DOCUM ENTATIECENTRUM
NEDERLANDSE POLITIEKE
PARTIJEN
Geldend staatsrecht
Afgelopen dinsdag had in de Kamer een debat plaats over de afvloeiingsregeling die minister Sorgdrager van Justitie trof met procureur-generaal Van Randwijck. De VVD-fractie is van mening dat die regeling niet tot stand had behoren te komen. Het oordeel dat de drie regeringsfracties in een gezamenlijke motie uitspraken was hard en fair. De getroffen regeling was verkeerd - woordvoerder Korthals liet daarover in het debat geen enkele twijfel bestaan - maar het zou buitensporig zijn, dat de minister hierom zou aftreden. De motie die PvdA, VVD en D66 indienden was dan ook geen motie van wantrouwen.
Zoals de herfst op de zomer volgt, zo volgde op mijn uiteenzetting tijdens het debat over deze kwestie, de vraag van CDA-collega Heerma betreffende de zogenaamde 'Carrington- doctrine'. Ik heb hem geantwoord dat er noch een 'Carrington-doctrine', noch een 'Bolkestein-doctrine' bestaat. Er is alleen geldend staatsrecht. Dat geldend staatsrecht komt hierop neer: de minister is verantwoordelijk voor alles wat binnen zijn bevoegdheid wordt gedaan. Zo is de minister van Defensie verantwoordelijk voor elke stap van elke soldaat. Maar een minister wordt niet de laan uitgestuurd omdat een brief verkeerd wordt geadresseerd. Met andere woorden: er is een schaal van tekortkomingen, het poli tiek oordeel daarover staat aan de Kamer. Van geval tot geval moet worden beoordeeld of de tekortkoming van dien aard is, dat de Kamer aan de ministeriële verantwoordelijk heid de daarbij behorende sanctie verbindt. In dit geval zegt de VVD-fractie: de zaak zelve is verkeerd, maar het zou buitensporig zijn, deze minister om deze zaak te ontslaan. Dus gaat zij voort, met het volle vertrouwen van de VVD.
Frits Bolkestein
Sorgdrager blijft aan
Afgelopen dinsdag is door de Kamer gedebatteerd over de afvloeiingsregeling voor de heer Van Randwijck, procureur-generaal te Amsterdam.
VVD-woordvoerder Benk Korthals vroeg zich af hoe het mogelijk was "dat iemand waarvan je als grondslag geeft dat hij disfunctioneert, wordt aoorbetaald tot zijn 65ste en vervolgens nog een gouden hand druk van een half miljoen extra erbij krijgt". Juist tegen de achtergrond van het handelen van Justitie en politie, dat tijdens de parle mentaire enquête over de IRT naar voren is gekomen, riep de handelswijze van Minister Sorgdrager vragen op.
De woordvoerder vroeg de M inister uit te leggen waarom zij geen gebruik had gemaakt van de reenter om het disfunctio neren van de procureur-generaal aan te tonen. Ook vroeg hij zien af waarom de minister niet had gewacht op de conclusies van de Enquêtecommissie, zodat het ontslag op grond daarvan bij de ambtenarenrechter haa kunnen worden bepleit. De V V D wilde eveneens de toezegging dat er geen prece dentwerking uit zou gaan van de regeling die Justitie met de procureur-generaal had getroffen.
Na afloop van de eerste termijn bleek minis ter Sorgdrager onvoldoende in staat de Tweede Kamer van de juistheid van haar handelen te overtuigen. Hierop werd een motie ingediend waarin de coalitiepartners de mening uitspraken dat de afvloeiingsre geling "niet tot stand had behoren te kom en". Hiermee werd overigens niet beoogd het vertrouwen in de minister op te zeggen. Minister Sorgdrager vond dat met deze motie, die ook door naar eigen partij D '66 was ondertekend, een erg nard oordeel werd gegeven. De justitieporte- feuille bevat een groot aantal zeer moeilijke onderwerpen die maatschappelijk veel onrust zouden kunnen veroorzaken. De minister voelde zich om die reden genood zaakt te verklaren: "Als ik niet kan rekenen
op het uitdrukkelijke en onvoorwaardelijke vertrouwen, uitgesproken door de fractie voorzitters van ae coalitiepartijen in deze minister van Justitie, moet ik deze motie zien als een motie die mij te zeer belemmert in het op een overtuigende wijze dragen van mijn verantwoordelijkheid". Dit vertrouwen hebben de fractievoorzitters van de regeringspartijen expliciet bevestigd, zodat de M inister haar werkzaamheden kan voortzetten.
