Overstroomroosters in het OKblok van de operatie-afdeling: Een noodzaak!

ing. Ph.J.Ham*

Samenvattlng In de operatieafdellng van een vri) nieuw ziekenhuis werd de drukhiirarchle gemeten. Door het ontbreken van overstroomroosters in het OK-blok werd onder bepaalde voorwaarden luchtuitwissellng tussen de OK's via het gemeenschappell)k afvoerkanaal en terugstroming vanuit de vuile gang geconstateerdl Met behulp van een ventllatle-rekenmodel werd aangetoond dat de situatle alsnog is te herstellen door de overstroomroosters, die blj de goedkeurlng van het plan reeds waren voorgeschreven, alsnog aan te brengen.

Summary In the surgical department of a rather new Hospital the pressure hierarchy was measured. Overflow grids were missing, although they were demanded. This caused air exchange between the operating theatres (OT's) under certain circumstances. Surprisingly this occurred via the common low pressure exhaust duct system. Besides there was an air exchange between the OT's and the contaminated corridor. Model simulation techniques showed that the situation can be corrected by just mounting the overflow grids as they fNere demanded before.

KLIMAATHHEERSING 20 (1991) nr 10 (oktober)

Overstroomroosters in het OK- blok van de operatie-afdeling:

Een noodzaak! ··

Overflow grids in operating theatres: a must!

lnleiding

Ziekteverwekkende kiemen kunnen behalve via direct of indirect contact, b

.v. bij een

handdruk of bij gezamenlijk gebruik van een handdoek, ook worden overgebracht via de lucht.

Ongefilterde lucht bevat vele zwevende stofdeeltjes waarvan een gedeelte kiemdragend is. Is de lucht in beweging dan volgen deze zwevende deeltjes deze beweging vrijwel precies.

Er kan dan ook worden gesteld:

Waar luchttransport is, is kiemtransport.

Ontstaat door een dergelijk transport van pathogene kiemen een ziekte of infectie dan spreekt men van kruisinfec- tie. Ter voorkoming van kruisinfectie moet er in ziekenhuizen voor worden gezorgd dat er zo min mogelijk trans- port van kiemen via de lucht plaatsvindt.

Zo zal men o.a. in de operatie-afdeling (OK-afdeling) de luchtuitwisseling tussen de vertrekken onderling zo nauwkeurig mogelijk moeten beheersen, waarbij de volgende uitgangspunten worden gehanteerd:

- aan de schone ruimte wordt meer lucht toe- dan afgevoerd; de extra toe- gevoerde (gefilterde) lucht wordt in het andere vertrek afgezogen;

- er ontstaat hierdoor een luchttransport via deurkieren of via bewust aange- brachte overstroomroosters van de schone naar de vuile ruimte;

- het schone vertrek verkrijgt hierdoor een hoger drukniveau dan het aan- grenzende. minder schone vertrek.

Hebben alle drukniveaus in de diverse ruimten van de OK-afdeling onderling de gewenste waarden dan kan men zeggen dat de gewenste drukhierarchie is bereikt.

Wordt bij een deurverbinding geen bewust aangebracht drukverschil beoogd dan vindt loch in beide richtin- gen luchtuitwisseling plaats. De drijven-

• TNO-BOUW. afdeling Binnenmilieu, Bouwlysica en installaties

•• Bij de totstandkomirig van deze publikatie werd welwillende m~dewerking verleend door ing. A. Dudek van Heel, College voor Ziekenhuisvoorzieningen.

r

de krachten voor deze onbeheerste luchtuitwisseling kunnen zijn:

- drukverschillen die ontstaan ten gevol- ge van een onbalans in de mechani- sche ventilatiesystemen;

- windinvloeden via raamkieren of via het ventilatiesysteem;

- temperatuurverschillen tussen de ruim- ten.

Men moet er verder op bedacht zijn dat luchttransport behalve via deuren ook kan optreden via minder opvallende luchtverbindingen zoals kieren van een kastenwand of via doorvoeropeningen voor leidingen, die ook boven een ver- laagd plafond kunnen zijn aangebracht.

