1
Toelichting voorstel
Zaaknummer: 673430
Jaarstukken 2015, kaderbrief 2017 en concept begroting 2017
Datum 21 april 2016
Behandelaar Inge Derks-Groenendijk afdeling
0593 53 93 42 Portefeuillehouder Burgemeester Baas Besluitvormend
orgaan
Gemeenteraad
Overleg gepleegd met
financieel adviseur AZ Rolf Bloem
personeelsconsulent AZ
medewerker bestuur en juridische zaken AZ Ria Klunder
afdeling
naam medewerker
inspraak/adviesorgaan
Vervolgtraject
Na besluitvorming in het college zal het voorstel worden besproken tijdens de
georganiseerde avond voor raads- en commissieleden op 23 mei a.s. De agendering van de voorstellen in commissie en raad staat gepland voor juni. Dat betekent dat 30 juni na de raadsvergadering de VRD een reactie ontvangt op de stukken.
In de brieven van de VRD wordt een eerdere datum van indiening gevraagd ( 20 juni 2016).
Met de VRD is overlegd dat reactie op de stukken niet eerder wordt verstuurd dan na de raadsvergadering van 30 juni.
Toelichting Aanleiding
2 De VRD heeft een viertal stukken voor bespreking en besluitvorming aan de raden van de gemeenten in Drenthe gestuurd. Naast het jaarverslag 2015 betreft dit de kaderbrief 2017, de conceptbegroting 2017 en de wijziging Gemeenschappelijke regeling vanwege een wijziging van de verdeelsleutel. Deze wijziging van de verdeelsleutel heeft structureel financiële consequenties voor de gemeente.
Gezien het feit dat we een bespreking hebben gepland voor raads- en commissieleden over de gemeenschappelijke regelingen, zal in de toelichting ook aandacht worden besteed aan de algemene doelstellingen van de GR en de deelnemers.
Zo hebben de raads- en commissieleden voorafgaand aan de avond alle relevante informatie om in gesprek te kunnen met de directeur van de VRD, de heer Heerink.
Inleiding
Per 1 januari 2014 is de brandweerzorg voor geheel Drenthe ondergebracht bij de veiligheidsregio Drenthe.
De VRD is een gemeenschappelijke regeling van en voor gemeenten. Alle activiteiten richten zich op het vergroten van de veiligheid van de inwoners en bezoekers van Drenthe. Onder de VRD vallen het Multidisciplinair Veiligheidsbureau en Brandweer Drenthe. De VRD is
verantwoordelijk voor de brandweerzorg in Drenthe. Naast het klaar staan bij brand en het bieden van hulpverlening besteedt de VRD ook veel aandacht aan voorlichting, advies en het voorkomen van brand.
Een tweede onderdeel van de VRD betreft de crisisorganisatie. De VRD werkt met de
partners, waaronder gemeenten maar ook politie en GHOR aan een goede voorbereiding op crises en rampen.
Samenwerking
De Veiligheidsregio Drenthe wordt gevormd door de 12 Drentse gemeenten. Het bestuur bestaat uit een Algemeen Bestuur, een Dagelijks bestuur en een voorzitter. Het Algemeen bestuur bestaat uit evenveel leden als het aantal gemeenten. Iedere gemeente wordt door de burgemeester vertegenwoordigd. Het Dagelijks Bestuur draagt de uitoefening van zijn bevoegdheden voor zover in mandaat op aan de directeur.
Actuele ontwikkelingen
Sinds 1 januari 2014 is er sprake van een Veiligheidsregio Drenthe. Deze regionalisering heeft ook voor de organisatie van de activiteiten en voor de opzet veranderingen met zich mee gebracht.
Beleidsvisie
In 2015 heeft de VRD een Beleidsvisie 2015-2018 geformuleerd die de richting aangeeft voor de komende jaren en heeft daarmee een basis voor de zorg voor veiligheid gelegd.
