• No results found

Jaarverslag Werkgroep Bomen

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Jaarverslag Werkgroep Bomen"

Copied!
25
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

Jaarverslag Werkgroep Bomen

1. De werkgroep bestaat uit 2 personen n.l. Dick en Dirk, waarbij Dick functioneert als contactpersoon. De aanleiding tot het ontstaan van de Bomenwerkgroep is de overgang van het vroegere “kapplan” naar een systeem van beoordelen en adviseren van de gemeentelijke en particuliere kapaanvragen. Wij krijgen dan, vooruitlopend op de publicatie in de KOM, de informatie over de aanvragen. Joost Rikhof is daarvoor het aanspreekpunt van

gemeentewege. Ook dit jaar hebben we weer de nodige kapaanvragen bekeken en advies gegeven.

2. Op een aantal plaatsen in onze gemeente wordt gewerkt aan een herinrichting waarbij vaak tot onze spijt bomen sneuvelen, maar daaraan gekoppeld wel herplant plaatsvindt.

- de herinrichting van de Saasvelderlaan is afgerond. De Amerikaanse eiken zijn gekapt en in overleg met de bewoners heeft herplant met zilverlindes plaats gevonden. Een

bijvriendelijke boom en daar kunnen wij dus van harte mee instemmen. Ondanks het feit dat het redelijk grote exemplaren zijn is het aanzien nu nog behoorlijk kaal maar ooit zal het weer een mooie laan zijn.

- in het gebied van de Bisschop Balderikstraat wordt volop gewerkt aan de inrichting van een nieuw woongebied met natuurlijk aanzien. De geluidswal is in aanleg en zal beplant gaan worden. De Stakenbeek wordt ook betrokken in het plan en ligt er momenteel onherkenbaar bij. De veel besproken mammoetboom is weg, maar herplant van 2 nieuwe

mammoetbomen is toegezegd.

- met de herinrichting van de Groote Markt is men begonnen met het kappen van alle bomen.

Alle procedures voor de herinrichting zijn afgerond en nu de bomen gekapt zijn komen de eerste ingezonden brieven in de krant. Wij hebben het plan wel ingezien en met een herplant van zeven bomen op dezelfde wijze als op het

Plechelmusplein gebeurd is, gaat het plein er fraai uitzien. Welke bomen het gaan worden is nog niet bekend, maar wij hebben honingbomen

geadviseerd, mede gezien de bijvriendelijke intenties van de gemeente.

- het gedeelte Wilhelminastraat vanaf de Ganzenmarkt tot aan de Prossinkhof gaat ook op de schop. Welke gevolgen dat heeft voor de nabij staande bomen is bij ons niet bekend.

- de herinrichting van winkelcentrum De Vijfhoek wordt door de gemeente aangegrepen om ook de Vestingstraat opnieuw in te richten. Er zullen parkeerplaatsen verdwijnen en hopelijk daarvoor in de plaats meer groen. Althans dat hopen wij. Het Singelplan dat Rieks Lyklema in samenwerking met ons ontwikkeld heeft, zou daarvoor wellicht als basis kunnen dienen.

3. Voor het controleren van het bomenbestand van de Bomenstichting zijn we actief geweest in de omliggende gemeenten van Oldenzaal, m.n. Losser en Dinkelland. In totaal 35

(2)

monumentale bomen zijn bekeken, beschreven en gefotografeerd. Dick is de officiële boominspecteur voor de stichting en kan in die hoedanigheid de gegevens invoeren. Het bomenbestand van de Bomenstichting is voor iedereen digitaal te raadplegen op hun site. De beschrijving en foto’s van 25 markante bomen in en rond Oldenzaal is klaar. We weten nog niet hoe we dit aan het publiek beschikbaar kunnen stellen, wellicht in de vorm van een route die vanaf de IVN site gedownload kan worden.

4. Om de monumentale bomen die in en rondom Oldenzaal in het landelijk register van de Bomenstichting staan, aan het publiek te laten zien, zijn we tijdens de jaarlijkse IVN-

ontdekkingstocht op 24 juni j.l. langs een behoorlijk aantal van deze bomen gefietst.

Ongeveer 20 deelnemers kregen uitleg over deze bomen tijdens de tocht (zie verslag wandelgroep).

5. Boomfeestdag 2015.

Deelnemende school was groep 7 van de Franciscusschool. Een bijzonder enthousiaste en goed voorbereide groep leerlingen heeft onder begeleiding van evenzo enthousiaste leden van de diverse werkgroepen van onze afdeling 23 krentenbomen geplant in de Sparstraat en 3 haagbeuken op het speelplein van de school. De plantgaten moesten zelf gegraven worden en dat dit goed was gebeurd zag je korte tijd later aan de uitbundige bloei van de boompjes!

In mei hebben we nog een excursie naar het Kalheupinkpark voor deze groep georganiseerd.

Boomfeestdag 2016. Dit gaat op 16 maart plaatsvinden langs de groenstrook bij de Kalderhoekweg. Daarvoor is basisschool “De Esch” benaderd, die hierop positief heeft gereageerd. Met 37 leerlingen van groep 8 gaan we daar 23 bomen planten. We doen weer graag een beroep op de enthousiaste medewerking van IVN’ers van de andere werkgroepen.

6. We hebben samen met de leden van de L.O.

groep meegewerkt aan de totstandkoming van de Herdenkingstuin achter het stadhuis. Extra inzet was nodig om het op tijd voor de officiële opening op 4 mei klaar te krijgen. Het overgrote deel van de beplanting bestaat uit vaste

(bijbelse)planten en struiken. En slechts één boom: een sierappel. Twee lindes uit de Migchoriustuin zijn ook blijven staan. Samen met alle herdenkingsmonumenten is het een prachtig geheel geworden, echt een rustpunt midden in de stad.

7. Op 25 november heeft op initiatief van Wilbert het jaarlijkse overleg met de Regio aangaande Het Hulsbeek plaatsgevonden. Voor de Bomenwerkgroep is de betrokkenheid met alles wat met bomen te maken heeft interessant, daarom slechts enkele onderwerpen uit de agenda die dit onderwerp raken. Voor het volledige verslag kan er contact opgenomen worden met Wilbert.

- De bomenroute wordt begin 2016 aangesloten op het Wandelnetwerk.

