DIACONAAL OPBOUWWERK

(1)

DIACONAAL OPBOUWWERK

JAARVERSLAG

2020

(2)

2 3

VOORWOORD

Dirk van den Hoven, programmamanager Protestantse Diaconie Amsterdam

G

ebrek aan verbondenheid, polarisatie en processen van uitsluiting behoren tot de kern van de sociaal-maatschappelijke vraag van vandaag. De Protestantse Diaconie Am- sterdam hanteert het vertrouwde credo: ‘omzien naar elkaar, en laten zien dat je er niet alleen voor staat’. Dit streven naar inclusie raakt aan het hart van het hart van het evangelie, en vraagt om een eigen diaconale praktijk; ‘van zorgen voor, via zorgen dat, naar leven met’. Deze praktijk wordt gezocht en geoefend in het diaconaal opbouwwerk.

Uitsluiting is van alle tijden en heeft in onze samenleving een eigen karakter. Het belang van inclusie kan rekenen op een groot draagvlak in onze samenleving: ieder mens moet mee kunnen doen. Helaas wordt de zelfredzaamheid van mensen in kwetsbare posities nogal eens overschat.

Veel mensen begrijpen de complexe regelingen van de participatiesamenleving niet. Niet iedereen heeft het vermogen om aan de steeds complexer wordende samenleving mee te doen. In het diaconale werk zien we dagelijks voorbeelden van uitsluiting als gevolg van armoede, werkloosheid, slechte gezondheid en gebrek aan onderwijs.

In dit jaarverslag lezen we hoe opbouwwerkers van de Diaconie in samenwerking met kerken, leefgemeenschappen, buurtgenoten en maatschappelijk partners bouwen aan nieuwe netwerken in Amsterdamse wijken en buurten. Diaconaal opbouwwerkers richten zich daarbij niet zo zeer op zelfredzaamheid, maar op samenredzaamheid.

Het gaat om het onderhouden van relaties met mensen in sociaal kwetsbare posities, op het ondersteunen van hun onderlinge contacten en het stimuleren van relaties met anderen. Kortweg is het uitgangspunt dat mensen meer tot hun recht komen als zij samen met anderen bezig kunnen zijn met hun ideeën en verlangens, en zowel mooie als moeilijke ervaringen kunnen delen.

De diverse activiteiten binnen het opbouwwerk - van buurtmaaltijden, luistergroepen, spreekuren tot taalles – dragen bij aan dit doel. Ook door het gezamenlijk organiseren van evenementen en het ondersteunen van bewonersinitiatieven en onderlinge burenhulp. De opbouwwerkers creëren plekken waar mensen gastvrij ontvangen worden, waar de bereidheid is om ruimte te maken voor

‘anders zijn’.

(3)

4 5

INHOUDSOPGAVE

Inleiding

Hoofdstuk 1

Inloop

Buurtmaaltijden Luistergroepen Creatief en spel

Aandacht voor kinderen Ondersteuning met taal

Overige activiteiten en evenementen

9

15 6 19

30 27

32 9

9 10 11 11 13 13

15 15 16

19 20 23 23 24

Ondersteunen actieve bewoners Actiegroepen

Diaconaal beheer

Voedselhulp Buurthulp

Hulp aan ongedocumenteerden Hulp bij financiën

Materiële hulp: Sociale Kruidenier en Sociaal Warenhuis

Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 3

Hoofdstuk 5 Hoofdstuk 4 De impact van Corona

Ontmoeten en activiteiten

‘Community Organizing’ - netwerken bouwen

Hulpvragen

Organisatie en sponsoren Ontwikkelrichting 2021

Waar zijn we aanwezig?

(4)

6 7

DE IMPACT VAN CORONA INLEIDING

H

et diaconaal opbouwwerk heeft sinds de start in 2014 een vlucht genomen. Dit zien we in de huidige praktijk waarin een groei- end team van gemotiveerde beroepskrachten zich verbind met buurtbewoners, leefgemeenschappen, welzijnspartners en wijkkerken.

Er zijn in de loop van de jaren diverse activiteiten, projecten en methodieken ontstaan. De opbou- werkers faciliteren ontmoeting, door middel van een koffie-inloop, luistergroepen, spelletjesmid- dagen, taalles of filmavonden. Ze bouwen aan netwerken en gemeenschappen. Er wordt materiële hulp geboden in de vorm van voedseluitgifte of met betaalbare non-foodproducten via de Sociale Kruidenier. Ook is er hulp bij financiële vragen en zijn er budgetcursussen. Op verschillende manieren zijn opbouwwerkers een vraagbaak of verbin- dende schakel bij hulp- of adviesvragen.

DE IMPACT VAN CORONA

De uitbraak van Covid-19 heeft een grote impact op de samenleving. Ook het diaconale werk vanuit kerken, diaconale centra en inloopplekken werden geraakt door de diverse overheidsmaat-

regelen. Mensen die gebruik maakten van deze voorzieningen konden daar niet meer of veel minder terecht.

Diaconaal werk staat en valt met de persoonlijke ontmoeting. Juist voor het faciliteren van ontmoetingen werd in 2020 een groot beroep gedaan op de creativiteit en het geduld van de opbouwwerkers. Een deel van het jaar waren de locaties (ker- kelijke ruimtes) van waaruit we werken gesloten of beperkt open. In overleg met beheerders en verantwoordelijken van het kerkgebouw is telkens gezocht om binnen de richtlijnen én met strikte hygiëneregels toch mensen te blijven ontvangen.

Sarah Klerks van Diaconaal Centrum Oost schreef het volgende:

We merkten dat de mensen zich meer gingen isoleren en soms maanden hun huis niet uit durfden. Ook ontdekten we dat mensen ge- strest waren en last van psychische klachten kregen. De onzekerheid, het wegvallen van dagbesteding en routines zorgden voor on- rust en wanhoop. Daarom waren we blij dat we met onze inloop open konden blijven, en vrijwilligers konden blijven koppelen aan hulp- vragers.

VERBORGEN ARMOEDE

Mensen die voorheen geen hulp nodig hadden, en de weg niet kennen naar de hulpverlening, klop- ten bij opbouwwerkers aan. Verborgen armoede werd in 2020 zichtbaar.

Er ontstond door de crisis een nieuwe dynamiek waarin de rol van de opbouwwerkers veranderde.

Het accent kwam voor een groot deel te liggen op het ondersteunen en faciliteren van concrete hulpverlening voor kwetsbare buurtbewoners.

Zo werden er afhaalmaaltijden georganiseerd als alternatief voor de gestaakte buurtmaaltijden.

Voor ongedocumenteerden en mensen die net niet voldoen aan de norm van de voedselbank werden door het Rode Kruis en Human Aid Now voedselbonnen en producten beschikbaar gesteld.

Veel activiteiten die normaliter georganiseerd worden om mensen rondom en in de opbouw- werklocaties te verbinden konden niet doorgaan.

Daarmee kwam een belangrijk aspect van het werken aan sociale cohesie en gemeenschaps- vorming onder druk te staan. Toch lukte het om andere vormen te vinden om dichtbij mensen te blijven.

Diaconaal werk staat en valt met de

persoonlijke

ontmoeting.

