• No results found

Programma november december 2018

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Programma november december 2018"

Copied!
36
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

Programma november | december | 2018

(2)

Studium Generale organiseert brede, academische activiteiten, zoals lezingen, symposia, filmvertoningen en debatten. Het programma van Studium Generale is bedoeld voor studenten, medewerkers en alle andere geïnteresseerden. Studium Generale wil een grotere belangstelling voor de wetenschappen wekken, meer inzicht geven in de samenhang tussen verschillende wetenschappen, bijdragen aan de culturele en maatschappelijke ontplooiing en een beter begrip laten ontstaan van de relatie tussen wetenschap en samen- leving.

Bureau

Studium Generale Universiteit Leiden Postbus 9500, 2300 RA Leiden 071 527 7295/7296/7283/1964

www.universiteitleiden.nl/studium-generale studiumgenerale@sea.leidenuniv.nl

Medewerkers Tilman Grünewald

t.a.grunewald@sea.leidenuniv.nl Yvonne Leunissen

y.leunissen@sea.leidenuniv.nl Norbert Peeters

n.g.j.peeters@sea.leidenuniv.nl Pink Meltzer / secretariaat studiumgenerale@sea.leidenuniv.nl

Toegang

Tenzij anders staat aangegeven, zijn de activiteiten van Studium Generale Universiteit Leiden gratis toegankelijk en hoeft u zich hier niet voor aan te melden.

Commissie

De Commissie Studium Generale vormt de denktank van Studium Generale en wordt voorgezeten door Rector Magnificus en Voorzitter College van Bestuur prof.mr. Carel Stolker. Een lijst van alle commissieleden vindt u op de website van Studium Generale.

Op de hoogte blijven

www.universiteitleiden.nl/studium-generale www.facebook.com/studium.generale.

universiteit.leiden www.twitter.com/sgleiden

(3)

Voorwoord

De Franse filosoof Albert Camus noemt de herfst “een tweede lente waarin ieder blad een bloem is”. Voor de bladval verschieten de bladeren massaal van kleur en worden we beloond met een boeket van geel- en roodtinten. Maar om de herfst nu een tweede lente te noemen is wellicht wat te rooskleurig.

Gure herfstwinden wervelen door de straten en met rappe schreden daalt het kwik richting het nulpunt. Een uitsteken- de gelegenheid om in de avonden de warmte van een collegezaal op te zoeken. In november en december presenteert Studium Generale opnieuw een gevarieerd programma van lezingen en andere evenementen.

De herfst is een uitstekend moment om het honderdjarig bestaan van Johan Huizinga’s boek Herfsttij der Middeleeu- wen te vieren en om je kennis over de middeleeuwen bij te spijkeren in onze reeks ‘Mythes over de middeleeuwen:

nieuwe inzichten in de mediëvistiek’.

Ook zetten we de archeologie in het herfstzonnetje met de reeks ‘Toekomst in de archeologie’. Leer hoe nieuwe methoden en technieken ons een uniek inkijkje geven in het verleden. Het is ook het seizoen om te griezelen, met een wetenschappelijk tintje dan. Bezoek onze serie fataal geweld, waarin het fenomeen moord vanuit verschillende invalshoeken wordt ontleed.

Preface

The French philosopher Albert Camus described autumn as “a second spring when every leaf is a flower”. Before the foliage falls to the ground it treats us to a beautiful bouquet of yellow and red colours. However, to call it a second spring might be exaggerating. Cold autumn winds swirl through the streets and temperatures quickly drop. An excellent time to huddle up in the warmth of our lecture halls. In November and December, Studium Generale presents a wide variety of lectures and other events.

Autumn seems like an excellent time to celebrate the centenary of Johan Huizinga’s book The Autumn of the Middle Ages and to brush up your knowledge about the Middle Ages with our series ‘Myths about the Middle Ages:

new insights in medieval history’.

Archeology also takes a spot in the limelight in our series ‘The Future of Archaeology’. Learn more about the methods and techniques that give us new insights into the past. This season is also a perfect moment for a bit of horror, with a scientific touch. Attend our series on murder and gain insight into this phenomenon from various angles.

3

(4)

4

Inhoud

8 8 9 10 10 11 14 14 17 22 22 23 24 25 28 28 28 32 32 33 33 34 20 Hutspot SG

26 Fataal Geweld

Wat maakt een mens tot moordenaar?

31 Mythes over de middeleeuwen Nieuwe inzichten uit de mediëvistiek

15 Human Perspectives 12 Global Challenges

6 The Future of Archaeology About the latest Innovations in the Field

(5)

5 The Raqqa tablets back to life!

Beyond Prometheus Pursuing the origins of fire production among early humans

In sickness and in health

New approaches to studying past disease and stress in the archaeological record

Tracing the Past

Detecting prehistoric remains with the help of Data Science and Citizens

Recent Advances in the Study of Ancient Migrations Isotopes and Isoscapes

Eating our way to the top Diet in human evolution

Non-state authorities in conflict in Nigeria How did disability become a global concern?

From Potato to Sushi Diversity of Global Culinary Culture

De eerste reis van James Cook

Schrijvers met sterrenstatus De roem van drie Leidse literaire helden

Beelden van Paaseiland Een nieuw perspectief op een vergane eilandcultuur

Kinderen van Aleppo Een voorstelling over hoop, moed en (on)geloof

How to tame a fox (and build a dog) The greatest experiment in animal breeding

Fataal Geweld Veraf en nabij Fataal Geweld Van de vroege geschiedenis tot nu

Fataal Geweld Van publiek tot privaat Honderd jaar Herfsttij der Middeleeuwen

‘Van vreemde smetten vrij?’ Nationale identiteit en de middeleeuwen

Middeleeuwse wereldburgers Middeleeuwse globalisatie en overzeese expansie

De stad, het vuil en de beerput

Middeleeuwse staatsvorming De opkomst en neergang van het Bourgondische hof

THU I 1 I 11 WED I 14 I 11 WED I 21 I 11 WED I 28 I 11 WED I 5 I 12 WED I 19 I 12 WED I 7 I 11 WED I 12 I 12 THU I 13 I 12 MA I 12 I 11 MA I 19 I 11 MA I 26 I 11 MA I 10 I 12 TUE I 11 I 12 DI I 13 I 11 DI I 20 I 11 DI I 27 I 11 DO I 15 I 11 DO I 22 I 11 DO I 29 I 11 DO I 6 I 12 DO I 13 I 12

(6)

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

Archaeology of

Future The

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

(7)

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

This year, archaeology at Leiden University as well as in the Netherlands turns 200! Archaeology has always been at the forefront of technological innovation. So instead of only looking back, in this jubilee year Archaeology and Studium Generale focus on the future: from the use of isotope studies to 3D technologies bringing ancient sites to life.