- Onder leiding van Wilbert hebben we de routes waar nodig aangepast en o.a. in het speelbos nieuwe route-aanduidingen op de paaltjes geniet. Ook enkele bordjes moeten nog vernieuwd worden.

(3)

- voor de bosbouw is het Hulsbeek verdeeld in werkblokken ingedeeld die eens in de 5 a 10 jaar(?) geoogst worden. De blokken bij de klootschietbaan en Eureka zijn al gedund. De dunning voor het blok waarin de dassenburcht ligt gaat niet door.

- er is aangedrongen op meer staand dood hout.

We hebben gesignaleerd dat het percentage achterblijft bij wat ideaal is bij een natuurlijk bos (dit is vastgelegd in de doelstelling Bos

Beheerplan Hulsbeek).

8. Via de mail zijn we benaderd over de Knotwilgen langs de Stakenbeek t.h.v. de Boerskottenlaan. Met lede ogen zagen we dat de Wilgen al jaren niet meer geknot werden. De laatste keer járen geleden door de L.O.

werkgroep van het IVN, maar daarna geen verzoek meer van gemeentewege.

Ook wijkbewoners waren blijkbaar bekommerd om het lot van de Wilgen, vandaar het initiatief van Harry Roeloffzen, dat heeft geleid tot weer een fraai aanzicht van de Knotwilgen zoals het hoort: geknot! Met de inzet van derde - en vierdejaars

leerlingen Groen van TCC de Potskamp en medewerking van de gemeente Oldenzaal, Waterschap Vechtstromen en met het gereedschap uit het depot bij Jan Oldekamp, is iedereen blij met het resultaat.

9. Evenals het jaar ervoor zijn we er het afgelopen jaar er niet aan toe gekomen om locaties te inventariseren die geschikt zijn voor herplant. Het blijft wel een aandachtspunt.

(foto’s: Jan Flits)

10. Op persoonlijke titel ben ik (Dirk) benaderd door Jaap en Annemarie van Dalen namens De Dree Marken in De Lutte om medewerking te verlenen bij de voorbereiding van de Open Monumenten Dag op 12 september. Het onderwerp, de invloed van de tuinarchitect Leonard Springer en de textielfamilie Gelderman op het omliggende landschap. Regio Twente stelde het archief open van het

Arboretum, alsmede het Informatiecentrum beschikbaar voor het inrichten van een expositie. Ook een speciale Springerroute werd samengesteld langs typische Springerbomen in het Arboretum.

In erve Boerrichter werd een lezing gegeven door de biografe van Leonard Springer, mevr. Constance Moes.

Om haar kennis van de connectie tussen Springer en Gelderman bij te spijkeren heb ik samen met haar een fietstocht gemaakt langs de landgoederen. Op de Open Monumenten Dag zelf viel de belangstelling helaas

tegen. Veel werk verricht maar ook veel kennis opgedaan en dat is dan wel weer positief.

Dick en Dirk

Jaarverslag Werkgroep Natuurgidsen Opleiding

(4)

In samenwerking met IVN Losser zijn we in 2014 begonnen met het onderzoeken van de mogelijkheden om een gidsenopleiding op te zetten. In de gezamenlijk georganiseerde groencursussen bleek al dat Oldenzaal-Losser een goede combinatie is voor dit soort activiteiten, dus dat moest lukken.

Na veel gepuzzel en vergaderen hadden we medio 2015 een intentieverklaring en programma klaar liggen, welke we konden aanbieden aan het landelijk Cursushuis.

Eind september kregen we de papieren terug met, naast veel lof voor al het werk dat we verzet hadden, toch nog wel wat verbeter- en aanpassingspunten. Dus wij weer in vergadering. Nadat we de aangepaste versie wederom opgestuurd hadden duurde het uiteindelijk nog tot half november voordat we de punten die de officiële meetlatcommissie nog verbeterd wilde zien, binnen kregen. En op 8 december was het dan eindelijk zo ver. We kregen de officiële goedkeuring om met de opleiding van start te gaan.

Ondertussen hadden we natuurlijk niet stil gezeten. Omdat we wisten dat we qua programma een goed eind op weg waren zijn we vast begonnen met het werven van sponsoren. Met name onze voorzitter, Theo, is daar goed in en mede door zijn inspanningen konden we de cursus voor een zeer redelijke prijs aanbieden. Natuurlijk hadden we ook cursisten nodig, dus werd er ook een cursistenwerving opgestart. Elk weekblad en elke vereniging waar we

potentiele cursisten verwachtten werd aangeschreven.

Nel en Mariska gingen nog naar een heuse Natuur Gidsen Opleiding Studiedag in Arnhem. Dit was een erg zinvolle bijeenkomst waar ze veel nuttige tips hebben meegekregen en leuke contacten hadden met andere cursusteams uit heel Nederland. We hebben ook nog even met onze cursuscoach (Guido Nijland) en Bea Peters van het Cursushuis kunnen praten.

Op 5 november planden we een informatieavond in de Stakenboer. Deze werd goed bezocht.

Tijdens deze avond werd het programma uiteengezet en een schatting gegeven van de tijd die de cursisten er aan kwijt zouden zijn.

We waren er van uit gegaan dat we minimaal 20 cursisten nodig hadden om e.e.a. kostendekkend te krijgen en dat 25 cursisten het maximale aantal was.

Al op de infoavond kwamen de eerste aanmeldingen binnen. Uiteindelijk kwamen we op 34 aanmeldingen! Dit betekende dat we zelfs mensen moesten teleurstellen.

(5)

Op 21 januari dit jaar was de eerste bijeenkomst met de 25, op basis van woonplaats geselecteerde cursisten, die vooral in het teken van

kennismaking stond. Wat een leuke en enthousiaste groep!

Ondertussen zijn we al 4 bijeenkomsten verder en het belooft een leuke opleiding te worden met fijne cursisten en een goede samenwerking met IVN Losser.

Hopelijk kunnen we op 24 juni 2017 de hele groep feliciteren met hun NGO diploma en zijn er

tussentijds geen afvallers.

Mariska

IVN op FACEBOOK,

We hebben al 300 vrienden op Facebook, daar zijn wij heel blij mee. 😀

Vrienden die zich laten inspireren door de natuur, er meer over willen weten en er vooral van kunnen genieten.

We krijgen van onze vrienden leuke reacties, nieuwe ideeën en ze delen onze activiteiten.

Ze verrassen ons met leuke anekdotes en weetjes die wij ook weer kunnen delen.

