■IÉ Een jaar geleden is de commissie Toekomst Studiefinanciering

hs a\ a\ o> _Q

E

¥

DOCUMENTATIECENTRUM

NEDERLANDSE POLITIEKE

Commissie Toekomst

Studiefinanciering

■IÉ

van Onderwijs Jo Ritzen een principiële discussie over de toekomst van de studiefinanciering wilde voeren.

Op maandag 3 november jl. is het rapport van de commissie-Hermans aan de minister aangeboden. Dat de heer Ritzen bij het in ontvangst nemen van het rapport al grote kritiek op de inhoud ervan had, vind ik niet chic. Als de minister niet van nieuwe ideeën is gediend, moet hij er niet om vragen.

Een aantal punten van de commissie-Hermans spreekt de VVD-fractie zeer aan. Zo stelt de commissie voor de leeftijdsgrenzen met betrekking tot het recht op studiefinanciering te verruimen.

Een ander positief punt is de grotere flexibiliteit die het voorstel-Hermans bij het gebruik maken van de beurs biedt. Een student kan zijn beurs, in overleg met de onderwijsinstel­ ling, spreiden over langere tijd. Zo wordt onder andere ruimte voor stage of studie in het buitenland geboden.

Niet enthousiast is de VVD over het afdwingen van de ouderbijdrage voor het aanvullen van de studiefinanciering. Ouders met voldoende inkomen worden geacht aan de studie van hun kind bij te dragen. Maar het feit dat studenten deze bijdrage van hun ouders wettelijk, middels een verhaalsmogelijkheid, zouden moeten afdwingen, gaat de VVD te ver.

De prestatiebeurs is nog geen twee-en-een-half jaar geleden ingevoerd. Het introduceren van een geheel nieuw stelsel zou bestuurlijk ongeloofwaardig zijn. Bovendien zou de verandering van de huidige systematiek eenmalig 3 miljard gulden kosten.

Het huidige rapport is een nuttige aanvulling op het nu bestaande studiefinancierings­ systeem. Het moet mogelijk zijn een aantal belangrijke elementen die de commissie heeft aangedragen in het stelsel te verwerken, zonder de hele systematiek wederom om te gooien. Wanneer een net gebouwd huis op onderdelen niet voldoet, bouw je immers niet een heel nieuw huis, maar voer je een verbouwing uit.

Frits Bolkestein

Flexibiliteit en Zekerheid

Deze week heeft de Tweede Kamer de wetsvoorstellen “ Flexibiliteit en Zekerheid" en de w et 'W AA D T (w et allocatie arbeids­ krachten door intermediairs) afgerond. Deze wetten geven nadere regels voor flexibele arbeid, voor met name arbeidsovereenkom­ sten voor bepaalde tijd, voor de proeftijd en voor het ontslagrecht. Deels gaat het om meer flexibiliteit, maar deels gaat het ook om meer zekerheid. O ok komt de nu nog noodzakelijke vergunning voor uitzendar­ beid te vervallen. De voorstellen zijn geba­ seerd óp een advies van de Stichting van de Arbeid w aar het kabinet om vroeg omdat zij er zelf niet uitkwam.

Per saldo leveren de voorstellen wel verbe­ tering op, maar volgens de VVD-fractie minder dan mogelijk was geweest. Om de

“ outsiders” (1,5 a 2 miljoen mensen langs de kant) aan een baan te helpen is meer flexibiliteit nodig. De grootste zekerheid is het hebben van een baan. Uiteindelijk geeft een flexbaan meer zekerheid dan geen baan. Duidelijke pluspunten zijn de sterke verruiming van de "tijdelijke" contracten tot maximaal 36 maanden, en ook de uitzend- overeenkomst waarbij een flex-w erker in vaste dienst kan komen bij een uitzendbu­ reau.

Afgezien van kleine punten van kritiek - zo komt er een onnodig ingewikkelde proef- tijdregeling - richt de kritiek van de VVD- fractie zich vooral op de volstrekt ontoerei­ kende versoepeling van het ontslagrecht. De huidige termijnen bij de

ontslagvergunning-verlening via de Directeur Arbeids­ voorziening worden iets beperkt. Ziekte na aanvraag van de vergunning maakt ontslag niet langer onmogelijk en de pro forma aanvragen zullen sneller worden afgehan­ deld. W elisw aar zijn dit verbeteringen, maar ze hebben een te beperkt effect.