Bij het openen van deuren zal altijd een zekere extra uitwisseling van lucht optre- den en wel door de volgende effecten: - door een eventueel aanwezig tempe-

ratuurverschil tussen beide ruimten ontstaat een luchttransport in beide richtingen (ca. 500 m³/h bij 1°C tem- peratu u rversch ii;

- bij het openen en sluiten van de deur wordt de lucht in beweging gebracht;

bij een openslaande deur is dit effect sterker dan bij een schuifdeur. Bij een openslaande deur gaat dit tevens gepaard met hoge luchtsnelheden langs de vloer waarvan opdwarrelentJ stof het gevolg kan zijn;

- de zuigerwerking van de persoon die door de deuropening gaat; de loop- snelheid is hierbij van sterke invloed.

Wordt deze tijdelijke extra luchtuitwisse- ling ongewenst geacht dan dient een luchtsluis te warden toegepast. Een tus- senliggende ruimte met een andere

307

functie kan eventueel de sluisfunctie ver- vullen. De sluisfunctie wordt verstoord wanneer beide deuren gelijktijdig war- den geopend; toepassing van deurver- grendeling is derhalve noodzakelijk. Bin- nen de OK-afdeling bevinden zich de operatiekamers met hun bijbehorende ruirnten zoals wasruimte, voorberei- dingsruimte e.d. We noemen dit in het nu volgende het 'OK-blok'. In dit 'OK- blok' wordt deurvergrendeling nooit toe- gepast omdat dit in noodgevallen belemmerend kan werken. Men moet ervan uitgaan dat de discipline van het operatieteam groat genoeg is om deze situatie met twee tegelijkertijd geopende deuren, althans tijdens de operatie, niet te laten voorkomen.

Bij de bepaling van een gewenste druk- hierarchie wordt gebruik gemaakt van de volgende uitgangspunten [1, 2]:

- er wordt uitgegaan van een platte- grond waarin alle deuren zijn gesloten;

- er wordt van uitgegaan dat aan elke ruimte, afhankelijk van de functie van deze ruimte, een te hanteren niveau in de drukhierarchie wordt toegekend.

Hieruit kan de gewenste stromings- richting van de schoonste ruimte met het hoogste niveau naar de minder schone ruimte met het lagere niveau, bij aanwezigheid van een luchtverbin- ding worden afgeleid. Voor het OK- blok wordt de volgende rangvolgorde aangehouden:

code naam

s

steriele opdekruimte

OK operatiekamer

v

voorbereidingsruimte

·Gs schone gang

w

^wasruimte

Gv vuile gang

De steriele opdekruimte heeft een hoger drukniveau dan de OK omdat hier de steriele materialen warden klaargelegd. Aangezien de lucht uit de opdekruimte overstroomt naar de OK's dient dezelfde filter-eis te worden gesteld als voor de OK's.

De wasruimte heeft in de drukhierar- chie een laag drukniveau omdat de wasruimte door de aanwezigheid van sanitaire voorzieningen als een minder schone ruimte dient te warden opge- vat;

- handhaving is slechts bij toepassing van zeer dichte gevels en mechani- sche ventilatie mogelijk;

- het noodzakelijk geachte verschil tus- sen toe- en afgevoerde luchtdebieten per ruimte, dient ook bij gesloten deu- ren, te warden gehandhaafd;

308

- filtervervuiling of toleranties bij het inre- gelen mogen nooit leiden tot omkering van de gewenste luchtstromingsrich- ting door deurkieren of-roosters. Dit kan warden bereikt door het verschil tussen toe- en afgevoerde lucht per ruimte niet kleiner te laten zijn dan b.v.