Sociale media is een geweldig medium om onze

activiteiten bij ouders, grootouders, jongeren en kinderen onder de aandacht te brengen Alle werkgroepen van IVN Oldenzaal merken dat door het enthousiasme van onze vrienden op Facebook het aantal deelnemers aan onze activiteiten blijft groeien.

(6)

Ook dit jaar hebben wij weer een gevarieerd programma aan activiteiten voor jong en oud.

Als IVN willen wij graag zoveel mogelijk mensen de kans geven om aan onze activiteiten deel te nemen, daarom is Facebook een prachtig medium voor informatie, impressies, foto's en reacties.

Diane

Jaarverslag milieugroep

We hebben ons het afgelopen jaar met de volgende onderwerpen bezig gehouden : Dumping afvalwater

Al enige jaren pompt de NAM met chemicaliën vervuild afvalwater vanuit het oliewingebied bij Schoonebeek naar de lege gasputten in Twente. Gevolgen zijn niet geheel duidelijk, maar de bewoners en gemeenteraden van dit gebied n.l. Oldenzaal, Tubbergen, Dinkelland en Losser maken zich ernstig zorgen. De gemeenteraden van deze gemeenten hebben samen met de provincie Overijssel al gepleit om het in 2017 geplande onderzoek eerder uit te voeren.

Dick is namens de groep naar een voorlichtingsavond van de NAM geweest en samen met Theo naar een bijeenkomst over dit onderwerp, georganiseerd door “Groen Links” en de wijkraad van de Essen (dat boven een gepland

injectieveld ligt).

José heeft per email naar alle leden informatie toegestuurd over de mogelijkheid de petitie van de actie “Stop afvalwater Twente” te ondertekenen .

Vliegveld Twente.

We hadden de indruk, dat de doorstart van het vliegveld definitief van de baan was.

Helaas niet. Door enige bedrijven is een ontheffing gevraagd voor civiel medegebruik van de luchthaven. Als de ontheffing verleend wordt zijn de gevolgen voor ons niet geheel te overzien, maar wij maken ons terdege zorgen.

Vandaar dat Theo v. P. en Wilbert namens het IVN Oldenzaal een zienswijze ingediend hebben.

Afvalbeheer gemeente Oldenzaal.

In het huishoudelijk restafval zit nog steeds te veel te recyclen materiaal, daarom zal dit voorjaar ieder huishouden in Oldenzaal een container voor plastic en verpakkingsmateriaal krijgen.

Men kan de container weigeren en zelf dit afval naar een van de milieupleintjes brengen.

Daarnaast gaat de gemeente uit van het principe “de vervuiler betaalt”, daarom zal betaald moeten worden voor het aantal keren dat de container geleegd wordt.

Dick is naar een bijeenkomst georganiseerd door “Natuur en milieu Overijssel” geweest.

Hier waren van de meeste Twentse gemeenten vertegenwoordigers aanwezig. Zij gaven aan deze plannen al ingevoerd te hebben, of van plan te zijn dit de komende jaren te doen.

IVN / MOO / Gemeentelijk overleg.

Het IVN en met name de milieugroep, maakt al decennia lang deel uit van het MOO (“Milieu Overleg Oldenzaal”)

(7)

Het MOO is al sinds zijn oprichting gesprekspartner van de gemeente bij planning en uitvoering.

Zij denkt mee en adviseert in praktische zaken. In de loop der tijd zijn veel deelnemende partijen, zoals b.v. de wijkraden, afgehaakt. Hierdoor is het ledental drastisch teruggelopen.

Doorgaan op de huidige manier is geen optie. De wethouder ziet graag een “platform duurzaamheid” ontstaan, liefst voortkomend uit de werkgroep “Duurzaam Oldenzaal”. Dit platform zal dan door de gemeente betrokken worden om mee te denken en mee te werken aan het maken van beleid. Dus niet achteraf toetsend en erop reagerend.

Het huidige overleg tussen het MOO en de gemeente zal pas opgeheven worden als er een duidelijk alternatief is.

Tot slot nog een opsomming van de belangrijkste punten waar dit jaar in het MOO met de gemeente over gesproken is.

* herinrichting Stakenbeek en omgeving.

* bebouwing industriegebied Jufferbeek-zuid

* cultuurhistorische waardenkaart voor Oldenzaal

* fietsverbindingen en fietsenstallingen

* groenstructuurvisie

* omvorming openbaar groen

Externe Werkgroep Duurzaamheid

In november 2014 werd door de gemeente een

“externe werkgroep” in het leven geroepen, met als doel ook vanuit bevolking, burgerij, onderwijs en bedrijfsleven, duurzaamheid in Oldenzaal te bevorderen. In deze groep werden werkgroepen gevormd rond de thema’s: Kringloop, Energie en Duurzame wijken.

Wij (vooral via Theo V.) waren vooral betrokken bij het laatstgenoemde. Uitgangsidee was om per wijk een evenement te organiseren dat erop gericht was bewoners te inspireren tot ideeën die de duurzaamheid in de wijk, of in bredere zin zouden bevorderen.

Dit was praktisch gezien wat te veel gevraagd.

Het eindresultaat was een “event” onder de naam “Duurzaam Doen” op 11 oktober in het Buitenhuys in het Hulsbeek. Diverse deelnemers presenteerden ideeën en mogelijkheden rond de drie bovengenoemde thema’s. Onze inbreng hierbij was in het bijzonder gericht op het thema “groen in de wijk”.

Onze eigen bijdrage aan “Duurzaam Doen” had als thema bevorderen van belangstelling voor natuur in de directe woonomgeving, dit vooral door kinderen de gelegenheid te bieden tot het in elkaar knutselen van nest-

en voedselmogelijkheden voor vogels en

insecten. Begeleiders van onze kant waren redelijk druk bezig die middag, en in die zin was onze bijdrage geslaagd.

Inmiddels is er een stichting ‘Duurzaam Oldenzaal’ opgericht. Deze heeft een coördinator in dienst die als taak heeft activiteiten te coördineren en te stimuleren.

Digitaal platform Duurzaam Oldenzaal

(8)

In 2014 is vanuit het MOO de wens naar voren gekomen om de platform-functie om te zetten in een digitale vorm: in plaats van de vergadering wordt een website het centrale punt waar nieuws wordt verzameld, de agenda ontstaat en activiteiten worden ontplooid.

