Witte motor niet té machtig
Gebiedsverdeling thuiszorg
kan niet door de beugel
Kranten,bladen,internet,radio,televisie,alle mediastaanbolvanberichtgevingoverde kredietcrisis.Deenenadeanderedeskundige laatzijnlichtschijnenoverdeoorzaken, gevolgenenmogelijkeoplossingen.Ookwij ontkomenerinditmagazinenietaan.Wijheb-benoud-ministerprof.dr.WillemVermeend gevraagdnaarzijnmening.Hijdenktdatwe sterkeruitdezecrisiskunnenkomendan weeringegaanzijn.Alswehetmetz’nallen aandurvenomernsttemakenmetzakenals innovatieenduurzaamheid. WehebbendehuidigehoogleraarEuropese fiscaleeconomieookgevraagdhoehijtegen toezichtenmarktwerkingaankijkt.Overbeide ishijduidelijk.Marktwerkingheeftvolgens hempositieveresultatenopgeleverd,bijvoor-beeldindetelecomsector,maarheeftniet overalgoedgewerkt.Wathettoezichtbetreft stelthijdatdecrisisindeVSisbegonnendoor demaximalevrijheiddiedefinanciëlesector kreeg,doorhebzuchtendoorgebrekaan overheidstoezicht.Datblijftinzijnvisiedus nodig.Daarsluitikmevolledigbijaan. Ergaanstemmenopom-nuonslandzichin eeneconomischerecessiebevindt-hettoe-zicht,alwashetmaartijdelijk,teversoepelen. DeNMazegtdathetjuistnueentijdisom heelalerttezijnophetgedragvanbestuurders enbedrijven.Inonzekeretijdenzoekenmen-senveiligheidenrust.Maardatmagnietleiden totongeoorloofdeprijsafspraken.Wantdie drijvendeprijzenopenstaanhetoplossenvan dezecrisisernstigindeweg.Bovendienmoet deconsumentnumeerdanooitopbescher-mingkunnenrekenen.Indezeongekende economischetijdenwerkenwenauwsamen metnationaleeninternationalecollega’s,die ookmetgroterealiteitszinnaardeproblemen kijken.Weblijvendusjuistnuwaakzaam. Pieter Kalbfleisch,
voorzitter Raad van Bestuur NMa
Juistnumoetenwealertzijn
Fotografie: T om Kroeze14
17
8
En verder
| 12 |
WWRwilandererolvoordeNMa
| 16 |
Effectenvantoezicht
| 18 |
Nieuws
| 6 | Kredietcrisis onderstreept noodzaak scherp toezicht | 8 | Afspraken KPN,
Reggefiber en NMa zijn glashelder | 10 | Witte motor niet té machtig
Europese
CommissietoetstfusieNederlandsezuivelcoöperaties
| 14 | Gebiedsverdeling
kan niet door de beugel
NMabeschermtkeuzevrijheidcliëntenthuiszorg
| 17 | ‘Een pure berekening is veel eerlijker’
DennisvanDruten(Vastelastenbond)
procentvanterugindeeconomie.Omdat mensenmethetextrageldgaansparenof schuldenaflossen.Enalszehetuitgeven, kopenzevooreendeelproductenuithet buitenland.’ HetisvolgensVermeendessentieelomde bouwsectorimpulsentegeven.Zorgmet garantiesdatmensenweerhuizengaan kopen.Maakoudehuizenenergiezuinig. Voerinvesteringsprogramma’suiten werkalsoverheidsamenmetdewoning-corporaties.Datiseffectief,relatief goedkoopenlevertookwatopvoorlater. Belangrijkvoordeel:elkeeurodiejezo uitgeeftblijftinNederlandenkomtdus onzeeigeneconomietengoede. Milieu en duurzaamheid ‘Overheidenbedrijfslevenmoetenzich richtenopmilieuenduurzaamheid’, benadruktVermeend.‘Daarliggenenorme kansen.Wekunnenveelmeerinvesterenin duurzameenergie.Zorgendatweminder afhankelijkwordenvanRussischgasenvan deolievanArabischesjeiks.Vergeetniet datdievoorradeneenkeeropraken.Deze regeringmistdepassieomdaarietsmee tedoen.Nederlandscoortindewereldheel slechtophetgebiedvanmilieu-enklimaat-beleid.Daarmeemissenweóókkansenwat werkgelegenheidbetreft.’ ‘Wekunnenovervijftigjaar20tot 25procentvanonzeenergievoorziening uitzonnepanelenhalen.Alsalleprovincies meewerkenenparkenvoorenergiewinning uitlichtaanleggen.Mettienmankunjein éénmaandeenzonneparkvan1megawatt realiseren!Eninnieuwbouwprojecten kunnenwedakenmakenwaarinzonne-cellengeïntegreerdzijn.Daarkunje allemaalmorgenmeebeginnen,want daargeldengeenproceduresvoor.’ ‘Overwindenergiepratenwealjaren, maarwedoenweinig.Windparkeninhet landschaphebbenvanwegeruimtegebrek nietveelzin,maaropzeewel.Wekunnen zeewindturbinesontwikkelenomverinde Noordzeeteplaatsten;liefstnietveran-kerd,maardrijvend.Dekennisiser,de technologieook,maarermoetinworden geïnvesteerd.Daarmoetdefinanciële sectorweerbijkunnenenwillenhelpen.’ Kwaliteit succesfactor Inhoeverreismarktwerkingheilzaamvoor deoplossingvandefinanciëlecrisis? ‘Marktwerkingheeftpositieveresultaten opgeleverd,maarisnietzaligmakend’, zegtVermeend.