert de bedrijfsregels kennen en de bedrijfscultuur.
Hoe je in al deze situaties goed kunt functioneren, leer je in de volgende hoofdstukken.
bedrijfscultuur
beroepscultuur
je eigen cultuur
Inz age
2 LEREN EN WERKEN
8
2 LEREN EN WERKEN
Na bestudering van dit hoofdstuk weet je wat motivatie en keuze te maken hebben met jouw opleiding. Ook leer je wat leerstijlen zijn en welke daarvan bij jou past.
2.1 Motivatie en keuzes
Je bent begonnen aan een opleiding in de metaal. Je leert om een draaier, een frezer of een lasser te worden. Of misschien een monteur. Je leert van alles over vakhandelingen die met dat beroep te maken hebben. Als het goed is, wil je de opleiding straks met een diploma verlaten. Met dat diploma ga je werk zoeken.
Je bent waarschijnlijk gemotiveerd om iets te bereiken. Je motivatie kan zijn:
• geld verdienen;
• een eigen zaak kunnen beginnen;
• goed zijn in je vak.
Oefening 1
Wat is jouw motivatie om een diploma te halen:
a Een van de drie genoemde:
• geld verdienen;
• een eigen zaak kunnen beginnen;
• goed zijn in je vak.
b andere, namelijk:
Een motief is een beweegreden. Motivatie betekent letterlijk: een reden om in beweging te komen. Een ander woord voor motief of motivatie is 'drijfveer'. Vaak hangt je motivatie samen met de keuze die je gemaakt hebt. Als je erg graag een bepaald doel wilt bereiken, dan kun je het gemakkelijker volhouden. Drempels die je tegenkomt, neem je eenvoudi- ger. Je motivatie zet je dus letterlijk keer op keer in beweging.
Vanuit welke motivatie ben jij op deze opleiding gekomen? Wie of wat heeft je keuze bepaald? Laten we eens naar je schoolloopbaan kijken. Wat
heb je gedaan, voordat je op deze opleiding kwam.
Inz age
9 Oefening 2
a Welke opleiding heb je hiervoor gevolgd? (Land, stad.)
basisschool mavo
vbo richting
schakelprogramma overig
b Waar heb je die gevolgd?
In:
c Heb je een diploma van die opleiding?
d Het kan zijn, dat je een opleiding buiten Nederland hebt gevolgd. Schrijf dan op waarmee je opleiding daar te vergelijken is. Maak eventueel eerst een overzicht van de opleidingen in het land waar jij vandaan komt.
School maakt een belangrijk onderdeel van je leven uit. Maar je leert niet alleen op school. In je leven ontmoet je allerlei mensen die allemaal in- vloed op je levensloop hebben of hebben gehad. Je ouders, familie, vrien- den en kennissen drukken een stempel op je leven en beïnvloeden je
keuzes.
Inz age
2 LEREN EN WERKEN
1 0 Voorbeeld
Samira is 20 jaar. Ze komt uit Syrië en woont vijf jaar in Nederland. Ze is getrouwd en heeft een kind van drie jaar. Ze zit in een project voor vrouwen in de metaal. Ze volgt de opleiding voor draaier. Ze heeft niet zozeer bewust gekozen voor deze opleiding. Som- mige mensen kiezen wel heel bewust voor een opleiding. Maar soms kun je niet naar de opleiding die je eigenlijk wilt. Zoals Samira.
Het Arbeidsbureau heeft deze opleiding aange- wezen. Eigenlijk wilde Samira conductrice worden of
kapster. Maar voor conductrice was ze nog te jong (je moest 22 jaar zijn) en kapster gaf te weinig kans op werk. Dus moest ze naar deze opleiding.'
Oefening 3
Kijk eens naar jouw keuze voor deze opleiding. Wie heeft daarop dan invloed gehad?
Schrijf eens op welke mensen met welk beroep je aanspreken:
persoon: soort werk invloed
(vul in: ‘ja’ of ‘nee’) vader
moeder grootvader grootmoeder
Leren doe je op school. Over dat leren heb je bepaalde verwachtingen. Je vindt het leuk op school of je vindt het een noodzakelijk kwaad. Je hebt ideeën over de manier waarop docenten les geven of over de regels van school. Welke ideeën heb jij?
Oefening 4
Lees de uitspraken hieronder. Geef aan of je het wel of niet eens bent met deze uitspraken.
Ik ga naar school, omdat dat nu eenmaal moet.
Ik volg deze opleiding, omdat ik later veel geld wil verdienen.
Ik volg deze opleiding, omdat ik graag werk doe in dit beroep.
Mijn vader is ook werkzaam in dit beroep, dus ik moet wel.
Mijn docenten moeten mij sturen, ikzelf volg alleen maar.
Ik zoek het zelf wel uit, die docent heb ik niet nodig.
De school is verantwoordelijk voor mijn kans van slagen. Tenslotte kan ik er niets
aan doen, hoe het loopt.
Inz age
1 1
Nu zit je op deze opleiding. Maar welk beeld had je daarvan?
Oefening 5 Maak de vragen.
a Welk beeld heb je van je opleiding?
b Welke status heeft werken in de metaal/techniek voor jou? Vind je het leuk, belang- rijk?
c Wat vinden je ouders van het werken in de metaal/techniek?
d Welke status hechten zij daaraan?
Leren en werken doe je voor de toekomst.
Eerst wil je een diploma halen en daarna wil je een baan in dat beroep. Heb je enig idee over de kansen op een baan met jouw beroep?
Oefening 6
Er worden regelmatig overzichten uitgege- ven met gegevens over het aantal mensen werkzaam in een sector of beroep. Zoek deze gegevens op. Hoeveel mensen zijn er werkzaam in de metaal? En hoeveel in jouw beroep?