VVD-woordvoerder Pieter Hofstra vergeleek het huidige ontslagrecht, dat beter kan worden aangeduid als ontslagverbod, met een gammel en sterk verouderd bouwwerk. Opzegging van de arbeidsovereenkomst door ae w erkgever is slechts mogelijk na ontvangen vergunning van de Directeur Arbeidsvoorziening. Deze route kost veel tijd en bureaucratie en soms wordt de vergunning geweigerd. Daarom wordt steeds meer de ontbindingsprocedure via de kantonrechter gevolgd. De kantonrechter stemt bijna altijd met de ontbinding in, de procedure is kort en hoger beroep is niet mogelijk. W el kent de kantonrechter meestal een schadevergoeding toe die de

Vervolg op pagina 4

Verder in dit nummer:

• Huurbeleid

• Financiële tegemoetkoming bij rampen

e x p r e s s e

258

Huurbeleid en leegstand

in de sociale huursector

Onlangs is overleg gevoerd met Staatssecretaris Tommel over het huurbeleid en over de toenemende leegstand in de sociale huursector. De voorstellen over het huurbeleid zijn door de Kamer geaccepteerd. Dat wil zeggen dat per 1 juli 1998 de verplichting vervalt voor woningcor-

oraties om minimaal 3 ,5 % huurver- oging te vragen over het totale woningbezit. VVD-w oordvoerder Pieter Hofstra heeft deze afschaffing steeds bepleit, immers de verhuurders zijn financieel verzelfstandigd. Ook een tweede W D - w e n s is gereali­ seerd, namelijk bevriezing van de liberalisatiegrens (op het huurbedrag van f 1085.- per maand), waardoor het geliberaliseerde deel van de woningm arkt geleidelijk zal toene­ men. Om marktconforme huren mogelijk te maken, mag de huur per woning maximaal met 6 ,5 % stijgen. Dit kan echter alleen in gevallen waarbij de huidige huur relatief laag is. Per 1 juli 1998 wordt een gem id­ delde verhoging verw acht van 3,1 % , en daarmee zullen ook de zoge­ naamde puntprijzen stijgen. Duidelijk is dat de trend van de laatste jaren doorzet. De huurverhogingen nemen af en beginnen de inflatie te naderen. Overigens w erkt de huurverhoging erg sterk door in het inflatie-cijfer. Tommel heeft op verzoek van de VV D -fractie een nadere uitleg hier­ over toegezegd.

L e e g s ta n d s o c ia le h u u r s e c t o r Een tweede gespreksonderwerp was de groeiende leegstand in de sociale huursector. Vooral in Noord Nederland en Zeeland en naar verwachting straks ook in verstede­ lijkte gebieden doet dit verschijnsel zich voor. Een beperkte leegstand is goed voor de marktwerking en de prijsvorming. Echter te grote leeg­ stand is ongewenst, zowel financieel als ook vanuit de leefbaarheid. Bestrijding van te grote leegstand vergt diverse maatregelen van de verhuurders en van de gemeente. Zo zullen veel huurwoningen moeten worden verkocht bij voorkeur aan de zittende huurders, of de huur zal moeten worden verlaagd. Ook maat­ regelen als het samenvoegen van kleine woningen, ingrijpend vernieu­ wen of slopen en vervangen door nieuwe (koop) woningen komen in beeld. Uiteraard bestaat er ook een samenhang met nieuwbouwuitbrei- dingen, maar de VVD-fractie is er tegen om dorpen en steden op slot te zetten, omdat onaantrekkelijk verou­ derde en/of te dure woningen leeg staan.

Inlichtingen:

Pieter Hofstra, 070-3182886

Benedictus de Spinoza-lezing

W at is de huidige en toekomstige rol van het liberalisme in Rusland? Deze vraag zal worden beantwoord door Grigori Javlinski, voorzitter van het Jabloko-blok in het Russisch parlement. Het bestuur van de Benedictus de Spinoza-Stichting nodigt u uit

voor de tweede Benedictus de Spinoza-lezing. Na de lezing zal mr drs F. Bolkestein reageren. Daarna volgt een discussie. De voertaal is Engels.