(5)

8 9

HOOFDSTUK 2

ONTMOETEN EN ACTIVITEITEN

INLOOP

Op diverse locaties binnen het opbouwwerk zijn er gedurende de week momenten van ‘open koffie inloop’. In West en Oost is de inloop gecombi- neerd met een spreekuur voor hulpvragen. In de Willem de Zwijgerkerk was tijdens de eerste lockdown elke zondag en woensdag ‘Open Kerk’ voor het opsteken van een kaarsje, voor een moment van stilte, meditatie of gebed. Dit resulteerde in nieuwe vormen van samenwerking, zoals met Huis van de Wijk waarmee Buurtbakkie op twee locaties in de wijk een plek voor ontmoeting in de open lucht biedt. Diaconaal Centrum Oost zorg- de met Buurthulp Oost voor ‘koffie en thee op de stoep’. Later werd het op een aantal locaties weer mogelijk om binnen de strikte regels weer een open inloop te faciliteren.

Niet op alle plekken was die inloop met strikte regels een succes. De koffieochtend in de Ark in Slotervaart, waar vooral ouderen aan deelnemen, bleek niet goed te werken: anderhalve meter afstand, een slecht gehoor, moeite met naleven van regels (op je plek blijven zitten), maakte dat sommige bezoekers zich minder thuis voelden.

De flexplek voor studenten bleek daarentegen

een gouden greep. Waar universiteiten gesloten waren bleek de Ark een fijne uitvalsbasis.

Het aantal deelnemers aan de diverse inloop momenten fluctueerde in 2020 tussen de 15 tot 30 personen per locatie.

BUURTMAALTIJDEN

Tijdens het coronajaar 2020 kregen een aantal van de buurtmaaltijden het karakter van een

‘to-go variant’. In Nieuw West werden wekelijks 45 maaltijden verstrekt vanuit de Ark. In samenwerking met Hebron kregen wekelijks circa 100 buurtbewoners in de Spaarndammerbuurt (West) een afhaalmaaltijd. Bij deze maaltijd waren 20 vrijwilligers betrokken.

Het Diaconaal Centrum Oost werd in samen- spraak met partners als Archipel, de Meevaart, Samen Vooruit en Civic een centraal coördina- tiepunt voor het uitdelen maaltijden. Buurtbuik, Oogst van Oost en vele vrijwilligers zorgden dat er op 3 momenten in de week zo’n 230 maaltijden werden verstrekt. In Zuid ging de tweewekelijkse eettafel in beperkte vorm door, met ongeveer 20 mensen per keer. Dat gold ook voor de wekelijkse maaltijd in het Gasthuis, waarbij samenwerking Tijdens de eerste lockdown raakten deelnemers aan de reguliere activiteiten snel uit

beeld. Buurtmaaltijden, koffie-inloop of spreekuren vanuit het diaconaal opbouwwerk moesten tijdelijk stoppen. Veel buurthuizen of andere voorzieningen bleven ook

gesloten. De opbouwwerkers zagen dat mensen zich meer gingen isoleren en hun huis niet uit durfden. De onzekerheid, wegvallen van dagbesteding en routines zorgden voor onrust, stress en psychische klachten. Er werden alternatieve vormen gezocht om contact te houden. En er zijn nieuwe activiteiten en samenwerkingsvormen door de coronacrisis ontstaan.

(6)

10 11 werd gevonden met het Wereldhuis als nieuwe

gebruiker.

Naast de wekelijkse maaltijden of uitgiftes waren er op de diverse locaties rondom bijzondere momenten in het jaar (zoals Pasen, Kerst en Konings- dag) aangepaste ontmoetingsmomenten met vaak een lunch of ontbijt.

LUISTERGROEPEN

Stichting Hart voor Noord is met Luistergroepen gestart vanwege de sociale nood en het sociale isolement die medewerkers en vrijwilligers tegen-

kwamen in de buurten van Amsterdam-Noord. De werkwijze en doelen van de Luistergroepen zijn gebaseerd op de zogenaamde Integratieve Buurt Therapie (IBT). Dit sluit goed aan bij de behoeften van met name kwetsbare mensen, omdat het vooral uitgaat van het gegeven dat het welzijn van een individu onlosmakelijk verbonden is met het netwerk van sociale relaties waarin het zich begeeft. In Noord werkten 12 groepsbegeleiders en waren er 30 verschillende deelnemers aan de groepsbijeenkomsten. In Zuid waren er maande- lijkse luistergroepen met 10 tot 15 deelnemers.

Een deelnemer van de luistergroep vertelt:

Er zijn veel mensen in Amsterdam-Noord die over dingen struikelen waar ze geen raad mee weten. Ze houden die vaak voor zichzelf en het probleem wordt daardoor groter en zwaarder. Ze denken: ben ik nu de enige met zoiets? Het kan een opluchting zijn om te ho- ren dat het leven van anderen ook wel eens zwaar is. Je kunt in een Luistergroep vertellen wat je moeilijk vindt. Er wordt geluisterd zon- der dat een ander er iets van vindt. De mensen in de groep luisteren naar jou als jij je verhaal vertelt, net zoals jij luistert als iemand anders

vertelt. Er wordt ook met elkaar gedeeld hoe je een vergelijkbare situatie hebt aangepakt.

En je kan dan denken: misschien kan ik het ook op zo’n manier eens proberen bij mij thuis.

Tijdens zo’n bijeenkomst die Luisterronde heet, doen we voor de afwisseling soms even iets anders dan praten en luisteren: muziek beluisteren, een lichaamsbeweging, een ge- dicht voorlezen.

CREATIEF EN SPEL

In september is Buurthulp West gestart met het aanbieden van een tweewekelijkse creatieve ochtend in Hebron. Twee bezoekers waren en- thousiast om dit te gaan organiseren en Buurthulp West heeft hen hierin gefaciliteerd. Vanwege de aangescherpte maatregelen zijn er slechts drie creatieve ochtenden geweest, met circa 10 personen per keer. Daarnaast is er elke dinsdagmiddag een spelletjesmiddag in Hebron waar ook het opbouwwerk bij betrokken is. De tekenlessen in het Diaconaal Centrum Oost trokken ondanks de coronabeperkingen wekelijks 10 deelnemers.

AANDACHT VOOR KINDEREN

Re-Play is een ontmoetingsplaats voor kinderen van 0 tot 4 jaar en hun ouders in de Indische Buurt.

Drie ochtenden in de week komen ouders van verschillende achtergronden bij elkaar om met hun kinderen te spelen, te zingen, te knutselen en elkaar te ontmoeten. Waar er normaliter tussen de 5 en 15 kinderen en hun ouders deelnamen zijn dat er in de coronatijd slechts enkele. Re-Play heeft een groep van 13 vrijwilligers die samen een mooie afspiegeling vormen van de Indische Buurt.

Ook in de Ark in Slotervaart is er een Spelinloop, De Regenboog. Tot de coronapandemie kwamen daar elke vrijdagmorgen tussen de 4 en 24 bezoekers. Tijdens de lockdowns was er af toe een beperkte spelinloop waarbij één of twee huishoudens op afspraak langskwamen.

Sierplein Speelt is een nieuw initiatief dat geïni- tieerd is vanuit Spelinloop de Regenboog, in samenwerking met partners en betrokken bewoners uit de buurt (Combiwel, Connect Generations,

Het welzijn van een individu is verbonden met het netwerk van sociale relaties waarin het zich begeeft.

‘De eerste keer kwam ik bij de Ark via mijn zwager die door de kerk geholpen is. Daarna kwam ik altijd bij de spelin- loop. Het is heel fijn dat de kinderen kunnen spelen en dat ik kennis kon maken met andere mensen. Ook de buurtmaaltijd is erg gezellig. Tijdens Palmpasen hebben we een palmpaas- stok gemaakt. Het kruis dat we maak- ten hangt nog steeds in de kamer.’

