RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN
Dwangmiddelen in bijzondere wetten
PROEFSCHRIFT
ter verkrijging van het doctoraat in de Rechtsgeleerdheid
aan de Rijksuniversiteit Groningen op gezag van de
Rector Magnificus, dr. D.F.J. Boscher, in het openbaar te verdedigen op
donderdag 23 december 1999 om 11.00 uur
door
Dirk Valentijn Alexander Brouwer geboren op 24 juli 1967
te Nijmegen
Gouda Quint
(S. Gouda Quint - D. Brouwer en Zoon)
Deventer
Inhoudsopgave
Gebruikte afkortingen ix Hoofdstuk 1
Inleiding 1 1. Inleiding 1 1.1. Van algemeen en bijzonder 1 1.2. Te allen tijde 3 2. Probleemstelling en verantwoording 6 Hoofdstuk 2
De inbeslagnemingsbevoegdheid in bijzondere wetten 11 1.
2.
3.
3.1.
3.2.
3.2.1.
3.2.2.
3.2.3.
3.2.4.
3.2.5.
3.3.
3.3.1.
3.3.2.
3.3.3.
3.3.4.
3.3.5.
3.3.6.
3.4.
Inleiding
Consequenties van een nieuw opsporingsbegrip in het Wetboek van Strafvordering?
Het stelsel van bevoegdheden als produkt van historische ontwikkeling
Inleiding
Beknopte geschiedenis van de inbeslagneming in het Wetboek van Strafvordering
Inleiding
De situatie tot 1926
De inbeslagneming in het Wetboek van Strafvordering 1926 De Wet verbeurdverklaring en inbeslagneming
De Commissie Moons en de Wet herziening GVO
De geschiedenis van de inbeslagneming in de bijzondere wetten Inleiding
DeWWM DeWED DeAWR De Opiumwet
De Wet op de telecommunicatievoorzieningen Evaluatie en conclusies
11 12 16 16 16 16 17 19 26 27 32 32 33 36 38 41 42 43
4.
4.1.
4.2.
4.3.
4.3.1.
4.3.2.
4.3.3.
4.3.4.
4.4.
5.
Voorwaarden en doeleinden van de bevoegdheden in de bijzondere wetten
Inleiding
De voorwaarden waaronder de bevoegdheden worden uitgeoefend
De gronden voor het beslag Inleiding
Conservatoir beslag
Waarheidsvinding en aantonen van wederrechtelijk voordeel Vatbaarheid voor onttrekking of verbeurdverklaring
Evaluatie en conclusies
Zijn de ruiniere beslagbevoegdheden te rechtvaardigen?
45 45 46 50 50 51 56 58 61 61 Hoofdstuk 3
Het bevel tot uitlevering in bijzondere wetten 77 1. Inleiding 77 2. Het stelsel van bevoegdheden als produkt van historische
ontwikkeling 78 2.1. Inleiding 78 2.2. Beknopte geschiedenis van het bevel tot uitlevering in het
Wetboek van Strafvordering 78 2.2.1. Inleiding 78 2.2.2. Desituatietotl926 79 2.2.3. Het bevel tot uitlevering in het Wetboek van Strafvordering
1926 81 2.2.4. De Commissie Moons en de Wet herziening GVO 85 2.3. De geschiedenis van de bevelsbevoegdheid in de bijzondere
wetten 90 2.3.1. Inleiding 90 2.3.2. De WWM 90 2.3.3. DeWED 93 2.3.4. De AWR 94 2.3.5. De Opiumwet 96 2.3.6. De Wet op de telecommunicatievoorzieningen 97 2.4. Evaluatie en conclusies 99 3. Het toepassingsbereik van de bevelsbevoegdheden in de
bijzondere wetten 104 3.1. Inleiding 104 3.2. Voorwaarden verbonden aan de bevoegdheden in bijzondere
wetten 105 3.3. Het bevel gericht tot verdachte en verschoningsgerechtigden 111 3.3.1. Inleiding 111
VI
3.3.2. De wetsgeschiedenis 112 3.3.3. Het bevel gericht tot de verdachte 114 3.3.3.1. Inleiding 114 3.3.3.2. De jurisprudentie van de Hoge Raad 114 3.3.3.3. Strijdmetart.6EVRM? 117 3.3.3.4. Conclusie 126 3.3.4. Het bevel gericht tot verschoningsgerechtigden 126 3.3.5. De commissie Moons en de Wet herziening GVO 130 3.3.6. Evaluatie en conclusies 133 3.4. Uitlevering van brieven en post 138 3.4.1. Inleiding 138 3.4.2. Uitlevering van brieven en andere geschritten 138 3.4.3. Uitlevering van post 145 4. Is het verschil in reikwijdte te rechtvaardigen? 151 Hoofdstuk 4
Betreding en doorzoeking in bijzondere wetten 159 1.
2.
2.1.
2.2.
2.2.1.
2.2.2.
2.2.3.
2.2.4.
2.2.5.
2.3.
2.3.1.
2.3.2.
2.3.3.
2.3.4.
2.3.5.
2.3.6.
2.4.
3.
4.
5.
Inleiding
De betredingsbevoegdheden als produkt van historische ontwikkeling
Inleiding
De betredingsbevoegdheden in het Wetboek van Strafvordering
Inleiding
De situatie tot 1926
De betredingsbevoegdheden in het Wetboek van Strafvordering 1926
De Commissie Moons en de Wet herziening GVO Slotopmerkingen
De betredingsbevoegdheden in bijzondere wetten Inleiding
De WWM DeWED De AWR De Opiumwet
De Wet op de telecommunicatievoorzieningen Conclusie
De invloed van de Awb Evaluatie en conclusies
Brengt de Wet bijzondere opsporingsbevoegdheden wijziging in het stelsel?
159 164 164 164 164 164 172 182 189 192 192 197 204 205 209 215 218 222 227 232
V l l
Hoofdstuk 5
Slotbeschouwing 241 1. De wetgevingsspiraal 241 2. Een breder kader 244 3. Harmonisatie van strafvorderlijke bevoegdheden? 247 4. Voorstel voor een nieuw stelsel 258 Samenvatting 261 Summary 271 Lijst van verkort aangehaalde literatuur 277
viu