Deze beleidsvisie kent een aantal accenten.
a. VRD in verbinding
De VRD kiest ervoor nog meer aandacht te besteden aan het vormen en
instandhouden van een netwerk van verschillende partners en hierbij ook de burgers te betrekken. Zij ziet zich als een verbinder van dat netwerk door o.a. ontwikkelingen te stimuleren en te faciliteren.
b. Vakmanschap op maat
3 Medewerkers moeten goed voorbereid zijn op hun taak, wat betekent dat zij zich hier verder in moeten ontwikkelen. Door trainingen en opleidingen te verzorgen die aansluiten bij de praktijk en zorgen voor een verdere ontwikkeling van kennis en vaardigheden wordt dit bereikt. Daarbij zal ook aandacht worden besteed aan de bestuurlijke advisering.
c. Integrale benadering
De zelfredzaamheid van burgers maar ook van instellingen en bedrijven wordt belangrijker bij het voorkomen en bestrijden van incidenten. Dit houdt ook in dat zij meer betrokken worden in hun eigen verantwoordelijkheid voor veiligheid.
De begrotingen voor de komende jaren zullen ook in lijn liggen van deze uitgangspunten.
Nieuwe verdeelsleutel
Bij de uitgangspunten van de nieuwe Gemeenschappelijke regeling die op 1 januari 2014 geïnstalleerd is, is binnen het Algemeen Bestuur al afgesproken toe te werken naar een rechtvaardige kostenverdeling tussen gemeenten voor de brandweerzorg.
Om de taken uit te voeren ontvangt de VRD een Rijksbijdrage en een bijdrage van de Drentse gemeenten. Deze bijdrage is vooralsnog gebaseerd op het aantal inwoners per gemeenten en een bijdrage op basis van ‘historische inbreng’. Tijdens de besprekingen naar de regionalisering is afgesproken om een onderzoek te starten naar een nieuwe
kostenverdeling tussen gemeenten. De nieuwe kostenverdeling zou moeten voldoen aan de criteria: rechtvaardig, transparant, duurzaam en acceptabel zijn qua herverdeeleffecten.
Het voorstel, dat in de concept begroting 2017 is beschreven gaat niet meer uit van een verdeling van de kosten per inwoner maar van de rijksbijdrage die de gemeente vanuit het gemeentefonds ontvangt op de gebieden van de openbare veiligheid, brandweer en
rampenbestrijding. Concreet betekent dit dat met ingang van 2017 elke gemeente een gelijk aandeel van de inkomsten uit het gemeentefonds jaarlijks afdraagt aan de VRD. Indien de landelijke verdeelmaatstaven veranderen kan dit betekenen dat ook de verdeling aan inkomen en uitgaven verandert.
Of deze keuze voor de verdeelsleutel die het Algemeen Bestuur op 23 maart 2016 genomen het, rechtvaardig en acceptabel is kan ter discussie worden gesteld.
Omdat het namelijk een macro verdeelmodel betreft, betekent toepassing van het verdeelmodel niet dat iedere gemeente ook het bedrag ontvangt dat zij daadwerkelijk uitgeeft aan brandweerzorg en rampenbestrijding. In de toelichting op de nieuwe verdeelsleutel wordt dit ook benadrukt: het gaat niet om de verdeling van de werkelijke ontvangsten uit het Gemeentefonds maar om de verdeelsystematiek van de kosten van de VRD.
Een belangrijker argument is het feit dat het een Algemene Uitkering betreft. Een gemeente hoeft de ontvangen middelen niet uit te geven aan – in dit geval – brandweerzorg. Als een gemeente in staat is om met minder middelen zorg te dragen voor een adequate
brandweerzorg, kan het overige aan andere activiteiten worden besteed.
De gemeente Midden-Drenthe heeft in het verleden – kennelijk – met minder middelen dan zij daarvoor uit het Gemeentefonds ontvangt een adequaat niveau van brandweerzorg kunnen realiseren. De huidige bijdrage aan de VRD (en onze meerjarenbegroting) is hier voor het overgrote deel op gebaseerd (de historische kosten).