Rozina Efraim

(7)

12 13 Kinder Resto van Harte, Kristel van der Horst- Fa-

ber e.a.). Drie dinsdagmiddagen in 2020 veranderde het Sierplein in een speelplein met grote spellen, knutselen, lego, schmink, speelgoed voor de kleinsten, nagellak, mega bellenblaas, kinder-kookworkshops en sportieve spelen. Per middag kwamen hier tussen de 50 en 75 bezoekers op af.

Na eerdere verzoeken van enkele moeders van de ontbijtgroep is in de Ark in 2020 ook geëxpe- rimenteerd met een Kinderatelier. De intentie is dat er een programma ontstaat waarbij meerdere (vaste) groepen kinderen creatieve lessen krijgen.

Zo’n tien kinderen namen deel aan de tryout.

De buurtkerk Hebron in West organiseert ook veel voor kinderen. Het opbouwwerk is hier bij betrokken. Er is een spelinloop, een kinderclub en sinds kort een groep huiswerkbegeleiding. Deze activiteiten werden geheel door vrijwilligers georganiseerd en gecoördineerd. In de eerste lockdown is een aantal extra activiteiten georganiseerd door Buurthulp West, zoals een take-away knutselpak- ketje, een speurtocht door de buurt en een weke-

lijkse kinderlunch op dinsdag. Sinds september is er een kinderwerker in dienst die verantwoordelijk is voor het activiteitenaanbod voor kinderen.

ONDERSTEUNING MET TAAL

Diaconie Noord kent een TaalCafé waar 30 unieke deelnemers door het jaar heen aan deelnemen.

Het TaalCafé heeft als doel om op laagdrempelige manier Nederlands te oefenen en onderlinge verbinding en versterking tussen deelnemers tot stand te brengen. De groep heeft een harde kern van circa 10 deelnemers met daarom heen een voortdurend wisselende groep. De interactie met NT2Café heeft een nieuwe impuls gegeven en een eenvoudige overloop tussen deelnemers.

Enige jaren geleden is op initiatief van een van de bezoekers van de Eet met je BuurMaaltijd in de Ark in Slotervaart met andere bezoekers een taalclub gestart. Dit is een klein groepje van drie personen die van een andere buurvrouw Ne- derlandse les krijgen. Twee kinderen van een Eritrees-Nederlandse buurvrouw uit Osdorp zijn voor taalles gekoppeld aan enkele studenten van Connect Generations.

OVERIGE ACTIVITEITEN EN EVENEMENTEN Het muziektheatergezelschap Via Berlin benader- de het opbouwwerk in West voor een samenwerking in theatervoorstellingen rondom het thema Eenzaamheid. Daaraan zijn wandelingen gekoppeld vanaf diverse startlocaties in Oud-West. Het

Gasthuis werd één van de locaties waarvandaan het publiek zou starten met de wandeling. In het voortraject zijn er workshops voor buurtbewoners georganiseerd over eenzaamheid. Er hebben in totaal 25 deelnemers meegedaan aan de workshops. De voorstellingen moeten helaas worden uitgesteld.

Op 5 mei gingen - ondanks de beperkingen - de

‘Vrijheidsconcerten’ in Slotervaart in aangepaste vorm door. Er waren circa 60 bezoekers plus de mensen die vanaf hun balkon keken. Het ‘Grach- tenfestival’ trok in aangepaste vorm 50 belang- stellenden in de Sierpleinbuurt.

De ‘Burendag’ in de Ark is bedoeld om enerzijds de verschillende mensen en groepen in De Ark onderling te verbinden en anderzijds (nieuwe) buren uit te nodigen aan te haken bij één van de verschillende activiteiten of de buurtgemeenschap in wording. In aangepaste vorm kon dit event toch doorgaan.

De ‘Vrouwendag’ is een initiatief van het opbouwwerk in Slotervaart, in samenwerking met de diverse groepen in De Ark. Dit jaar namen circa 50 dames deel vanuit de kerk en de buurt.

‘Toen mijn zoon naar de basisschool

ging wilde ik mijn Nederlands graag

verbeteren en begon met het volgen

van een taalcursus. Een onderdeel

hiervan was het doen van vrijwilligers-

werk. Via de vrijwilligerscentrale vond

ik een vacature bij de spelinloop en

keek een paar keer mee. Dit beviel heel

goed en nu ben ik vaste vrijwilliger. Ik

was heel verrast dat de kerk zoveel

organiseert, ook doordeweeks. ‘

Hilda Ehlas

(8)

14 15

HOOFDSTUK 4

‘COMMUNITY ORGANIZING’ - NETWERKEN BOUWEN

ONDERSTEUNEN ACTIEVE BEWONERS

Diaconie Noord ondersteunde in 2020 circa 32

‘buurtverbinders’ en hun teams. Dit zijn actieve buurtbewoners die doormiddel van een coa- chingsprogramma worden geholpen hun zelfor- ganiserend vermogen en leiderschapskwaliteiten te vergroten.

In Zuid is er in samenwerking met de Lutherse Diaconie ook aandacht voor het toerusten van actieve buurtbewoners. Na een serie toerustings- bijeenkomsten rondom de presentiebenadering is gestart met intervisiebijeenkomsten, waarin deze sleutelfiguren concrete casussen met elkaar kunnen doornemen.

ACTIEGROEPEN

Het bouwen aan netwerken krijgt binnen het diaconaal opbouwwerk soms ook de vorm van actiegroepen. Het opbouwwerk in Slotervaart ondersteunde een bewonersinitiatief rondom het behoud van de Bibliotheek op het Sierplein. Daar- naast wordt er geparticipeerd in een lokale groep

die zich, in opdracht van De Gemeente Amsterdam in het kader van de omgevingswet, bezig houdt met het schrijven van een buurtomgevingsvisie voor 2050. Middels interviews en buurschouwen wordt aan een eigen visie op een bloeiende buurt gewerkt. Verder werd een bewonersgroep bovendien uitgebouwd tot Platform Sierpleinbuurt.

Met de groep zijn ervaringen opgedaan over participatie in (her)inrichtingsprocessen m.b.t. de publieke (buurt)ruimte. Spelenderwijs is het platform betrokken geraakt bij de herinrichting van het Tourniairepark, het Sierplein en de buurtspeeltuin.

Ook de De NoordAs heeft het karakter van een actiegroep. De Noordas is een initiatief van Dia- conie Noord en is een grassroots organisatie voor en door bewoners van Amsterdam Noord die in armoede leven en die te maken hebben met sociale uitluiting. Het project is er op gericht dat Am- sterdammers in armoede hun waardigheid terug- winnen, zichzelf ontwikkelen, zich versterken en emanciperen. De NoordAs werkt aan de politieke In alle regio’s van het opbouwwerk heeft het bouwen en versterken van netwerken een primaire focus. Waar het opbouwwerk sinds kort is gestart, zoals in Zuid en Osdorp – Sloten, werd er veel tijd geïnvesteerd in het participeren in verschillende netwerken en samenwerkingsverbanden in de wijk. Op die manier kunnen kerk en de diaconie meer onderdeel worden van de bestaande sociale structuur. In de Spaarndammerbuurt ontstonden in 2020 nieuwe contacten, zoals met Buurtbuik, museum het Schip, het muziektheatergezelschap Via Berlin en Taal voor Eenzaamheid.