About the latest Innovations in the Field

7

1| 11 - 19|12

2018

One Lecture on Thursday Evening 1 November

Five Lectures on Wednesday Evenings 14, 21, 28 November

5, 19 December 7:30 pm - 9:00 pm Room 019 Lipsius Building Cleveringaplaats 1 Leiden

All welcome!

Entrance is free.

No registration needed.

Read more:

www.universiteit.leiden.nl/

studium-generale

Archaeology

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

(8)

8

1|11 - 19|122018 THU | 1 | 11

The Raqqa tablets back to life!

Dr Ir Dominique Ngan-Tillard, Assistant Professor, Faculty of Civil Engineering and Geosciences, TU Delft and dr Olivier Nieuwenhuijse, guest staff member in Near Eastern archaeology, Faculty of Archaeology, Leiden University

The pilot project Scanning for Syria brought back to life clay tablets lost in Raqqa in the fog of the Syrian war.

This resurrection was possible thanks to silicone rubber casts made by the Dutch archaeologists who excavated the tablets, to allow detailed study back in the Netherlands. As the moulds degrade over time, safeguarding of the cuneiform texts, recording the anxieties of Assyrian administrators in the 12th

century BC was urgent. With an X-ray micro-CT scanner, even the tiniest wedges imprinted in the concavities of the moulds could be captured so that digital replicas as readable as the authentic tablets could be produced.

Then, the digital models were subjected to automatic character decipherment and separation at Heidelberg University to ease the laborious translation work of assyriologists. Colorful 3D printed replicas were also made that one can hold in his hand to better appreciate the concise written communication style adopted by the Assyrians long before our text messages! Using modern digitizing technology a tablet was even transformed into a chocolate delicacy sold for the benefit of refugee students in the Netherlands.

WED | 14 | 11

Beyond Prometheus

Pursuing the origins of fire production among early humans

Andrew Sorensen MA, PhD Candidate, Faculty of Archaeology, Leiden University

Fire is ubiquitous in our modern lives:

from producing electricity, to cooking our food, to powering our cars. Yet, many of us today rarely come into direct contact with fire on a daily basis. This is in stark contrast to the near-constant presence of fire among modern hunter-gatherers and our earlier hominin forbearers, again emphasising

(9)

9

The Future of Archaeology the paramount importance of this resource. Determining when exactly fire first entered the human technological repertoire has proven difficult to pin down and is outside the purview of this talk. Instead, Sorensen will focus on the later stages of fire use when hominins were regularly utilizing and producing fire, specifically zooming in on Neandertal fire use during the Last Glacial period (ca. 115,000 -40,000 years ago) and on how this practice has manifested in the late-Middle Palaeolithic archaeological record.

This talk first delves into the complexities associated with the production and preservation of various fire evidences and how different environmental and/or cultural conditions - including the possession of fire making technology - can either enhance or mute archaeological fire signals. After that Sorensen presents the first direct artefactual evidence of regular fire making by Neandertals.

WED | 21 | 11

In sickness and in health

New approaches to studying past disease and stress in the archaeological record

Dr Rachel Schats and dr Sarah Schrader, both are Assistant Professor at the Faculty of Archaeology, Leiden University From the early 20th century onwards, researchers have been studying archaeological skeletal remains to learn

about diseases that plagued past societies. In the last decades, this type of research, termed palaeopathology, has focused on the macroscopic analysis of the bones and the identification of pathological lesions within the skeleton.

While this is still an important facet of current osteological research, recently more and more biomolecular tech- niques are employed to study past disease. In this presentation, we will feature two of those new types of analysis. One case study will focus on the investigation stress levels through the analysis of cortisol in archaeological hair and the other one will discuss how past malaria can be studied in archaeological human bones.

By Rohitjahnavi - Own work, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=68500468

(10)

10

1|11 - 19|122018 WED | 28 | 11

Tracing the Past

Detecting prehistoric remains with the help of Data Science and Citizens

Dr Quentin Bourgeois, Assistant Professor, Faculty of Archaeology, Leiden University

Prehistoric funerary monuments are one of the most visible and well known relics in the Netherlands. Until recently we were under the impression that we had documented most of these monuments. New advances in Data Science however are generating hundreds, if not thousands of newly discovered sites. What we thought we knew about these monuments must be seen as only the tip of the iceberg. For example, similar techniques that Google and Facebook use to automatically detect faces on pictures, are now being used to mine vast remote sensing datasets such as satellite images. Using this technique in a 6-month pilot-study on the Veluwe has already doubled the number of known sites - from a few hundred to close to two thousand.

These techniques are revolutionizing archaeology, yet they also create new challenges. Who is going to study these thousands of new sites? In the pilot-study we have started to create a network of volunteers who help and assist us in documenting these newly discovered sites. In doing so they help us better understand these relics of the past, but they also help to generate

By Sklmsta - Own work, CC0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=9896470

awareness to the existence of these relics in our own backyard.

WED | 5 | 12

Recent Advances in the Study of Ancient Migrations

Isotopes and Isoscapes Dr Jason Laffoon, Assistant Professor, Faculty of Archaeology, Leiden University

One of the most widely used methods in archaeology to study ancient migra- tions, strontium (Sr) isotope analysis, has been applied to a vast array of different studies across the globe. These

(11)

11

The Future of Archaeology studies have demonstrated that migrations were frequent, dynamic and highly variable within and between different populations throughout history. One major criticism of these approaches as applied to migration research, however, is that most studies often do not advance beyond simply distinguishing between locals and immigrants (nonlocals) but are unable to identify the origins of immigrants.