4 Het nieuwe model leidt tot een aanzienlijke verhoging van de gemeentelijke bijdrage voor onze gemeente ( € 177.000). De gemeente moet door de verplichte regionalisering meer middelen bijdragen aan een(zelfde) adequate brandweerzorg. Het beeld ontstaat hierdoor dat de gemeente Midden-Drenthe fors meebetaalt aan andere gemeenten die – historisch gezien – meer dan de bijdrage uit het Gemeentefonds uitgaven aan brandweerzorg.
Deze argumenten zijn tijdens vergadering van het Algemeen Bestuur op 23 maart jl. ook gedeeld met de aanwezigen. Bij meerderheid van stemmen, de gemeente Midden-Drenthe heeft samen met de gemeente Meppel tegengestemd, is besloten om de verdeling van de gemeentelijke bijdragen met ingang van 2017 te baseren op de geactualiseerde maatstaven
‘Openbare orde en veiligheid’ uit het gemeentefonds. Om invulling te geven aan het criterium ‘acceptabele herverdeeleffecten’ is verder besloten om de financiële
herverdeeleffecten gefaseerd - in 5 jaar - in te voeren. Dit stelt de gemeenten in staat om de bijdrage aan de VRD vanuit een meerjarig perspectief te verwerken in de begroting.
Voor 2017 betekent dit voor onze gemeente een toename van de bijdrage met € 35.400. Tot 2021 wordt de bijdrage jaarlijks verhoogd zodat in 2021 het bedrag met € 177.000 is bereikt.
Financiën
Jaarverslag 2015 en jaarrekening 2015
Financieel resultaat
De jaarrekening sluit af met een positief exploitatieresultaat van € 1,412 miljoen. Omdat er geen noodzaak is om het incidentele resultaat te reserveren wordt voorgesteld om het gehele bedrag terug te betalen aan gemeenten. Voor de gemeente Midden-Drenthe betekent dit dat er een bedrag van € 88.165,00 wordt terugbetaald.
Bezuinigingen
De VRD geeft in haar jaarverslag aan dat de opgelegde taakstellingen van 2 x 5% voor 2014 en 2015 zijn gehaald. Verder geven zij aan dat er nog een extra taakstelling loopt tot 2018.
Helaas heeft deze taakstelling niet gezorgd voor een lagere bijdrage voor de gemeente. De bezuinigingen binnen de VRD hebben ervoor gezorgd dat de financiële bijdrage niet is verhoogd maar gelijk is gebleven.
De bezuiniging van 5% op de financiële bijdrage die de gemeente Midden-Drenthe in 2015 heeft voorgesteld, maar die niet is overgenomen, moet hiermee niet worden verward.
Brandweerzorg
In het kader van risicobeheersing heeft de VRD een aantal activiteiten in 2015 ingezet die moeten leiden tot een beter brandveiligheidsbewustzijn en een eigen verantwoordelijkheid van burgers. Zo is er in Midden-Drenthe een voorlichtingsbijeenkomst gehouden in de buurt waar een ingrijpende woningbrand heeft plaatsgevonden en zijn er op basisscholen 15 lessen gegeven over brandveiligheid (Smokey). Daarnaast zijn er woningchecks gehouden en in totaal 2200 rookmelders geplaatst in de gemeente.
Verder is de afstemming tussen de gemeente en de VRD als het gaat om evenementen in 2015 toegenomen naar 36 ( in 2014: 26).
5 Ook heeft de VRD sterk ingezet op het terugdringen van loze meldingen. Voor Midden- Drenthe betekende dit dat het aantal loze meldingen is gedaald van 70 stuks in 2014 naar 59 stuks in 2015.
Naast het voorkomen van branden heeft de VRD in 2015 het team brandonderzoek voor 2 branden binnen de gemeente Midden-Drenthe ingezet, te weten de natuurbrand in Smilde aan de Suermondsweg en de natuurbrand op het Brunstingerveld.
Wat betreft de opkomsttijden in Drenthe blijkt dat in 85% van de meldingen de brandweer binnen de afgesproken tijd van 15 minuten aanwezig is.
Kaderbief 2017 en Begroting 2017
Kaderbrief 2017
De raad heeft de kaderbrief 2017 in de commissie Algemeen Bestuur besproken en gebaseerd op de uitgangspunten een zienswijze ingediend.
