RAADGEVER
Burgerparticipatie &
maatschappelijke initiatieven
Als raadslid neemt u besluiten over zaken die inwoners aan- gaan. Hoe kunt u de inwoners daar zelf bij betrekken? Hoe benut u hún ideeën en denkkracht? En hoe sluit u aan bij initiatieven die burgers zelf nemen? In deze raadgever geven we u handreikingen en praktijkvoorbeelden.
Burgerparticipatie
Gemeenten betrekken inwoners op allerlei manieren bij hun beleids- en besluitvorming en ook bij de uitvoering.
Waar kunt u als raadslid op letten als u burgers wilt betrekken bij deze processen?
Enkele tips voor het betrekken van burgers
• U kunt de uitgangspunten over burgerparticipatie vastleggen in een handreiking of beleidsnota. Ook bij het opstellen van zo’n handreiking kunt u burgerparticipatie toepassen door deze samen met inwoners en het maatschappelijk middenveld te ontwikkelen.
• Een participatieproces kan verwachtingen scheppen. Maak daarom aan het begin procesafspraken, bijvoor- beeld via een startnotitie of -bijeenkomst. Geef ook aan welke invloed burgers hebben en wat de raad doet met de uitkomsten van het traject.
• Door tijdens het proces uw betrokkenheid te tonen en te vragen hoe burgers het proces ervaren, motiveert u deelnemers en werkt u aan wederzijds vertrouwen.
• Sociale media zijn zowel geschikt om denkkracht van burgers te benutten als om informatie te delen. Fysieke (offline) en digitale (online) participatie kunnen elkaar versterken door bijvoorbeeld online discussies te voe- ren en daarnaast bijeenkomsten te organiseren.
“Inwoners van mijn gemeente hebben veel kennis en goede ideeën. Hoe
benut ik die kennis en wat doe ik als raadslid met maatschappelijke
initiatieven?”
Maart
2014
Praktijkvoorbeelden
Raad van Venlo maakt structuurvisie in co-creatie
In Venlo maakt niet het college met de ambtelijke organisatie de nieuwe ruimtelijke structuurvisie, maar de gemeenteraad.
De raad heeft in ‘werktafels’ gesproken met burgers, bedrijven en maatschappelijke instellingen over mogelijkheden in Venlo op ruimtelijk gebied. De voorstellen van de werktafels zijn uitgewerkt in richtinggevende uitspraken die de raad una- niem heeft vastgesteld. Deze richtinggevende uitspraken vormen de hoofdlijn voor de ontwerp-structuurvisie.
Burgervisitatie in de gemeente Oude IJsselstreek
De gemeente Oude IJsselstreek maakt een organisatieontwikkeling door: het bestuur en de ambtelijke organisatie willen meer gaan werken als netwerkorganisatie. De gemeenteraad wil graag van inwoners reflectie ontvangen op deze ontwik- kelingen bij de ambtelijke organisatie en de gemeenteraad. De raad doet daarom een oproep aan inwoners om als vrijwil- liger de gemeente op professioneel niveau te visiteren. De raad stelt daarvoor een burgervisitatiecommissie in met kritische beoordelaars.
Maatschappelijke initiatieven
De samenleving verandert en daarmee ook de relatie tussen burgers en de lokale overheid. Burgers nemen nieuwe initiatieven op allerlei terreinen. Denk bijvoorbeeld aan ‘buurtenergie’ voor het opwekken van duurzame energie in de eigen buurt, zorgcoöperaties of het organiseren van buurtactiviteiten.
Enkele voorbeelden van maatschappelijke initiatieven zijn het Nijmeegse ‘Mijn buurtje’ (www.mijnbuurtje.nl), de Bata- viawerf in Lelystad (www.bataviawerf.nl) en Moedige moeders uit Volendam waar inmiddels een landelijke stichting uit voortgekomen is (www.moedigemoeders-nederland.nl). Deze en meer initiatieven heeft de VNG Denktank geïnventari- seerd voor het Jaarbericht 2013 ‘Van eerste overheid naar eerst de burger.’
Veel gemeenten ervaren dat deze initiatieven waardevol kunnen zijn bij de aanpak van vraagstukken. Hoe kunt u als gemeenteraad met initiatieven omgaan? De VNG Denktank heeft in het Jaarbericht van 2013 daarover een aantal tips op een rij gezet:
• Bedenk goed voordat u een toezegging doet aan burgers/initiatiefnemers of u die toezegging daadwerkelijk kunt nakomen.
• Zoek naar een nieuwe manier om met maatschappelijke initiatieven om te gaan en wees niet bang om te expe- rimenteren met nieuwe werkwijzen.
• Maak van improviseren uw kernkwaliteit. Geef en neem ruimte om te leren.
• Zorg dat in uw contact met initiatiefnemers erkenning en waardering centraal staan.
• Hou er rekening mee dat uw rol bij een maatschappelijk initiatief verschilt per fase waarin een initiatief zich bevindt.
Praktijkvoorbeelden
Motiemarkt in Enschede
De gemeenteraad van Enschede organiseert jaarlijks een ‘motiemarkt’. Burgers leggen in marktkramen hun ideeën voor aan raadsleden. Als raadsleden een idee willen adopteren, dan stellen initiatiefnemer en raadslid samen een motie op. Zo is er een initiatief ingediend en aangenomen dat gericht was op meer aandacht voor het arbeidsper- spectief van jongeren in het praktijkonderwijs. Door creatieve werkvormen zoals de motiemarkt haalt u als raad ideeën op uit de samenleving waar u wellicht zelf niet op zou zijn gekomen.
Meer informatie
• praktijkvoorbeelden.vng.nl > burgerparticipatie.
• Van eerste overheid naar eerst de burger – over maatschappelijke initiatieven die de lokale overheid uitdagen, Jaarbericht 2013, Denktank Vereniging van Nederlandse Gemeenten en www.vng.nl/denktank
• www.vng.nl/burgerparticipatie > het project In actie met burgers! richt zich op kennis- en ervaringsuitwisseling tussen gemeenten over de relatie inwoners-bestuur.
• www.vng.nl/maatschappelijke-initiatieven
• www.vng.nl/krachttoer
Deze raadgever is onderdeel van een reeks VNG-raadgevers over uiteenlopende onderwerpen. U vindt alle raadgevers op www.vng.nl/raadsleden. Op deze pagina staat nog meer informatie speciaal voor raadsleden.
VerenigingVan nederlandse gemeenten raadgeVer