The ability to use isotope signatures obtained from human skeletal remains to identify geographic origins is hampered by the fact that different potential source areas can possess similar isotopic ranges. Two approaches offer great potential for overcoming this limitation: 1) the use of multiple isotope proxies, and 2) the use of isoscapes (models or maps of spatial isotopic variation). Isoscapes have yet to be extensively utilized for migration or provenance studies in archaeological primarily because no accurate regional-scale strontium isoscape had been generated for the appropriate

sample material. The effectiveness of combining multiple isotope data with isoscapes to identify the geographic origins of ancient immigrants will be discussed and demonstrated by recent research from the Caribbean region.

WED | 19 | 12

Eating our way to the top

Diet in human evolution

Dr Amanda Henry, Associate Professor, Faculty of Archaeology, Leiden University

The dietary behavior of our ancient ancestors and relatives has profound influence on our own health and lifestyle. While hunting and meat-eating are often emphasized as drivers of social structure, pair-bonding, brain growth and other key human traits, the importance of plant foods in human evolution is often overlooked. Plants provide critical nutrients and comprise the majority of calories in some modern forager groups. The acquisition and processing of plant foods can also structure human behavior and evolutionary trajectories. Part of our ignorance of the role plant foods is due to taphonomic factors; plants are poorly preserved in the archaeological record.

Recent methods emphasizing the consumption and processing of plants, combined with our existing understand- ing of animal food use, provides a more holistic picture of the evolution of our dietary niche.

(12)

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

A SERIES OF LECTURES ON CURRENT ISSUES IN WORLD POLITICS – EVERY FIRST WEDNESDAY OF THE MONTH

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

(13)

13 In this series of lectures experts will

provide a broad perspective and qualified background information on these global challenges. Each first or second Wednesday of the month a new present-day issue takes center stage in this series.

Every first or second Wednesday of the month

November 7 and December 12 7:00 pm - 8:30 pm

Auditorium

Leiden University College Anna van Buerenplein 301 The Hague

All welcome!

Entrance is free.

Limited seats available - please register in advance through our website!

Further information and registration:

www.universiteitleiden.nl/

studium-generale

This series is a co-production of Studium Generale and the Research Centre of Leiden University College.

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

7 |11 - 12|12

2018

(14)

7|11 - 12|122018 14

WED | 7 | 11

Non-state authorities in conflict in Nigeria

Dr David Ehrhardt, Assistant Professor and convener of the International Development major at Leiden University College The Hague In recent years, northern Nigeria has become near-synonymous with violent conflict: from religious riots to Boko Haram and the current farmer-herder conflicts. This lecture sketches out the main causes and trends behind these conflicts and frames them in a context of oil politics and immensely complex intercommunal relations. It then maps out the ways in which Nigerians try to enhance tolerance and cooperation and manage (violent) conflict, with or without the support of the Nigerian state. The emphasis will be on the many social organisations and authorities that operate in the margins of the state: from peacebuilding NGOs to religious leaders, and from youth-based militias to emirs and other traditional rulers. In Nigeria’s cynical political climate, these actors are often most effective at conflict prevention and resolution, and most responsive to the wishes of ‘their’

people; but their influence and authority also faces important constraints. How do we assess the quality of such extra- governmental governance? And what, more importantly, are the longer-term prospects for peace and democratisa- tion in this political constellation?

WED | 12 | 12

How did disability become a global concern?

Prof Monika Baár, dr Paul van Trigt, Anna Derksen MA and Anaïs van Ertvelde MA, members of the Rethinking Disability research project, Leiden University

Approximately 10%-15% of the world’s population is estimated to be disabled and this number is expected to rise in the next decades. How did disability become a global concern and how can the concept be understood in a multicul- tural world? The lecture will show how that contrary to what many people may believe, disability does not equal inaction and passivity. In fact, the incorporation of disability into human

rights in the recent decades has been the result of the agency and emancipa- tion movement of disabled people - be it their protest on the streets or their skill- ful lobbying. The lecture will thus show that disability does not (necessarily) equal suffering, it can be a positive identity and a source of social and cultural identity. The experience of people with disabilities in the Southern Hemisphere will also get attention, and the lecture will reveal the relevance of disability in international relations, in particular that it may become an issue of ideological rivalry between great powers.

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

Human

Disability does not equal

inaction and passivity

(15)

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

Perspectives

Human

(16)

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

We live in a world of ever-increasing complexity and connectivity. Never before have we had such easy access to other countries, cultures and people.

Where do we all fit into this global village?

We lead you on a journey of discovery. Through a series of engaging and enlightening lectures, you will hear from a diversity of voices and encoun- ter a wealth of perspectives. Deepen your understanding of your identity!

Every second Thursday of the month 7:30 pm - 9:00 pm

December 13 Room 011 Lipsius Building Cleveringaplaats 1 Leiden

Read more:

www.universiteitleiden.nl/

studium-generale

This series is a co-production of Studium Generale and Klankbordgroep

Diversiteitsbeleid Universiteit Leiden.

We leven in een wereld die steeds complexer wordt met steeds meer onderlinge verbinding. Nooit eerder hadden we zo gemakkelijk toegang tot andere landen, culturen en volken.

Waar passen wij in dit mondiale dorp?

Wij nemen u mee op ontdekkings- reis. Door middel van een reeks boeiende en verhelderende lezingen, maak je kennis met met een ver- scheidenheid aan stemmen en een schat aan perspectieven. Verdiep je in je identiteit!

Iedere tweede donderdag van de maand 19.30 - 21.00 uur

13 december Zaal 011 Lipsiusgebouw Cleveringaplaats 1 Leiden

Lees meer:

www.universiteitleiden.nl/

studium-generale

Deze serie is een samenwerkings- verband van Studium Generale met Klankbordgroep Diversiteitsbeleid Universiteit Leiden.

