Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2, Rusland
Samenvatting door een scholier 3e klas havo/vwo
2192 woorden 13 jaar geleden
6,6
80 keer beoordeeld
Vak Aardrijkskunde
Methode Terra
Regio
- Rusland is een federatie, en heeft 21 deelrepublieken. Daarnaast zijn er nog 68 andere deelgebieden met ieder een eigen bestuur. Rusland is een land met een centralistisch bestuur.
- Tot 1991 was Rusland de grootste republiek in de Sovjetunie (SU), ook wel USSR (Unie van Socialistische Sovjet Republieken) genoemd. De Sovjetunie was communistisch.
- Na 1991 werden alle Sovjetrepublieken zelfstandige landen en Rusland werd een democratie. Maar nog steeds ligt de macht bij een kleine groep rijke mensen.
- Rusland (voluit federatie Rusland) is ruim 17 miljoen km², met 145 miljoen inwoners.
- Rusland kent verschillende klimaten.
- Rusland heeft veel natuurlijke hulpbronnen, bijvoorbeeld aardolie, aardgas, kolen, ijzererts, goud, diamant en ongerepte wouden.
- Moskou is de hoofdstad van Rusland en heeft 12 miljoen inwoners.
Federatie
Centralistisch bestuur Communisme
Natuurlijke hulpbronnen
- Een land is opgedeeld in deelrepublieken met ieder een eigen minister-president en een parlement.
- Een bestuur dat vanuit één centrum regeert.
- Politiek systeem met een planeconomie waarbij één partij het voor het zeggen heeft.
- Alle natuurlijke hulpbronnen die de mens gebruikt voor de productie van goederen en het opwekken van elektriciteit.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
2.1, Hoe beantwoord je een beschrijvende aardrijkskundige vraag?
Wat zijn beschrijvende aardrijkskundige vragen?
Aardrijkskundige vragen gaan altijd over WAT en WAAR.
WAT gaat over verschijnselen (welvaart). WAAR gaat over de ligging van een gebied (Rusland).
Een beschrijving geeft de situatie of de ontwikkeling van verschijnselen in een gebied weer. Dat verschijnsel is een gebiedskenmerk (klimaat, hoogteligging en reliëf) of een bevolkingskenmerk (bevolkingsdichtheid, bestaansmiddelen, welvaart, inkomen, macht en buitenlandse investeringen).
Hoe beantwoord je een beschrijvende vraag?
1: Waar ligt het gebied?
2: Om welk verschijnsel gaat het? (Geef omschrijving) 3: Hoe is het verschijnsel in dit gebied?
4: Hoe is het meestal?/Wat is het gemiddelde? (Geef omschrijving) 5: Klopt de algemene regel (of gemiddelde) ook voor dit gebied?
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
2.2, Wat is de positie van Rusland in de wereld?
Is Rusland een wereldmacht?
Tot 1991 was de SU een wereldmacht. Het was één van de sterkst bewapende landen ter wereld, en ook op economisch gebied was het sterk. Het BNP behoorde tot de hoogste in de wereld, wat kwam door de enorme hoeveelheid natuurlijke hulpbronnen. Ook had het veel politieke invloed. Binnen de SU had Rusland (republiek) de meeste macht, wat voor een groot deel wegviel na het uiteenvallen van de SU (1991).
Planeconomie werd vrijemarkteconomie, wat nog steeds erg moeizaam is, door:
- Planeconomie werd geregeld door overheid, nu moesten bedrijven alles ineens zelf doen.
- De (lage) prijzen van grondstoffen en producten werden door de overheid bepaald.
- Na 1991 stegen die prijzen enorm:
- Bedrijven konden hun grondstoffen niet meer betalen.
- Mensen konden de producten niet meer betalen, omdat lonen nauwelijks stegen.
- Bedrijven moesten sluiten en mensen verloren hun baan.
- Het BNP daalde dramatisch, waardoor Rusland niet lager de wereldmacht van vroeger is.