15% van het totaal toegevoerde lucht- debiet. Voor een OK met een luchttoe- voer van b.v. 3000 m³/h betekent dit dat minimaal 450 m³/h moet kunnen overstromen;

- de gewenste drukhierarchie is beter te realiseren wanneer de ruimten. beho- rend tot de OK-afdeling zijn aangeslo- ten op een afzonderlijke luchtbehan- delingsinstallatie (LBI). Binnen de afdeling wordt het OK-blok, mede door de zwaardere filter-eis en de ver- eiste nachtventilatie, wederom van een afzonderlijke LBI voorzien. Er dient daarbij tevens rekening gehouden te warden met calamiteiten zodat deze installatie geheel of gedeeltelijk dubbel wordt uitgevoerd.

De noodzaak van het toepassen van overstroomroosters in het OK-blok Bij de keuze van de toe te passen deu- ren in het OK-blok spelen de volgende overwegingen een rol:

- zoals reeds genoemd hebben schuif- deuren de voorkeur boven draaideu- ren omdat hierbij minder luchtturbu- lenties worden opgewekt;

- de schuifdeuren moeten vooral aan de onderzijde goed afsluiten om opdwar- relend stof te vermijden;

- uit hygienische oogpunt hebben auto- matische deuren met voetbediening de voorkeur; door het automatisch sluiten van de deur wordt vermeden dat deze te lang open blijft en behoeft men ook geen extra handeling hier- voor te verrichten;

- om bij gesloten deuren loch het voor de handhaving van een gewenste drukhierarchie vereiste luchtdebiet te kuni1en laten overstromen dient de deur te warden uitgevoerd met een overstroomrooster. Dit rooster dient zodanig te warden aangebracht dat geen verhoogde luchtsnelheden langs de vloer kunnen optreden. Het is ook niet noodzakelijk de roosters in de deur aan te brengen, dit kan ook naast of boven de deur plaatsvinden of via· een boven het plafond aange- bracht overstroomkanaal. Dit laatste heeft de voorkeur wanneer geluidover- dracht ongewenst is.

Berekening van de drukhierarchie met de computer

Zadra een of meerdere deuren warden

geopend, zullen de drukniveaus in aller- lei ruimten in de afdeling andere waar- den aannemen. Oat behoeft echter niet zonder meer te betekenen dat de druk- hierarchie dan overal wordt verstoord.

Het is dikwijls, door de vele van invloed zijnde factoren, niet mogelijk voor aller- lei open-deur-combinaties met een betrekkelijk eenvoudige berekening te bepalen of ongewenste stromingsrichtin- gen zullen optreden.

Dat is wel mogelijk met voor dit doel ontwikkelde ventilatie-

rekenprogramma's, waarmee (ook bestaande) luchttechnische ontwerpen op de te handhaven drukhierarchie kun- nen warden getoetst. De invoergege- vens voor zulke modellen zijn de afme- tingen van deurkieren en eventuele overstroomroosters, de per vertrek toe te voeren luchtdebieten en de gewenste drukniveaus. Het model berekent dan de per vertrek af te voeren luchtdebie- ten om deze drukhierarchie te realise- ren. Het model verschaft eveneens mogelijkheden om diverse andere invloeden op de te handhaven drukhie- rarchie te bestuderen, zoals:

- windinvloed via raamkieren;

- filtervervuiling;

- plaatsbepaling van de bovendaks aan- gebrachte aanzuig- en afvoeropenin- gen in verband met windinvloed;

- bepaling van de drukhierarchie in de nachtsituatie bij verlaagde toerentallen of gedeeltelijk uitschakelen van de ventilatoren.

Tevens kan met dit programma de invloed warden bepaald van:

- lay-out van het gehele luchtkanalen- net;

- keuze van de ventilatorkarakteristie- ken;

- onnauwkeurigheden bij het inregelen van het luchtdistributiesysteem;

- veranderde plattegrond.

In de praktijk blijkt dat het gebruik van een dergelijk rekenmodel noodzakelijk is om te komen tot de juiste drukhierar- chie in de operatie-afdeling.

lnregelen

Uit onderzoek [3,4] is gebleken dat bij het inregelen van het luchtsysteem, met de volgende effecten rekening moet warden gehouden:

- het inregelen dient te gebeuren wan- neer alle deuren gesloten zijn;

- doordat het inregelen plaatsvindt in de situatie dat alle filters nag nieuw zijn dienen de drukniveaus op een ca 20% hogere waarde te warden ingere- geld om te bereiken dat de gewenste drukhierarchie ook bij maximaal ver- vuilde filters nag kan warden gehand-

KLIMAATBEHEERSING 20 (1991) nr 10 (oktober)

haafd, tenzij automatische regeling van de gewenste luchtdebieten plaats- vindt.