16

13| 12

2018

(17)

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

Human Perspectives

17

Door judovriend Jan Willem van Musscher - eigen werk

THU | 13 | 12

From Potato to Sushi

Diversity of Global Culinary Culture Prof Katarzyna Cwiertka, Chair and Professor of Modern Japan Studies, Leiden University

‘Tell me what you eat, and I will tell you who you are’. This remark by the eighteenth-century French solicitor, politician and gourmet Jean Anthelme Brillat-Savarin is often considered to be a cliché; however, this does not make it any less true. Food is a universal, yet highly diverse, feature of the human condition. It is an essential way through which individuals and societies define

themselves. Dishes we eat growing up often become the comfort food we seek as adults in times of frustration and stress. We proudly preserve culinary traditions and pass them on to the next generation. At the same time, cuisines are continuously changing, with new ingredients, technologies and practices successively replacing the old. The pace of culinary change has greatly accele- rated during the last half a century, largely due to the intensified global interactions. In this lecture we will explore the processes of adoption and appropriation of foreign food, which have resulted in the diversification, rather than homogenization of global culinary culture.

‘Tell me what you eat, and I

will tell you who you are’

(18)

Agenda

18

7:30 pm Dr Ir Dominique Ngan-Tillard The Raqqa tablets back to life!

& Dr Olivier Nieuwenhuijse

7:00 pm Dr David Ehrhardt Security and conflict resolution in northern Nigeria

From Boko Haram to farmer-herder violence

19.30 Dr. Jeroen Bos De eerste reis van James Cook

19.30 Dr. Marieke Liem Fataal Geweld Veraf en nabij

7:30 pm Andrew Sorensen MA Beyond Prometheus Pursuing the origins of fire production among early humans

19.30 Dr. Anton van der Lem Honderd jaar Herfsttij der Middeleeuwen

19.30 Dr. Rick Honings Schrijvers met sterrenstatus De roem van drie Leidse literaire helden

19.30 Dr. Mariek Liem Fataal Geweld Van de vroege geschiedenis tot nu

7:30 pm Dr Rachel Schats In sickness and in health

& Dr Sarah Schrader New approaches to studying past disease and stress in the archaeological record

19.30 Dr. Claire Weeda ‘Van vreemde smetten vrij?’ Nationale identiteit en de middeleeuwen

19.30 Prof.dr. Jan Boersema Beelden van Paaseiland Een nieuw perspectief op een vergane eilandcultuur

19.30 Dr. Marieke Liem Fataal Geweld Van publiek tot privaat

7:30 pm Dr Quentin Bourgeois Tracing the Past Detecting prehistoric remains with the help of Data Science and Citizens

19.30 Prof.dr. Louis Sicking Middeleeuwse wereldburgers Middeleeuwse globalisatie en overzeese expansie

7:30 pm Dr Jason Laffoon Recent Advances in the Study of Ancient Migrations Isotopes and Isoscapes

19.30 Dr. Roos van Oosten De stad, het vuil en de beerput

19.30 George Elias Tobal Kinderen van Aleppo Een voorstelling over hoop, moed en (on)geloof

7:30 pm Prof Lee Dugatkin How to tame a fox (and build a dog) The greatest experiment in animal breeding

7:00 pm Prof Monika Baár, Anna Derksen MA, How did disability become a global concern?

Dr Paul van Trigt & Anaïs van Ertvelde MA

19.30 Dr. Robert Stein Middeleeuwse staatsvorming De opkomst en neergang van het Bourgondische hof

7:30 pm Prof Katarzyna Cwiertka From Potato to Sushi Diversity of Global Culinary Culture

7:30 pm Dr Amanda Henry Eating our way to the top Diet in human evolution

november

THU 1

WED 7 MA 12 DI 13 WED 14 DO 15 MA 19 DI 20 WED 21 DO 22 MA 26 DI 27 WED 28 DO 29

december

WED 5 DO 6 MA 10 TUE 11 WED 12 DO 13 THU 13 WED 19

(19)

19 7:30 pm Dr Ir Dominique Ngan-Tillard The Raqqa tablets back to life!

& Dr Olivier Nieuwenhuijse

7:00 pm Dr David Ehrhardt Security and conflict resolution in northern Nigeria

From Boko Haram to farmer-herder violence

19.30 Dr. Jeroen Bos De eerste reis van James Cook

19.30 Dr. Marieke Liem Fataal Geweld Veraf en nabij

7:30 pm Andrew Sorensen MA Beyond Prometheus Pursuing the origins of fire production among early humans

19.30 Dr. Anton van der Lem Honderd jaar Herfsttij der Middeleeuwen

19.30 Dr. Rick Honings Schrijvers met sterrenstatus De roem van drie Leidse literaire helden

19.30 Dr. Mariek Liem Fataal Geweld Van de vroege geschiedenis tot nu

7:30 pm Dr Rachel Schats In sickness and in health

& Dr Sarah Schrader New approaches to studying past disease and stress in the archaeological record

19.30 Dr. Claire Weeda ‘Van vreemde smetten vrij?’ Nationale identiteit en de middeleeuwen

19.30 Prof.dr. Jan Boersema Beelden van Paaseiland Een nieuw perspectief op een vergane eilandcultuur

19.30 Dr. Marieke Liem Fataal Geweld Van publiek tot privaat

7:30 pm Dr Quentin Bourgeois Tracing the Past Detecting prehistoric remains with the help of Data Science and Citizens

19.30 Prof.dr. Louis Sicking Middeleeuwse wereldburgers Middeleeuwse globalisatie en overzeese expansie

7:30 pm Dr Jason Laffoon Recent Advances in the Study of Ancient Migrations Isotopes and Isoscapes

19.30 Dr. Roos van Oosten De stad, het vuil en de beerput

19.30 George Elias Tobal Kinderen van Aleppo Een voorstelling over hoop, moed en (on)geloof

7:30 pm Prof Lee Dugatkin How to tame a fox (and build a dog) The greatest experiment in animal breeding

7:00 pm Prof Monika Baár, Anna Derksen MA, How did disability become a global concern?