Hoe kan Rusland haar positie in de wereld versterken?
- Enorme afzetmarkt
Rusland heeft 145 miljoen inwoners, wat een enorme afzetmarkt voor producten betekent. Ook voor producten
die vóór 1991 in Rusland niet te komen, wat een reden was voor veel bedrijven om in Rusland te investeren.
Daardoor is het BNP de laatste jaren weer wat gestegen.
- Buitenlandse betrekkingen
Om meer politieke invloed te krijgen, ging Rusland relaties aan met het buitenland. Met name richtte Rusland zich
op het westen. Een belangrijke stap die richting was het toetreden van Rusland in 1998 tot de G8 (een organisatie waarin acht invloedrijke landen in de wereld overleggen over zaken als handel, economie,
energie, en
terrorisme). Rusland kan zich ook richten op China en Japan. Verder nog op de vroegere sovjetrepublieken.
Samen richtten zij (uitgezonderd Estland, Letland en Litouwen) na 1991 het GOS (Gemenebest van Onafhankelijke Staten) op.
- Aardolie en aardgas
Rusland bezit een enorme hoeveelheid aardolie en aardgas. Veel landen hebben dat niet, en moeten het van
andere landen kopen. Dat levert Rusland veel geld en macht op.
Hoe ontstaat aardolie en aardgas?
- In zee leeft plankton (kleine organismen).
- Ze gaan dood en zakken naar de bodem en vormen daar dikke lagen organisch sediment (OS).
- De dikke lagen OS worden bedekt met andere lagen sediment (zand en klei).
- Klei sluit het OS af van zuurstofrijk water. (Zuurstof zorgt er voor dat het OS verteert en uiteindelijk verdwijnt).
- De lagen sediment worden afgezet in het voorland van gebergten (mondingen van rivieren en op het continentaal plat).
- Door hoge druk van de lagen sediment op de daaronder liggende lagen organisch materiaal, en door de hogere temperaturen in de diepere aardlagen, is uit het OS aardolie en aardgas ontstaan.
De sedimentlaag waarin olie en gas ontstaan noem je het moedergesteente.
Behalve olie en gas zit er ook water in het moedergesteente.
Door de hoge druk van de bovenliggende sedimentlagen worden de olie, het gas en het water uit het moedergesteente geperst. Die komen in de sedimentlaag erboven terecht.
De sedimentlaag waarin zich olie, gas en water verzamelen, noem je het reservoirgesteente.
Dit gesteente moet goed doorlatend zijn, zoals bijvoorbeeld zand en kalksteen.
Olie, gas en water blijven alleen in het reservoirgesteente zitten als het afgesloten wordt door een ondoorlatende laag, bijvoorbeeld zoutsteen of klei. Als door de bewegingen van de aardkorst
gesteentelagen geplooid worden, dan verzamelen zich boven in de plooi gas en olie. Olie drijft op het water omdat olie lichter is. Zo ontstaat een voorraad olie en gas die de mens kan winnen.
Organisch sediment Continentaal plat Moedergesteente Reservoirgesteente
- Laag achtergelaten materiaal dat bestaat uit de resten van planten en dieren.
- Ondiepe zee aan de rand van een continent.
- Sedimentlaag waarin olie en gas ontstaan.
- Sedimentlaag waarin zich olie, gas en water verzamelen.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
2.3, Hoe gaat Rusland om met het nabije buitenland?
Wat is het nabije buitenland?
Dat Rusland zo groot is, is het gevolg van 500 jaar veroveringen. Steeds meer gebieden werken aan het Russische Rijk toegevoegd. In die gebieden wonen veel verschillende volkeren. Rusland is een
multiculturele samenleving. Het gevolg van russificatie is, dat overal in Rusland en in andere vroegere sovjetrepublieken Russen wonen. Dat gebeurde door Russen te laten verhuizen naar gebieden waar andere volkeren woonden. De Russische cultuur moest zo worden verspreid. De meeste Russen voelen nog steeds een sterke band met de voormalige Sovjetrepublieken en noemen ze het ‘nabije buitenland’.