Vrijdag 21 november 1997 om 20.00 uur

Nieuwe of Littéraire sociëteit de W itte, Plein 24, 2511 CS Den Haag.

Zaal open en koffie-ontvangst vanaf 19.30 uur. De toegang is ƒ 10,-. Introducés zijn welkom.

Na afloop, rond 22.00 uur is er gelegenheid om na te praten tijdens de borrel

Inlichtingen: Jurriën van Zutphen Jan Erik van der Werff R.S.V.P. 070-3609438 of 070-3637613

fax: 071-5128335

Schade bij

rampen

Woensdag 12 november jl. is in de Kamer het wetsontwerp Financiële Tegemoetkoming bij Rampen en Zware Ongevallen behandeld. VVD-w oordvoerder Jos van Rey constateerde dat het - na de aardbe­ ving op 13 april 1992 - 5,5 jaar heeft geduurd voordat een wettelijk recht op tegemoetkoming bij rampen en zware ongevallen in de wet is vastge­ legd.

De VVD-fractie had liever gezien dat de private sector erbij was betrokken, maar daar was geen Kamermeerder­ heid voor.

De Raad van State was van mening dat iedere Nederlander aan deze voorziening moet meebetalen (fin an ­ ciering uit ae algemene middelen) en niet alleen de huizenbezitters. Ook dit had de VVD liever anders gezien. In beginsel is maximaal 1 miljard gulden beschikbaar.

P ra k tijk

Voor de VV D is nog niet helemaal duidelijk hoe de uitvoeringsorganisa­ tie er uit gaat zien. De regering stelt voor een interdepartementale w erk­ groep in te stellen, onder leiding van ae minister van Binnenlandse Zaken, die centrale sturing zal geven aan de uitvoeringsorganisaties. De uitvoe­ ringsorganisaties zullen deskundigen, experts, de verzekeringswereld en gemeenten en provincies hierin betrekken. De woordvoerder heeft voorgesteld een uitvoeringsorganisa­ tie in de provincie in te stellen, omdat dit de weg van particulieren naar deze organisatie vergem akkelijkt. De woordvoerder sprak de hoop uit dat deze w et nooit in praktijk hoeft te worden gebracht. In ieder geval is naar aanleiding van de drie calam itei­ ten (1 aardbeving en 2 overstrom in­ gen) tijdens deze kabinetsperiode alles in het werk gesteld om een recht op tegemoetkoming in de w et vast te leggen.

Inlichtingen:

e x p r e s s e

258

Begroting Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen

Deze week is gedebatteerd over de begroting O nderw ijs, Cultuur en Wetenschappen 1998. Clemens Cornielje heeft, naast het algemene deel, aandacht geschonken aan het basis, voortgezet en beroepsonder­ wijs. M onique de Vries deed de woordvoering op het gebied van hoger onderwijs en cultuur.

S te v ig fu n d a m e n t?

De bewindslieden van O C W zijn van mening dat zij een stevig gefun­ deerde begroting achterlaten voor het volgende kabinet. VVD-w oord- voerder Clemens Cornielje betwijfelt dit. De klassenverkleining (afge­ dwongen door de Tweede Kamer) is alleen voor de eerste stap in de meer­ jarenram ing verw erkt. De volgende stappen moeten bij het nieuwe regeeraccoord worden geregeld. Gelukkig hebben alle politieke partijen gehoor gegeven aan de oproep van Frits Bolkestein om deze prioriteit in hun verkiezingsprogram ­ ma's op te nemen. Ook voor de

uitvoering van het plan "Investeren in voorsprong" (IC T) is in de meerja­ renraming onvoldoende geld uitge­ trokken. Daarnaast stelt ae Onderwijsinspectie vast dat de vergoeding voor de materiële beko­ stiging van het basis- en het voortge­ zet onderwijs niet geheel toereikend is. Feitelijk is er sprake van een struc­ tureel tekort van ongeveer 3 0 % . Daarom moeten er vraagtekens gezet worden bij de hardheid van het fundament waarop een volgend kabi­ net moet voortbouwen. Bij het regeeraccoord zullen deze zaken alle­ maal terugkomen.