Bij het inregelen is het gebruikelijk de toe- en afgevoerde luchtdebieten in te stellen, b.v. met een pitot-buis in het kanaal. Betere resultaten worden verkre- gen door alleen de toevoer te meten en de afvoer zodanig in te stellen dat de vereiste over- of onderdruk in de ruimte word! gerealiseerd. Om het inregelen te vergemakkelijken en de onderlinge be'invloeding van verschillende ruimten te verkleinen dient bij voorkeur te wor- den uitgegaan van een hoofd toe- en - afvoerkanaaf met lage weerstand (over- gedimensioneerd) en afzonderlijke aftak- kingen met inregelkleppen per afzon- derlijke ruimte in de OK-afdeling.

Of een gewenste drukhierarchie ook in werkelijkheid is gerealiseerd kan door meting van de drukniveaus in de diver- se ruimten bij gesloten deuren worden bepaald. Hierbij word! gebruik gemaakt van drukverschilmeters voor lage druk- ken.

Gemeten drukhierarchie in het OK- blok van een willekeurig ziekenhuis In figuur 1 is een voorbeeld van een plattegrond van een OK-blok aangege- ven zoals deze werd aangetroffen in een ziekenhuis waar o.a. een onderzoek naar de heersende drukhierarchie werd uitgevoerd. Dit naar aanleiding van tocht- en klimaatklachten na de opleve- ring.

De opzet van de plattegrond is geba- seerd op het dubbel-corridor-systeem omdat het OK-blok is gesitueerd tussen een vuile en een schone gang. Tevens is de drukhierarchie aangegeven zoals deze volgens het oorspronkelijk plan voor de OK-afdeling als uitkomst van een door TNO uitgevoerde berekening met een ventilatiemodel door het Colle- ge voor Ziekenhuisvoorzieningen (CvZ) in haar advies aan WVC werd verwerkt.

De hoogste drukniveaus vindt men in de OK's. De voorbereidingsruimten en de wasruimten vervullen een sluisfunctie tussen de OK's en de schone gang.

Aan de andere zijde van de schone gang liggen de overige ruimten van de OK-afdeling waarbij de drukniveaus lager zijn gekozen naarmate men de ziekenhuisgang nadert. De toegang tot de OK-afdeling vindt plaats via sluizen.

De deur naar de vuile gang dient tij- dens de operaties gesloten te blijven.

In het destijds door het CvZ uitgebrach- te en door WVC in de vergunning opge- nomen advies over dit plan waren spe- cificaties vermeld voor de keuze van de juiste 6verstroomroosters in de diverse

KLIMAATBEHEERSING 20 (1991) nr 10 (oktober)

I

wasn.iimie

-~

83

... 8 _1~4 r-

voorbere ding

1

1ss w ~s

--- ^{~ -,,}

01(3

-

139

Schone 1 - - - . , . . . , - - - + - - - t

gang wasn.i1.mte

Vuile aan!J

0.

-~4

- 03 ~

I.

voortlareidlng

wasrulmto

- o -I

83

v

^l44

voorbereiding

~l68@ ^-1166 I

OK2

@

139

8

OK1

@ ...

139

a drukniveau in Pa

--

^z luchtdebiet in m3/h 100

Figuur 1 Plattegrond en drukhierarchle votgens ontwerp

deuren van het OK-blok. Deze roosters zijn evenwel niet aangebracht. In het nu volgende zal warden aangetoond dat dit verstrekkende gevolgen heeft voor de handhaving van een gewenste drukhie- rarchie.