Dr Paul van Trigt & Anaïs van Ertvelde MA

19.30 Dr. Robert Stein Middeleeuwse staatsvorming De opkomst en neergang van het Bourgondische hof

7:30 pm Prof Katarzyna Cwiertka From Potato to Sushi Diversity of Global Culinary Culture

7:30 pm Dr Amanda Henry Eating our way to the top Diet in human evolution

8 14 22 28 8 32 22 28 9 32 23 28 10 33

10 33 24 25 14 34 17 11

(20)

Hutspot H

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

(21)

21 Hutspot SG is de titel waaronder we

lezingen, cabaretvoorstellingen, filmavonden en andere evenementen scharen die losstaan van onze thematische reeksen.

Praktische informatie over tijden en locaties vindt u op de volgende pagina’s.

Iedereen welkom!

Gratis entree.

Geen aanmelding nodig.

Hutspot (stew or hotchpotch, but certainly not meant in a pejorative sense) SG is the title under which we announce lectures, performances, film nights and other events that are not part of our lecture series.

See next page for details about time and location.

All welcome!

Entrance is free.

No registration needed.

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

12 |11 - 11|12

2018

(22)

12|11 - 11|122018 MA | 12 | 11

De eerste reis van James Cook

Drs. Jeroen Bos, auteur, historicus en informatiespecialist, werkzaam bij Universitaire Bibliotheken Leiden, Universiteit Leiden

Tweehonderdvijftig jaar geleden verlaat kapitein James Cook met de driemaster

‘HMS Endeavour’ de Engelse havenstad Plymouth voor zijn eerste tocht rond de wereld. De Endeavour-expeditie heeft als doel om op het pas ontdekte eiland Tahiti de Venusovergang te observeren, een buitengewoon zeldzaam hemel- verschijnsel. Maar de hoofdbestemming van de reis is een andere. Cook krijgt geheime instructies van de Royal Navy om in de Stille Oceaan op zoek te gaan naar een nog onontdekt continent.

Maar het zogeheten Terra Australis

Incognita vindt hij niet. Wel omzeilt Cook als eerste de beide hoofdeilanden van Nieuw-Zeeland en brengt hij de Australische oostkust in kaart. Na bijna drie jaar arriveert het schip op 12 juli 1771 weer in Engeland met een schat aan wetenschappelijke informatie aan boord.

Onder begeleiding van historicus en auteur Jeroen Bos volgen wij in het kielzog van de HMS Endeavour. Ook zal Bos aandacht besteden aan de Nederlandse connectie met Cooks wereldreis en de beeldvorming van de door Cook bezochte gebieden.

19.30 - 21.00 uur Zaal 019 Lipsiusgebouw Cleveringaplaats 1 Leiden

MA | 19 | 11

Schrijvers met sterrenstatus

De roem van drie Leidse literaire helden Dr. Rick Honings, auteur en univer- sitair docent Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Leiden

Rechts van de stenen trap die omhoog leidt naar de Leidse burcht staat een houten bankje. Op het eerste gezicht lijkt dit een weinig bijzonder bankje, totdat je leest dat dit de Beets-Beuk- Bank is, vernoemd naar schrijver Nicolaas Beets, alias Hildebrand. Ook de beuk die uittorent boven de Burcht is vernoemd naar Beets, omdat deze er in zijn tijd al stond. Enkele verhalen uit 22

(23)

Hutspot

Hildebrands Camera Obscura (1839) spelen zich in de Sleutelstad af. De lof voor Beets is hem niet alleen na zijn dood toegewuifd. Ook tijdens zijn leven was hij al een bekende Nederlander.

Hetzelfde geldt voor andere Leidse schrijvers, zoals Willem Bilderdijk en François HaverSchmidt (Piet Paaltjens).

Hoewel beroemdheden van alle tijden zijn, krijgt in de negentiende eeuw de literaire roemcultuur een impuls, onder invloed van de Romantiek.

In toenemende mate worden schrijvers gezien als idolen, die zich dankzij hun excentrieke levensstijl verheffen boven het gepeupel.

Afgelopen zomer is de Engelse bewerking van De dichter als idool.

Literaire roem in de negentiende eeuw (2016, Bert Bakker) verschenen bij Leiden University Press onder de titel Star Authors in the Age of Romanticism.

Rick Honings, auteur en universitair docent Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Leiden, zal ons tijdens zijn lezing vertellen hoe deze Leidse auteurs en dichters in de negentiende eeuw hun heldenstatus verkregen.

19.30 - 21.00 uur Zaal 019 Lipsiusgebouw Cleveringaplaats 1 Leiden

MA | 26 | 11

Beelden van Paaseiland

Een nieuw perspectief op een vergane eilandcultuur

Prof.dr. Jan Boersema, hoogleraar Grondslagen van de Milieuweten- schappen aan de Universiteit Leiden Paaseiland, met haar iconische beelden (de zogeheten moais), dankt haar naam aan de Nederlandse ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen. Tijdens zijn reis doemt er op paaszondag in 1722 een klein eiland op uit de mist. Hoewel Roggeveen geen onbewoond eiland aantreft, bevindt de inheemse eilandcultuur zich destijds al in een neerwaartse spiraal. Overbevolking, ontbossing en de uitputting van andere natuurlijke hulpbronnen leiden tot een steeds verdere decimering van de eilandcultuur. De Amerikaanse auteur en natuurvorser Jared Diamond reconstrueert het noodlot van de eilandbewoners in zijn boek Collapse (2005). De ineenstorting van de eilandcultuur zou volgens hem zelfs een waarschuwing bevatten voor de mensheid in zijn geheel. Ook de blauwgroene knikker die de mensheid bevolkt is immers begrensd en heeft te kampen met de uitputting van

23

(24)

12|11 - 11|122018 natuurlijke hulpbronnen, overbevolking

en oorlogen.

Na jaren speurwerk kwam professor Jan Boersema, hoogleraar Grondslagen van de Milieuwetenschappen in Leiden, erachter dat er weinig blijkt te kloppen van het bovenstaande beeld. In zijn lezing zal Boersema aan de hand van zijn boek Beelden van Paaseiland: Over de duurzaamheid van een cultuur (2011) een nieuwe kijk geven op de geschiede- nis van Paaseiland.