‘Hetheeftbeslistnietin allegevallengoedgewerkt.Indetelecom-sectorwel,daarprofiteertdeconsument vanscherpeprijzenengoedekwaliteit. Maarlangnietoveral.Vaakwordteralleen naardeprijsgekeken,maarwemogenook ietsverlangenvandekwaliteit.Kijknaar delenvandevervoersector,daarisde concurrentieopprijsdoorgeslagenen datgaattenkostevandekwaliteit.’ HoeNederlandmetdeenergiesector omspringt,vindtVermeendhelemaal vreemd:‘IndeEUzijnwijeenvande weinigelandendiezijnenergiesectorinde uitverkoopdoet.Energievoorzieninghoort directofindirectbijdeoverheidthuis;dat iszoessentieelvoordesamenlevingdat heteenstaatszaakis.Diemagjenietaan decommerciëlesectorverkwanselen. Kijkomjeheen!Anderelandendoendat evenmin.Ofzijsloegenaanvankelijkwel diewegin,maarzijndaaropterug-gekomen.Datmoetenwijookdoen.’ Terugkeer poldermodel ‘Ditiseentijdvoorbezinning.Opwelke puntenkunnenmarktenoverheidhet beterdoen?Enalsdemarktopeen bepaaldgebiedfaalt,moetdeoverheidhet danperseovernemen?Needus.Bijde afwegingmoetencriteriaalsdoelmatig-heidendoeltreffendheideenbelangrijke rolspelen.Kabinet,werkgeversenwerk-nemerszoudennuhetpoldermodelweer moeteninzettenomgezamenlijkde economieaantejagen.Datheeftvroeger totopmerkelijkeprestatiesgeleidendat kannuweer.’ ‘OoktoezichthoudersalsdeNMamoeten zichmijnsinziensherbezinnenopde werkingvandemarktenhunpositie. Nederlandzalernadecrisisandersuit-ziendandaarvoor.Nadecrisishebbenwe naastadequaattoezichtookeenandere attitudenodig.Wantdehuidigecrisisis medeveroorzaaktdoorgebrekaanmoraal eneenverkeerdementaliteitvanego-kapitalismeenhebberigheid.Binnende economischespelregelskomtmeer nadrukopnormenenwaardenenmaat- schappelijkverantwoordondernemer-schap.Daarmoetentoezichthouders rekeningmeehoudenenlessentrekken voordetoekomst.Ookindatopzichtis diteenspannendetijd.’ Devoormaligpoliticusgelooftnogsteeds datwesterkeruitdefinanciëlecrisis kunnenkomen.Maarnietzonderslagof stoot.‘Heiligehuisjesmoetenworden geslooptenregeringenmoetenmetvisie enpassieinnovatiestimuleren’,zegthij. Sindsseptember2008bestedendemedia steedsmeertijdenruimteaandecrisis. Diebeperktzichnietalleentotdefinan- ciëlesector,maarisinmiddelsdiepdoor-gedrongentotdeeconomievanalledag. Endaardoorwordtiedereengeraakt–van particulierentotmultinationals.
Bank, bonus en Obama
IndecemberverscheenVermeendsboek ‘Dekredietcrisis(enhoeweersterker uitkunnenkomen)’.Daarinlaathijzijn lichtschijnenovervelezaken:economie, banken,bonussen,dehuizenmarkt, pensioenen,Obamaenhoewedecrisis kunnenaanpakkendiezijnoorsprong vindtindesterksteeconomievande wereld,dievandeVS. Datdiedaarbegon,heeftvolgens VermeendtemakenmetdeAmerikaanse opvattingdathogeeconomischegroei-cijfersalleenterealiserenzijnmeteen kleineoverheid,lagebelastingenenzo minmogelijkregelgeving.Vooralonder republikeinsepresidentenkreegde
‘Alsdemarktopeen
bepaaldgebiedfaalt,moet
deoverheidhetdanperse
overnemen?Needus’
financiëlesectormaximalevrijheid. Vermeendsteltdatgebrekaanoverheids- toezicht,financiëlehebzuchtvanbank-bestuurdersenlevenopdepofde oorzakenvandekredietcrisiszijn.Europa adequater dan VS
Inseptembervorigjaarbrakdieinalle hevigheidlos.Niemandwasvoorbereidop watvolgde.Ookalwaserineersteinstan-tiegeengezamenlijkeEU-aanpak,Europa reageerdetochadequaterdandeVS. DenationalemaatregeleninEuropawaren eropgerichtomhetvertrouweninhet bankwezenzosnelmogelijkteherstellen. Doorkapitaalsteunaanbankenenandere financiëleinstellingen,het(tijdelijk) nationaliserenvanbankenen–insom- migelanden–hetgaranderenvanspaar-tegoeden,isvoorkomendatbankenfailliet gingen.InAmerikaweigerdedetoenmalige ministervanFinanciënHenryPaulsonde zakenbankLehmanBrotherstesteunen. Diegingvervolgenskopjeonder. VermeendvindtdatPaulsonopbasisvan eenbredere(internationale)overwegingde bankovereindhadmoetenhouden.‘Bedrij-venmoetenzelfhunbroekophoudenen nietmetstaatssteuninlevengehouden worden’,zegthij.‘Hetheeftgeenzinom goedgeldnaarkwaadgeldtegooien. Maarbankenvormeneenuitzondering. Omuitdezecrisistekomen,hebbenwe eengezondefinanciëlesectornodig.’