In de loop van 2015 is gewerkt aan een eerste versie van deze openbare website

http://www.platformduurzaamoldenzaal.nl/Het bleek al gauw dat het veel werk is om zo’n website te ontwikkelen en te onderhouden. Daarbij moeten we constateren dat er binnen het IVN zeer weinig mensen zijn die hier affiniteit mee hebben. Ondertussen had de Externe Werkgroep Duurzaamheid ook een website gemaakt, ontwikkeld door een professionele partij.

In 2016 zal hopelijk duidelijk worden hoe dit verder verloopt.

De milieugroep

Jaarverslag werkgroep schoolactiviteiten

“BEESTJES” project

Van 19 mei t/m 29 mei hebben we weer het

“BEESTJES” project uitgevoerd in de Heemtuin.

We hebben 226 kinderen (van 10 klassen van 6 verschillende scholen) van groep 7 kennis laten maken met het wel en wee van kleine beestjes.

De kinderen waren weer allemaal erg enthousiast en vonden het geweldig om de pissebedden, wormen, spinnen, waterdiertjes en andere kriebelbeestjes te onderzoeken.

“HERFST” project

Van 12 t/m 16 oktober en 26 t/m 28 oktober hebben er 10 klassen, 246 kinderen van groep 4 (van 7 verschillende scholen) deelgenomen aan het “HERFST” project in Het Hooge Venterink . Samen met de kinderen zijn er weer prachtige spinnenwebben gemaakt en veel kriebelbeestjes gevonden en onderzocht. Bij de paddenstoelen

hebben we onder de hoed gekeken met

een spiegeltje, bolsters en zaden bij elkaar

gezocht en we hebben weer veel geleerd over bladeren, vruchten en slakken. De kinderen mochten een slak

op de hand houden en vol verwondering werd

er eens goed naar gekeken. Dat was

natuurlijk helemaal geweldig! Alle kinderen waren super enthousiast.

Uitje

Op 3 september zijn we met de schoolgidsen op stap geweest. We hebben een rondleiding gehad op het natuurontwikkelingsproject van Jan Oldekamp. Jan leidde ons zelf rond en wist zeer boeiend te vertellen over alles wat er op zijn terrein te zien was.

Andere activiteiten

(9)

Ook dit jaar hebben de schoolgidsen weer geassisteerd bij diverse activiteiten. We hebben geholpen bij de boomfeestdag bij de Franciscusschool. We waren aanwezig op de

Hulsbeekdag. Ook bij het waterspektakel, waarvoor de schoolgidsen de opdrachten hebben gemaakt, waren we weer van de partij. En tijdens de Nacht van de Nacht hebben we ook geassisteerd.

Afscheid

Helaas hebben we dit jaar afscheid moeten nemen van 3 van onze schoolgidsen, te weten:

Coby, Joyce en Bob. We willen hen alle drie ontzettend bedanken voor hun inzet tijdens de afgelopen jaren.

Dit betekent wel dat we nieuwe schoolgidsen nodig hebben! Dus lijkt het je leuk om ons team te versterken dan ben je van harte welkom.

Al met al was 2015 voor de schoolgidsen een gezellig, leerzaam en succesvol jaar, waarin alle activiteiten met veel enthousiasme zijn uitgevoerd.

werkgroep de schoolgidsen

(10)

Jaarverslag SCHARRELKIDS

In samenwerking met IVN-Losser hebben we het project “SCHARRELKIDS” weer nieuw leven ingeblazen. Het is de bedoeling dat er in het jaar 2016 elk seizoen een Scharrelkids Doe Dag komt.

Een dag waar kinderen en hun ouders / grootouders van alles kunnen ontdekken over en uit de natuur.

De Doe Dag WINTER is inmiddels geweest en was een groot succes. De kinderen (en hun ouders of grootouders) konden uilenballen uitpluizen, stokbroodjes bakken boven een kampvuurtje, vetbollen maken voor de vogels en pinda’s rijgen.

Verder was er een diersporen speurtocht met allerlei vragen en opdrachten uitgezet in het Arboretum. Dus: houd de agenda in de gaten, want de volgende Scharrelkids Doe Dag LENTE is op 17 April 2016.

(11)

Jaarverslag Wandelgroep

12 april – Hulsbeekdag

Op deze stralende zondag stonden wij met onze IVN-stand bijna vooraan op de weide waar het publiek, komend vanaf Parkeerplaats 1, praktisch niet om ons heen kon!

Een mooie plek met op één van de tafels de waterbakken die door Wilbert weer goed gevuld waren met o.a. salamanders, kikkervisjes, waterslakjes en nog een heleboel andere

waterbeestjes. Aan belangstelling geen gebrek en natuurlijk wilde men er van alles over weten. Van de waterbeestjes-zoekkaarten werd veel gebruik gemaakt en als men er niet

uitkwam werden de vragen door Wilbert met engelengeduld steeds weer opnieuw

beantwoord.

Ieder jaar weer een succesvolle activiteit!

Kinderen konden weer nestkastjes in elkaar timmeren en o.l.v. een tweetal IVNers lukte dat prima. Trots en glunderend namen ze hun zelfgemaakte exemplaar mee naar huis!

Ook deze Hulsbeekdag was voor ons weer geslaagd.

26 april - Vroege Vogelwandeling met ontbijt Op zondagmorgen startten we om 06.00 uur (!) voor onze Vroege Vogelwandeling vanaf de boerderij “Erve Stakenboer” in de wijk Zuid- Berghuizen.

Het was die dag erg regenachtig en de opkomst was dan ook niet erg groot. Toch gingen de zes wandelaars (allen IVN-ers) met de 2 gidsen welgemoed op pad.

Intussen waren Suze en Lies druk in de weer om een lekker ontbijt klaar te maken, zodat de wandelaars bij terugkomst in de boerderij hiervan konden gaan genieten.

Enigszins verkleumd door het natte weer

maakten ze hier dan ook maar wat graag gebruik van.

Zie ook het verslag elders in het blad dat Theo Valkering over de wandeling heeft geschreven.

1 juni - Activiteit VTB-Club

Een aantal IVN-leden heeft weer gewandeld met een groep van de VTB-Club uit Oldenzaal.

Voor deze groep mensen met een beperking is de wandeling door het Arboretum Poortbulten in De Lutte twee jaar geleden zo goed bevallen, dat de leiding ons ook voor dit jaar weer om onze medewerking heeft gevraagd.

