Voorstel
Gemeenteraad
Datum: 22 oktober 2020 Opsteller: Frits ten Bloemendal
Zaak: 2020-025287 Contactgegevens: frits.tenbloemendal@midden-groningen.nl
Portefeuillehouder: José van Schie Stukken ter inzage:
Onderwerp: Raadsvoorstel inzake keuze beroep tegen vaststellingsbesluit Groningenveld 2020-2021
1. Voorstel
• Het college te volgen en geen beroep in te stellen tegen het vaststellingsbesluit Groningenveld 2020-2021;
• In te stemmen dat bijgevoegde regionale brief mede namens de gemeenteraad van Midden- Groningen aan de minister van EZK wordt gestuurd;
2. Inleiding
De minister van EZK heeft het vaststellingsbesluit voor het Groningenveld 2020-2021 vastgesteld (zie bijlage 1). NAM mag en moet op grond van dit besluit in het komende gasjaar 8,1 mld m3 in een qua temperatuur gemiddeld jaar winnen overeenkomstig operationele strategie 2. Dit is een lagere winning dan in het ontwerp-besluit was opgenomen.
In juli heeft het college, mede namens de gemeenteraad, een zienswijze (zie bijlage 2) ingediend op het ontwerp-besluit. Degenen die zienswijzen tegen het ontwerpbesluit indienden kunnen binnen zes weken na publicatie beroep instellen tegen het besluit van de minister.
3. Publiekssamenvatting
Op 23 september publiceerde de minister van EZK zijn vaststellingsbesluit voor het Groningenveld over het gasjaar 2020 tot 2021. Gemeente Midden-Groningen heeft in juli een zienswijze ingediend op het ontwerp-besluit en is daarmee in de gelegenheid om in beroep te gaan tegen het definitieve besluit.
De gemeente juicht een lagere gaswinning toe, maar ziet ondertussen dat de versterking en het schadeherstel nog onvoldoende lopen. We zien echter een beroepsprocedure niet als geschikte weg om deze zaken te verbeteren en hebben daarom besloten om niet in beroep te gaan tegen het besluit. We willen onze kritiekpunten schriftelijk aan de beide verantwoordelijke ministers doorgeven en op basis daarvan het gesprek met het rijk vervolgen.
4. Bevoegdheid van de raad
De zienswijze op het ontwerp-vaststellingsbesluit is in juli 2020 mede namens de gemeenteraad ingediend. Daarmee is de gemeenteraad bevoegd om gezamenlijk of afzonderlijk van andere partijen beroep in te stellen tegen het vaststellingsbesluit.
Het college heeft besloten om niet in beroep te gaan, maar de kritiekpunten in de gesprekken tussen rijk en regio in te brengen. Wij adviseren de gemeenteraad om het college hierin te volgen en ook niet in beroep te gaan. Maar de gemeenteraad kan en mag hier separaat over beslissen. Dit past binnen het duale stelsel.
Er is echter nog niet veel ervaring met situaties waarbij de gemeenteraad wel in beroep gaat en het college niet. Volgens artikel 1.2 lid 2 van de Algemene wet bestuursrecht kan dit alleen als aan het bestuursorgaan toevertrouwde belangen worden geschaad. Uit jurisprudentie blijkt dat dit geldt op het moment dat het besluit waartegen de gemeenteraad in verweer gaat, gevolgen kan hebben voor de ruimtelijke ordening van het grondgebied van de gemeente.
5. Beoogd effect
De juridische kansen van een beroepsgang zijn zeer laag. De partijen die afgelopen jaar in beroep zijn gegaan, zijn door de Raad van State in het ongelijk gesteld. Door niet in beroep te gaan, maar wel via een brief aan de minister(s) te laten weten wat onze kritiekpunten zijn, willen we de dialoog hierover met het rijk voeren. De regionaal afgestemde brief is opgenomen als bijlage 5. De gemeenteraad wordt gevraagd om ermee in te stemmen dat deze brief mede namens de
gemeenteraad van Midden-Groningen wordt verstuurd.