Welke factoren spelen een rol in de relatie met het nabije buitenland?
Na 1991 moest Rusland nieuwe relaties opbouwen met het nabije buitenland. Ze worden beïnvloed door:
1) Overeenkomsten in cultuur
Veel Russen en inwoners van het nabije buitenland voelen nog steeds een sterke band omdat zij een sterk verwante cultuur hebben. Andere keren zich juist af van Rusland.
2) Aanwezigheid van Russen
Rusland probeert goede relaties aan te gaan met de meeste landen waar veel Russen wonen. Rusland wil de
belangen van de Russen in die landen beschermen. Omdat er onvoldoende huisvesting en werkgelegenheid in
Rusland is, wil het land niet dat al deze mensen terugkomen naar Rusland. Maar ook willen ze niet dat ze allemaal
weggaan.
3) Economische afhankelijkheid
Rusland is (van veel voormalige sovjetrepublieken) nog steeds de belangrijkste afzetmarkt. Ook importeren de
landen veel goederen uit Rusland. Vooral de afhankelijkheid van olie- en gasimporten vanuit Rusland speelt een
grote rol, waardoor het voor deze landen belangrijk is om een goede relatie met Rusland te hebben.
4) Veiligheid en strijd om gebieden
Het nabije buitenland kan als buffer functioneren tegen vijandige buren. Bovendien is Rusland bang dat de onrust
in buurlanden overslaat naar gebieden in Rusland. Rusland is binnen de voormalige SU het enige land met een
legermacht van betekenis.
Hoe is de relatie met het nabije buitenland?
- Baltische staten (Estland, Letland en Litouwen)
Deze relatie is niet zo goed. Hun cultuur heeft zich altijd onderscheiden van die van Rusland en het verzet tegen
Rusland is daarom altijd groot geweest.
- Slavische staten (Wit-Rusland, Oekraïne, Rusland en soms Moldavië) Rusland heeft met deze landen een vrij goede band.
- Kaukasus
De cultuur van de landen in de Kaukasus verschilt niet alleen sterk van de Russen, maar ook onderling is er veel
verschil in cultuur. Dat leidt tot grote onrust en strijd in dit gebied.
- Centraal-Azië
De republieken in dit gebied streven naar meer onafhankelijkheid van Rusland, wat moeilijk is omdat Rusland een
groot belang in deze (van oorsprong islamitische) regio stelt.
Volk
Russificatie
- Groep mensen met dezelfde cultuur.
- Beleid van de vroegere Sovjetunie om niet- Russische volkeren om te vormen tot Rus.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
2.4, Hoe leven de Russen?
Hoe leven de mensen in Moskou?
Ongeveer driekwart van de Russische bevolking leeft in de stad. Moskou is met 12 miljoen inwoners de grootste stad van Rusland, maar het is ook de derde duurste stad ter wereld. Niet alles is duur; alledaagse artikelen (voedsel, drank, sigaretten etc.) zijn goedkoop. De luxe producten zijn vaak duur. 80% van de inwoners verdient niet meer dan het gemiddelde van €150,- per gezin per maand. Ongeveer 15% van de Moskovieten (inwoners van Moskou) verdient meer dan het gemiddelde; zij hebben een inkomen van €300 - €2000 per gezin per maand. Deze middenklasse groeit langzaam. Er is een groep die het overal in Rusland, ook in een stad als Moskou, erg zwaar heeft: ouderen, werklozen, zieken en gehandicapten. Zij zijn afhankelijk van de Russische overheid, en niet van het rijke stadsbestuur van Moskou. Een hele kleine groep Russen is in korte tijd enorm rijk geworden. Deze groep wordt de ‘nieuwe rijken’ genoemd.
Hoe is het leven in andere steden?