Dagsituatie met gesloten deuren In de dagsituatie werd de drukhierar- chie in de OK-afdeling bepaald met behulp van een inductieve drukverschil- meter waarmee drukverschillen over deuren met een nauwkeurigheid van

+I- 0,1 Pa kunnen warden bepaald. De meting vond plaats na werktijd waarbij alle deuren van de afdeling gesloten bleven. De gemeten drukhierarchie in het OK-blok is in figuur 2a weergege- ven. In deze figuur is tevens de leiding- loop van het luchtafvoersysteem sche- matisch weergegeven.

Er blijkt het volgende:

- Door het ontbreken van de in het ont- werp opgenomen overstroomroosters is de gewenste drukhierarchie niet te realiseren. De in figuur 1 aangegeven luchttransporten van de OK's naar de aangrenzende ruimten bij gesloten

'

deuren kunnen niet plaatsvinden, waardoor een aanzienlijke drukverho- ging in het OK-blok het gevolg is;

- er treedt een ongewenste stromings- richting op van de wasruimte naar de schone gang;

- in de vuile gang gaat een afvoer- rooster als toevoer werken!

Dagsituatie met geopende deuren in een wasruimte

Tijdens het onderzoek is gebleken dat de deuren tussen de wasruimten en de schone gang vaak open blijven staan.

Hierdoor ontstaat de situatie dat soms beide deuren van de wasruimte gelijktij- dig zijn geopend.

Omdat dit mogelijk tot verstoring van de drukhierarchie in het OK-blok kan leiden werd deze situatie nader onderzocht.

Meting van.de drukhierarchie vond plaats bij geopende deur van de was- ruimte van OK 2. De meetresultaten zijn in figuur 3a weergegeven. De drukni- veaus zijn gemeten t.o.v. de schone gang waar het drukniveau ca 10 Pa blijft bed rag en.

309

1·--- -- --- -- --r · ----1

' 1--- - - r.-.t

:-- 8 --

_{1 wasruimte} ^OK-3

l

voorbereiding I

:-- 8 --

I ₁ I

1---

-c-

8 --

i i t

Y . • -- y_ -• --• • • -

^{I I}

+--87

~e~

wasruimte voorbereiding

-

61

⁸ --

⁶⁷

(-201

f.\ f.\ OK-3

t

⁹⁸⁵

t

8

i

¹¹⁷³

i

v v

--

192 ¹³¹

t

l

1---- ( +--

,,.s ---(J-\ --QK:£ --

: -- 9 -- ^{t t}

:-i

56

C-A

- \::0)

---

31 ^f'\

^t

^{1086 f'\}

^t

^OK-2 1 wasrulmre

0!

^{voorbereiding}

I

:--- 8 --

1

~--

-(-

~-- - c-

: -- 8 --

t

voorbereiding ^{wa r Im} I

I I

--

i i

y _ -__ y __ ---,

,_ J

I I

L---_i--- - I

r'\ rt'

^{OK-1 I}

t

^I

I I - - I I

:-- 8 -- t

~--l-c- ~ ~

+40

wasrurmte

1

voorbereiding 60

e;;..,

⁶³

-~-

(-203

i

¹⁰⁸⁶

i

v v

(-Q

33 f'\ f'\ OK-1

~ ~~ - t

¹¹⁷³

t

wasrulmte voorbereiding

61 67

--- ^--- _i

₉₈₅

_i

v v

__ e

1134

--

192

L---l---~

I

-.-L---J

c-

.. lucht afvoerroostor

c-

.. lucht afvoerrooster

0

'"drukniveau in Pa

0

.. drukniveau in Pa

=

slromingsrichting

--

.. luchtdeblet In m3/h

--

¹⁰⁰

Figuur 2 Orukhierarchie in het OK-blok bij gesloten deuren zonder overstroomroosters

a Gemeten b Modelsimulstle

Wanneer de beide deuren van een was- ruimte worden geopend blijkt het vol- gende:

- er treedt een aanzienlijke drukdaling op in OK 2 en in mindere mate ook in de OK's 1 en 3;