6. Historische context
Gasunie Transport Services (GTS) raamde in februari 2020 dat er voor het komende gasjaar 9,3 mld m3 gas nodig zou zijn uit het Groningenveld. Op basis daarvan heeft NAM twee operationele strategieën opgesteld. De wettelijk adviseurs, waaronder de regionale overheden, adviseerden de minister daarover in mei. Vervolgens stelde de minister het ontwerpbesluit vast. De regionale overheden hebben in juli zienswijzen ingediend. De minister heeft nu het definitieve besluit vastgesteld.
7. Argumenten
Door de regionale ambtelijke kopgroep is het vaststellingsbesluit (bijlage 1) en de nota van
antwoorden (bijlage 3) geanalyseerd en op basis daarvan wordt u geadviseerd om geen beroep in te stellen tegen het besluit. In bijlage 4 treft u een uitgebreide analyse aan. Hieronder de
hoofdpunten.
Beroep alleen betrekking op het komende gasjaar
Het besluit van de minister richt zich op het komende gasjaar en geeft aan NAM aan hoeveel maximaal gewonnen mag worden. Een eventueel beroep richt zich dan ook op punten die betrekking hebben op het komende gasjaar.
Minister maakt een totaalafweging
In het besluit kijkt de minister niet alleen naar leveringszekerheid, maar ook in hoeverre wordt voldaan aan de veiligheidsnorm, het tempo van afbouw van de vraag, het tempo van versterken van
gebouwen, de maatschappelijke ontwrichting als gevolg van bodembeweging én als gevolg van het afsluiten van afnemers. Dit leidt tot een totaalafweging. Gelet op de motivering van de minister en de totaalafweging is er juridisch gezien geen aanleiding om beroep in te stellen tegen het besluit.
De minister motiveert namelijk elk aspect en weegt steeds de nadelige effecten van de gaswinning mee. In eerdere beroepsprocedures was juist de gebrekkige motivering van de minister de reden waarom de Raad van State het besluit vernietigde.
Lagere winning in besluit.
De minister motiveert, op basis van een nieuwe GTS-raming van 1 september jl., dat voor het komende gasjaar 8,1 mld m3 gewonnen moet worden voor de leveringszekerheid in een qua temperatuur gemiddeld jaar. Dat is minder dan GTS eerst raamde en ook minder dan was voorzien in het Basispad van het kabinet dat uitging van 13,6 mld m3. Overeenkomstig ons advies stelt de minister operationele strategie 2 vast inclusief alle daaraan verbonden aspecten. Zoals we in onze zienswijze hebben verlangd blijft de minister onder de oorspronkelijke raming van GTS.
Doorkijk na 2021
De minister geeft ook een doorkijk naar de komende jaren. Hij verwacht dat er vanaf medio 2022 in een qua temperatuur gemiddeld jaar geen gaswinning meer nodig is, zij het dan dat er nog een aantal jaren een minimale winning (minimumflow) nodig is om in een situatie van extreme kou in combinatie met verstoring in het gassysteem leveringszekerheidstekorten te garanderen. Als indicatie worden in het SodM-advies voortschrijdende aflopende hoeveelheden genoemd van 1,5 mld m3 in 2022-2023 en daarna 1,2, 0,9 en 0,3 mld m3 per gasjaar. Medio 2026 zou het
Groningenveld definitief gesloten kunnen worden. Dit betekent dat het credo “gaswinning stopt in 2022” in de praktijk betekent dat er nog een periode een zeer lage winning plaatsvindt. Dit moet door de minister heel duidelijk aan de bewoners van onze regio worden gecommuniceerd.
Politiek/maatschappelijke beoordeling
Onze punten op basis van een brief in brengen is maatschappelijk gezien sterker dan beroep
instellen. Een behandeling van de beroepszaak bij de Raad van State zou leiden tot een uitspraak in juni of juli. Een snellere interventie via bestuurlijke overleggen levert eerder wat op dan een formeel traject via de Raad van State.
Daar komt bij dat de Raad van State de beroepsschriften over het afgelopen gasjaar (2019-2020) ongegrond verklaarde omdat de minister zijn besluit voldoende had gemotiveerd. Omdat de
minister ook dit keer zijn besluit goed heeft gemotiveerd (misschien nog wel beter) ligt het voor de hand dat een eventuele beroepsprocedure niet in ons voordeel uitpakt.
Samengevat zien wij zowel juridisch als politiek/maatschappelijk geen aanleiding om beroep in te stellen.
8. Kanttekeningen en risico’s
Uiteraard zijn er nog zeker opmerkingen te maken op het vaststellingsbesluit van de minister.
Geen termijn in veiligheidsbeleid
Het veiligheidsbeleid van de minister bevat nog altijd geen termijn waarbinnen woningen of industrie moeten voldoen aan de veiligheidsnorm. Dit is een punt dat al vaker naar voren is gebracht.
Zorgen over versterking en schadeafhandeling
Ook is er blijvende zorg over het tempo van versterking en schade-afhandeling en de
maatschappelijke ontwrichting als gevolg van de gaswinning. De zienswijze om inwoners ingeval van meervoudige schade-oorzaken (bijvoorbeeld ook door zoutwinning) gelijk en rechtvaardig te behandelen neemt de minister niet over. Naar zijn oordeel maakt dit geen onderdeel uit van de afweging die hij moet maken en het wettelijk bewijsvermoeden zoals dat met betrekking tot het Groningenveld geldt, kan volgens de minister niet zomaar elders worden toegepast.
Inzet ondergrondse gasopslag Grijpskerk
Vanwege de benodigde minimumflow gaat de minister nog onderzoeken of de ondergrondse gasopslag Grijpskerk geschikt gemaakt kan worden voor opslag van laagcalorisch in plaats van hoogcalorisch gas. Wij blijven er wel alert op dat het sluiten van het Groningenveld niet ten koste mag gaan van andere gebieden in en buiten onze provincie en zullen deze ontwikkeling dan ook nauwgezet volgen en in de komende vaststellingsbesluiten nader beoordelen.
Beeldvorming
Ondanks de argumenten om niet in beroep te gaan kan dat wel het beeld opleveren dat de gemeente het wel prima vindt. Onze inwoners ervaren dat absoluut nog niet. Met het niet in beroep gaan willen we niet aangeven dat alle problemen zijn opgelost, maar wel dat de juridische weg op dit moment niet de beste weg is om de problemen op te lossen.
9. Financiële paragraaf
De drie eerdere beroepsprocedures die tot nu toe door de regio zijn gevoerd tegen
winningsbesluiten en vaststellingsbesluiten over het Groningenveld, werden gezamenlijk binnen de regio voorbereid. Dit werd betaald vanuit middelen die hiertoe vanuit de provincie en
Veiligheidsregio beschikbaar waren. Dit geldt ook voor de kosten van de advocaat die namens de regio het woord voerde.
Mocht de gemeenteraad besluiten om zelfstandig in beroep te gaan, dan zijn de voorbereidingskosten en de juridische kosten daarvan voor rekening van de gemeente.
10. Communicatie
Op 20 oktober is door de colleges van de betrokken gemeenten en provincie en door het dagelijks bestuur van de beide waterschappen en veiligheidsregio besloten om niet in beroep te gaan.
Hierover is een persbericht verspreid.
11. Draagvlak en vervolgtraject (afstemming, tijdpad)
Zodra de regionale brief verstuurd is zal de dialoog op inhoud met het rijk hierover plaatsvinden.
Burgemeester en wethouders van de gemeente Midden-Groningen,
A. Hoogendoorn Burgemeester
H.J.W. Mulder Secretaris
Bijlage:
1 Vaststellingsbesluit Groningenveld 2020-2021
2 Gebundelde zienswijzen op het ontwerp-vaststellingsbesluit Groningenveld 2020-2021 3 Nota van antwoord behorende bij vaststellingsbesluit Groningenveld 2020-2021
4 Analyse door regionale ambtelijke kopgroep op vaststellingsbesluit Groningenveld 2020-2021 5 Concept brief vanuit de regio met aandachtspunten voor de minister(s)