Kabinet moet doorpakken
Doordeontwikkelingen,vooralopdefinanciëlemarkten,hebben mensensteedsmindervertrouwenindegevestigdeorde.Inzijn boekTrustschreefFrancisFukuyamadatvertrouweneenessentiële economischewaardeis.Dezetijdlaathettegenovergesteldezien, namelijkhetwantrouwenendeangstdiedaarmeegepaardgaat. Keuzevrijheid Ergaanstemmenopdiezeggendatdehuidigecrisisaantoont datdemarkteconomieheeftgefaald.Enzelfsdatmoordende concurrentieereenmogelijkeoorzaakvanis.Maarindevisie vandeNMavormtconcurrentiejuisteenonderdeelvande oplossing.Wantconcurrerendeondernemingenzijnweerbaarder enbeterinstaatomtegaanmetmoeilijkeomstandigheden. Juistnuzijninnovatieveenefficiënteondernemingenvanbelang voordeslagkrachtvandeNederlandseeconomie. Dankzijconcurrentiekunnenconsumentenkiezenuitverschil- lendeaanbieders.Antikartelwetgevingbeschermtdiekeuze-vrijheid.Ditvoorkomtdatbepaaldeondernemingenteveel economischemachtkrijgenenzichsteedsonafhankelijkervan afnemersenleverancierskunnenopstellen.Dusisergeenreden omhetbeleidopditpuntteveranderen.Hierbijteltmeedathet tolererenvananticompetitiefgedraggevolgenheeftvoorde toekomst. Prijsopdrijvend effect Derecessieleidttotmeerfaillissementeneneenstijgendewerk-loosheid.Zijndatredenenomdekartelwetgevingteversoepelen? Neen,wantdevoordelendaarvanopkortetermijnwegennietop tegendenadelenoplangetermijn.Kartelsdrijvenprijzenopen datzienveeleconomenalseensoort‘specialebelastingopcon-sumptie’.Metditverschil,datdeopbrengstnietbijdeoverheid maarbijdeproducentterechtkomt.Plusdathetdemogelijk-hedenbelemmertomderecessieoptelossen.Logischdusdat deoverheiddittegengaat. Aandeanderekantmoetentoezichthouderswelooghebben voordebijzonderesituatievanditmoment.Somszijningrepen doordeoverheidonvermijdelijk.Maarookdanblijftmogelijke beperkingvanconcurrentieeenvoortdurendpuntvanaandacht. Dereddingvandeeenmagnietdeondergangvandeander worden.Erisinnovatiefvermogenencreatiefondernemerschap nodigomdezecrisisteboventekomen.Omdatkartelafspraken uiteindelijktothogereprijzenenminderkeuzevrijheidleiden, remmendiedeoplossingjuistaf.DaaromblijftdeNMaverbo-denkartelafsprakenbestrijdenenvoorgenomenfusiestoetsen. Bijditlaatstekijkenweoverigensnietalleennaardejuridische kant,maarooknaarheteconomischeeffectvandegefuseerde ondernemingopdemarkt. Innovatief toezicht DeNMaheeftactiefgereageerdopdecrisis.Wehebbende overheidendeNederlandscheBankrichtinggevendevoorlichting (guidance)gegevenovereenaantalinitiatievenomdecrisiste bestrijden.Daarnaastzienweerscherpoptoedatbankenblijven concurreren–ookwanneerdeoverheideenbelangrijkevingerin depapkrijgt–engeenmisbruikmakenvanhunspecifiekestatus. Ookindetechnologischesectorenhoudenwijoppragmatische wijzetoezicht.Zohebbenweeindvorigjaardevoorgenomen jointventurevanKPNenReggefibergetoetst.Beidepartijen willengezamenlijkeenglasvezelnetwerkinNederlanduitrollen. Dezefusietoetskonheelefficiëntwordenaangepakt,doorde goedeenintensievesamenwerkingmetOPTA,diealssector-specifieketoezichthouderveelkennisinbracht. DevoorwaardendiedeNMaaandejointventurestelt,zijnuit-zonderlijk.Wantzeworden–endatisnieuwvoorons–inde praktijkdoordiezelfdeOPTAgecontroleerd,onderonzeeind-verantwoordelijkheid.Dievoorwaardengaanbijanderegrote fusiezakenvaakoverdestructuurvaneenconcentratie,zoalshet