Inlichtingen Benk Korthals, 070-3182902
Liberaal Reveil
Onlangs verscheen een nieuwe editie van 'Liberaal Reveil', een uitgave van de Prof. Mr. B.M. Teldersstichting. In dit nummer staan ondermeer de volgende artikelen: • Mijlpaal, J.F. Hoogervorst
• Een Europese Unie onder Duits-Franse
leiding, E.H .B.M . Cremers
• Het menselijk gezicht van het
liberalisme, H.M . Dupuis
• De Nederlandse economie is toe aan experimenten, M . van Vliet
U kunt dit nummer bestellen door ƒ 9,50 over te maken op girorekeningnummer 240200, ten name van 'Stichting Liberaal Reveil nr. 2 1995'.
r e s s e
184
Onderwijsbegroting
Deze week werd de begroting O CW 1996 behandeld in de Tweede Kamer. De begroting heeft in grote lijnen de instemming van de paarse regeringsfracties. VVD-woordvoerder Clemens Cornielje ging in op een aantal thema's die het onderwijsbeleid voor 1996 in "grove penseelstreken" moet neerzetten. De thema's zijn geordend onder de kopjes 'leerling en zijn ouders', 'de leraar' en 'de school'.
De le e rlin g en z ijn o u d ers
Het onderwijs moet niet los gezien worden van de rest van de sam enle ving. De school kan echter niet alle problemen oplossen. Het onderwijs moet zich in de eerste plaats richten op het overbrengen van kennis en vaardigheden. Daarnaast moet de school de opvoedende taak van de ouders ondersteunen. Er moet ruimte geboden worden voor het leren van burgerschapsvaardigheden. De ouders dienen daarom ook meer mogelijkheden te krijgen om invloed uit te oefenen op het onderwijsbeleid van de school. De VVD-fractie hoopt dat ook de O nderwijsraad dit zal adviseren.
A c h te r s ta n d e n b e le id
De VVD-fractie maakt zich ernstige zorgen over de effectiviteit van het achterstandenbeleid. Één van de belangrijkste elementen van dat beleid is het taalonderwijs. Gebrek aan kennis van de Nederlandse taal bevordert (sociale) segregatie en verhindert integratie. Het achterstan denvraagstuk is tot dusverre gezien als een problematiek van groepen mensen met bepaalde etnische of sociaal-economische kenmerken. Dit doelgroepenbeleid blijkt nauwelijks effect te hebben. Er moet dus een nieuw achterstandenbeleid komen, gebaseerd op feitelijk geconstateerde achterstand en niet op vermeende achterstand.
De le ra a r
Tijdens de besprekingen over de W et Educatie en Beroepsonderwijs en het Onderwijsverslag van de Inspectie over het jaar 1994 vroeg de woord voerder aandacht voor net vraagstuk van de zogenaamde brede benoem baarheid. Dat wil zeggen dat een docent bevoegd wordt verklaard voor vakken, waarin hij/zii zich feitelijk niet heeft bekwaam a. Deze regeling is ingesteld om geen leraren te hoeven ontslaan, maar te herplaatsen in het onderwijs. Dit heeft echter consequenties voor de kwaliteit van het onderwijs. De woordvoerder vroeg het kabinet serieus te onder zoeken hoe de mobiliteit van docen ten bevorderd kan worden, opdat de juiste persoon op de juiste plaats komt, zodat de kwaliteit van het onderwijs bevorderd wordt, in plaats van aangetast.