Voor koffie met iets lekkers gingen we eerst naar het Informatiecentrum.

Daarna begonnen we in groepjes aan de rondwandeling. Ruiken aan de gagelstruik, hoe voelen de naalden van de diverse sparren en dennen, alsmede hen het verschil laten zien en ook laten voelen van de verschillende boomstammen. Het kwam tijdens de rondgang allemaal aan bod.

Bennie Pots had speciaal het bijenhuis voor de groep geopend en wist hen veel te vertellen over het wel en wee van deze ijverige beestjes. Niet iedereen was hierover echter even enthousiast en liet weten wel eens gestoken te zijn door een bij (of was het misschien toch een wesp?!)

Het enthousiasme van de mensen tijdens het voeren van de vissen op de brug spatte er, evenals vorig jaar weer vanaf! Iedereen genoot met volle teugen.

(12)

Na nog een drankje in het Informatiecentrum namen we afscheid van elkaar en moesten we wel beloven om ook in 2016 weer met ze op pad te gaan.

Als je de beleving en het genieten van de mensen ervaart, dan geven wij daar uiteraard weer graag gehoor aan!

14 juni - Waterspektakel

Evenals vorig jaar mochten wij weer gebruik maken van de vijver bij de Jufferbeek aan de Deventerstraat.

Hoewel het weer niet zo stralend, maar het wel droog was, bezocht toch een 40-tal kinderen met hun ouders deze slootjesdag en gingen ze met een schepnet, uiteraard onder begeleiding, welgemoed op zoek naar waterbeestjes.

Als ze hun vangst in de glazen bakjes hadden gekieperd konden ze goed zien wat ze hadden gevangen en met behulp van de aanwezige microscopen werd dat alles nog veel beter zichtbaar! De ah’s en oh’s waren niet van de lucht en de ouders moesten natuurlijk ook vooral

komen kijken naar hetgeen ze hadden gevangen. Groot en klein genoot met volle teugen.

Bootjes vouwen van een blad van het riet en dit laten varen, liggend op hun buik vanaf de oever met een onderwater-kijker zien wat er allemaal zwemt, het was een geweldige belevenis voor ze.

Met koffie/thee voor de begeleiders en limonade voor de kinderen met daarbij wat lekkers voor iedereen, konden we

terugkijken op een zeer geslaagd evenement!

24 juni - Ontdekkingstocht

Onder leiding van Dick en Dirk gingen we per fiets met een groep van 14 personen op weg om de monumentale bomen in en rond Oldenzaal te bekijken.

We zijn vanaf het Plechelmusplein naar de Bisschop Balderikstraat gereden waar we een mooie Mammoetboom bekeken. I.v.m. de herinrichting van deze straat stond de boom echter dusdanig in de weg dat deze inmiddels is verwijderd. Hiervoor in de plaats worden van

dezelfde soort 2 nieuwe exemplaren geplant. Niet eerder echter dan dat de gehele

herinrichting gereed is, want het is wel de bedoeling dat ze zo ingepast worden dat ze een lang leven tegemoet zullen kunnen gaan!

Over de Groene Loper vervolgden we onze tocht naar het Kalheupink park, waar een aantal pracht exemplaren staan. De Oosterse plataan is bij de bevolking natuurlijk het meest bekend, maar ook een aantal Tulpenbomen en de Chinese Tempelboom is zeker de moeite waard.

Vervolgens richting de Wilmersberg waar we gewezen werden op een prachtige Zilver Esdoorn, alsmede een enorme Beuk.

(13)

Op naar het Arboretum Poortbulten waar we direct vooraan in het park geconfronteerd werden met de niet grote, maar wel héél bijzondere Water Iep. We maakten een leuke wandeling door het park en ontkwamen

natuurlijk niet aan de machtige Mammoetboom met zijn niet alleen grote hoogte, maar ook met zijn enorm dikke stam.

Omdat het toch al tamelijk laat was moest de route die onze begeleiders in hun hoofd hadden, worden ingekort en zo reden we via De Lutte naar de Bentheimerstraat, waar we tegenover het koetshuis aan de Egheriaweg stopten bij de oudste, dikste (niet de hoogste!)

Kleinbladige Linde van Nederland. Doordat deze boom heel vroeger ooit geknot is geweest is dat de reden dat hij nooit hoog is geworden.

Met een voldaan gevoel bedankten wij Dick en Dirk voor hun uitleg bij de monumentale bomen die zij ons hebben laten zien en onder een afscheidsgroet keerde een ieder huiswaarts.

14 oktober – paddenstoelenexcursie

Op verzoek van de organisatie van Duurzaam Doen, hebben we dit jaar onze paddenstoelenexcursie op het Hulsbeek gehouden i.p.v. op Egheria. Dan konden de deelnemers naderhand meteen door naar de

Duurzaamheidsdag, die gelijktijdig ook op het Hulsbeek was. Door de Avatarz-wandelingen wisten wij al wel dat er op het Hulsbeek veel moois aan paddenstoelen is te vinden, maar zou het publiek dit ook weten? We hadden ons voor niets zorgen gemaakt, de opkomst was goed, rond de 30 personen.

Meteen in het begin vonden we een

rupsendoder, deze paddenstoel parasiteert op poppen van vlinders. En iets verderop stonden prachtige aardsterren.

Eigenlijk vind je in het Hulsbeek alle

paddenstoelen die je tijdens een excursie wenst:

russula’s, melkzwammen, oorlepels,

duivelseieren, wasplaten, stuifzwammen, boleten en natuurlijk de groene knolamaniet. Een

perfecte plek voor een excursie dus.

Bij terugkomst bij het Buitenhuys kregen alle kinderen nog een mooie paddenstoelen zoekkaart, een herfstkroon en werden ze benoemd tot paddenstoelexpert waarbij ze een mooie button opgespeld kregen. Daarna konden ze gelijk door naar de Duurzaamheidsdag in het Buitenhuys.

24 oktober – Nacht van de Nacht

(14)

Ook dit keer was het startpunt bij het

Mariakapelletje aan de Alleeweg, waar zich rond 19.00 uur al snel de eerste wandelaars meldden.

De plek is steeds weer heel bijzonder, want met een brandende vuurkorf en de nodige

waxinelichtjes op de trap naar de kapel wachtte de bezoeker een warm welkom voor deze wandeling in het donker.