afstotenofverkopenvanbedrijfsonderdelen.Inditgevalwashet echternietmogelijkomalsvoorwaardedeverkoopvanbepaalde bedrijfsonderdelentestellen.Datisookderedenwaaromde remediesvooralgaanoverhetgedragvanpartijenindemarkt. Eénvandievoorwaardenluidtbijvoorbeelddatanderetelecom-aanbiedersopnon-discriminatoirewijzetoegangbehorente krijgentotde(aanteleggen)glasvezelnetwerken. Roekeloos gedrag Decrisisisontstaanindefinanciëlemarktenmoetookdaar wordenaangepakt.Wellichtheefthetideedateenfaillissement nietmogelijkwas–vanwegehetbestaanvaneencentralebank als‘lenderoflastresort’enhettoezichtdaarop–totroekeloos gedraggeleid.Inelkgevalishetvertrouwenindefinanciële werelddoorgeschotenenheeftdattotexcessengeleid.Eengoede redenomhettoezichtopdefinanciëlemarktteversterken. Indezetijdenvancrisisvoerenwescherpenregelmatigoverleg metdebetrokkenministeriesenwerkenweintensiefsamenmet onzenationaleeninternationalecollega’s.Daarnaastblijvenwe inhetbelangvandeconsumentonzeboodschapverkondigen vangezondwerkendemarkten.Alsvurigpleitbezorgervanhet mededingingstoezichtzullenwejuistnugeenslappeknieëntonen.
Pieter Kalbfleisch, voorzitter Raad van Bestuur NMa
Glasvezelbiedtveelhogerebandbreedtes ensnelhedendanKPN’skopernetwerken maaktnieuwedienstenmogelijk. SindsdestartvandeAllIP-strategievoor telefonie,internetendigitaletelevisiewil KPNervaringopdoenmethetaanleggen vanglasvezeltotinhuis(FttH,Fiber-to-the-Home)entotaandestraatkasten (FttC,Fiber-to-the-Curb).Indiversesteden lopenpilotsvoorbeidesystemen.Die wordenlatercommercieelgeëvalueerd. Opbasisdaarvanwordtverderuitgerold. Hetin2005opgerichteReggefiberheeft lokaaldiverseglasvezelinitiatieven ontwikkeld,ondermeerinDeventer, NuenenenHillegom. Aanvankelijk bezwaar AanvankelijkhaddeNMabezwarentegen deplannen.Indeeersteopzetdaarvan vreesdezijdatdejointventureonvol-doendezouwordengeprikkeldomandere telecombedrijventoetelatenophun nieuwaanteleggennetwerken. ‘Vooral’,steltKristienMazur-Lehouckvan deDirectieMededinging,‘omdatKPN zowelindegrootzakelijkemarktalsinde detailhandelactiefis.Reggefiberstondwel openvoordetoelatingvanderdenopde netwerken,maarvanKPNwarenwedaar nietzozekervan.Zehebbendievrees
AfsprakenKPN,
Reggefiber
enNMazijn
glashelder
DeNMaheeftindecember
toestemminggegevenaande
jointventurevanKPNen
Reggefiber.Daarmeeging
voorbeidebedrijvenhetlicht
opgroenomtestartenmet
deaanlegenexploitatievan
glasvezelnetwerken.
weggenomendooronszogeheten remediesaantebieden.Dezeregels garandereninditgevaldatereenope-rationeleenfunctionelescheidingkomt tussendejointventurevanReggefiberen KPNenhetmoederbedrijfKPN.Envoorts datalleanderegeïnteresseerdepartijen dezelfdeinformatieentoegangtotde netwerkenkrijgenendatdehuurprijs wordtvastgelegdopeenindexeerbaar maximumtarief.Overigenszullenwedat tariefperiodiekonderzoekenopbuiten-sporigheid.’Ook eigen belang
Marktwerkingenreguleringhebbenindeafgelopenvijftientottwintigjaarhunintrede
gedaanindeNederlandseinfrastructuren.Datzijnbijvoorbeeldtelecom,(spoor)wegen,
dijkenendrinkwater,maarookvliegveldenenenergie.Denadrukvandemarktwerking
lagineersteinstantieopeenhogereefficiëntie,hetbevorderenvanklantgerichtheiden
keuzemogelijkheden.Voordeconsumentisdaarbijvrijweloveralwinstgeboekt.