In veel regio’s werd geïnvesteerd in platforms rondom Informele Zorg. Om de belangen van de informele zorg te behartigen richting de gemeente Amsterdam en de formele zorgpartijen. En om contact te (onderhouden) met de belangrijkste collega’s in het informele netwerk.

(9)

16 17 agendering van armoedevraagstukken, waarbij

het perspectief van ervaringsdeskundingen in armoede leidend is.

De eerste ring van de NoordAs bestond in 2020 uit ongeveer 12 deelnemers. Er werd met deze groep een aantal trainingen gedaan in het kader van ‘capacity building’. Onder andere met Lobby Lokaal, die inzicht gaf in de stedelijke politiek. Er zijn relaties gelegd met raadsleden in de stad, de stadsdeelcommissie en verschillende professionals en buurtbewoners. Met actiegroepen als Verdedig Noord, Huurders aan het Woord zijn er goede contacten.

De NoordAs heeft ook een bijdrage geleverd aan het netwerk van community organizing in Neder-

land en Europa. Zo is er contact met Duitse en Ita- liaanse community organizers. Er is deelgenomen aan publieke debatten op het thema wonen en armoede, zoals een panelgesprek over gentrificatie in Noord bij Pakhuis de Zwijger met een interview in de MUG. Drie deelnemers van de NoordAs de- den mee aan de uitzending van ‘Pauw komt binnen’ op 27 december.

In Zuid participeert het diaconaal opbouwwerk in de ‘Aanpak Marathonbuurt’. Er is in deze buurt sprake van afnemende sociale samenhang en toenemende gevoelens van onveiligheid.

Het opbouwwerk en de diaconale werkgroep zijn met de gemeentelijke buurtverbinder betrokken bij het organiseren van ontmoetingen tussen ouders en tussen kinderen in de buurt.

DIACONAAL BEHEER

Het ‘diaconaal beheer’ is er op gericht om samenwerkingspartners en groepen uit de buurt ruimte te bieden in het kerkgebouw van waaruit het opbouwwerk plaatsvindt. Daarbij wordt gezocht naar kansen om vrijwilligers uit kerk en buurt meer te betrekken bij de uitvoering van het beheer. In het Diaconaal Centrum Oost, de Ark in Slotervaart en de Ark in Noord wordt op deze wijze gebouwd aan nieuwe verbindingen. Door de coronacrisis

viel veel groepswerk en sociale en commerciële verhuur weg.

In de Ark in Slotervaart ontstond er desondanks een samenwerking met Stichting Here to Sup- port, waarbij de Ontmoetingzaal van De Ark als ontmoetingsplek voor 20 ongedocumenteerden uit de Bed Bad en Broodvoorziening ingericht werd. Daarnaast biedt De Ark sinds het najaar van 2020 plek aan een ontmoetingsgroep voor Turks-Nederlandse oudere dames. Naast hun eigen maandagochtendprogramma haken ze aan bij buurtevents en zullen ze helpen bij het contact met onze Turks-Nederlandse buren in Slotervaart.

Enkele groepen van Marokkaans-Nederlands en Eritrees-Nederlandse vrouwen maken om niet gebruik van De Ark maar participeren wel incidenteel in buurmaaltijden, bij prikacties, eerder genoemde events en bij gebruikersoverleggen. Op deze manier wordt bijgedragen aan de sociale cohesie in de Sierpleinbuurt. De Werk met je buur flexplek biedt op maandagen, dinsdagen en donderda- gen ruimte aan in de Ark aan mensen die rustig, maar toch in contact met anderen willen werken.

Studenten van Connect Generations hebben hier actief aan bijgedragen.

Sinds april 2020 is een van de diaconaal medewerkers verantwoordelijk voor beheer en verhuur in de Ark in Amsterdam Noord. Vanuit deze be- heerdersfunctie is er extra ingezet op het beheer van de tuintjes die door buurtbewoners wordt onderhouden. Er zijn ‘Tuintjes-dagen’ georganiseerd met als doel om meer verbinding en betrokkenheid te creëren.

(10)

18 19

HOOFDSTUK 4 HULPVRAGEN

VOEDSELHULP

Naast de noodzakelijke aanpassing van de buurtmaaltijden naar een afhaal-variant, ontstonden ook tijdelijke voedsel-initiatieven voor buurtbewoners die niet kunnen of niet willen aankloppen bij de Voedselbank en formele hulpverlening. Op- bouwwerkers ondersteunden de actieve buurtbewoners (buurtverbinders) die hierin het voortouw namen.

De eerder beschreven samenwerking met Buurt- buik in Oost ontstond ook in West. Zij konden niet meer koken in het Buurthuis de Horizon. De keu- ken van Hebron was wel beschikbaar, waarmee het opbouwwerk betrokken raakte bij het uitdelen van voedselpakketten in de buurt. Vanaf maart werden wekelijks 150 voedselpakketten vertrekt.

Ook rond buurthuis Het Anker in Slotervaart was het opbouwwerk betrokken bij voedseluitgifte.

Opvallend was dat veel twintigers en dertigers zich aanboden om te helpen bij het bereiden en verstrekken van maaltijden.

Tijdens de eerste lockdown werden diverse nood- fondsen opgericht, zoals van Netwerk Dak en

‘kleine coronahulp’ via het Haëlla-fonds. Hiermee werden wekelijks mensen in een aantal regio’s met behulp van opbouwwerkers voorzien van

voedselbonnen.

In Osdorp raakte de diaconie actief betrokken bij twee soepprojecten. Eind 2020 werden er wekelijks zo’n 130 porties soep uitgedeeld. Een deel wordt bij mensen thuis gebracht en een deel wordt opgehaald. In deze projecten werken veel buurtbewoners vrijwillig mee. Er ontstaan ook nieuwe verbindingen tussen vrijwilligers en eters.

Het draagt er aan bij dat mensen naar elkaar omzien op een heel concrete manier. Het opbouwwerk in Osdorp is ook zijdelings betrokken bij de

We zagen in 2020 een toename van

praktische hulpvragen, omdat kwetsbare

mensen hu huis niet meer uit durfden.

Diaconaal opbouwwerkers faciliteren ontmoeting en bouwen aan netwerken en gemeenschappen. Ze zijn bondgenoten van bewoners die een bijdrage willen leveren aan de leefbaarheid in hun buurt. Ze signaleren behoeften en worden geregeld benaderd voor advies en persoonlijke- of materiële hulp. Er zijn in de loop van de jaren methodieken en activiteiten ontwikkeld om mensen die in de knel zitten bij te staan. Het ondersteunen en faciliteren van concrete hulpverlening voor kwetsbare buurtbewoners kreeg in 2020 vanwege de coronapandemie een zwaarder accent.

(11)

20 21 wekelijkse voedseluitgifte in de Pauluskerk. Hier

komt een groep van tussen de 400 en 500 ongedocumenteerden die door de crisis in de knel zijn gekomen.

Aansluitend op de voedselhulp waren er acties om mensen een hart onder de riem te steken rondom kerst. Zowel vanuit het Diaconaal centrum oost als de Ark in Slotervaart werden kerstpakkettenacties georganiseerd waarmee in totaal ongeveer 90 huishoudens zijn bereikt.

BUURTHULP

In 2020 zagen we een toename van praktische hulpvragen. Bijvoorbeeld m.b.t. boodschappen- hulp omdat kwetsbare mensen vanwege corona het huis niet meer uit durfden. Er zijn ook meer persoonlijke hulpvragen gesteld in 2020. Deels omdat reguliere loketten niet open waren, of de

drempel te hoog werd ervaren omdat alleen online contact met instanties mogelijk was. Ondersteu- ning bleek soms ook uitdagend: veel ambtenaren werkten thuis en er werd vooral met terugbelaf- spraken gewerkt.

Zowel vanuit het het Diaconaal Centrum Oost als in West wordt vanuit de buurthulpmethode gewerkt. In Oost gebeurt dit onder de verantwoor- delijkheid van Stichting BuurtHulp Oost (BHO).

Met het toetreden van de BHO-medewerkers tot het team van diaconaal opbouwwerkers is de samenwerking in 2020 verder geïntegreerd. De buurthulp-methode bleek tijdens de lockdowns efficiënt voor het oppakken van hulpvragen. Veel van die vragen hadden in 2020 betrekking op behoefte aan sociaal contact, materiële hulp en praktische hulp. Toen huisbezoeken een tijd niet mogelijk waren onderhielden de vertrouwensper- sonen telefonisch contact met hun hulpvrager, en stuurden af en toe bemoedigende kaartjes.

Buurthulp Oost hield in 2020 spreekuren op woensdag en – later in het jaar – ook op vrijdag.

Gemiddeld waren er vijf vrijwillige vertrouwens- personen aanwezig die buurtgenoten hielpen met hun hulpvraag. Rond de 15 bezoekers werden per ochtend geholpen. Het maatschappelijk werk van Civic was net als andere professionals regelmatig aanwezig in het diaconaal centrum.

In 2020 zijn er in totaal 390 hulpvragen aange-

Geen vraag is te gek

We kennen haar inmiddels al een tijdje. Een mevrouw van middelbare leeftijd die nog steeds erg worstelt met het verlies van haar man. Een paar maanden geleden was het zover, ze zou ergens intern een paar weken rouwtherapie volgen. Dat zou haar goed doen. Maar er was één probleem.

Mevrouw heeft een kat en die mocht niet mee. Ze had ook niet genoeg geld om hem naar een pension te brengen. Ze klopte bij ons aan, of wij misschien iemand konden vinden die een paar weken voor haar kat zou willen zorgen. Wij zeggen altijd ‘Geen vraag is te gek’. En dat levert nog wel eens bijzondere, leuke vragen op. We vonden al snel een vrijwilliger die graag een aantal weken ‘kattenoppas’ wilde zijn en zo kon mevrouw met een gerust hart vertrekken naar haar therapie. (Buurthulp Oost)

Maak kennis met Coen

“Door dit werk sta ik dichtbij mensen”

Coen woont in de Molukkenstraat. Toen Corona uitbrak was hij net klaar met zijn studie geschiedenis. Het museum waar hij werkte ging dicht. Toen Coen een oproep zag hangen van Buurthulp Oost voor nieuwe vrijwilligers twijfelde hij geen moment. Hij werd vertrouwenspersoon bij Buurthulp Oost, en doet sindsdien boodschappen voor mensen die daar zelf niet toe in staat zijn en schenkt elke woensdagochtend koffie uit.

“Ik woon sinds drie jaar in de Indische Buurt, en ben erg blij

met deze buurt. Vooral de diversiteit spreekt me aan, al die

verschillende soorten mensen. Door Buurthulp Oost kom ik uit

mijn bubbel en leer ik de mensen uit mijn buurt kennen. Door dit

werk sta ik dichtbij mensen, leer over hun persoonlijke leven en

voer echte gesprekken. De sfeer is laagdrempelig, we zijn er voor

iedereen. Je komt voor het sociale contact en de hulpvraag is

bijna bijzaak. Hier in Oost heerst een echt buurtgevoel.”

(12)

22 23 meld bij Buurthulp Oost. Er zijn 242 succesvolle

matches gemaakt. De helft van de hulpvragen worden aangemeld door buurtbewoners zelf (25,4% telefonisch en 24,6% op het inloopspreekuur), door iemand uit hun sociale netwerk (4,4%) of door professionals (45,6%). In 2020 kwamen de hulpvragen vanuit 36 verschillende organisaties.

Civic Maatschappelijk Werk heeft als organisatie de meeste hulpvragen aangemeld. Ook medewerkers van ZGAO, B&A groep en Evean weten Buurthulp Oost goed te vinden.

In 2020 zijn 70 nieuwe vrijwilligers betrokken bij Buurthulp Oost. Dat is ruim het dubbele van het aantal nieuwe vrijwilligers in 2019. Bij de start van de coronapandemie een deel van de bevolking werk of dagbesteding kwijt. Voor sommige mensen ontstond er ruimte voor vrijwilligerswerk, als zinvolle dagbesteding. Onder hen zijn ook veel jonge mensen, waaronder zzp’ers. Eind 2020 waren er 141 mensen actief betrokken bij Buurthulp Oost.

In Amsterdam West staat deze vorm van buurthulp bekend als ‘Buurthulp West’. Er is daar elke donderdagmiddag een inloopspreekuur. Naast

hulpvragen is er ook daar ruimte voor ontmoeting en gesprek. Gemiddeld waren er 15 bezoekers per dag, waarvan er 2 een concrete hulpvraag hadden.

Naast de hulpvragen via het spreekuur worden hulpvragen ook telefonisch of per email gemeld.

In een groot aantal gevallen kwam de hulpvraag direct van de hulpvrager, maar ongeveer een kwart kwam via organisaties zoals Burennetwerk, de B&A-groep, Voor Elkaar in West of Burenhulp Westerpark. Er waren in 2020 123 hulpvragen. Er zijn 53 koppelingen gemaakt met vrijwilligers.

In totaal waren er 90 vrijwilligers actief bij Buurt- hulp West. Zowel bij Buurthulp West als Buurthulp

Oost is er veel gedaan aan training en intervisie voor de vrijwilligers.

In 2020 zijn ruim 40 hulpvragen binnengekomen bij de Ark Slotervaart. Dit aantal blijft toenemen, wat vermoedelijk samenhangt met corona dan wel de slechte toegankelijkheid van reguliere loketten. Anderzijds kan ook het groter wordende bekendheid van het opbouwwerk vanuit de Ark een reden zijn. Hulpvragen lopen uiteen van contact met de woningbouw, moeite met het lezen van brieven van instanties, tot praktische of sociale hulpvragen. Een aantal hulpvragers keert regelmatig terug omdat de hulpvraag zeer com- plex is of een lange adem vereist. De hulpvragers worden ondersteund als ze binnenlopen. In 2020 wordt onderzocht of er via de buurthulp-methode meer structuur kan worden aangebracht in het opvolgen van hulpvragen waarin ook vrijwilligers kunnen meedoen.

In Zuid waren er in 2020 in samenwerking met Huis van de Wijk/Sooz gerichte acties om buurtbewoners een hart onder de riem te steken met een attentie. Deze actie bood de mogelijkheid voor korte gesprekjes aan de deur, wat in een aantal gevallen resulteerde in afspraken voor specifieke ondersteuning zoals hulp bij boodschappen of een luisterend oor. Zo nodig werd via Voor Elkaar in Zuid, Burennetwerk of Present een vrijwilliger of maatje gezocht.

In Osdorp werd eind 2020 gestart met het bieden van praktische hulp via een Repair café. Dit is een plek waar mensen wekelijks met kapotte spullen terecht kunnen. Samen met handige vrijwilligers

worden deze dan zo mogelijk gerepareerd. Het doel is verspilling tegen te gaan, vaardigheid en kennis in te zetten en over te dragen. Uiteraard is ontmoeting ook in deze activiteit de belangrijkste doelstelling.

HULP AAN ONGEDOCUMENTEERDEN

Veel mensen raakten hun woning kwijt in 2020.

Vaak ten gevolge van het verlies van werk in het

‘grijze circuit’, als schoonmaker of in de horeca.

Er werden meer ongedocumenteerde mensen gezien op de spreekuren. Veelal met acute stress vanwege woningnood, financiële nood en gebrek aan perspectief. Deze complexe hulpvragen zijn lastig door te verwijzen naar formele hulp, en ook nauwelijks op te volgen door een vrijwilliger. Het Wereldhuis kon in een aantal gevallen een advise- rende rol spelen.

HULP BIJ FINANCIËN

Financiële onzekerheid bij mensen werd in 2020 schrijnend zichtbaar. Velen maakten zich zorgen over het kunnen voorzien in hun basisbehoeften, zoals een warme maaltijd. Naast de genoemde voedselacties kwam er ook aandacht voor ondersteuning en doorverwijzing bij financiële vragen.

Er is een samenwerking gestart met Schuldhulp- maatje Amsterdam in het Diaconaal Centrum Oost om mensen met schulden effectiever te kunnen bijstaan.

Om niet alleen adhoc te helpen of door te verwijzen zetten we in op groepsactiviteiten zoals met

In 2020 is het aantal nieuwe vrijwilligers bij Buurthulp Oost ruim verdubbeld in aantal.

“Ik heb lang niet gedurfd om toeslagen aan te vragen, omdat ik in het verleden een grote

aanslag heb gehad. Door mee te doen aan In.Kas

krijg ik nu de toeslagen waar ik recht op heb.”

(13)

24 25 de budgetcursus In.Kas. Deelnemers komen in

een groep wekelijks 10 keer bij elkaar om hun fi- nanciële doelstellingen te bespreken, het kasboek in te vullen en orde en overzicht te creëren in hun huishoudboekje. Daarnaast zijn de bijeenkomsten ook een plek van ontmoeting en een vorm van lotgenotencontact. In.Kas draait al enige tijd in Noord. Zowel in Oost als in Nieuw West bestaat de wens om deze methodiek over te nemen.

Het project In.Kas staat of valt met de mensen die eraan meedoen. Hier een greep uit een aantal quotes die een beeld geven van wat er gebeurt tijdens deze bijeenkomsten:

‘Hebben jullie dit ook wel eens... Dan zeg je tegen iemand dat je geen geld hebt om kof- fie to go te halen, betalen ze het voor je, en vervolgens nadat je afscheid hebt genomen na een fijne wandeling ga je nog even een winkel in en dan ga je tóch iets kopen dat je wel nodig hebt, maar eigenlijk nog niet per sé nu ofzo... Ik twijfel dan of ik eerder wel had mogen zeggen dat ik niet genoeg geld had

voor koffie.. Maar ik denk dat mijn prioriteiten gewoon anders liggen…’

‘Wat heb ik er tegenop gezien om een brief te sturen om kwijtschelding van mijn schuld bij DUO aan te vragen. De brief is verzonden!

‘Doordat de scholen dichtzijn, heb ik een lap- top nodig voor mijn zoon. Wil iemand mij hel- pen met de aanvraag?’

MATERIËLE HULP: SOCIALE KRUIDENIER EN SOCIAAL WARENHUIS

De Sociale Kruidenier in Noord is een supermarkt

& ontmoetingsplek voor Amsterdammers met een krappe beurs: middels een winkelformule wil de Sociale Kruidenier financieel kwetsbare Amster- dammers op een waardige manier helpen een duurzame stap uit armoede te maken. Op ver- toon van een inschrijfbewijs van de Voedselbank ontvangen klanten in de winkel in de Ark een maandelijks tegoed waarmee ze – aanvullend op het Voedselbankpakket - boodschappen kunnen doen voor een klein prijsje. De winkel biedt een aanbod van non-food waarbij klanten zelf kunnen kiezen waar zij behoefte aan hebben. De eigen regie van de klant staat centraal. Klanten betalen een deel van de prijs (30%) en het overige bedrag (70%) gaat af van het maandelijks winkeltegoed dat zij ontvangen. Daarnaast is de winkel een ontmoetingsplek, waar mensen terecht kunnen voor een kop koffie, een luisterend oor maar ook: een wekelijks financieel spreekuur en diverse trainin-

gen. Van de Sociale Kruidenier Noord maken per jaar 300 unieke personen gebruik.

Ee deelnemer vertelt over de Sociale Kruidenier:

Het is leuk om even te socialiseren bij de So- ciale Kruidenier. En je komt altijd van een hec- tisch moment en dan is het wel heel erg fijn om even te zitten en dan betekent dat kopje koffie echt wel heel veel. En even praten met mensen, dat is een stukje socialiseren en een beetje bijkomen.

Het Sociaal Warenhuis zou in 2020 in een pilotfase van start gaan. Bij de oorspronkelijke drie initiatief- nemers Voedselbank Noord, Hebben & Houwen en Sociale Kruidenier Noord zijn nu stichting SINA en Voedselbank Centraal ook aangeschoven. Dat verbindt het plan met de stedelijke ontwikkeling van de Voedselmarkt Zuid en zorgt voor een stra- tegisch stedelijk partnerschap. Het bijvoegen van nieuwe gesprekspartners en samenvoegen van

ideën heeft ook gezorgd dat een nieuw startpunt gezocht moest worden. Corona was een extra vertragende factor. Inmiddels wordt er gewerkt aan het realiseren van een Voedselmarkt / Sociaal Warenhuis Noord richting de zomer van 2021.

Wij willen financieel kwetsbare Amsterdammers

op een waardige manier helpen om een duurzame

stap uit de armoede te maken.

(14)

26 27

HOOFDSTUK 4

WAAR ZIJN WE AANWEZIG?

Het diaconaal opbouwwerk ontwikkelt zich in verschillende buurten en wijken in Amsterdam. In 2020 waren we aanwezig in Noord (diverse buurten en wijken), Oud - Zuid (focus op Stadionbuurt), Oost (met name Indische buurt), West (focus op Spaarndammerbuurt) en Nieuw West (Slotervaart, Osdorp en Sloten).

In veel buurten en wijken waar diaconaal opbouwwerkers actief zijn is er sprake van toenemende gentrificatie. Sociale huurwoningen maken plaats voor duurdere koopwoningen, waar kapitaalkrachtige ‘nieuwe stedelingen’ gaan wonen. Buurten worden een mix van deze ‘nieuwe stedelingen’, autochtone Amsterdammers die zijn opgegroeid in de buurt en nieuwkomers met een migratie-achtergrond. Er is weinig contact tussen deze groepen en de sociaaleconomische, culturele en generatieverschillen versterken dit. Alle diaconaal opbouwwerkers signaleren spanningen en wederzijds onbegrip tussen de bevolkingsgroepen. Daarom wil het diaconaal opbouwwerk juist in deze buurten verbinding stimuleren, buurtbewoners bijstaan en vooral ook de eigen kracht van de buurt aanboren.