Een le v en lan g leren

In januari 1998 komt de ministeriële commissie onder leiding van de M inister President met een beleidsvi­ sie over "Een leven lang leren". De VVD-fractie heeft hoge verw achtin­ gen van dit programma, waarvoor net kabinet 235 miljoen gulden uit heeft getrokken. De woordvoerder wees er op geen behoefte te hebben

aan een masterplan met veel centrale aansturing. W erkgevers en w erkne­ mers moeten ondersteund/gestimu- leerd worden om te investeren in scholing van w erkenden. Vooralsnog ziet de V V D geen taak voor de gemeente weggelegd. Er moet bovendien zoveel mogelijk gebruik worden gem aakt van de bestaande infrastructuur en van particuliere opleidingen die gekwalificeerde oplei­ dingen aanbieden. Regionale

Opleidingen Centra dienen zich te ontwikkelen tot centra voor levens­ lang leren, w aar niet alleen initieel beroepsonderwijs gevolgd kan w orden, maar ook volw assenenon­ derwijs en scholing voor w erkzoeken­ den en werkenden.

A c h te r s ta n d s s c h o le n

De V V D is tegen het voornemen van het kabinet leraren die op scholen werken met veel achterstandsleerlin­ gen structureel extra salaris te geven. Allereerst omdat achterstandsscholen reeds veel meer form atie ontvangen dan scholen zonder achterstandsleer­ lingen. Bovendien delen deze scholen gewoon mee in de verdeling van de middelen voor groepsgrootte verklei­ ning. Tenslotte kunnen deze scholen altijd een tiidelijk beroep doen op het arbeidsmarkt knelpunten budget, w anneer het moeilijk zou zijn om leraren voor deze scholen te krijgen.

L e ra a r

De kwaliteit van het onderwijs staat of valt met de professionaliteit van de leraar. Bij die professionaliteit hoort een dynamische en stimulerende omgeving en een modern personeels­ beleid. O ver dit moderne personeels­ beleid doet de Algemene Onderwijs Bond in haar rapport 'Optrekkende krijtdamp' een aantal interessante aanbevelingen.

De VV D is van mening dat het lera­ renbeleid van de 21ste eeuw op een nieuwe leest moet worden geschoeid. De woordvoerder heeft de regering daarom verzocht om ter voorberei­ ding van een nota over het leraar­ schap in de 21ste eeuw , voor 1 april 1998 een verkenning naar de Tweede Kamer te sturen op basis waarvan tijdens de kabinetsformatie defini­ tieve keuzen ten aanzien van het lerarenbeleid kunnen worden gemaakt.

Inlichtingen:

Clemens Cornielje, 070-3182904

Hoger Onderwijs en Cultuur

Tijdens deze begrotingsbehandeling moet een beslissing worden genomen over de laatste tranche van de colle­ gegeldverhoging, zoals afgesproken in januari 1995, en de verhoging van de temponorm tot 70% voor eerste­ jaars prestatiebeursstudenten. De afspraken met betrekking tot de verhoging van het collegegeld zijn destijds gemaakt onder de voor­ waarde dat de kwaliteit van onderwijs en onderwijsorganisatie verbeterd zou worden. Het onlangs verschenen inspectierapport geeft aan dat de goede weg is ingeslagen. De VVD- fractie heeft dan ook geen bezwaar tegen de laatste verhoging van het collegegeld.

Iets anders ligt het op het punt van de de verhoging van de temponorm voor eerstejaars studenten.

Bij de behandeling van de prestatie­ beurs is voorgesteld de norm van 50% - dat wil zeggen dat een student de helft van zijn vakken moet halen om zijn lening omgezet te krijgen naar een beurs - te verhogen tot 7 0 % . Studenten die voor een deel op kosten van de overheid studeren mogen daarvoor ook iets presteren. Het halen van de helft van de studie­ punten is in dat kader geen overdre­ ven eis. De propaedeuse dient echter ook een oriënterend karakter te hebben. Dit brengt met zich mee dat een student de verkeerde keus kan maken. Bij een ophoging van de norm tot 7 0 % loopt een student de kans om bij een verkeerde keus finan ­ cieel gestraft te worden. Dit kan een

afschrikkende werking hebben. In het kader van toegankelijkheid en juist om een afschrikkende werking te voorkomen, blijft de VV D bij ae 50% -norm als redelijke eis voor het eerste jaar. Een meerderheid van de Kamer staat achter dit standpunt. C u lt u u r

Op het terrein van de internationale culturele samenwerking is een mooie symbiose tot stand gekomen tussen BZ en O C& W . Het betreft het behoud van het cultureel erfgoed van de V O C . Om het ingewikkelde handelsverkeer te besturen, had deze handelscompagnie een uitgebreid informatienetwerk tussen Europa, Azië en de landen rond de Indische Oceaan. De toen uitgewisselde rapporten bevatten unieke informatie voor de geschiedenis van de betrok­ ken landen en over de contacten met Nederland. Het Nederlandse initiatief, onder auspiciën van U N ESCO, om de archieven in die landen uit deze periode te behouden en de vergro­ ting van toegankelijkheid door digita­ lisering, verdient brede steun. De Vakgroep Massacommunicatie van de Universiteit van Utrecht wil een wetenschappelijk inform atiecen­ trum voor media en geweld opzetten. VVD-woordvoerder Monique de Vries heeft de regering gevraagd dit initia­ tief te ondersteunen.

Inlichtingen:

r e s s e

258

Basisvorming en leerwegen MAVO/VBO

Vorige week kwam de rapportage minderheden 1997 uit, waarin het Sociaal en Cultureel Planbureau (SDP) vaststelde dat het overheidsbeleid dat van belang is voor de overgang van school naar werk voor jongeren uit de minderheden onvoldoende effectief en in een aantal opzichten contrapro­ ductief is. Dat is een constatering die er niet om liegt. In het onderwijsbe­ leid geldt dit in de eerste plaats voor de basisvorming. M et haar overmaat aan algemeen vormende en theore­ tisch georiënteerde vakken v e r­ vreemdt de basisvorming praktisch gerichte jongeren -onder wie velen uit de minderheden- van het onder­ w ijs, aldus nog steeds het SCP. De VV D heeft altijd kritisch tegenover de basisvorming gestaan, omdat wij vreesden dat zowel de zwakke als ae hoger begaafde leerlingen hierdoor tekort zouden worden gedaan. Wij hebben in de vorige kabinetsperiode dan ook als enige partij tegen de invoering van deze basisvorming gestemd. Namens de VVD-fractie heb ik meermalen in de Tweede Kamer gezegd dat de wij de discussie over ae basisvorming niet weer over willen gaan doen. Gedane zaken nemen immers geen keer. M aar dat ontslaat ons niet van de verplichting om gesignaleerde knelpunten aie zijn ontstaan door de invoering van de basisvorming op te lossen.

Het is om deze reden dat ik in onze schriftelijke inbreng voor het verslag met betrekking tot het wetsvoorstel M A V O /V B O /V S O ter invoering van leerwegen in M A V O en VBO een aantal zeer kritische vragen heb gesteld en suggesties voor oplossin­

en heb gedaan. Al eerder was mij oor verschillende schoolleiders gemeld dat het aanvangsniveau van veel VBO -leerlingen (soms zelfs 5 0 % ) te laag was om ae basisvorming aan te kunnen bieden. In strijd met de w et worden er door deze schoollei­ ders speciale programma's gemaakt die gericht zijn op het leren lezen, schrijven en rekenen. Ook worden er veel praktische beroepsgerichte vakken aangeboden om voortijdig schoolverlaten te voorkomen. Éen van de aanbevelingen van het SCP luidt om een aparte doelgerichte leerweg in te richten voor deze jongeren die direct naar de arbeids­

markt leidt. Een vergelijkbaar voorstel is ook opgenomen in het rapport van de commissie 2010 dat in januari van dit jaar onder verantwoordelijkheid van de grootste onderwijsvakbond AoB is verschenen.

De VV D is voor een arbeidsmarktge­ richte leerweg (praktijkonderwijs) voor zw ak begaafde leerlingen. M aar met dit pleidooi voor een aparte leer­ w eg voor jongeren uit m inderheids­ groepen schiet men zijn doel voorbij.