19.30 - 21.00 uur Zaal 019 Lipsiusgebouw Cleveringaplaats 1 Leiden

MA | 10 | 12

Kinderen van Aleppo

Een voorstelling over hoop, moed en (on)geloof

Productie: George & Eran Producties Tekst/spel: George Elias Tobal Extra: na afloop van de voorstelling is er een Q&A met George Tobal

Nadat de vreedzame demonstraties in Syrië uitmondden in een allesvernieti- gende burgeroorlog werd “Wat hebben we verkeerd gedaan?” de kernvraag van de activisten die de Arabische lente in Syrië begonnen. Met niet meer dan spandoeken, megafoons en vrijheids- leuzen trokken studenten de straat op voor meer vrijheid; dít was de lente waarop zij hadden gewacht. Waarop zij zo lang hadden gehoopt.

Kinderen van Aleppo volgt het verhaal van drie studenten die de straten opgingen voor meer vrijheid in Syrië. Allen met eigen beweegredenen, allen met een eigen verhaal, maar wel met één doel. Vrijheid!

In een persoonlijke monoloog vertelt George Elias Tobal het verhaal van deze vreedzame vrijheidsstrijders. Het verhaal van hen wiens revolutie is gestolen.

Kinderen van Aleppo schijnt licht op de Syrische revolutie van binnenuit vol absurditeit en ongeloof,

doch met humor. De voorstelling is gebaseerd op waargebeurde verhalen van de studenten die betrokken waren bij de eerste protesten.

Deze voorstelling wordt aangeboden in het kader van het 70-jarige bestaan van Stichting voor Vluchteling-Studen- ten UAF. Het UAF begeleidt vluchtelin- gen bij hun studie en het vinden van een baan die aansluit bij hun capaciteiten.

Gouden Kalf-winnaar George Tobal, tijdens zijn studie aan de Amsterdamse 24

(25)

Hutspot

Toneelschool & Kleinkunstacademie zelf begeleid door het UAF, is lovend: ‘Het UAF stimuleert mensen en helpt dromen verwezenlijken’

19.30 - 22.00 uur Theater Ins Blau Haagweg 6 Leiden

Kaartverkoop via Theater Ins Blau:

€ 13,50

€ 5,00 voor studenten

NB: De opbrengst van deze voorstelling komt ten goede aan het UAF

TUE | 11 | 12

How to tame a fox (and build a dog)

The greatest experiment in animal breeding Prof Lee Dugatkin, Professor in Biology at the University Louisville, Kentucky

The late 1950s were dangerous times for Soviet biologists, particularly for those pursuing genetics. After the death of Stalin Mendelian genetics was still widely criticized and many scientists were prosecuted and sent to Siberian slave camps. However, in these troubled times Russian geneticist Dmitry Belyayev embarked on one of the most daring and ambitious experiments in animal breeding. He wanted to see if it would be possible to tame a silver fox, thereby hoping to throw light on a great historical puzzle: how did our prehistoric ancestors succeed in domesticating wolves. Starting out with just 130 silver

foxes, purchased from a fur-farm, he started selectively breeding for

‘tameness’. And with remarkable results: by nature silver foxes are aggressive and avoid human contact.

But after four generations they were showing clear signs of tameness such as tail wagging. And in the following generations foxes started to look more and more doglike, developing curly tails, floppy ears and a spotted coat. Today the tame foxes can hardly be distin- guished from dogs.

In this lecture the renowned American evolutionary biologist, behavioral ecologist, and historian of science Lee Dugatkin will talk about his latest book How to Tame a Fox (And Build a Dog) (2017).

7:30 pm - 9:00 pm Room 019 Lipsius Building Cleveringaplaats 1 Leiden

25

(26)

GEWELD FATAAL

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

(27)

Wat maakt een mens tot moordenaar?

27

13| 11 - 27| 11

2018 studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

Moord betreft een universeel feno- meen. Het is tegelijkertijd de ernstigste vorm van criminaliteit en wekt, naast gevoelens van onbegrip, onmacht en onveiligheid, ook vragen op, zoals:

hoeveel moorden worden er gepleegd?

Wie zijn de daders? Waarom doodden zij? Wie zijn de slachtoffers? En: hoe kan dit fenomeen, los van alle sensatie, verklaard worden? In deze serie behandelt Marieke Liem, universitair hoofddocent, Institute of Security and

Global Affairs, Faculty of Governance and Global Affairs, Universiteit Leiden, deze en andere vragen, gebruik makend van een aantal bekende en minder bekende moordzaken. Per avond wordt een ander perspectief gebruikt, om zo een genuanceerd en volledig beeld te krijgen van dit extreem type geweld, variërend van (1) geografische; (2) geschiedkundige tot (3) relationele perspectieven.

Meer informatie:

www.universiteitleiden.nl/

studium-generale

Lezingen op dinsdagavonden 19.30 - 21.00 uur

13, 27 november Zaal 2.02 20 november Zaal 2.01 Wijnhaven

Turfmarkt 99 Den Haag

(28)

DI | 13 | 11

Fataal Geweld

Veraf en nabij

Hoe ziet fataal geweld er wereldwijd uit?

Hoe kunnen we moord ‘hot spots’ op de wereldkaart verklaren? Denk hierbij bijvoorbeeld aan Venezuela, Mexico, en El Salvador. Maar ook gebieden in de voormalige Sovjetunie, Groenland en Finland. En: hoe is de Nederlandse aard en omvang van moord vergeleken met landen om ons heen? Welke rol spelen alcoholgebruik, drugshandel en georganiseerde criminaliteit? In dit college proberen we antwoorden te vinden op deze en andere vragen, waarbij we stilstaan bij recente internationale en nationale politieke, sociaal-culturele, economische en demografische ontwikkelingen.

DI | 20 | 11

Fataal Geweld

Van de vroege geschiedenis tot nu De menselijke geschiedenis kent een enorme ontwikkeling op het gebied van geweld. Op deze avond staan we nader stil bij de aard en omvang van fataal geweld over de tijd heen, startend bij de jagers-verzamelaars, tot fataal geweld anno 2018. We proberen te verklaren hoe en waarom de moordratio heden ten dage ongeveer 500 keer zo laag is vergeleken met een aantal eeuwen geleden. Waarom leven we nu in relatief vreedzame tijden? En, omgekeerd, waarom was de moordratio destijds zo hoog? Zijn we nu op het laagste punt in decennia beland, of kunnen we een nog veiligere toekomst creëren?