De zienswijze richtte zich met name op een structurele bezuiniging van 5%. De raad van Midden-Drenthe heeft het algemeen bestuur dringend verzocht deze toe te passen in deze begroting. Voor de begroting 2016 was al een dergelijk verzoek gedaan, echter daarvoor was binnen het algemeen bestuur geen meerderheid. Aangezien gemeenten in het VDG overleg hadden afgesproken om voor de begroting 2017 Drenthe breed een discussie over een mogelijke bezuiniging van de bijdragen op de Gemeenschappelijke regelingen te bespreken, was het niet meer dan logisch dat de gemeente op deze afspraak terugkwam.
Het Algemeen Bestuur heeft in haar vergadering van 23 maart de zienswijze besproken en deze weerlegd met een tweetal argumenten:
1. Het bestuur geeft aan in de afgelopen jaren al een bezuiniging van 12% te hebben doorgevoerd, waarmee zij van mening is dat er voor 2017 geen extra structurele bezuiniging van 5% moet worden opgelegd.
2. Zowel het dagelijks als algemeen bestuur herkent zich niet in een Drenthe brede afspraak om binnen de Gemeenschappelijke regelingen een bezuinigingstaakstelling voor de begroting 2017 te bespreken.
Zoals al bij het jaarverslag 2015 aangegeven heeft de VRD de afgelopen jaren bezuinigingen doorgevoerd die ervoor gezorgd hebben dat de toename van de financiële bijdragen
nagenoeg nihil waren. De 12% die de VRD in haar reactie aangeeft is gebaseerd op de bezuinigingen van 5% in 2014 en 2015 en de nog te realiseren bezuiniging van 2% in 2018.
Los hiervan heeft de gemeente Midden-Drenthe echter gemeend dat een structurele bezuiniging op de gemeentelijke financiële bijdrage, ook gezien de eigen financiële situatie waarbij ook bezuinigingen noodzakelijk waren, reëel zou zijn.
Dit heeft echter niet geleid tot een aanpassing van de Kaderbrief 2017. Dat betekent dat de kaderbrief 2017 zonder wijzigingen is vastgesteld.
Begroting 2017
De begroting 2017 is gebaseerd op de uitgangspunten uit de kaderbrief 2017 tot stand gekomen.
6 Activiteiten
Naast de wettelijke brandweerzorgtaken wordt prioriteit gegeven aan het verder vergroten van de rookmelderdichtheid en het geven van voorlichting aan basisscholen en bij
woningchecks.
Verder zal aandacht worden gegeven aan het werven van nieuwe vrijwilligers. Zo is het idee om in 2017 in ieder geval 4 jeugdbrandweergroepen actief te laten zijn en zo kinderen te interesseren voor( latere) vrijwilligersfuncties binnen de brandweer.
Financieel
De gemeenten betalen in 2017 hetzelfde bedrag als in 2016 omdat de VRD de toegenomen lasten van loon-prijs en andere ontwikkelingen financieel wil dekken door de beschikbare financiële ruimte binnen het investeringsprogramma. Voor de meerjarenbegroting van 2018 wordt aangegeven dat een uitzetting van de gemeentelijke bijdrage wel noodzakelijk is voor een percentage van 1,0% ter compensatie van de loon en prijsstijgingen en 0,3% voor de uitzet van rente- en afschrijvingslasten van het investeringsprogramma.
Nieuwe verdeelsleutel
Ondanks dat de gemeentelijke bijdrage in 2017 niet stijgt heeft de gemeente Midden- Drenthe meer kosten. Dit heeft te maken met de invoering van een nieuwe verdeelsleutel met ingang van 2017. Daardoor zal de gemeente vanaf 2017 in ieder geval een verhoging van de bijdrage van ongeveer € 35.000 per jaar financieel moeten afdekken.
Omdat de jaarrekening 2015 een positief resultaat laat zien, kan deze incidenteel worden ingezet voor de benodigde extra bijdrage voor 2017.