Bovendien heeft het voorstel ook uiterst vervelende neveneffecten met het oog op de bevordering van de integratie en de bestrijding van discri­ minatie van allochtone jongeren. Het lijkt mij veel beter om de verplichte toetsing basisvorming na het tweede leerjaar VBO en M AVO af te schaffen. Ter vergelijking: HAVO- en VW O-leerlingen sluiten de basis­ vorming pas na het derde jaar af! W ordt ae basisvorming voor VBO en M A V O leerlingen in mijn voorstel dan afgeschaft? Het antwoord is neen. Je moet de kerndoelen basisvorming vertalen in de eindexamens van deze onderwijssectoren. Zwakkere leerlin­ gen krijgen hierdoor meer tijd om toch de kerndoelen basisvorming te halen. Bovendien kunnen praktische basisvaardigheden ondergebracht worden bij de zogenaamde beroeps­ gerichte praktijkvakken. Dat zijn juist ae vakken w aar deze leerlingen aie leren met hun hoofd, hart en handen, vaak wel warm voor lopen.

Het is beter om zoveel mogelijk leer­ lingen via normale leerwegen door te laten stromen naar het M BO . W ant daar moeten ze hun beroepskwalifi­ catie halen. Het VBO en de M AVO zullen zich in de toekomst niet voor niets voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs mogen noemen. Het is misschien een idee voor RO C's en VBO /M AVO -scholen om geza­ menlijk één traject uit te zetten, zoals dat nu ook al met veel succes binnen Agrarische Opleidings Centra gebeurt.

Tijdens de begroting O nderwijs heb ik namens de VVD -fractie een motie ingediend waarin ik de regering verzoek om de aparte toetsing van de basisvorming in ae nieuwe leerwegen M A V O /V B O /V S O af te schaffen. En tevens de nieuwe kerndoelen basis­ vorming te vertalen in de eindexa­ menprogramma's van de leerwegen M A V O /V B O /V S O .

Deze motie krijgt brede steun van de Kamer.

Clemens Cornielje, woordvoerder Onderwijs VV D -fractie, 070-3182904

Vervolg van pagina 1, fle x ib ilite it neiging heeft flink in de papieren te lopen, ook bij bedrijfseconomisch noodzakelijk ontslag. Een kam er­ meerderheid is voorstander van een hoger beroep bij de kantonrechter- procedure. In dat geval zal echter het gammele bouwwerk volledig bezw ij­ ken. Gelukkig heeft het kabinet deze aandrang weerstaan. De VVD-fractie is geen tegenstander van een hoger beroep, maar dan uitsluitend na afschaffing van de preventieve ontslagtoets en vervanging door een zorgvuldige privaatrechtelijke rege­ ling. De discussie zal in 1998 worden voortgezet omdat de Regering dan nader zal rapporteren over de moge­ lijkheden en wenselijkheden van hoger beroep.

Inlichtingen:

Pieter Hofstra, 070-3182886

D e ro l v a n h e t n a t i o n a a l b e l a n g in

e e n l ib e r a l e b u i t e n l a n d s e p o l i t i e k

Op vrijdag 21 november 1997 van 10.00 uur tot 16.15 uur organiseren het Internationaal Secretariaat van de VVD en de Teldérsstichting een conferentie over de 'rol van het nationale belang in een liberale buitenlandse politiek' in de Vergaderzaal van de Eerste Kamer. De voertaal is Nederlands in de ochtend en Engels in de middag.

Sprekers zijn o.a.

• Chris van der Klaauw (oud-minister van Buitenlandse Zaken), • Paul Scheffer (publicist),

• Zoran Thaler (oud-minister van Buitenlandse Zaken van Slovenië en voorzit­ ter van de buitenlandcommissie van Liberalna Demokracija Slovenije), • Siim Kallas (voorzitter van de liberale partij in Estland, oud-minister van

Buitenlandse Zaken en oud-president van de Nationale Bank). • Gordon Lishm ah(voorzitter van de buitenlandcommissie van de Britse

Liberal Democrats),

• Patrick van Schie (wetenschappelijk medewerker van de Teldérsstichting) en

• Gerry van der List (wetenschappelijk medewerker van de Teldérsstichting).