De sch o o l
De laatste jaren heeft een aantal schaalvergrotingsoperaties zijn beslag
gekregen. Na aanvaarding van de W et op de Basisvorming zijn fusies
estimuleerd. Grootschalige fusies rengen vaak onzekerheid voor de betrokkenen met zich mee. De woordvoerder verzocht het kabinet de voor- en nadelen van fusies in kaart te brengen en in afwachting van nadere politieke besluitvorming een pas op ae plaats te maken met verdere fusiestim ulering. Hij diende hiertoe namens de regeringsfracties een motie in.
V o o rb e re id e n d b e ro e p s o n d e rw ijs
De VVD-fractie wil het beroepsge richte karakter van het Voorberei dend Beroepsonderwijs (V BO ) bewa ren. Dat betekent dat er voldoende beroepsgerichte vakken in het VBO gegeven moeten worden door prak- tijk-docenten. Het betekent ook dat de afdelingen herkenbaar moeten blijven en niet te breed moeten worden. Juist de zwakste groep leer lingen heeft recht op een omgeving die aansluit bij leerstijl, interesses en capaciteiten. De woordvoerder vroeg het kabinet om in lijn met de uitspra ken van de Tweede Kamer te werken aan de hulpstructuur en de arbeids marktgerichte leerweg. De V V D -frac tie gaat er van uit dat de arbeids marktgerichte leerweg geen opvangvoorziening wordt.
H og er O n d e r w ijs
Naar aanleiding van het Hoger Onderwijs en Onderzoeksplan (H O O P ), dat in januari 1996 in de Kamer zal worden behandeld, plaatste VVD-woordvoerder Monique de Vries alvast enige opmerkingen.
V e rk o rtin g m et één ja a r van de H B O - s tu d ie
Het kabinet wil toe naar een verkort traject van drie jaar voor studerenden in net HBO met een vwo of mbo- vooropleiding. Voor een aantal mbo'ers en vw o'ers kan dit proble men opleveren w anneer de nbo- opleiding niet aansluit bij het voortra ject. Verkorting met 25% van de studieduur kan dan tot fricties leiden. De woordvoerder verzocht de M inister hier zeer kritisch naar te kijken.
W e t e n s c h a p p e lijk e o p le id in g van d rie ja a r
Het kabinet is bezig een drie-jarige wetenschappelijke opleiding met een tweejarig vervolgtraject voor de meest getalenteerden uit te werken.
Hier zet de VVD-fractie grote vraag tekens bij. In de commentaren is al duidelijk aangegeven dat de arbeids markt weinig heil ziet in een drie jarige wetenschappelijke opleiding.
De universiteiten zijn ook weinig enthousiast. Daarom vroeg de woordvoerder de minister ten aanzien van dit punt de nodige voorzichtig heid te betrachten.
W a c h tg e ld e n
In alle sectoren van het onderwijs zit een groot aantal wachtgelders dat vrijwel zeker niet meer aan de slag zal komen. Alle maatregelen om w acht gelders terug te laten keren naar werk hebben de volle steun van de V V D . Instellingen zullen zich ook tot het uiterste moeten inspannen om hieraan bij te dragen. M aar de w erke lijkheid moet wel onder ogen worden gezien. De centrale vraag hierbij luidt of het mogelijk is om uit het totale bestand van wachtgelders, die mensen te selecteren waarvan verw acht mag worden dat zij geen enkele kans op een baan in het onderwijs meer hebben. Pas daarna kunnen de sectoren volledig verant woordelijk gesteld worden voor het beheren en beheersen van het partici patiefonds.
C u ltu u r
Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen heeft Frits Bolkestein een aantal suggesties gedaan om meer geld voor cultuur vrij te maken. Één van de opties was een verlaging van het BTW -tarief op culturele pres taties. Het kabinet heeft deze optie uitgewerkt en verw acht in 1996 een opbrengst van 35 miljoen gulden. Dit bedrag zal terugvloeien naar door O C W gesubsidieerde cultuurinstellin gen en fondsen. Zonder op dit moment al in de inhoudelijke toewij- zingscriteria te willen treden .plaatste de woordvoerder vraagtekens bij de bereidheid van de instellingen om de opbrengst van de BTW-verlaging daadwerkelijk af te dragen. De BTW wordt immers vrijwillig afgedragen op basis van gesloten convenanten. De staatssecretaris zag hier mogelijkhe den via de toepassing van het subsi- die-instrument.