Na 2017 betekent dit echter dat er structureel een bedrag van € 177.000 financieel moeten worden afgedekt waarvoor binnen het product Brandweer geen mogelijkheden zijn. Dat betekent dat er sprake is van een uitzetting van lasten binnen de begroting. Omdat er afgesproken is dat de herverdeeleffecten over een periode van 5 jaar worden uitgesmeerd betekent dit concreet dat vanaf 2017 tot en met 2021 het bedrag van € 35.400 structureel moet worden afgedekt. Deze verhoging van de bijdrage betreft alleen de nieuwe
verdeelsleutel.
Verhoging van de gemeentelijke bijdrage vanaf 2018
In de begroting geeft zij daarnaast aan dat zij vanaf 2018 rekening wil houden met een stijging van 1% ter compensatie van loon- en prijsstijgingen en voor 0,3% voor de uitzet van rente- en afschrijvingslasten van het investeringsprogramma. Meerjarig zou daardoor de begroting nog met 1,3% stijgen. In het overzicht bij de aanbiedingsbrief is in de
gemeentelijke bijdrage hiermee al rekening gehouden.
Concreet betekent dit dat de gemeentelijke bijdrage voor de VRD voor de komende jaren wordt verhoogd met:
2017: € 35.400 2018: € 43.639 2019: € 59.600 2020: € 59.829 2021: € 35.391
7 Een totaal bedrag van € 198.459.
Wijziging Gemeenschappelijke regeling
Omdat de wijze van verdeling van de gemeentelijk bijdrage is opgenomen in de
gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Drenthe moet deze wijziging voorgelegd worden aan de gemeenteraden. Bij de stukken ontvangt u dan ook een voorstel van de VRD om in te stemmen met deze wijziging.
Door de VRD wordt voorgesteld om artikel 29 lid 2 GR VRD als volgt te wijzigen:
In de begroting wordt aangegeven welke bijdrage elke deelnemende gemeente verschuldigd is voor het jaar waarop de begroting betrekking heeft. Als verdeelsleutel wordt gehanteerd:
- de verdeelmaatstaven van de component openbare en orde en veiligheid (onderdeel brandweer en rampenbestrijding) uit het Gemeentefonds;
- een bijdrage per inwoner gebaseerd op het aantal inwoners volgens de door het Centraal Bureau voor de Statistiek openbaar gemaakte bevolkingscijfers per 1 januari van het jaar, voorafgaande aan dat, waarvoor de bijdrage verschuldigd is.
Zoals aangegeven dient de gemeenteraad op grond van Artikel 1 van de Wet
gemeenschappelijke regelingen toestemming te geven aan het college tot het wijzigen van de gemeenschappelijke regeling. Dit artikel bepaalt daarnaast dat de toestemming slechts kan worden onthouden wegens strijd met het recht of het algemeen belang.
Het college heeft dit voorstel met het verzoek toestemming te verlenen echter niet aan u voorgelegd. De reden hiervoor is dat zij niet instemt met deze wijziging van de
verdeelsleutel.
Het geen instemming verlenen aan de concept begroting 2017 en een zienswijze in te dienen heeft overigens geen invloed op het al dan niet aanpassen van de gemeenschappelijke regeling. Via de zienswijze op de concept begroting wordt door de raad wel nogmaals aandacht gevraagd voor het besluit te verdeelsleutel te wijzigen.
De stukken die betrekking hebben op het besluit tot wijziging van de Gemeenschappelijke regeling treft u daarom hierbij ook niet aan. Het college heeft, zoals hierboven is aangegeven ervoor gekozen om u het verzoek tot toestemming van de wijziging, niet voor te leggen.
Zienswijze
De gemeente Midden-Drenthe wil via een zienswijze aangeven niet in te stemmen met deze begroting 2017. In de zienswijze geeft ze aan dat een structurele 5% bezuiniging ontbreekt en dat zij niet instemt met de wijziging van de verdeelsleutel. Dat houdt tevens in dat ook de raad van mening is dat de Gemeenschappelijke regeling niet moet worden gewijzigd.