- er treedt een luchttransport op vanuit de vuile gang naar OK 2. Ooordat deze deur aan de onderzijde niet goed afsluit gaat dit gepaard met een hoge luchtsnelheid langs de vloer in de richting van de operatietafel. Dit is een zeer ongewenste situatie omdat stof dat zich mogelijk op de vloer bevindt hierdoor wordt opgedwarreld en in de richting van de operatietafel wordt geblazen;

- er treedt terugstroming op door de hoog en laag aangebrachte afvoer- roosters in OK 2. Dit wil zeggen dat via het gemeenschappelijk afvoerka- naal een zeer ongewenst lucht- transport plaatsvindt vanuit de beide andere OK's naar OK 2! Het gevaar voor kruisinfectie wordt hierdoor aan- zienlijk vergroot;

310

- het drukniveau in de voorbereidings- ruimte is hoger dan in de OK zodat via eventuele luchtkieren (boven het plafond) terugstroming naar OK 2 kan plaatsvinden.

Simulatle van de meetuitkomsten m.b.v. een ventilatie-model Om meer inzicht in het gemeten ver- schijnsel te verkrijgen werd de situatie in het OK-blok m.b.v. het ventilatie-

rekenmodel nagebootst. In de figuren 2 en 3 warden de berekeningsresultaten vergeleken met de meetresultaten, respectievelijk voor de situatie met gesloten deuren en met geopende deu- ren in de wasruimte van OK 2.

Om een goede modelsimulatie te reali- seren bleek het noodzakelijk de rooster- en kanaalweerstanden van het gemeen- schappelijk afvoersysteem in het model op te nemen. In de figuren 2b en 3b is dit aangegeven; de berekende

afvoerstromen zijn bij de afvoerroosters vermeld. Het bleek niet noodzakelijk oak het luchttoevoersysteem in de

modelsimulatie op te nemen; er kon warden volstaan met een constante luchttoevoer per ruimte.

Er blijkt een goede overeenstemming tussen de gemeten situatie en de modelsimulatie te bestaan waarmee is aangetoond dat de modelsimulatie betrouwbaar is. Vervolgens werden in het model de noodzakelijk geachte overstroomroosters in de deuren aange- bracht, waarvan de berekeningsresulta- ten voor de situaties met gesloten en geopende deuren in de figuren 4 en 5 zijn weergegeven. Het blijkt dat hiermee een stabiel systeem wordt verkregen waarbij het openen van deuren niet meer leidt tot een ongewenste drukhie- rarchie.

Hoewel niet onderzocht, mag warden verwacht dat het aanbrengen van over- stroomroosters in het OK-blok mede zal leiden tot verbetering van de gewenste drukhierarchie in de rest van de afde- ling. Zo werd tijdens het onderzoek reeds vastgesteld dat er bij gesloten

KLIMAATBEHEERSING 20 (1991) nr 10 (oktober)

; ':"r..._ ... ..,.~':"\""l'':"f'',.,' ''''

---- -Q ---- t

was

~uimte

voorbereiding

-- ^--- _i

v

c- 8 ^'i'

open +₂₀ open t

D

^{was ruimte}

V

voorbereiding

-- 8 c-

--

--- Q

_{was ~ulmte}

--- t

voorbereiding

-e ^---

c-

t 8

( - • lucht afvoerrooster

@ .

drukniveau in Pa - • stromingsrichtlng

OK-3

--

v t

OK-2

OK-1

--

- 7 6

31

@

¹⁷

--:as

4

ruim ; - voorbereiding 35

0..

26

--- ^~ ---

(-191

(-go

open

Q

^open

I was Vruimte I voorbereiding

27 68

--- ^-

(+-76 31

@),

¹⁷

- - - +34 - .

was ruimte voorbereidi ng

35

---- @

²⁶

-

(+-191

{.\ {.\

t

⁷¹⁶

t

i

¹⁵⁰⁸

i v v

" " ⁱ

³⁷⁹

ⁱ

8

t

³⁷⁵

t v v

" ^t

¹⁵⁰⁸

" ^t

+

716

+ v v

G C-

• lucht afvoerrooster

• drukniveau in Pa

-

• luchtdebiet in m3/h 100

OK-3

-

183 2

J

OK-2

39

---

OK-1

-

183

Figuur 3 Drukhierarchie In het OK-blok bl} geopende deuren in de wasruimte van OK-2 zonder overstroomroosters

a Gemeten b Modelsimulatle

deuren in het OK-blok een ongewenst luchttransport optrad vanuit de kleed- ruimtes naar de schone gang en dat dit van richting omkeert op het moment dat beide deuren van een der wasruimten warden geopend.