DIVERSE WIJKEN EN BUURTEN IN NOORD Midden in Noord staat het kerkgebouw de Ark, van waaruit de drie medewerkers van het Team Diaconie Noord werkzaam is. Er zijn diverse activiteiten die in het gebouw plaatsvinden, zoals de Sociale Kruidenier, de budgetcursus In.Kas, de actiegroep de NoordAs, het Taalcafé en de Luis- tergroepen. Het team is daarnaast ook actief op andere plekken, zoals buurthuizen, partnerkerken en zelfs vanuit garageboxen. In deze projecten wordt samengewerkt met kerken, de Voedsel- bank, de wijktafels en diverse maatschappelijke en sociale partners. In het verhuurbeleid van de Ark wordt steeds meer ingezet op huurders die een bijdrage leveren aan de bredere diaconale presentie. De Ark ontwikkelt zich op deze wijze naar een diaconaal centrum: een plek van gast- vrijheid, ruimte om op adem kunnen komen en

een plek van perspectief.

DE STADIONBUURT IN OUD-ZUID

De Stadionbuurt in Oud-Zuid heeft een relatief hoog aantal corporatiewoningen met bewoners die een vorm van ondersteuning nodig hebben en in het dagelijks leven en afhankelijk zijn van voorzieningen in de buurt: ouderen, statushouders, mensen met schuldenproblematiek, mensen met een GGZ-achtergrond en gezinnen met opvoe- dingsproblemen. Ook in deze buurt is er sprake van een gevoel van afnemende sociale cohesie en toenemende (gevoelens van) onveiligheid. Het diaconale opbouwwerk werkt in de Stadionbuurt met bewoners en maatschappelijke organisaties aan verbinding tussen mensen, door het organiseren van ontmoeting en gespreksgroepen, het gezamenlijk organiseren van evenementen en het ondersteunen van bewonersinitiatieven en

(15)

28 29 onderlinge burenhulp. De Willem de Zwijgerkerk

is hierin een belangrijke partner vanwege de lange geschiedenis van betrokkenheid bij de buurt.

Naast een aanbod van laagdrempelige ontmoetings-activiteiten participeert diaconale werkgroep van de kerk in buurtinitiatieven en werkt ze samen met diverse welzijnspartners.

DE INDISCHE BUURT IN OOST

Het Diaconaal Centrum Oost (in de Elthetokerk) is een samenwerkingsverband van het opbouwwerk vanuit de Diaconie en de protestantse wijkkerken in Oost: de Binnenwaai, de Muiderkerk en de El- thetokerk. Stichting Buurthulp Oost werkt vanuit het diaconaal centrum en integreert haar werk- zaamheden met de activiteiten van het centrum.

De leefgemeenschap, die ook in de Elthetokerk huist, is een belangrijke partner in het geheel.

In de praktijk ligt de focus van het Diaconaal Cen- trum Oost op de Indische buurt. Ook dit is een buurt in transitie, met een zeer diverse bevolking van expats, yuppen, migranten en autochtone Amsterdammers. De segregatie en diversiteit in Amsterdam Oost biedt veel kansen voor diaconaal opbouwwerk. Op verschillende manieren werken de diaconaal werkers aan verbinding en samenredzaamheid. Dat gebeurt onder meer door het

bieden van buurthulp en diverse laagdrempelige activiteiten: geïnitieerd vanuit het diaconaal opbouwwerk, de kerk of door maatschappelijke partners die het diaconaal centrum mede gebruiken.

Diaconaal Centrum Oost werkt samen met formele zorgorganisaties zoals Civic, B&A Groep, ZGAO, HVO Querido, Leger des Heils Dynamo en diverse informele partijen en platforms.

DE SPAARNDAMMERBUURT IN WEST

De Spaarndammerbuurt ligt ineengeklemd tussen het IJ, het Westerpark en de spoorwegtunnel en stond vroeger bekend als een rebelse volksbuurt.

Een relatief groot aantal bewoners was com- munist, anarchist of socialist, wat onder andere zichtbaar werd in wantrouwen naar de overheid.

Ook in deze buurt is sprake van gentrificatie. Het gebrek aan verbinding tussen de nieuwe en oude bevolkingsgroepen leidt tot spanningen, onvrede en angst. Het opbouwwerk concentreerde zich in 2020 op de ontwikkeling van Buurthulp West. Er ontstond daarbij een nauwere samenwerking met de leefgemeenschap/buurtkerk Hebron die onder andere een wekelijkse laagdrempelige maaltijd voor buurtbewoners verzorgt. Het diaconaal opbouwwerk werkt samen met welzijnspartners, Stichting Kerk & Buurt, maar ook met museum het

Schip en met verschillende ondernemers in de buurt. Buurthulp West is aangesloten bij West-bre- de initiatieven zoals de wijktafels, het platform Informele Zorg en het interreligieus netwerk in West.

OSDORP EN SLOTEN IN AMSTERDAM NIEUW WEST

In 2020 is er een start gemaakt met diaconaal opbouwwerk in Osdorp en Sloten, waarbij de focus in eerste instantie op Osdorp kwam te liggen. Dit deel van de stad bestaat grotendeels uit naoorlogse stedelijke uitbreiding. Onder het motto ‘licht, lucht en ruimte’ werd in de jaren 50 het Algemeen Uitbreidingsplan gerealiseerd. Veel mensen trokken vanuit andere delen van het land naar de stad en kregen een plek in Nieuw West, daarnaast boden de relatief ruime woningen een plek voor gezinnen uit de binnenstad. In de decennia die daarop volgend verslechterde de leefbaarheid van veel buurten al snel. In de jaren

‘90 werden plannen gemaakt voor grootschalige stedelijke vernieuwing. Inmiddels is een groot deel van de oorspronkelijke woningen gesloopt of gerenoveerd. Osdorp kent een mix van oorspronkelijke bewoners, migranten, nieuwe stedelingen en hybride stedelingen (kinderen van voorgenoemde groepen). Iedere groep maakt op zijn eigen manier gebruik van de stad en heeft zijn eigen voorzieningen. De leefwerelden zijn vaak in grote mate van elkaar gescheiden. Er is relatief veel ernstige eenzaamheid in Osdorp.

De opbouwwerker werkt nauw samen met de wijkdiaconie en de kerkenraad van de protestantse wijkgemeente Osdorp/Sloten en maakt daarbij gebruik van kerkgebouw de Opgang. Het netwerk van samenwerkingspartners was in 2020 volop in opbouw, waarbij er verbindingen gelegd zijn met onder andere Combiwel en Eigenwijks, Samen- wonen-Samenleven en de Stadsboerderij Osdorp.

SLOTERVAART ZUID IN NIEUW WEST

In Amsterdam Nieuw West concentreert het opbouwwerk zich op Slotervaart Zuid en in het bij- zonder op de directe omgeving van kerkgebouw de Ark, de wijkkerk van de protestantse Regen- booggemeente. Het kerkgebouw stamt net als de wijk uit eind jaren vijftig van de vorige eeuw.

Aanvankelijk verhuisden vooral Amsterdammers uit de te krappe woningen uit het centrum van de stad naar de relatief grote gezinswoningen in Slotervaart. Later kwamen de gezinnen van ar- beidsmigranten uit Marokko en Turkije in de buurt wonen. Inmiddels vestigt een vierde groep zich in de buurt: studenten en andere starters. Sociale cohesie en het hoge aantal sociaaleconomisch kwetsbare huishoudens is een bron van zorg in deze buurt. Een aantal voorzieningen in de buurt is bovendien in de afgelopen jaren gesloten: het stadsdeelkantoor is verhuisd, de bibliotheek en het verzorgingshuis zijn gesloten. Relatief veel jongeren uit de buurt groeien op in minimahuis- houdens.