DoorAadCorreljéenWillemijnDicke Sommigeinfrastructurenkampenechtermetachterstallig onderhoud.Inanderesectorenzijnsysteemvernieuwingennodig vanwegedeuitputtingvannatuurlijkehulpbronnenendreigende klimaatverandering.Mogelijkwordtookhetpotentieelaan innovatienietvoldoendebenut.Kwaliteit van samenleving
Infrastructuurisbepalendvoordeslagvaardigheidvanonze economieendekwaliteitvanonzesamenleving.Hetbehoorttot derandvoorwaardenbijinvesteringsbeslissingenvanbedrijven enisvangrootbelangvoorveiligheidenwelzijn.Infrastructuur kanookbepaaldegewenstemaatschappelijke,economischeen ecologischeontwikkelingenmogelijkmaken–ofafremmen. Omdatinfrasystemensteedsmeerinternationaalmetelkaar verbondenzijn,isdekwaliteitervanbovendienafhankelijkvan hetbuitenland.DeWetenschappelijkeRaadvoorhetRegerings-beleid(WRR)steltdatlangetermijnwaardenalsinnovatie, onderhoud,beschikbaarheidenduurzaamheidinhethuidige reguleringsregimeonvoldoendeaandeordewordengesteld. Beter coördineren Debelangrijksteopgaveisomdeontwikkelingvaninfrastructuren betertecoördineren.Eigendomenbeheerhiervanwordengedeeld dooreengrootaantalpubliekeenprivatepartijen.Dezeversplin-teringbemoeilijkteengoedecoördinatie.Eenbeterecoördinatie tussenbeleidsmakers,overhedenenbedrijfslevenheefttwee doelen.Datiseersthetrealiserenvanefficiëntie,klantgerichtheid eneenoptimaalfunctionerenvandemarkt.Alstweedemoeten ookdegewenstepubliekewaardenopdelangetermijngewaar-borgdzijn.Ditspeeltzichafineenomgevingdieveelcomplexer isdanvroeger.Datkomtdoorhetaantalpartijen,dediversiteit ervanendeverschillendeniveaus(vanlokaaltotEuropees) waaropbeslissingenwordengenomen.Omdezeopgavete ondersteunensteltdeWRReenbeleidsoriëntatievoor,bestaande uitdriepijlers:nieuwerollen,nieuweverbindingenennieuwe checksandbalances.Hetisinteressanthierbijtekijkenwatdat kanbetekenenvoordedoordewetgevergeformuleerdetaken vandeNMa. Nieuwe rollen Hethuidigeregimeheeftconsequentiesvoordefunctiesdie vervuldmoetenwordenomtotlangetermijninvesteringente komen.Deuitdagingligtvooralinhetopsporenvannunog onvervulderollen,hettoewijzenvannieuwerollendiezijn ontstaandoorderegimeveranderingenhetuiteenrafelenvan rollenbijongewenstecombinaties.Functiesalsinformatie-verzameling,strategieontwikkelingentoezicht,dienoodzakelijk zijnvoorhetinvesterenininfrastructuur,blijveninhetnieuwe regimeonvervuld.EennieuwerolisdievandeNMaalstoezicht-houderbijinfrastructurenmetnatuurlijkemonopolies.Totnu toeisdezerolsterkgerichtophetregulerenvaninfrastructuren. Duidelijkisdatermeeraandachtvoorlangetermijncoördinatie vaninvesteringennodigis.
Innovatieenonderhoud
infrastructurenkomen
onvoldoendeaandeorde
Nieuwe verbindingen Hetintroducerenvanmarktwerkingheeftertoegeleiddat besluitvormings-enonderhandelingsprocessenzichopverschil- lendeniveausafspelen.DeWRRbeveeltaanomnieuweverbin- dingentecreëren.Hetisderolvandeoverheidomeenhorizon-taalgestructureerdedialoogtotstandtebrengen.Hierbijheeftde NMaeenbelangrijkeopgave.Dezeisenerzijdshetvindenvan eenbalanstussenhaarklassiekerolalsmarktmeesterinhet tegengaanvanmededingingsbeperkendeafsprakenensectorre-gulering.Anderzijdsbestaatdieuithettoestaanenfaciliteren vanhetnoodzakelijkeoverlegtussendeverschillendepartijen. Opditmomentzijnvanuithetmededingingsperspectiefafspra-kenovermarktontwikkelingen,investeringsplannenenkeuzes voortechnologieëntussennetwerkbedrijvenonderlingenmetde gebruikersvandenetwerkensterkaanbeperkingenonderhevig. OokkaneenbeteresamenwerkingenafstemmingtussendeWRRwilandererolvoordeNMa
verschillendenationalenetwerkenenmededingingsautoriteiten enBrusselbijdragenaaneenbeterecoördinatievangrensover-schrijdendesystemen.Ditsoortnetwerkenzorgtvooreenschat aankennisenexpertiseénvooreenbreedscalavanvisiesen meningenoverdedefinitie,prioriteringenrealisatievanpublieke waarden.Nieuwe checks and balances