De ontwikkeling van het BNP van Rusland blijft achter bij dat van Moskou. Ongeveer 90% van de gezinnen in andere steden verdient een gemiddeld inkomen van €120 per maand of minder. Veel luxeartikelen zijn niet te krijgen of duurder dan in Moskou, doordat ze vanuit Moskou moeten worden aangeboerd. De stadsbesturen hebben weinig geld voor het onderhoud van de stad.
Hoe leven de mensen op het platteland?
Een groot deel van het platteland blijft achter bij de modernisering, doordat de meeste van de bedrijven niet vernieuwend zijn. Het gemiddeld inkomen ligt er laag, maar de mensen verbouwen hun eigen voedsel.
Buiten de landbouw is er op het platteland nauwelijks werkgelegenheid.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Extra, Waardoor is de Kaukasus een kruitvat?
Wat is de Kaukasus?
De Kaukasus is een hooggebergte dat zich uitstrekt tussen de Zwarte en de Kaspische Zee.
De Noord-Kaukasus bestaat uit gebieden die bij Rusland horen: Noord-Ossetië, Ingusjetië, Tsjetsjenië, Adygea, Kabardië-Balkarië, Karatsjai-Tsjerkessië en Dagestan.
In de Zuid-Kaukasus liggen de republieken die na 1991 onafhankelijk zijn geworden: Georgië, Azerbeidzjan en Armenië. Van overal vestigden zich hier bevolkingsgroepen. In het verleden hebben ze regelmatig samengewerkt in hun verzet tegen de regering in Moskou.
Als reactie hierop paste de Sovjetregering een verdeel-en-heerspolitiek toe.
Ze deelde het gebied op in deelgebieden waarbij grenzen dwars door de leefgebieden van de verschillende volkeren werden getrokken. Zo werd voorkomen dat één volk binnen één deelgebied zou wonen en samen zou werken om te vechten voor onafhankelijkheid.
Gevolg: binnen deelgebieden wonen volkeren met heel verschillende culturen samen. Of dat een volk verspreid woont over meerder deelgebieden.
Wat zijn de brandhaarden in de Kaukasus?
Veel volkeren binnen de Kaukasus zijn ontevreden over de gebiedsindeling. In een aantal gebieden zijn daarom afscheidingsbewegingen ontstaan. De meest bekende conflictgebieden zijn:
- Ossetië
De christenen van Zuid-Ossetië willen verenigd worden met Noord-Ossetië in Rusland. De Zuid-Osseten verdreven
in een oorlog tussen 1990 en 1992 duizenden Georgiërs, waarbij duizenden slachtoffers vielen.
- Abchazië
De islamitische Abchazen willen geen deel meer uitmaken van het christelijke Georgië. In 1992 brak een oorlog
uit.
- Nagorno-Karabach
Dit gebied is een christelijke enclave in een islamitisch land. Het land, dat voor 80% wordt bevolkt door Armeniërs, wil onafhankelijk worden van Azerbeidzjan en zich aansluiten bij Armenië. Dit liep in 1988 uit op een
oorlog.
- Tsjetsjenië
De islamitische Tsjetsjenen willen volledige onafhankelijkheid van Rusland. Vooral de fundamentalistische islamieten in het land leveren felle strijd. Ze begonnen na 1991 een afscheidingsoorlog.
Waarom bemoeit Rusland zich met de Kaukasus?
- Russisch grondgebied - Domino-effect
Kaukasus is niet het enige gebied waar niet-Russische volkeren de meerderheid vormen. Wanneer Rusland onafhankelijkheid toestaat aan één gebied, is het bang dat ook andere gebieden onafhankelijkheid zullen eisen.
- Veiligheid
Het gebied vormt een buffer tegen Turkije en Iran, de belangrijkste vijanden van Rusland in het zuiden.
- Aardolie en aardgas
Afscheidingsbeweging Enclave
- Groep mensen binnen een volk die zich verenigd heeft om te streven naar zelfstandigheid
- Gebied dat geheel omgeven wordt door een gebied waar een ander volk woont