In deze context werken de opbouwwerkers, samen met de kerk en andere partners uit de buurt, aan een veilige, open plek van ontmoeting en participatie. Kerkgebouw De Ark is daarin een brandpunt: naast de opbouwwerkers organiseren ook de Leefgemeenschap Slotervaart en diverse groepen (Eritrees, Turks en Arabisch sprekend) activiteiten in het gebouw. Het opbouwwerk werkt onder meer samen met de professionals en Huis van de Wijk Het Anker. Ook met de studenten van Connect Generations. Zij wonen tegen een gere- duceerd tarief in een voormalig verzorgingshuis en zijn als wederdienst maatschappelijk actief in de buurt.

(16)

30 31

HOOFDSTUK 5

ONTWIKKELRICHTING 2021

In dit verslag zien we een praktijk waarin diaconaal opbouwwerkers zich verbinden met buurtbewoners, leefgemeenschappen, welzijnspartners en wijkgemeenten. Er zijn ondanks – en soms dankzij – de coronacrisis nieuwe activiteiten, projecten en methodieken ontstaan. We zien de groei van het diaconaal opbouwwerk ook terug in de jaarcijfers en begrotingen van de Protestantse Diaconie Amsterdam.

De totale kosten van het opbouwwerk in 2020 bedroegen € 469.312, inclusief het project de NoordAs van Diaconie Noord. Het grootste deel draagt de Diaconie vanuit eigen middelen. We vonden in 2020 diverse partners bereid een financiële bijdrage te verstrekken aan activiteiten en projecten binnen het diaconaal opbouwwerk. Deze baten zijn € 180.024.

AMSTERDAM NOORD

• Doorontwikkeling naar een diaconaal centrum: de Diaconie onderzoekt in 2021 de haalbaarheid van verwerving van het kerkgebouw de Ark. De Diaconie denkt dat dit de ontwikkeling naar en diaconaal centrum kan bevorderen: een plek waar gevierd, gedeeld en naar elkaar omgezien wordt en waar alle Noorderlingen welkom zijn.

• Ontwikkeling naar een groter netwerk: bevorderen dat deelnemers aan een bepaalde activiteit of project, zich ook welkom weten bij de andere projecten. Het ontwikkelen van ‘het Diaconie-Noord-familie-gevoel’.

• Sociaal warenhuis en de Sociale Kruidenier:

het uitwerken en uitdenken van het Sociaal Warenhuis wordt in 2021 een aandachtspunt.

Medio 2021 start een pilot in Noord, indien mogelijk in de Ark.

AMSTERDAM OOST

• Intensiveren spreekuur.

• Koffie aanbieden in Oud-Oost buiten en binnen, en in de pastorie Muiderkerk).

• Ontwikkelen beleid en aanbod vertrouwens- personen, met cursus, coaching en intervisie.

• Uitbreiding samenwerking met partners zoals Platform Informele Zorg Oost, Civic en Samen Vooruit.

• Bevordering van sociale cohesie en het be- strijden van eenzaamheid. Onder andere door het organiseren van activiteiten om bewoners uit verschillende sociaal-economische groepen bij elkaar te brengen, zoals ‘Koffie op de stoep’ en filmavonden.

• Armoedebestrijding - preventie van schulden i.s.m. SchuldHulpMaatje.

• Ontwikkeling ‘Sociaal Platform’.

• Replay: verder ontwikkelen vrijwilligersbeleid, huisstijl, promotie en communicatie.

• Vaststellen meerjarenplan 2021 – 2023 waarin bovengenoemde ontwikkeldoelen nader worden geconcretiseerd.

AMSTERDAM NIEUW WEST

• Verdere inbedding van de buurtactiviteiten in het geheel van kerkelijk leven, i.s.m. met de nieuw aanstelde predikanten, waaronder een buurtdominee.

• Inhoudelijke koppeling van het buurtwerk aan het vieren, met ruimte voor reflecteren en na- dere verdieping op het werkveld.

• Evaluatie van 2 jaar diaconaal beheer in de Ark. In hoeverre werkt de huidige opzet waarbij buurtbewoners ook om niet kunnen aanha- ken en er wederkerige acties/betrokkenheid wordt gevraagd?

• Uitbouw van het Kinderatelier.

• Realiseren van een inloopspreekuur voor hulpvragen, volgens buurthulp-methode.

• Betrokkenheid voortzetten bij het Platform Sierpleinbuurt en de ‘bewoners omgevingsvi- sie 2050’, om te leren van wat buurtbewoners zelf formuleren als voorwaarden voor hoe een

‘buurt kan bloeien’.

AMSTERDAM OSDORP EN SLOTEN

• Het opbouwwerk in Osdorp zit in de pioniers- fase: bouwen aan relaties en netwerk.

• In 2021 wordt een ontwikkelrichting (voorzien van actiepunten) voor het opbouwwerk 2022 – 2024 gepresenteerd.

AMSTERDAM WEST

• Ruimte voor inwerken nieuwe opbouwwerker.

• Vervolg project Taal voor Eenzaamheid

• Ontwikkelen aanbod rondom de budgetcursus In.Kas.

AMSTERDAM ZUID

• Het ontwikkelen van een diaconaal plan als onderdeel van het toekomstplan van de Wil- lem de Zwijgerkerk. De opbouwwerker denkt hierin mee over vernieuwend kerk-zijn, vanuit het ‘overvloedig-leven kerkmodel’ van Samu- el Wells. Hierin staat de kerk als ontmoetingsplek voor de buurt centraal.

• Het kerkgebouw beschikbaar stellen voor buurtactiviteiten, waaronder culturele en ar- tistieke activiteiten die samenwerking tussen diverse groepen in de buurt bevorderen.

• Met kwetsbare mensen diaconale werkvor- men ontwikkelen die voortbouwen op hun talenten. Mogelijk via cateringactiviteiten (sociale onderneming) voor groepen in het kerkgebouw.

• Ondersteunen van gemeenschapsvormen met aandacht voor een combinatie van pas- toraal en diaconaal werk in gesprekskringen, luistergroepen en workshops.

• Ondersteunen van burennetwerken via intervisie en advies.

• Community organizing: actief zoeken in- spraakmogelijkheden met buurtbewoners bij projecten die een grote impact hebben op de buurt, zoals de ontwikkelingen op het Ha- venstraatterrein.

• Creëren van ontmoetingsmogelijkheden voor ouders en kinderen mede als onderdeel van de focusaanpak Marathonbuurt.

(17)

32 33 Huub Waalewijn, Noord

Deborah van Stuijvenberg, Noord

Jeanette de Waard, Noord (Stichting Hart voor Noord) Linda van de Kamp, Zuid

Gianni da Costa, Oost Ditta Westerbeke, West

Herman Bouma, Osdorp en Sloten

Lisa Borgerhoff van den Berg, Nieuw-West Geert Jan Nordeman, Oost

Peter Faber, Nieuw-West Sarah Klerks, Buurthulp Oost Esther Dunnink, Buurthulp Oost Samira Shadid, NoordAs

ORGANISATIE EN SPONSOREN OVERZICHT

Diaconaal opbouwwerkers:

Diaconaal beheerders:

Projectmedewerkers:

MEDEWERKERS

Het Opbouwwerk werd in 2020 mede mogelijk gemaakt door:

Stichting Rotterdam

Protestantse Kerk Amsterdam (Jeugdfonds) Kerk in Actie

Stichting Boschuysen

Kattendijke Drucker Stichting Oranjefonds

Gemeente Amsterdam Open Society Foundation SPONSOREN

(18)