Deomstandighedenwaaronderinfrastructureleorganisaties opereren,zijndeafgelopenvijftienjaardrastischgewijzigd. VolgensdeWRRmoetenerdaaromadequatechecksand balanceswordenontwikkeld,diedecommerciëleoriëntatievan demeesteinfrastructureleorganisatiesweerspiegelen.Metde introductievanmarktwerkingisdeaandachtgerichtopzichtbare, afrekenbareenkwantificeerbarewaarden.Doordejuistechecks andbalanceskunnenook(deels)onzichtbare,kwalitatieve langetermijnwaardenwordeningebrachtinhetafwegingsproces. Ditlaatstekunjebereikendoortoezichttegaanhoudenop nieuweaspecten.DeNMakanhiernieuwetakentoegewezen krijgeninhetformulerenenmonitorenvaneenaantalindicato-ren.Eenvoorbeeld:indeenergiewereldwordtstroomuitvalwel gemeten,maardestabiliteitvandefinancieringvanstroom-bedrijvenniet.Endatkanaanstroomuitvaltengrondslagliggen. Gelijk speelveld Deindicatorengeven–naastdekortetermijngerichtekosten- oriëntatie–eenbeterbeeldvandemanierwaaropinfrastructuur-bedrijvenlangetermijnwaardenkunnennastreven.Ditisookvan belangbijhetcreërenvaneengelijkspeelveld,wantbedrijvendie zichminderaandelangetermijngelegenlatenliggen,genieten opkortetermijnkostenvoordelen.Juistvanwegehaarcrucialerol inhetslaanvanpiketpaaltjesronddemarktvaninfrastructuren, ligthiereenbelangrijkeuitdagingvoordeNMa.Defocuslag eerstopkortetermijnefficiëntie,nubreektereenperiodeaanvan noodzakelijkeaanpassingenvoordelangetermijnineenuiterst onvriendelijkeconomischklimaat.Ditvereisteenpolitiekeher- overwegingvandetakenendepositievandeNMaalsmarkt-meester.
Aad Correljé en Willemijn Dicke
Anderedoelenzijnhetverhogenvande kwaliteitvandezorgenhetstimulerenvan klantgerichtheidenvernieuwing.Dewet-geverheeftookconcurrentieingevoerdin dethuiszorg.Sinds2004bewaaktdeNMa ofdewetwordtnageleefdentoetstzijof thuiszorginstellingeneerlijkmetelkaar concurreren. Hypothetisch voorbeeld Hoediekeuzevrijheidkanuitpakken, illustreerthethypothetischevoorbeeld vanJaap.Hijwilvoorzijnbejaardevader thuiszorgregelen.Naoverlegmetde huisartskomteriemandvanhetCentrum IndicatiestellingZorg(CIZ)langsomte bepalenofzijnvaderzorgnodigheeft,op welkgebiedenhoeveel.Jaapsvaderkrijgt eenindicatievoorvieruurhuishoudelijke hulpperweek.Jaapkanzelfhuishoude-lijkehulpvoorzijnvaderregelenenviade gemeenteeenpgbaanvragen.Zijnvader krijgtdan75%vanhetbudgetvoorzorgin naturaopzijnrekeningovergemaakt.Met datgeldheeftJaapdriemogelijkheden.Zo kanhijzelfschoonmakenbijzijnvader. Gezienzijndrukkebaanisdatgeenoptie. Ookkanhijiemanduitzijneigenomge-ving(familieofbekenden)zoekenenhet geldaandiepersoongeven.Dezezoge-noemdemantelzorgkomtineenopde driegevallenvoorbijmensenmeteen pgb.Maarookkanhijprofessionelehulp inroepenbijeenzelfstandigethuiszorg-hulpofeenthuiszorginstelling.
Hetliefstwil
hijelkeweek
eenEsther
Elke week een anderJaapkiestvoordatlaatste.Dezethuiszorg-instellingstuurtelkeweekeenandere medewerkster.NaAnnemariekomtEsther endeweekeropverschijntJanneke.Dit gaatzoeenaantalmaandendoor.De vadervanJaapishierontevredenover. HetliefstzouhijwillendatEstherelke weekbijhemkomtschoonmaken.Jaap belthierovermetdeinstelling.Diegeeft aandathetnietmogelijkisomeenvaste hulptesturen,inverbandmetderoosters enreistijdenvanmedewerkers.Jaapbelt vervolgenseenanderethuiszorginstelling, maardiewijsthemterugnaardeinstelling dienualdezorglevert.Hetzelfdegebeurt alshijeenderdeinstellingbelt.Ookdie stuurthemterug.Watishieraandehand? Alleswijsteropdatdedrieinstellingen eenkartelafspraakgemaakthebben,waar-meezijdemarktopbasisvanpostcode hebbenverdeeld.Zo’nafspraakisvolgens deMededingingswetverboden.
Gebiedsverdeling
kanniet
doordebeugel
Prikkels vallen weg
HetoptredenvandeNMaheeftde
consumentin2008ongeveer700miljoen
eurobespaard.Ditblijktuiteenberekening
vanhetEconomischBureauvandeNMa.
Hetmededingingsbeleidisgerichtophetvergrotenvandecon-sumentenwelvaartindesamenleving.Ditwordtbereiktdoorhet latenwerkenvanmarkten,watresulteertineenverbeteringvan zoweldeefficiencyvandeproductiealsdeverdelingdaarvan. VolgensChef-econoomJarigvanSinderenvandeNMalegitime-reneffectmetingendemededingingswetgevingendehandhaving daarvan.Deopbrengstenvanhetmededingings-ensectorspeci-fieketoezichtovertreffeninhogematedekostenvandittoezicht. Ditwordtookinternationaalonderkend.Maarhoeberekenenwij eigenlijkheteffectvanonstoezicht? Voorzichtige kant Deberekeningenbetreffenalleendedirecte,korte-termijneffecten vanformelebesluiten.Dathoudtindatanticipatieophet optredenvandeNMa,bijvoorbeeldbijhettoezichtopfusiesen overnames,nietindecijfersisverwerkt.Heteffectvanander optredenvandeNMa,zoalsinformelezienswijzen,isevenmin meegenomenindezeeffectberekening.Ditlaatzichnamelijk lastigberekenen.Ditleidttotdeconclusiedatdeuitkomstvan deberekeningaandevoorzichtigekantis. Indeberekeningenzijnvoorheteerstdebesluitenvande Vervoerkamermeegenomenenistenopzichtevaneerdere berekeningenheteffectvanmeerbesluitenvandeEnergiekamer bepaald.Hetgrootstedeelvanheteffectvanhettoezichtvande NMaistoeteschrijvenaandereguleringvandeenergiemarkt. Vooraldetariefreguleringvanelektriciteitsnetwerkendraagtfors‘Opdemarktvanenergieleveranciersissprakevansteedsmeerovernames.
Alsconsumentbenjedaardoorstraksaanéénvandeweinigegrotepartijen
overgeleverd.Daarkunjejealleentegenwapenendoorjeinkoopmachtte
bundelen.ZoalswijhebbengedaanmetdeVastelastenbond,metlandelijk
37.000leden.Datmoetnatuurlijkveelomvangrijker,naarenkelehonderd-duizenden.Maardegrotejongensnemenonsalwelserieus.’
DatzegtDennisvanDruten.Hijrichtte medio2004metDirk-JanWolfertde VerenigingdeVastelastenbond (www.vastelastenbond.nl)op,eeninkoop-collectiefvanenvoorconsumentendat deconcurrentieopdeenergiemarktaan-wakkert.Tot2004wasVanDrutenbijRWE verantwoordelijkvoordecontroleopde huis-aan-huisverkoop.‘Iksprakklanten overwaterfoutging–vaakslechtecom-municatiebijdeenergieleverancier–en waaromzeoverstapten.Veelproblemen kwamenovereen.’ Service en leveringsvoorwaarden ‘Bijmijrijptehetideehiermeermeete doen.IksprakerovermetDirk-Jan–een conceptontwikkelaarenvriendvanme– enwebegonnenmetdeVastelastenbond.Naastdeprijslettenweooksterkopser-‘Eenpureberekening
isveeleerlijker’
viceenleveringsvoorwaarden.Zohalenwe klantenbijandereleveranciersweg. Wijvragenonzeledendaargeengeld voor.Perlidontvangenwijvandeenergie-leverancier15euro.Inmiddelskunnen onzeledenookveelanderedienstenvia deVastelastenbondafnemen.’ Hetberekenenvandeprijsvanenergieis doordeveleprijsonderdelengeensine-cure,weetVanDruten.‘Energiebedrijven makendaarvanmisbruikenzettenjeop hetverkeerdebeen.Vergelijkingssites kunnendaardoornietkloppen.Erworden appelsmetperenvergeleken,kortingen nietwaargemaaktenvariabeletarieven nietdoorberekend.’ Te veel ruimte ‘Eenvoorbeeld:alsdeeneleveranciervoor gas43centperkubiekemeterrekent,zegt deanderedathijmaar27centrekent. Maarerwordtnietsgezegdoversterk verschillenderegiotoeslagenenvastrecht-tarieven.Hetallergrootstenadeelisdatop vergelijkingssitesactietarievendievoor driemaandengeldenvooreenheeljaar wordenmeegenomenindeberekening. Endanhebikhetnognieteensoverde echtecowboys.Hetprobleemisdatde leveranciersteveelruimtekrijgen. Websitebeheerdersvanvergelijkingssites kunnengeencontroleuitoefenen.Hetis veelbeteromalleszopuurmogelijkte berekenen.Datisveeleerlijker.’Informatievergelijken