DI | 27 | 11

Fataal Geweld

Van publiek tot privaat

De moorden op Anne Faber, Els Borst en Nicky Verstappen. Deze ernstige delicten voedden onze angst voor de onbekende moordenaar. Hoe veelvoor- komend zijn dergelijke zaken? Dit afsluitende college introduceert fataal geweld als een horizontaal fenomeen:

mannen doden mannen, vaak van ongeveer dezelfde leeftijd, van dezelfde etnische achtergrond, met eenzelfde sociaaleconomische achtergrond. In de loop van de geschiedenis veranderde

13|11 - 27|112018 28

Waarom leven we in relatief

vreedzame tijden?

(29)

moord van een relatief publieke kwestie tussen mannen in het openbaar, tot een relatief private kwestie, tussen

familieleden, kennissen en vrienden.

Dit proces staat ook wel bekend als de privatisering van geweld. Met andere

woorden, voor zover geweld nog plaatsvindt, met name in Nederland en West-Europa, vindt dit voornamelijk plaats tussen mensen die sterk aan elkaar gerelateerd zijn, en niet zozeer tussen vreemden en onbekenden. De vraag die hierop volgt is, hoe moorden tussen vrienden, geliefden en familie- leden verklaard kunnen worden?

Fataal Geweld

29

Mannen doden mannen, vaak van ongeveer

dezelfde leeftijd

(30)

middel Mythes eeuwen over de

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

(31)

31 Lezingen op donderdagavonden

15, 22, 29 november 6, 13 december 19.30 - 21.00 uur Zaal 019 Lipsiusgebouw Cleveringaplaats 1 Leiden

Iedereen welkom!

Gratis entree.

Geen aanmelding nodig.

Meer informatie:

www.universiteitleiden.nl/

studium-generale

Nieuwe inzichten uit de mediëvistiek

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

15 |11 - 13|12

2018 studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

(32)

DO | 15 | 11

Honderd jaar Herfsttij der Middeleeuwen

Dr. G.A.C. (Anton) van der Lem, Huizingakenner, conservator oude drukken en bibliofiele uitgaven, Universitaire Bibliotheken Leiden Aankomend jaar is het precies een eeuw geleden dat het boek ‘Herfsttij der Middeleeuwen’ van de Nederlandse historicus Johan Huizinga (1872-1945) verscheen. Op zeventigjarige leeftijd memoreert Huizinga hoe hij in 1907 tijdens een zondagswandeling langs het Damsterdiep in zijn geboortestad Groningen op de titel kwam. In die tijd was het gebruikelijk om de late middel- eeuwen (13de tot 16de eeuw) te zien als de vooravond van een nieuw voorjaar van de westerse beschaving - de renais- sance. West-Europa zou de donkere wintermaanden van de middeleeuwen achter zich laten om aan een nieuwe lente te beginnen. Plots zag Huizinga dat de late middeleeuwen niet de voorkiem dragen voor een nieuwe periode maar de bladval van de voorgaande.

Huizingakenner en curator bij de Leidse Universiteitsbibliotheek Anton van der Lem stelde de jubileumuitgave van Herfsttij der Middeleeuwen samen en schreef het nawoord: Honderd jaar Herfsttij. Tijdens de eerste lezing in deze middeleeuwenreeks zal hij ons vertellen over Huizinga’s monumentale werk en de hedendaagse betekenis van dit bijzondere boek.

DO | 22 | 11

‘Van vreemde smetten vrij?’

Nationale identiteit en de middeleeuwen Dr. Claire Weeda, universitair docent middeleeuwse geschiedenis aan het Instituut voor Geschiedenis van de Universiteit Leiden

Nationalistische groeperingen gebruiken maar wat graag de middel- eeuwen. Dat is geen nieuw fenomeen, maar laat zich terugvoeren op de negentiende eeuw. In die tijd is er sprake van een omslag in het gangbare beeld van de middeleeuwen. Niet langer wordt er gesproken van een periode van chaos en barbarij, ingeklemd tussen de klassieke oudheid en de renaissance, maar van een arcadische tijd van koene ridders en zwijmelende jonkvrouwen.

Verschillende historici zien de middel- eeuwen als de geboortegrond van een authentieke en heroïsche volksaard. Zij wenden de middeleeuwen aan om de natiestaat van historische wortels te voorzien. In tegenstelling tot de moderne staat zou de middeleeuwse samenleving vrij zijn van vreemde smetten.

Tijdens haar lezing voelt universitair docent Claire Weeda de mythe van de middeleeuwse nationaliteit identi- teit stevig aan de tand. Hoewel er in deze periode ideeën bestaan over de volksaard blijkt de gedachte aan generatie op generatie doorgegeven culturele tradities een moderne wensdroom te zijn.

15|11 - 13|122018 32

(33)

DO | 29 | 11

Middeleeuwse wereldburgers

Middeleeuwse globalisatie en overzeese expansie

Prof.dr. Louis Sicking, universitair docent middeleeuwse geschiedenis aan het Instituut voor Geschiedenis, Universiteit Leiden, en bijzonder hoogleraar geschiedenis van het volkenrecht voor de Aemilius Papinianus Stichting aan de Vrije Universiteit Amsterdam

De eerste grote overzeese expedities worden vaak in verband gebracht met namen als Christoffel Columbus, Ferdinand Magellaan of Abel Tasman.

Deze ontdekkingsreizigers zouden het startsein hebben gegeven voor globale expansie en internationale handels- missies. De middeleeuwen bieden een contrasterend beeld: een periode die

zich juist kenmerkt door een naar binnen gerichte blik. Op een klein gedeelte na is de rest van het aardop- pervlak terra incognita. Althans, op het eerste gezicht.