Nachtsituatle

Het is niet noodzakelijk in de nachtsitua- tie aan dezelfde ventilatie-eisen te vol- doen als in de dagsituatie. Toch kan het gewenst zijn ook in de nachtsituatie een zekere drukhierarchie te handhaven.

Het is daarom gebruikelijk de ventilato- ren t. b.v. het OK-blok 's-nachts met ver- · laagd toerental in gebruik te houden, waarbij gesteld wordt dat de drukhierar- chie t.o.v. de aangrenzende schone en/of vuile gang, althans in het OK-blok, in de nachtsituatie gelijk is aan die in de dagsituatie. De LSI t. b.v. de overige ruimten in de OK-afdeling kan in de nachtsituatie buiten l;ledrijf warden gesteld terwijl de afvoer van toiletten, spoelruimtes en werkkasten 24 uur per dag in bedrijf blijft.

KLIMAATBEHEERSING 20 (1991) nr 10 (oktober)

In figuur 6 is de drukhierarchie in het OK-blok weergegeven zoals deze in de nachtsituatie werd bepaald. Het blijkt dat alle installaties, met uitzondering van de afvoer van toiletruimten, warden uit- geschakeld en dat hierdoor een onderdruk-situatie ontstaat in de gehele afdeling met de laagste drukniveaus in het OK-blok. Als gevolg hiervan treedt een luchttransport op vanuit de zieken- huisgang via sluizen, schone en vuile gang naar de OK's. Deze lucht zoekt zich ook een weg via het toevoerplenum en de filters naar de LSI. De filters van- gen hierbij het eventueel aanwezige stof aan de schone zijde at; wanneer in de dagsituatie de luchttoevoer weer wordt hersteld zal dit stof weer loslaten en in de OK's warden verspreid. Een zeer onveilige situatie!

Conclusles en aanbevellngen

Met betrekking tot dit ziekenhuis kan het volgende warden geconcludeerd:

- Uit het onderzoek naar de drukhierar- chie is gebleken dat zeer ongewenste luchttransporten (terugstroming van

,

lucht, afkomstig uit andere OK's naar de betreffende OK) kunnen ontstaan wanneer beide deuren van een was- ruimte gelijktijdig warden geopend, een vrij vaak voorkomende situatie in dit ziekenhuis. Het hiermee gepaard gaande risico voor kruisinfectie kan warden voorkomen door het alsnog aanbrengen van de overstroom- roosters in de deuren van het OK-blok.

Modelonderzoek heeft uitgewezen dat er dan geen terugstroming meer mogelijk is.

- In het nachtbedrijf moet de gewenste drukhierarchie in het OK-blok warden gehandhaafd. Dit kan gebeuren door alleen de toevoerventilatoren naar de OK's met een verlaagd toerental in bedrijf te houder Eventueel kan de luchttoevoer ook warden verminderd door het gedeeltelijk sluiten van een luchtklep in de LSI.

Algemene conclusles

- Met dit en andere onderzoeken is aan- getoond dat vaak wordt afgeweken van de opmerkingen en adviezen.