De opkomst was zo mogelijk nog groter dan de voorgaande jaren: zo’n 130 personen, waaronder 57 kinderen trokken die avond door het donkere bos rond de Tankenberg.

Hoewel iedereen zich vooraf aan had moeten melden bleek dat dit niet in alle weekbladen was vermeld, waardoor wij dus zeer verrast werden door de grote toeloop. Gelukkig hebben we alles toch in goede banen kunnen leiden.

Rond half acht sprak mevrouw Trees Vloothuis, locoburgemeester van de gemeente

Oldenzaal, de aanwezigen toe en legde zij o.a. uit waarom het zo belangrijk is om te proberen met minder lichtpunten toe te komen.

Zij wenste iedereen een spannende tocht toe en ging zelf ook op pad om te ervaren hoe het zou zijn om zonder licht de weg door het donkere bos te vinden. Ook zij kwam enthousiast terug.

De route was aangegeven door “glow-in-the-dark” staafjes. Onderweg kon men op een viertal plekken aan de hand van opdrachtjes ruiken, horen, zien en voelen hoe de nachtdieren

proberen in het donker aan hun eten te komen. Bij elke plek waren IVN-ers aanwezig om de bezoekers te vertellen wat de bedoeling van de opdracht was.

In het Koepeltje boven op de Tankenberg stonden IVN-ers die het geluid, d.m.v. een CD, van een uil lieten horen en waarbij werd verteld hoe deze dieren niet alleen door hun goede gezichtsvermogen, maar vooral door hun uitmuntend gehoor, in het donker toch een prooi kunnen bemachtigen.

Bij terugkomst was er koek voor de volwassenen en de kinderen, die het allemaal toch wel heel spannend hadden gevonden(!) ontvingen, behalve een snoepje ook een leuke sleutelhanger met daarop de afbeelding van een beestje. En dat dit in de smaak viel behoeft uiteraard geen betoog.

Al met al ook dit keer weer enthousiaste bezoekers en zeer voldane IVN-ers.

Blij dat alles weer zo goed was verlopen!

Namens de Wandelgroep, Nel v.d. Meulen

(15)

Jaarverslag “Landschaponderhoudgroep”

Ook het afgelopen jaar zijn de handen weer flink uit de mouwen gestoken en is er weer behoorlijk wat werk verzet.

Het grootste deel weer samen met “EnHOe” en natuurlijk ook weer een aantal activiteiten alleen met onze eigen groep die nog steeds bestaat uit negen mensen. En dat zouden er best wat meer mogen zijn. Veel aandacht ging en gaat er nog steeds uit naar het Aamsveen en omgeving. De biotoop voor de boomkikker en de grauwe klauwier wordt daar verbeterd en

uitgebreid.

Hier is opslag rondom poelen verwijderd en zijn wallen gedeeltelijk afgezet. Het hout wordt dan haaks op de wal in het weiland gelegd. De bedoeling is dat hier weer braam tussen gaat groeien waar deze kikkertjes dol op zijn. Verder zijn we “op zuid” druk geweest in het

Buurserzand en het Witte Veen, meestal gaat het dan om het verwijderen van opslag op de heide. Dennetjes en berkjes blijven ons bezig houden. Er laten zich nu weer jonge zaailingen zien van de jeneverbes!

Behalve de grote terreinen werd er ook gewerkt op historische landgoederen, zoals op “de Kuper” bij Lonneker waar meidoornheggen werden ‘omgelegd’. Deze heggen dienden vroeger als veekering.

Van al deze activiteiten zijn verslagen te lezen en foto’s te zien op de site van EnHOe.

En natuurlijk onze ‘eigen’ werkzaamheden.

Rondom de Springervijver in het Hulsbeek en ook in de tuin en langs de beek is daar de reuzebalsemien weer weggehaald. Elk jaar worden het er minder! Gewoon volhouden dus.

(16)

Dit jaar zijn we tweemaal bij de poelen op de Losserhof geweest. Het blijkt dat eenmaal per jaar

maaien rond de kleine poel te weinig is. De grond vervilt en verstikt. In overleg met Jan Oldekamp is nu besloten tweemaal per jaar te maaien. In de laatste helft van augustus en daarna nog een keer eind oktober. En al waren de wilgen ook al in 2013 geknot, het bleek nodig om nu weer de zaag en takkenschaar ter hand te nemen om ze te kortwieken. Sommige takken hadden al een doorsnee van zes centimeter en dat in twee jaar tijd! In de pauze een lekkere kop koffie en een plak krentenwegge bij de gastvrije “Wollewei” op de Losserhof.

Fokke Flapper

(17)

Jaarverslag IVN web site

De website van IVN-Oldenzaal is onderdeel van de landelijke IVN website. Dit betekent dat het ontwerp van de web pages voor een groot deel vast ligt. De site is daardoor makkelijk te onderhouden, maar er zijn ook nadelen. Zo is het erg belangrijk om altijd activiteiten gepland te hebben, anders is de helft van de startpagina leeg! Gelukkig waren in 2015 de data van de activiteiten steeds ruimschoots van tevoren bekend, zodat er altijd een actueel overzicht gepresenteerd kon worden. In 2016 hopen we op dezelfde medewerking van de werkgroepen!

Het afgelopen jaar is de indeling van de website iets gewijzigd. Eerder stonden de

wandelingen onder het kopje “Werkgroepen” (in dit geval de Wandelgroep), waardoor ze soms moeilijk te vinden waren. Nu staan de

wandelingen onder het kopje “Doen”, zodat bezoekers die iets willen doen in de natuur, meteen goed zitten. Onder hetzelfde kopje staan ook enkele natuurtestjes, waarmee bezoekers hun kennis van paddenstoelen, planten en sporen kunnen testen. Dit willen we komend jaar gaan uitbreiden.

Alle wandelingen zijn inmiddels omgezet naar GPS. Bezoekers kunnen deze wandelingen met behulp van de handleiding downloaden op hun mobiel en gaan wandelen. Twee wandelingen zijn ook in printversie beschikbaar, de overige wandelingen volgen hopelijk in 2016.

Enkele cijfers: Er zijn momenteel twee IVN-leden die kunnen inloggen op de IVN-site om berichten toe te voegen. In 2015 zijn 14 nieuwsartikelen en 22 activiteiten gepubliceerd. Er zijn weer heel veel prachtige foto’s bijgekomen, mede dankzij leden die hun foto’s naar de webbeheerders sturen. Dank daarvoor!

Voor de Nacht van de Nacht 2015 is opnieuw gebruik gemaakt van de mogelijkheid om via de website aan te melden. Ook de aanmeldingen van de Vroege-vogel wandeling en de

Natuurgidsen Opleiding kwamen via de website binnen.

Het afgelopen jaar werden statistieken bijgehouden over het bezoek aan onze site. Hieruit blijkt dat de site maar liefst 8608 maal bezocht is. Gemiddeld wordt 2,24 pagina bekeken per sessie. Natuurlijk kun je op internet gemakkelijk onbedoeld op een site terechtkomen, zo’n 71

% van de bezoekers kijkt alleen naar de hoofdpagina en verlaat daarna de site. Als we hiervoor corrigeren, blijven er nog altijd 2496 bezoekers over die gemiddeld 5 maal doorklikken naar een andere pagina binnen onze site. Daar mogen we best trots op zijn!

José

(18)
(19)

Werkgroep Groene Visite voor Noord-Oost Twente

Even kort een uitleg waar Groene Visite voor staat.

De werkgroep Groene Visite van IVN Oldenzaal is ontstaan naar aanleiding van een gezamenlijk initiatief van Natuur en Milieu Overijssel en IVN Oldenzaal.

De groep bestaat uit vrijwilligers die in N-O Twente met een ''natuurkoffer'' op bezoek gaat bij ouderen, die in een zorgcentrum of verpleeghuis wonen.

Het bezoeken van dagopvang en een zorgboerderij behoren ook tot de mogelijkheden.

In de seizoenskoffer zitten voorwerpen van "natuur uit eigen omgeving". Te denken valt aan natuurfoto's en producten passend bij het

seizoen.

Zoals uitlopende, bloeiende of gekleurde takken, bloemen, zaden, een nestkastje, cd met

vogelgeluiden, groente uit de moestuin enz.

(beeld, geur en aanraken).

De bedoeling is om mooie herinneringen op te halen en zo de ouderen een gezellig

natuurmoment aan te bieden.

Zie ook het jaarverslag van 2014.

Ontwikkelingen in 2015

Vanaf maart tot en met december is het ons gelukt om met een kleine groep vrijwilligers van IVN Oldenzaal in totaal 35 visites af te leggen.

In totaal hebben ongeveer 270 ouderen deelgenomen aan deze groenactiviteit waarbij naast een gezellige bijeenkomst met koffie of thee, de ouderen actief gingen deelnemen.

Dat dit niet altijd lukte zal duidelijk zijn gezien de doelgroep (dementerende ouderen), maar doorgaans kwam men tot verrassende reacties en herinneringen! Ons streven is om ouderen tijdens deze bijeenkomsten, die in het teken staan van de 4 seizoenen, in gedachten mee te nemen naar de tijd dat ze jong waren, naar school gingen, woonplek en omgeving, werk, etc.

Naast de veelheid aan tijd, wat betreft voorbereiding en uitvoer, geeft het ons veel voldoening om te zien hoe de bewoners reageren op ons verhaal.

Ondersteund met meegenomen

seizoensgebonden groente en dagelijkse dingen die voor hun herkenbaar zijn, zoals oude

schaatsen, breien/wol, het wekken van groente, dikkopjes uit de vijver,

maar ook het voorlezen van een mooi, soms Twents gedicht of een liedje laten horen uit oude tijden, zoals “ langs het tuinpad van mijn vader".

Je kunt dit werk doen, is onze ervaring, als je van deze bijzondere bewoners met een lang leven aan ervaring, kunt houden en ze onvoorwaardelijk kunt accepteren met hun soms, voor een buitenstaander onverwachte reacties.

(20)

In 2015 zijn we op bezoek geweest op 6

verschillende locaties. In de loop van het jaar is gebleken dat er meer verzoeken van andere instellingen kwamen dan wij konden uitvoeren.

De werkgroep heeft zich hierop beraden en heeft besloten een intensieve werving voor nieuwe vrijwilligers op te zetten, zodat we bij meer ouderen op bezoek kunnen komen.

Inmiddels zijn 11 aspirant vrijwilligers geschoold (een dagdeel informatie over o.a. dementie en een dagdeel informatie over de natuur in Twente) en hebben ze 1 á 2 keer meegelopen met bestaande teams.

De nieuwe vrijwilligers zijn het eerste jaar

aspirant lid en daarna lid van IVN Oldenzaal en daardoor o.a. ook verzekerd tijdens hun

vrijwilligerswerk.

Deze uitbreiding brengt wel met zich mee dat de werkgroep meerdere seizoenskoffers moet gaan aanschaffen.

Natuur en Milieu Overijssel heeft ons al toegezegd hiervoor een oplossing te willen zoeken.

Extra financiële bijdrage voor deze activiteit van wie dan ook is van harte welkom. Alle ideeën hierover zijn welkom.

Als we alle aanvragen van de 12 verzorg-

verpleeghuizen willen honoreren, dan gaat het om ongeveer 100 Groene Visites per jaar.

In 2016 staan we als werkgroep voor een grote uitdaging om dit geheel of ten dele uit te gaan voeren.

Namens de werkgroep Groene Visite, Theo von Piekartz en Joke Elsten

(21)

Jaarverslag redactie Tredblad

Dit jaar was er wederom een dieptepunt, slechts één Tredblad, nl. die met de jaarverslagen.

Voorjaar 2015

Dit was wel een goed gevuld Tredblad van 24 pagina’s.

Bijna alle werkgroepen hadden keurig een jaarverslag aangeleverd, de agenda van de ALV en komende activiteiten stond er in en er was zelfs een verslag van de nieuwjaarswandeling van 2015, waarin het

erelidmaatschap van Toon werd beschreven. Misschien maakt de omvang van dit ene Tredblad het ontbreken van Tredbladen gedurende de rest van het jaar goed?

Toch zouden wij als redactie graag weer wat meer kopij ontvangen, zodat we weer ouderwets 4x per jaar een Tredblad, of in ieder geval een Nieuwsbrief kunnen uitgeven. Maar dat kan alleen als jullie als IVN-leden ook af en toe in de pen klimmen en een verslag van een activiteit schrijven of zet gewoon eens een leuk natuurweetje of iets dat je in de natuur hebt meegemaakt op papier.