Inlichtingen bij:
e x p r e s s e
184
Privatisering ziektewet
Op 30 oktober organiseerde IBM een seminar over "Veranderingen in de Sociale Zekerheid". Henk van Hoof, woordvoerder Sociale Zaken van de VVD deed tijdens dit seminar een voorstel over de invoeringsdatum van de privatisering van de ziektewet. Er is veel discussie over de vraag of de privatisering van de ziektewet per 1 januari 1996 wel kan plaatsvinden. Zowel aan de zijde van de werkge
vers als een te groot aantal partijen binnen de Tweede Kamer wordt aangedrongen op uitstel. De VVD- fractie is er nog niet van overtuigd dat die datum niet haalbaar is. Dit wil niet zeggen dat de VVD geen begrip heeft voor de praktische problemen die vooral in het midden- en kleinbe drijf kunnen ontstaan. Men heeft zich immers tot nu toe meer met het dagelijkse werk dan met de privatise ring van de ziektewet beziggehou den.
V o o r s te l
De woordvoerder deed het voorstel aan de verzekeraars het mogelijk te maken dat werkgevers zich alsnog op een latere datum dan 1 januari, bijvoorbeeld tot 1 maart, kunnen verzekeren, maar dan met terugwer kende kracht (tot 1 januari).
Dit was al eerder mogelijk bij de verzekeringen die dienden om het W AO-gat te dichten. Bovendien zijn de verzekeraars bereid om dit voor stel serieus te overwegen.
Van de zijde van het kabinet heeft Minister Melkert vorige week uitge sproken vast te willen houden aan de ingangsdatum van 1 januari 1996. De Minister-president gaf aan vast te willen houden aan ae inhoud van het wetsvoorstel, om vervolgens ruimte open te laten voor een eventuele latere ingangsdatum. Hierin kan de woordvoerder een heel eind met de heer Kok mee, maar voor wat betreft de ingangsdatum voelt hij meer voor het standpunt van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Zoals gezegd zou de oplossing wel een kunnen liggen in de door de verzekeraars in overleg met Staats secretaris Linschoten tot stand te brengen terugwerkende kracht. Inlichtingen bij:
Henk van Hoof, 070-3182885
Drastische wijziging adviesstructuren
door 'Woestijnwet'
Jan Te Veldhuis
De bedoeling is per 1/1/1997 een geheel vernieuwd stelsel van advies raden te hebben, waarbij alle bestaande adviesraden worden opge heven met uitzondering van de SER en de WRR (en de Raad van State). Er zullen dan niet meer dan 10 a 12 adviesorganen zijn in plaats van de meer dan 100 momenteel. Zij zullen zich alleen nog bezig houden met strategische advisering over hoofdlij nen van beleid. Primair over strategi sche vraagstukken voor de middel lange termijn, of voor de lange termijn. Geen verkokering meer, maar integrale benaderingen. De verplich ting van de Regering om advies te vragen gaat vervallen.
Het nieuwe stelsel verbreekt de nu nog veel voorkomende dubbelfunktie van adviesraden, die vaak èn overleg organen èn adviseur zijn. Er komt dus
een heldere scheiding tussen advies en overleg. De nieuwe organen zullen alleen adviesorgaan zijn. Overleg moet plaatsvinden via belangenorga nisaties en inspraak. Eén en ander heeft tot gevolg dat adviseurs vooral objectieve deskundigen zullen zijn in laats van geprofileerde belangenbe- artigers. Het nieuwe stelsel brengt het primaat van de besluitvorming terug naar de politiek.
S c h u ilp la a t s
De VVD is het eens met deze ingrij pende wijzigingen. De politiek heeft zich te vaak acnter de standpunten van adviesraden verscholen, of deze als schuilplaats gebruikt om aan gedurfde besluitvorming te ont snappen.