DeNMaconstateertdatconsumentennogsteedsmoeite hebbenomenergiebedrijvenenaanbiedingenmetelkaar tevergelijken.Ookhebbenzeweinigvertrouweninde objectiviteitvandebeschikbarevergelijkingsinformatie. MededaaromscherptdeNMaderichtsnoerenvoor informatieverstrekkingaanconsumentenaanentoetstzij denalevingdaarvanin2009.DitblijktuitdeMonitor Nederlandsekleinverbruikersmarktvoorelektriciteiten gasuitjanuari. bijaanheteffect.DeVervoerkamerheefteenaantalingrepen gedaaninhetspoor-enluchtvervoer,diedirectvoordeelhebben opgeleverdvoordeconsument.Mededingingszaken,zoals kartelbestrijdingenfusiecontrole,dragenookhunsteentjebij. Inditmededingingstoezichtspelenanticipatie-effectenookeen belangrijkerol.Dezeeffectenzijnechterlastigertekwantificeren. Inhetjaarverslagdatinaprilverschijnt,wordtdieperingegaanop effectmeting.Mededingingsbeleidis
gerichtopvergrotenvan
consumentenwelvaart
Europees optreden DetotalebatenvanhettoezichtopmarktwerkinginNederland zoudenhogerzijn,alserrekeningwordtgehoudenmethettoe-zichtdoordeEuropeseCommissie.ZoheeftdeECindecember 2008defusietussenFrieslandFoodsenCampinaondervoor-waardengoedgekeurd.Hierdoorblijfternadefusievoldoende concurrentiedrukover.In2007heeftBrusselNederlandsebier-brouwersbeboetvoordeelnameaaneenkartel.Dezetweezaken haddenbetrekkingopdeNederlandsemarkt,maarzijndoor Brusselopgepaktvanwegedeomvangvandebetrokken ondernemingenenhetgevolgvandefusiesinanderelidstaten. Heteffectvandezezakenkandusnietwordentoegerekendaan deNMa.MaarhetkomtweltengoedeaandeNederlandse consument.Ron Kemp, Economisch Bureau NMa
Effectenvantoezicht
meer
keuze
eenvraagofeensignaalover eenmogelijkeovertredingvan deMededingingswet? Bentuondernemer? Neemdancontactopmet deInformatielijnvandeNMa, tel.0800-0231885ofmail naarinfo@nmanet.nl. Bentuconsument? Neemdancontactopmet ConsuWijzer,tel.088-0707070 ofkijkopwww.consuwijzer.nl.
colofon
NMagazineiseenplatformvoordiscussies eninformatieovergezondeconcurrentieen wordtvierkeerperjaargratisonderrelaties verspreid. Redactie MikeMuires(hoofdredacteur),Meinoud Hehenkamp,BarbaravanderRest-Roest, MiriamTeerhuis,TakoVermeulen, JanKeesWinters,MartijnvanWoerkom, JaccoHakfoortenClaudineVliegen Redactieadres NMaAfdelingStrategieenCommunicatie, Postbus16326,2500BHDenHaag m.muires@nmanet.nlConcept & realisatie
DeTekstGroep,www.tekstgroep.nl Interviews:HansDalmeijer Artdirection:VormVijf,www.vormvijf.nl Fotografie:BasKijzers, MarselLoermans(p.6) HollandseHoogte(p.3,5,12,14) Illustratie:CirquedePepin(p.11) Druk:KoninklijkeDeSwart Aandeinhoudvandezeuitgavekunnen geenrechtenen/ofverantwoordelijkheden wordenontleend.Overnamevanartikelen ofillustratieskanalleennaschriftelijke toestemmingvanderedactie. WiltuNMagazinegratisontvangen? Gadannaarwww.nmanet.nl
Speechesen
lezingenNMa
International Competition Forum 2009 23 april 2009
How to structure a modern competition authority St.Gallen(Zwi.) PieterKalbfleisch, voorzitterRaadvanBestuurNMa Kartellkonferenz 27april2009 Podiumdiscussie Hamburg(Du.) PieterKalbfleisch, voorzitterRaadvanBestuurNMa
Unisys Congres Zorgverzekeraars
10tot13mei2009
Saint-Paul de Vence (Fr.)
PieterKalbfleisch,
voorzitterRaadvanBestuurNMa
Competition Law and Policy workshop
‘Marktwerking in de zorg moet leiden tot een betere, meer toe-gankelijke én blijvend betaalbare zorg. Sommige partijen in deze sector reageren op marktwerking door samenwerking of fusies. Daaraan zijn in de Mededingingswet grenzen verbonden, die de NMa bewaakt. Ik onderzoek of zorgondernemingen over die grenzen heengaan. Daarvoor spreek ik met gemeenten, zorgkantoren en ook met ondernemers die we verdenken van overtredingen. Met juristen, economen en rechercheurs verzamel en analyseer ik al het gevonden materiaal. Hamvraag hierbij: is er sprake van een overtreding, die merkbaar van invloed is op de mededinging? Het leukste aan mijn werk vind ik het analyseren van de verzamelde gegevens. Als dan alle puzzelstukjes op hun plaats vallen, heb ik een topdag!’
Myrthe Heijmering, medewerker Directie Mededinging