De redactie

(22)

Jaarverslag overige activiteiten

18 januari – Nieuwjaarswandeling

Natte sneeuw, afgewisseld met regen viel de uit 19 personen bestaande groep die middag ten deel toen zij voor een wandeling een bezoek brachten aan het Dal van de Mosbeek.

Na de koffie met krentenwegge die Toon al had klaar gezet bij de nieuwe locatie van Mieke Boode (“Watermolen van Frans”), ging men o.l.v. Jan Oldekamp op pad.

Jan is zeer goed bekend in het gebied en wist ons veel te vertellen over o.a. de grintgaten, de Galgenberg, de grenspalen en wees hij ons op de commiezenhut.

Het traditionele Twentse opwarmertje waarvan Toon ons onderweg voorzag was, gezien de doordringende kou, zeer welkom!

Op de deel bij Mieke werden we voorzien van de nodige versnaperingen, wederom verzorgd door Toon.

Tot zijn grote verrassing werd hij die middag niet alleen bedankt voor zijn gedurende vele jaren tomeloze inzet voor het IVN, maar werd hij tevens benoemd tot Ere-lid van de vereniging.

Al met al een weliswaar koude, maar ook heel gezellige nieuwjaarswandeling was hiermee een feit.

Dag van het Park

Dit jaar zouden we net als de afgelopen 2 jaar, weer meedoen aan de Dag van het Park in Stadstuin 1862. Maar omdat het thema niet echt aansloot bij onze doelstellingen en we in de persberichten ook niet genoemd werden, hebben we dit op het laatste moment afgeblazen.

Hopelijk zijn we in 2016 wel weer van de partij, want dit is altijd toch een gezellig evenement.

Lezingen

15 april gaf Jan Zwienenberg een lezing over Bijen en Bomen, waarbij prachtige dia’s werden gepresenteerd.

(23)

13 mei werd door Mariska voor leden en donateurs een power point presentatie gegeven over Kleine Beestjes.

15 oktober gaven Priscilla Wijngaard en Gijs Gerrits van “Reinsdyr advies” een interessante lezing over de das.

Dit ecologisch adviesbureau legt zich toe op vraagstukken omtrent de das.

25 november verzorgde Johan Drop, secretaris van de vogelwerkgroep “De Grutto” uit Weerselo, aan de hand van mooie dia’s een lezing over de boerenzwaluw.

Deze lezingen vonden allemaal plaats in de grote zaal van Erve Stakenboer.

Inrichting kast Stakenboer

Omdat we sinds vorig jaar in de Stakenboer over een eigen opbergruimte beschikken, konden alle spullen van IVN Oldenzaal nu op 1 plek

verzameld worden. In februari hebben diverse leden hun zolder vrij gemaakt van alle IVN spullen. Vooral bij Nel en Mariska kwam er heel wat IVN inventaris van hun zolder.

Al deze spullen zijn op een zo logisch mogelijke manier in onze nieuwe kast ingepakt en gelijk geïnventariseerd. In de opslag hadden de mannen al een mooi opbergrek neergezet en na een ochtend passen en meten was dit het resultaat.

(24)

ALV - 2015 Secretaris wisseling

Tijdens de ALV heeft Mariska het secretariaat over gedaan aan José. Na 7 jaar alle inkomende en uitgaande post bij te houden vond Mariska het tijd om zich wat meer op andere taken binnen het IVN te focussen.

Op woensdagavond 23 september heeft Ben Hilderink van IVN Haaksbergen een

instructieavond verzorgd omtrent het gebruik van een bat detector. Deze vond plaats bij Jan Oldekamp, die hiervoor in één van zijn schuren een mooie ruimte heeft gecreëerd. Bovendien staat er op zijn terrein een z.g. vleermuizen bunker, zodat tevens de werking van het apparaat in de praktijk kon worden getoetst.

Onze afdeling beschikt sinds kort over zo’n detector, die o.a. gebruikt kan worden tijdens de Nacht v.d. Nacht. Om hiermee op de juiste wijze te kunnen werken heeft Ben hiervoor dus de nodige instructies gegeven.

Avatarz - paddestoelenwandeling

Ook dit jaar hebben Dirk en Mariska weer een paddenstoelenavontuur voor Avatarz verzorgd.

Traditie getrouw was dit weer op de woensdag in de herfstvakantie.

Voor een zak vol eikeltjes mochten de mensen mee op avontuur. Er was een leuk groepje deelnemers met ook een flink aantal kinderen.

Doordat de IVN-paddenstoelenexcursie in hetzelfde gebied was, wist Mariska de

interessante paddenstoelen precies te vinden.

Het aansteken van de tondelzwam maakte wel

(fotocollage: Avatarz)

indruk op de kinderen en ook de groene knolamanieten, die dodelijk giftig zijn.

Van onze eigen paddenstoelenexcursie hadden we nog zoekkaarten en herfst-kronen over, die we uitdeelden. En ook bij Avatarz zijn er weer heel wat kinderen “gebuttond” tot

paddenstoelen-expert.

De redactie

(25)

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Te mooi om waar te zijn natuurlijk, en mijn baas hield me toen met beide benen op de grond: “maak jij eerst maar eens een volledige economische cyclus mee.”.. Het was een

Er zijn 17 negatieve beschikkingen door de klantmanager schuldhulpverlening afgegeven; dat wil zeggen dat 17 klanten niet werden toegelaten tot de reguliere schuldhulpverlening

In dit stadium gaat het nog niet om de indiening van de Vangnetregeling 2017 maar om het feit dat het College van B&W vaststelt dat er een verwacht tekort op het BUIG budget

Hij had een gat in de lucht moeten springen, toen de dokter tegen Marc De Wit (53)

Vanuit mijn persoonlijke interesse wens ik mij graag als onafhankelijk lid kandidaat te stellen voor:. De Werkgroep “Mensen met een

De Groot onderstreept de woorden van Verhoeven en van Mart Hoppenbrouwers, com- mercieel directeur van Dolmans Landscaping Group, over het beeld dat vorig jaar ontstond over

geen boomverzorgingsbedrijf dat alleen maar bomen kapt, maar een bedrijf dat het lef heeft opdrachten om bomen te kappen te weigeren, als daar in hun visie geen goede grond voor

Voor het arboretum moest eerst een uitgebreid onderzoek worden gedaan, niet alleen naar de aanwezigheid en vitaliteit van de soorten, maar ook naar de mogelijkheden om de