Het herstel van het primaat van de olitiek is een beter middel om de eweerde kloof tussen burgers en politiek op te heffen dan een kosme- tische operatie zoals de wijziging van het kiesstelsel in een gedeeltelijk districtenstelsel. Zeker als de politiek ook nog eens een beheerst dualisme in acht durft te nemen tegenover de Regering. In deze zin past de w ijzi ging van het adviesstelsel prima in net denken over staatsrechtelijke vernieuwingen.
Als de politieke aansturing van de nieuwe raden goed gebeurt, zal de stroperigheid van de besluitvorming
verder kunnen worden ingedamd, en kan de slagvaardigheid van de over heid toenemen.
W RR en SER
De Regering wil de W RR als adviesor gaan handhaven. De VVD-fractie neeft hier al wat jaren gemengde gevoelens bij. De woordvoerder zette vraagtekens bij de aanvullende en toegevoegde funktie van de W RR wanneer er 10 a 12 nieuwe deskundi- gen-raden komen met een soort gelijke taak.
De SER heeft grofweg drie hoofd- funkties: die van overlegorgaan, van adviesorgaan, en toporgaan in de PBO-structuur.
De laatste taakgroep zal binnenkort in de Tweede Kamer apart worden behandeld. De woordvoerder vroeg zich wel af of het op zichzelf niet vreemd is dat de Regering een struc tuur in stand houdt, waarbij belang hebbenden (in casu werkgevers en werknemers) toch een adviesfunktie blijven behouden, hoewel de herzie ning van het adviesstelsel er juist naar streeft om advies door belangheb benden te gaan beëindigen. Inlichtingen bij:
e 5 5 e
184
O P IN IE
VVD voorstander van elektronische
belastingaangifte
De VV D is er een groot voorstander van dat de Belastingdienst verder automatiseert en dat het mogelijk wordt gemaakt dat aangiften elektro nisch verzonden kunnen worden. Dit sluit aan bij de maatschappelijke ontwikkelingen. De hele ontwikkeling staat nog wel in de kinderschoenen. Het is derhalve van groot belang dat goed gelet wordt op eventuele frau degevoeligheid en aat de privacy daadwerkeiijk gewaarborgd is, ook in de beginfase.
S o ft w a r e
Verder heeft woordvoerder De Vries reeds schriftelijke kamervragen gesteld over het op de markt brengen van fiscale software (aangifte op diskette). Een aantal uitgevers bege ven zich op deze markt en beklagen zich over concurrentievervalsing. Echter, de staatssecretaris heeft in het debat aangegeven dat er geen Sprake is van concurrentievervalsing en dat hij bijvoorbeeld ook geen commerciële boekhoudprogramma's op de markt wil brengen. De aangifte op diskettes
is hetzelfde als de papieren aangifte. Naar het oordeel van de woordvoerder is dit geen enkel probleem. Mocht het zo zijn dat de Belastingdienst zich daadwerkelijk als marktpartij zou presenteren, dan dient enige terughou dendheid in acht te worden genomen. A m b te n a re n
Overigens bracht de woordvoerder op dat de laatste tijd nogal w at gelui den te horen zijn van ambtenaren van het Ministerie van Financiën die willen dat de Belastingdienst verzelf standigd wordt en dat de staatssecre taris minder zeggenschap moet krij gen. De V V D is de mening toegedaan aat de staatssecretaris altijd
aanspreekbaar moet zijn op het fiscale beleid en dat deze uiteindelijke verantwoordelijkheid niet ligt bij de Belastingdienst. Immers, politieke controle op de Belastingdienst is een noodzaak.