Hoewel de wereldkaart pas in de moderne tijd zijn definitieve vorm krijgt, wordt er in de middeleeuwen al lustig op los gereisd. Niet alleen binnen het Europese continent maar ook naar Azië, Afrika en zelfs Noord-Amerika. Deze expedities stonden in het teken van het openleggen van handelsroutes en het vergroten van politieke en religieuze macht van Westerse mogendheden.

Maritiem historicus en volkenrechthis- toricus Louis Sicking vertelt in zijn lezing hoe middeleeuws Europa betrokken raakt bij de rest van de wereld.

DO | 6 | 12

De stad, het vuil en de beerput

Dr. Roos van Oosten, universitair docent middeleeuwse en urbane archeologie bij de Faculteit Archeologie, Universiteit Leiden De middeleeuwse stad is niet bepaald het toonbeeld van reinheid. Iedereen kent nog wel de onderwijsprenten die vroeger aan de schoolmuren hingen.

Hierop zag je hoe beddenpannen en kakdozen samen met etensresten en ander huisvuil direct uit het raam werden geleegd. Om nog maar te zwijgen over het afval van leerlooierijen, wolwasserijen, vismarkten en slacht- huizen. En na een fikse regenbui Mythes over de middeleeuwen

33

(34)

15|11 - 13|122018 34

veranderden de ongeplaveide straten in een grote ziekteverwekkende modder- poel. De afwezigheid van riolering, de buitengewoon povere sanitaire voorzieningen en de minimale lichamelijke hygiëne maakten van de middeleeuwse stad een uitstekende biotoop voor allerhande ongedierte met bijhorende ziekteverwekkers.

Maar strookt het beeld van de middeleeuwse stad als modderige zwijnenstal wel met de werkelijkheid?

Of moeten we dit beeld naar de afvalbelt verwijzen? Deze vragen zal Roos van Oosten beantwoorden tijdens haar lezing. Haar onderzoek naar stedelijke hygiëne en de volksgezond- heid in de middeleeuwen resulteerde in het boek De stad, het vuil en de beerput - De opkomst, verbreiding en neergang van de beerput in stedelijke context (2015).

DO | 13 | 12

Middeleeuwse staatsvorming

De opkomst en neergang van het Bourgondische hof

Dr. Robert Stein, universitairhoofd- docent aan het Instituut voor Geschiedenis, Universiteit Leiden Staatsvorming in de hoge en late middeleeuwen blinkt ogenschijnlijk uit in eenvoud. De middeleeuwse staat is een leviathan waar heersers met ijzeren vuist regeren via een eenvoudige top-down structuur. Een dergelijke staat werd op grofweg twee manieren

gevormd: door het zwaard of door een rijkelijk gevulde beurs (of een combina- tie van beide). Een machthebber in wording was verwikkeld in een niet-aflatende machtsstrijd met zijn mededingers. Slaagde hij erin zijn tegenstanders te elimineren dan kon hij een kortstondig geweldsmonopolie vestigen.

Maar niets is minder waar. De middel- eeuwen kennen een rijkdom aan staatsvormen, van kleine boeren- republieken en stadsstaten, tot grote koninkrijken en keizerrijken. Ook de Bourgondische staat blijkt geen gecentraliseerde politieke macht maar een fascinerend mozaiek. Tijdens zijn lezing vertelt Robert Stein over de staatkundige totstandkoming van de Bourgondische unie aan de hand van zijn boek De Hertog en zijn Staten: De eenwording van de Bourgondische Nederlanden (2014).

(35)

Partners Universiteit Leiden

Leiden University College

LUC Research Centre

Violence Research Centre

Ins Blau

Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF Colofon

Dit programmaboekje is een uitgave van Studium Generale van de Universiteit Leiden en verschijnt vier keer per jaar. Het boekje wordt gratis uitgegeven en ligt verspreid over een groot aantal adressen in Leiden.

Daarnaast kunnen geïnteresseerden zich aanmelden voor de digitale weekagenda - via studiumgenerale@sea.leidenuniv.nl. Deze agenda wordt tweewekelijks verstuurd en geeft een overzicht van de activiteiten die Studium Generale Leiden organiseert.

Oplage: 3200 stuks Ontwerp: Frits Deys

Drukwerk: Drukkerij Nautilus, Leiden

(36)

studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale studiumgeneralestudiumgeneralestudiumgenerale

Studium Generale Universiteit Leiden Postbus 9500

2300 RA Leiden

071 527 7295/7296/7283/1964

www.universiteitleiden.nl/studium-generale studiumgenerale@sea.leidenuniv.nl 2018-04

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

o Alle 50 kV verbindingen 50 kV noordring o Trafocapaciteit 50/10 kV Tholen (invoeding) o Trafocapaciteit 50/10 kV Zierikzee (invoeding) o Trafocapaciteit 50/10 kV

dienaangaande door vorige sprekers in het midden gebragt is, komen hierbij vooral in aanmerking de jaarlijksche toespraken van J .W. Na dien tijd, bij het in werking treden van

Trineke Palm bestudeert het Europese veiligheidsbeleid en analyseerde discussies over een Europees leger in de jaren ’50, dat destijds gestrand is bij de ratificatie.. Evenals in

• De te archiveren onderzoeksdata wordt voor zover redelijkerwijs mogelijk en met inachtneming van gepaste voorzorgsmaatregelen beschikbaar gesteld voor toegang en hergebruik voor

Uit Tabel 4 blijkt dat een grotere mate van proactieve coping competentie zoals verwacht samenhangt met het bereiken van doelen (in twee van de drie studies), een grotere mate

Aangestoken door de betrokkenheid en bevlogenheid van de vele vrijwilligers en leden wil het nieuwe bestuur, waaronder ook de drie leden van het interim-bestuur,

„Is van mening dat goede arbeidsomstandigheden bijdragen aan de geestelijke gezondheid en roept werkgevers op tot de invoering van een beleid ten behoeve van „geestelijke gezondheid

Sara Geven, Herman van de Werfhorst, Oyvind Wiborg, Rachel Fish. Teacher expectations in New York, Amsterdam and Oslo: a factorial survey experiment.. De ‘sorteerstand’