311

+-90

195

@

¹⁹⁴

--:as rulm:- voorbereiding 201 187

- ^{@ -}

@

^(+-186

190 ( - e a 10a

- Q -

was U uimtel voorbereiding I 197

- ^@)

¹⁸⁰

^--

(+-183

c--

⁹⁰

195 _{... -}

8

₊₂₈ ¹⁹⁴ _-

was ruimte voorbereiding

201 187

- ^--

+--186

( . \ ( . \

t

⁰⁷⁶

t

@

i

¹⁰²⁴

i

v v

r-. r-.

t

⁹⁶³

t i

⁹⁶³

e i v v

r-. r-.

t

¹⁰²⁴

t

i

⁸⁷⁶

i v v

( +-- ,. lucht a!voerrooster

e •

drukniveau In Pa - • luchtdebiet in m3/h

100

OK-3

-

168 61

l

OK-2

155 +30

-

OK-1

--

168

+--110

106 Q 126

-

^{was ~ ruim1e}

-

voorbereiding 106

- ^@

¹²⁶

--

(--220 (+-99

open

Q .

^open

was V ru1m1e voorbereiding 14

-- ^{r.::>. ~}

¹¹

--

(+-197

c-

¹¹⁰

106

@

¹²⁶

- +2.2 -

was ruimte voorbereidlng

106 128

-- --

+-220

( . \ ( . \

t

⁰⁵⁶

t

8

i

¹¹⁷²

i v v

8

i

782

i v v

r-. r-.

t

¹¹⁷²

t

i

⁸⁵⁶

i v v

( +- • lucht afvoerrooster

G •

drukniveau in Pa - '" luchtdebiet in m3/h

100

OK-3

-

170 93

l

OK-2

-

44

OK-1

-

170

figuur 4 Modelsimulat/e van het OK-blok met overstroom•

roosters bij gesloten deuren

Flguur 5 Modelslmulatie van het OK-blok met overstroom- roosters bij geopende deuren in de wasrulmte van OK-2

onder voorwaarde waarvan de ver- gunning door WVC werd verstrekt. Dit leidt tot kwalitatief minder goed lucht- technische installaties waardoor het gevaar voor kruisinfectie onnodig toe- neemt. Herstel achteraf is slechts in beperkte mate mogelijk. Een en ander is het gevolg van het feit dat er door de overheid wel een goedkeuringspro- cedure voor het bestekplan word!

gehanteerd maar dat er geen kwali- teitscontrole tijdens en na de bouw is voorgeschreven.

- Naar aanleiding van de meetresultaten in diverse ziekenhuizen in Nederland moet worden vastgesteld dat de gewenste drukhierarchie in veel geval- len niet wordt gerealiseerd. Een vaak geconstateerde oorzaak is dat de overstroomroosters in de praktijk vaak verkeerd warden gekozen of zelfs geheel worden weggelaten. Een oplossing voor dit probleem zou kun- nen zijn dat de fabrikanten van auto- matische deuren deze roosters, in overleg met TNO, selecteren en in de deurconstructie opnemen.

312

OK-3 J wasruitrnt

- 8

voorbere1ding

-- G

OK-2 YOC>1Dtnt1G.1ng

- @

e

^wa:IJ'Utmle

- 0)

^OK-1

voorbtt~olng

• drukntvHU In Pa

Figuur 6 Gemeten drukhierarchie in de nachtsltuatie

Literatuur

[1] Bouwkundig-functionele beoorde- lingsmaatstaven ten behoeve van nieuwbouwplannen voor een operatie-afdeling; College voor Zie- kenhuisvoorzieningen, Postbus 3056, 3502 GB Utrecht.

[2] Dudak van Heel, A. en T.R.H. Hilke- meijer; Uit de lucht gegrepen, Zie- kenhuishygiene en infectiepreventie (ZIP) 89-1, p. 16-23.

[3] Ham,Ph.J.; Luchtbeheersing in de nieuwe OK-afdeling van 'de Klokken- berg' te Breda, Techniek in de Gezondheidszorg nr.7-8, augustus 1989.

(4] Ham,Ph.J.; De luchtbeheersing in de nieuwe operatieafdeling van het Medisch Centrum 'de Klokkenberg' te Breda, Klimaatbeheersing 19, nr. 3, maart 1990.

[5] Ham, Ph.J., Luchtbeheersing in en om de operatiekamer, Klimaatbe- heersing 20 (1991) nr.2 (februari), publ. 90/053, TNOcBOUW, Delft

KLIMAATBEHEERSING 20 (1991) nr 10 (oktober)