F is c a le f a c i l i ë r i n g p o ly g a m ie o n w e n s e lijk
Tijdens het mondelinge vragenuur
heeft Bibi de Vries de staatssecretaris van Financiën vragen gesteld over het bestaan van een fiscale aftrekpost bij bigamie en polygamie. De aanleiding was een arrest van de Hoge Raad, waarbij een Marokkaanse man met twee vrouwen een aftrekpost claimde voor levensonderhoud voor zijn andere vrouw in Marokko. De Hoge Raad geeft een veel ruimere beteke nis aan familierecht in het fiscale recht dan in het Burgerlijk recht. De raad verwees de zaak voor een finaal oordeel naar een ander gerechtshof. Staatssecretaris Vermeend deelt de opvatting van de VV D dat fiscale faciliëring van bigamie en polygamie onwenselijk is. Als de belastingrechter deze aftrek toestaat, zal de staatsse cretaris onmiddellijk met reparatie wetgeving komen.
Inlichtingen bij:
Bibi de Vries, 070-3182908
VVD beoogt win-win-situatie
bij reductie C02-uitstoot
"De VVD streeft w at betreft de reductie van de C 02 -uitsto o t naar een win-win-situatie, naar beleid dat goed is voor zowel het milieu als de economie en de portemonnaie. Zo wordt voorgesteld minder de aan dacht te richten op 'end-of-pipe'- maatregelen, maar op een geïnte greerde aanpak van ruimtelijke ordening, milieu- en energiem aatre gelen. Daar kan een besparing van 30 % energie mee worden bereikt. Elementen die daarbij moeten worden betrokken zijn onder meer duurzaam bouwen, meer en beter openbaar vervoer, het gebruik van aardwarmte onderzoeken, energie uit biomassa benutten en auto's zonder katalysator versneld uit de markt nemen. In maatregelen die een marginaal effect sorteren maar de burger danig hinde ren, zoals verlaging van de
maximumsnelheid op snelwegen naar 100 km per uur die een C 02-reductie van 0,01 procent oplevert, ziet de VV D niets omdat deze slechts symbo lisch zijn ", stelt VVD-m ilieu-woord- voerder Jan te Veldhuis met het oog op het Algemeen Overleg in de Tweede Kamer op 1 november a.s. over het klimaat in relatie tot C 0 2 - uitstoot.
Door het toenemende verstoken van fossiele brandstoffen (olie, kolen, gas) is de concentratie van C 0 2 in de wereldomvattende atmosfeer van 1980 tot 1995 met 25 % toegeno men, w at in de volgende eeuw kan oplopen 50 of zelfs 100% afhankelijk van de groei van de opkomende markten zoals China, India, Indonesië en Brazilië. Dit baart de VVD grote zorgen. Indien er als gevolg hiervan klimaateffecten ontstaan zijn die waarschijnlijk niet te keren gedurende een lange periode van tienduizenden jaren. Daarom dienen nu voorzorgs maatregelen te worden getroffen om problemen zoals verdroging en 'verwoestijning' en overstromingen te vermijden.
M ilie u - e is e n
Nederlandse maatregelen die stevig afwijken van de internationale mars route leiden echter tot verlies van w erk, verslechtering van de Nederlandse concurrentiepositie en het investeringsklimaat en hebben nauwelijks effect. Dit temeer daar Nederlandse bedrijven reeds aanzien lijk investeren in milieu
maatregelen en de Nederlandse industrie hierdoor een van de ener
gie-efficiëntste is in de wereld. Een vlucht van bedrijven over de lands grenzen zal waarschijnlijk zelfs tot een verslechtering van het milieu leiden door de lagere milieu-eisen daar.
Omdat het om een mondiaal probleem gaat zijn alleen mondiale maatregelen effectief. Nederlandse maatregelen dragen natuurlijk wel aan de oplossing bij. Op internatio naal vlak stelt de VV D onder andere voor te komen tot een prioriteitsstel ling w at betreft de besteding van financiële middelen (een gulden besteed in Oost-Europa heeft een twintig maal hoger rendement), versnelde overdracht van (m ilieu vriendelijkere) nieuwe technologieën naar de ‘newly industrializing coun- tries', de verdere ontwikkeling van en het gebruik van energie-zuinige auto's bevorderen en behoud van bos en aanplant van nieuw.
Inlichtingen bij:
