HOOFSTUK7
SAMEVATIING, GEVOLGTREKKINGS EN AANBEVELINGS
7.1 INLEIDING
Ten einde die prinsipiele ondersoek na ouerbetrokkenheid op mikro-onderwysvlak in die blanke primere skool in Suid-Afrika in perspektief te plaas, was dit nodig om eerstens 'n literatuurondersoek te ondemeem en tweedens om verskillende aspekte van ouerbetrok
kenheid empiries volgens die vraelysmetode te ondersoek.
Die samevatting en gevolgtrekkings voortspruitend uit die literatuurstudie word vervolgens geintegreerd aangebied. In die lig van die bevindinge soos gegrond op die literatuurstudie en die empiriese ondersoek sal enkele aanbevelings gemaak word.
7.2 SAMEVATTING EN GEVOLGTREKKINGS
7.2.1 Probleemstelling
Ten spyte van die feit dat aan die ouergemeenskap 'n plek in die onderwysstelsel toegeken is deur middel van wetgewing skyn dit asof die ouer wat die primere opvoeder van sy kind is, geleidelik sy regmatige aandeel in die opvoedende onderwys van sy kind verloor het (vergelyk 1.2).
Swak ouerbetrokkenheid word toegeskryf aan die feit dat ouerdeelname geleidelik vervlak het tot minder belangrike terreine soos toesig oor fisiese geriewe en fondsinsamelings by skole (vergelyk 1.2).
Die feh dat slegs 'n baie klein hoeveeIheid ouers inspraak het by hulle kinders se opvoe
dende onderwys by die skool deur middel van sitting op bestuursrade en georganiseerde ouerliggame, het ook daartoe bygedra dat die individuele ouer se betrokkenheid steeds afgeneem het (vergelyk 1.2).
HOOFSTUK7
SAMEVATTING, GEVOLGTREKKINGS EN AANBEVEUNGS
7.1 INLEIDING
Ten einde die prinsipiele ondersoek na ouerbetrokkenheid op mikro-onderwysvlak in die blanke primere skool in Suid-Afrika in perspektief te plaas, was dit nodig om eerstens 'n literatuurondersoek te ondemeem en tweedens om verskillende aspekte van ouerbetrok- kenheid empiries volgens die vraelysmetode te ondersoek.
Die samevatting en gevolgtrekkings voortspruitend uit die literatuurstudie word vervolgens geintegreerd aangebied. In die lig van die bevindinge soos gegrond op die literatuurstudie en die empiriese ondersoek sal enkele aanbevelings gemaak word.
7.2 SAMEVATTING EN GEVOLGTREKKINGS
7.2.1 Probleemstelling
Ten spyte van die feit dat aan die ouergemeenskap 'n plek in die onderwysstelsel toegeken is deur middel van wetgewing skyn dit asof die ouer wat die primere opvoeder van sy kind is, geleidelik sy regmatige aandeel in die opvoedende onderwys van sy kind verloor het (vergelyk 1.2).
Swak ouerbetrokkenheid word toegeskryf aan die feit dat ouerdeelname geleidelik vervlak het tot minder belangrike terreine soos toesig oor fisiese geriewe en fondsinsamelings by skole (vergelyk 1.2).
Die feit dat slegs 'n baie klein hoeveelheid ouers inspraak het by hulle kinders se opvoe- dende onderwys by die skool deur middel van sitting op bestuursrade en georganiseerde ouerliggame, het ook daartoe bygedra dat die individuele ouer se betrokkenheid steeds afgeneem het (vergelyk 1.2).
Die probleemvrae wat nagevors is, is die volgende:
• Aanvaar die ouer sy kind onvoorwaardelik as die skepping van God en unieke wese?
• Is die ouer beskikbaar as sy kind op sy teenwoordigheid aanspraak maak?
• In welke mate is die blanke ouer op mikro-onderwysvlak in die primere skool toegerus om 'n bydrae te lewer tot die skep van 'n geborgenheidsruimte vir sy kind?
• Kan die ouer as kultuurdraer 'n bydrae lewer tot die opvoedende onderwys van die kind sonder om sy bevoegdheidsterrein te oorskry?
• Kom daar 'n duidelike tend ens na yore uit die historiese ontwikkeling van ouer
betrokkenheid van die blankes in die primere skool in Suid-Afrika?
• Watter roI speel die blanke ouer op mikro-onderwysvlak in die opvoedende onderwys van sy kind in die primere skool?
7.2.2 Doel van die ondersoek
Die doel van hierdie ondersoek was om:
• Op grond van die literatuurstudie kennis en insigte te bekom ten opsigte van die volgende:
XI of die ouer sy kind as skepsel van God onvoorwaardelik aanvaar;
n of die ouer beskikbaar is as sy kind op sy teenwoordigheid aanspraak maak;
n of die blanke ouer op mikro-onderwysvlak in die primere skool toegerus is om 'n geborgenheidsruimte vir sy kind te skep, en
XI in welke mate die ouer as kultuurdraer 'n bydrae kan lewer tot die opvoedende onderwys van sy kind (vergelyk 1.3).
• In die bestudering van die historiese ontwikkeling van ouerbetrokkenheid by op
voedende onderwys is die rol van die blanke ouer op mikro-onderwysvlak in die opvoedende onderwys van die primere skool uit die volgende oogpunte te ondersoek:
n die onvoorwaardelike aanvaarding van die kind deur sy ouers;
XI die beskikbaarheid van die ouers vir hulle kinders se opvoedende onderwys;
n die ouers as skeppers van 'n geborenheidsruimte vir hulle kinders, en
XI die ouers as kultuurdraers (vergelyk 1.3).
Die probleemvrae wat nagevors is, is die volgende:
• Aanvaar die ouer sy kind onvoorwaardelik as die skepping van God en unieke wese?
• Is die ouer beskikbaar as sy kind op sy teenwoordigheid aanspraak maak?
• In welke mate is die blanke ouer op mikro-onderwysvlak in die primere skool toegerus om 'n bydrae te lewer tot die skep van 'n geborgenheidsruimte vir sy kind?
• Kan die ouer as kultuurdraer 'n bydrae lewer tot die opvoedende onderwys van die kind sonder om sy bevoegdheidsterrein te oorskry?
• Kom daar 'n duidelike tend ens na yore uit die historiese ontwikkeling van ouer- betrokkenheid van die blankes in die primere skool in Suid-Afrika?
• Watter rol speel die blanke ouer op mikro-onderwysvlak in die opvoedende onderwys van sy kind in die primere skool?
7.2.2 Doel van die ondersoek
Die doel van hierdie ondersoek was om:
• Op grond van die literatuurstudie kennis en insigte te bekom ten opsigte van die volgende:
II of die ouer sy kind as skepsel van God onvoorwaardelik aanvaar;
II of die ouer beskikbaar is as sy kind op sy teenwoordigheid aanspraak maak;
xx of die blanke ouer op mikro-onderwysvlak in die primere skool toegerus is om 'n geborgenheidsruimte vir sy kind te skep. en
II in welke mate die ouer as kultuurdraer 'n bydrae kan lewer tot die opvoedende onderwys van sy kind (vergelyk 1.3).
• In die bestudering van die historiese ontwikkeling van ouerbetrokkenheid by op- voedende onderwys is die rol van die blanke ouer op mikro-onderwysvlak in die opvoedende onderwys van die primere skool uit die volgende oogpunte te ondersoek:
xx die onvoorwaardelike aanvaarding van die kind deur sy ouers;
II die beskikbaarheid van die ouers vir hulle kinders se opvoedende onderwys;
xx die ouers as skeppers van 'n geborenheidsruimte vir hulle kinders, en
II die ouers as kultuurdraers (vergelyk 1.3).
• Verder moes empiries bepaal word wat die stand is van die blanke ouer van die primere skool in Suid-Afrika ten opsigte van ouerbetrokkenheid. Die doel van hierdie empiriese ondersoek het die volgende behels:
)l of die ouer sy kind as skepsel van God aanvaar;
) l of die ouer homself genoegsaam beskikbaar stel vir sy kind se opvoedende on
derwys;
) l of die ouer toegerus is om 'n geborge opvoedende onderwysatmosfeer vir sy
kind te skep, en
) l of die ouer as kultuurdraer vir sy kind optree (vergelyk 6.2).
• Daar moes tot bepaalde gevolgtrekkings en aanbevelings ten aansien van die ouers se betrokkenheid by die opvoedende onderwys van hulle kinders gekom word.
7.2.3 Die ouer as primere opvoeder se betrokkenheid by opvoedende onderwys
Die prinsipiele presisering van die aard van ouerbetrokkenheid, asook 'n fundamenteel
opvoedkundige identifisering van kontakterreine in die samelewingsverbande soos die gesin, skool, staat, kerk en bedryf is beslayf met die doel om as vertrekpunt te dien vir die verloop van die navorsing.
Die ouer het as primere opvoeder bepaalde verantwoordelikhede met betrekking tot die opvoedende onderwys van sy kind. As gevolg van sy verbondenheid aan die samelewings
verbande soos die gesin, familie, kerk, staat en skool, wat deur God in aansyn geroep is, moet die ouer as primere opvoeder die bepaalde verantwoordelikhede met betrekking tot die opvoedende onderwys van sy kind nakom (vergelyk 23).
Deur die aflegging van die doopbelofte het die ouer die eise van behoorlikheid aanvaar om in gehoorsaamheid aan God sy kind na behore op te voed. Die Christelike lewens
opvatting van die ouer dring horn tot die bepaalde verantwoordelikhede met betrekking tot die opvoedende onderwys van sy kind (vergelyk 2.2).
Die samelewingsverbande soos die ouerhuis, die skool, kerk, staat en bedryf vorm 'n ver
vlegtingstruktuur, wat in 'n bepaalde samehang die opvoedende onderwys van die kind gerneenskaplik bemoontlik (vergelyk 2.5).
Die ouer as primere opvoeder van sy kind wat deur God aan sy sorg toevertrou is, moet sy opvoedingsverantwoordelikheid onvoOlwaardelik aanvaar. Die aanvaarding behels dat die opvoedende onderwys van sy kind 'n bepaalde strekking behoort te he en dat die
• Verder moes empiries bepaal word wat die stand is van die blanke ouer van die primere skool in Suid-Afrika ten opsigte van ouerbetrokkenheid. Die doel van hierdie empiriese ondersoek het die volgende behels:
:a of die ouer sy kind as skepsel van God aanvaar;
:a of die ouer homself genoegsaam beskikbaar stel vir sy kind se opvoedende on- derwys;
:a of die ouer toegerus is om 'n geborge opvoedende onderwysatmosfeer vir sy kind te skep, en
:a of die ouer as kultuurdraer vir sy kind optree (vergelyk 6.2).
• Daar moes tot bepaalde gevolgtrekkings en aanbevelings ten aansien van die ouers se betrokkenheid by die opvoedende onderwys van hulle kinders gekom word.
7.23 Die ouer as prim@re opvoeder se betrokkenheid by opvoedende onderwys
Die prinsipiele presisering van die aard van ouerbetrokkenheid, asook 'n fundamenteel- opvoedkundige identifisering van kontakterreine in die samelewingsverbande soos die gesin, skool, staat, kerk en bedryf is beskryf met die doel om as vertrekpunt te dien vir die verloop van die navorsing.
Die ouer het as primere opvoeder bepaalde verantwoordelikhede met betrekking tot die opvoedende onderwys van sy kind. As gevolg van sy verbondenheid aan die samelewings- verbande soos die gesin, familie, kerk, staat en skool, wat deur God in aansyn geroep is, moet die ouer as primere opvoeder die bepaalde verantwoordelikhede met betrekking tot die opvoedende onderwys van sy kind nakom (vergelyk 23).
Deur die aflegging van die doopbelofte het die ouer die eise van behoorlikheid aanvaar om in gehoorsaamheid aan God sy kind na behore op te voed. Die Christelike lewens- opvatting van die ouer dring horn tot die bepaalde verantwoordelikhede met be trekking tot die opvoedende onderwys van sy kind (vergelyk 2.2).
Die samelewingsverbande soos die ouerhuis, die skool, kerk, staat en bedryf vorm 'n ver- vlegtingstruktuur, wat in 'n bepaalde samehang die opvoedende onderwys van die kind gemeenskaplik bemoontlik (vergelyk 2.5).
Die ouer as primere opvoeder van sy kind wat deur God aan sy sorg toevertrou is, moet sy opvoedingsverantwoordelikheid onvoorwaardelik aanvaar. Die aanvaarding behels dat die opvoedende onderwys van sy kind 'n bepaalde strekking behoort te he en dat die
ouer moet toesien dat die strekking gehandhaaf word deur die ander samelewingsverbande wat sy kind periodiek onder hulle sorg neem (vergelyk 2.6).
Die implikasies van die fundamenteel-opvoedkundige presisering van ouerbetrokkenheid op mikro-onderwysvlak word verder aangedui in die verskillende historiese tydperke wat in die navorsing ondersoek is.
In die volgende paragrawe word die kontakterrein tussen ouers en kinders op mikro
onderwysvlak van die verskillende historiese tydperke aangetoon binne die raamwerk van die vier essensies van die opvoeding soos in Hoofstuk 1 (vergelyk 1.6) aangetoon is.
7.2.4 Historiese momente weergegee by wyse van eksemplaarmodelle wat die aard en verloop van ouerbetrokkenheid in sekere tydperke iJlustreer
7.2.4.1 Die Grieke as eksemplaar
7.2.4.1.1 Inleiding
In die navorsing oor die geskiedenis van ouerbetrokkenheid by die Grieke is die doelstelling grootliks bereik naamlik om vas te stel wat die stand van ouerbetrokkenheid op mikro
onderwysvlak was. Die samevatting en gevolgtrekkings word veIVolgens weergegee aan die hand van die vier essensies wat in die navorsing ondersoek is.
7.2.4.1.2 Onvoorwaardelike aanvaarding
Dit blyk dat tradiSie 'n groot ral gespeel het in die Griekse ouers se onvoOlwaardelike aanvaarding van hulle kinders. Alhoewel die staat (leiers van dorpe) 'n bepalende faktor was in die aanvaarding van die kinders was daar onderlinge verskille tussen die twee hoof
groeperings van die Grieke. Vir die Spartane het die fisiese (liggaamlike volmaaktheid) 'n belangrike funksie vervul ten opsigte van die onvoorwaardelike aanvaarding van hulle kinders, terwyl die Atheense ouers dit nie as so belangrik beskou het nie (vergelyk 322).
Verder blyk dit dat die Griekse sienswyse ten opsigte van die opvoedende onderwys van hulle kinders oorheers is deur hulle staatsbeskouing. In Sparta was dit juis die sienswyse van die ouers en die feit dat die opvoedende onderwys deur die staat behartig is wat veroorsaak het dat hulle nie hulle kinders onvoorwaardelik aanvaar het me. Die Spartaanse ouers het dus op mikro-onderwysvlak nie genoegsaam betrokke geraak by hulle kinders se opvoedende onderwys nie omdat die staat alles oorheers het. Gemeet aan die begronding ouer moet toesien dat die strekking gehandhaaf word deur die ander samelewingsverbande wat sy kind periodiek onder hulle sorg neem (vergelyk 2.6).
Die implikasies van die fundamenteel-opvoedkundige presisering van ouerbetrokkenheid op mikro-onderwysvlak word verder aangedui in die verskillende historiese tydperke wat in die navorsing ondersoek is.
In die volgende paragrawe word die kontakterrein tussen ouers en kinders op mikro- onderwysvlak van die verskillende historiese tydperke aangetoon binne die raamwerk van die vier essensies van die opvoeding soos in Hoofstuk 1 (vergelyk 1.6) aangetoon is.
7.2.4 Historiese momente weergegee by wyse van eksemplaarmodelle wat die aard en verloop van ouerbetrokkenheid in sekere tydperke iIIustreer
7.2.4.1 Die Grieke as eksemplaar
7.2.4.1.1 Inleiding
In die navorsing oor die geskiedenis van ouerbetrokkenheid by die Grieke is die doelstelling grootliks bereik naamlik om vas te stel wat die stand van ouerbetrokkenheid op mikro- onderwysvlak was. Die samevatting en gevolgtrekkings word vervolgens weergegee aan die hand van die vier essensies wat in die navorsing ondersoek is.
7.2.4.1.2 Onvoorwaardelike aanvaarding
Dit blyk dat tradisie 'n groot rol gespeel het in die Griekse ouers se onvoorwaardelike aanvaarding van hulle kinders. Alhoewel die staat (leiers van dorpe) 'n bepalende faktor was in die aanvaarding van die kinders was daar onderlinge verskille tussen die twee hoof- groeperings van die Grieke. Vir die Spartane het die fisiese (liggaamlike volmaaktheid) 'n belangrike funksie vervul ten opsigte van die onvoorwaardelike aanvaarding van hulle kinders, terwyl die Atheense ouers dit nie as so belangrik beskou het nie (vergelyk 3.2.2).
Verder blyk dit dat die Griekse sienswyse ten opsigte van die opvoedende onderwys van hulle kinders oorheers is deur hulle staatsbeskouing. In Sparta was dit juis die sienswyse van die ouers en die feit dat die opvoedende onderwys deur die staat behartig is wat veroorsaak het dat hulle nie hulle kinders onvoorwaardelik aanvaar het nie. Die Spartaanse ouers het dus op mikro-onderwysvlak nie genoegsaam betrokke geraak by hulle kinders se opvoedende onderwys nie omdat die staat alles oorheers het. Gemeet aan die begronding
van die fundamenteel-opvoedkundige beginsels het die Spartaanse ouers gedeeltelik gefaal in hulle opvoedingsverantwoordelikhede (vergelyk 2.53).
Die Atheense ouers het, in teenstelling met die Spartaanse ouers hulle kinders onvoor
waardelik aanvaar. Die ouers het op mikro-onderwysvlak betrokke geraak by hulle kinders se opvoedende onderwys omdat hulle die opvoeding van hulle kinders as 'n privaat aan
geleentheid beskou het Uit die feit dat die kind se naam opgeneem is in die familieregister wat horn die reg gegee het om te mag erf en dat hy kon strewe na burgerskap, word afgelei dat dit bygedra het tot beter gesinsverhoudinge asook beter volkereverhoudinge.
Die feit dat die ouers hulle kind opgedra het aan die familiegode kan ook dien as bewys dat daar beter religieuse verhoudinge in die gesin was (vergelyk 3.2.2).
Alhoewel Plato en Aristoteles die Griekse ouers bewus gemaak het van die uniekheid van hulle kinders, blyk dit uit die voorafgaande paragrawe dat die bydrae wat hulle gelewer het ten opsigte van die aanvaarding van die kind nie inslag gevind het by al die Grieke van die tydperk nie. Wanneer verder daarop gelet word dat Plato die gesin ondergeskik gemaak het aan die staat kan dit nie reformatories fundamenteel-opvoedkundig aanvaar word nie (vergelyk 2.53 en 3.2.2).
7.2.4.1.3 Beskikbaarheid van die ouers
Uit die navorsing is bevind dat die Atheense ouers meer beskikbaar was as die Spartaanse ouers vir hulle kinders se opvoedende onderwys. Die Atheense moeders was veral bekend vir hulle beskikbaarheid, teenoor die Spartaanse ouers wat meer gerig was op die openbare en militere aktiwiteite in die gemeenskap (vergelyk 3.2.3).
Die voorafgaande bevinding toon dat die Atheense ouers hulle opvoedingsveratwoorde
likhede aanvaar het om hulselfbeskikbaar te stel vir hulle kinders se versorging en opvoeding (vergelyk 1.5.2.6). Gemeet aan die fundamenteel-opvoedkundige beginsels het die betrok
kenheid van die Atheense ouers op mikro-onderwysvlak die geleenthede geskep vir gunstige gesinsverhoudinge sodat hulle kinders beter toegerus kon word.
Die Spartaanse ouers is sterk by openbare aktiwiteite betrek en as gevolg van die militere betrokkenheid van die vaders was hulle minder beskikbaar vir hulle kinders se opvoedende onderwys. Die Spartaanse ouers kan beskou word as die afwesige ouers. Omdat hulle nie beskikbaar was as hulle kinders in hul opvoedingsnood hulle tot hul ouers wou gewend het vir leiding en steun nie, kon hulle nie 'n bydrae lewer tot beter gesinsverhoudinge van die fundamenteel-opvoedkundige beginsels het die Spartaanse ouers gedeeltelik: gefaal in hulle opvoedingsverantwoorde1ik:hede (vergelyk 253).
Die Atheense ouers het, in teenstelling met die Spartaanse ouers hulle kinders onvoor- waardelik: aanvaar. Die ouers het op mikro-onderwysvlak betrokke geraak by hulle kinders se opvoedende onderwys omdat hulle die opvoeding van hulle kinders as 'n privaat aan- geJeentheid beskou het. Uit die feit dat die kind se naam opgeneem is in die familieregister wat horn die reg gegee het om te mag erf en dat hy kon strewe na burgerskap, word afgelei dat dit bygedra het tot beter gesinsverhoudinge asook beter volkereverhoudinge.
Die feit dat die ouers hulle kind opgedra het aan die familiegode kan ook dien as bewys dat daar beter religieuse verhoudinge in die gesin was (vergelyk 32.2).
Alhoewel Plato en Aristoteles die Griekse ouers bewus gemaak het van die uniekheid van hulle kinders, blyk dit uit die voorafgaande paragrawe dat die bydrae wat hulle gel ewer het ten opsigte van die aanvaarding van die kind nie inslag gevind het by al die Grieke van die tydperk nie. Wanneer verder daarop gelet word dat Plato die gesin ondergeskik gemaak het aan die staat kan dit nie refonnatories fundamenteel-opvoedkundig aanvaar word me (vergelyk 253 en 32.2).
7.2.4.1.3 Beskikbaarheid van die ouers
Uit die navorsing is bevind dat die Atheense ouers meer beskikbaar was as die Spartaanse ouers vir hulle kinders se opvoedende onderwys. Die Atheense moeders was veral bekend vir hulle beskikbaarheid, teenoor die Spartaanse ouers wat meer gerig was op die openbare en milit8re aktiwiteite in die gemeenskap (vergelyk 3.23).
Die voorafgaande bevinding toon dat die Atheense ouers hulle opvoedingsveratwoorde- 1ik:hede aanvaar het om hulself beskikbaar te stel vir hulle kinders se versorging en opvoeding
(vergelyk 15.2.6). Gemeet aan die fundamenteel-opvoedkundige beginsels het die betrok- kenheid van die Atheense ouers op mikro-onderwysvlak die geleenthede geskep vir gunstige gesinsverhoudinge sodat hulle kinders beter toegerus kon word.
Die Spartaanse ouers is sterk by openbare aktiwiteite betrek en as gevolg van die militere betrokkenheid van die vaders was hulle minder beskikbaar vir hulle kinders se opvoedende onderwys. Die Spartaanse ouers kan beskou word as die afwesige ouers. Omdat hulle nie beskikbaar was as hulle kinders in hul opvoedingsnood hulle tot hul ouers wou gewend het vir leiding en steun nie, kon hulle nie 'n bydrae lewer tot beter gesinsverhoudinge
rue. Hierdeur is die kinders ook van die voorreg ontneem om beter toegerus die lewe in te gaan (vergelyk 152.6).
Dat Plato, Aristoteles sowel as Sokrates veral teoretiese bydraes gelewer het ten opsigte van hoe die ouers beskikbaar behoort te wees, kan rue weerspreek word rue. Die feit dat hulle die staat as die belangrikste samelewingsverband beskou het, kan rue vanuit 'n Chris
telik-reformatoriese oortuiging aanvaar word rue (vergelyk 25.3).
7.2.4.1.4 Skep van geborgenheidsruimte
In Athene is die individu en die gesin meer vryhede toegelaat as in Sparta Beter opvoedende onderwysgeleenthede deur 'n hegter en geborge gesinsverband was kenmerkend in Athene terwyl ongunstige omstandighede in Sparta aanwesig was. Die beter gesinsverhoudinge wat daar in Athene geheers het, is 'n aanduiding dat die ouers 'n geborgenheidsruimte vir hulle kinders geskep het wat die kind beter kon toerus vir die eise van die lewe (vergelyk
1.52.7).
Die betrokkenheid van die Atheense ouers op mikro-onderwysvlak was grootliks verant
woordelik vir die geborgenheid wat daar in die gesin geheers het Die ouers het hulle kinders binne die huis gebind aan die geborge lewensordening wat in hierdie gunstige opvoedingsmilieu geheers het (vergelyk 15.2.7).
Dit blyk dat die Spartaanse ouers rue die bestendigheid in die ouerhuise geskep het wat die veiligheid en geborgenheid van hulle kinders gewaarborg het rue. Die ongunstige om
standighede het rue 'n bydrae gelewer tot beter gesinsverhoudinge en 'n veilige ruimte waaruit die kind met vertroue na sy wereld kon uitgaan rue (vergelyk 1.5.2.7).
Die bydrae wat Plato gemaak het ten opsigte van die skep van 'n geborgenheidsruimte (vergelyk 3.2.4), het weerklank gevind in die opvoedingstelsel van die Atheners en ook in die kontemporere onderwysstelsels van byvoorbeeld Suid-Afrika Sy mening dat daar daagliks liefdevolle bemoeienis met die kind gemaak moes word, het die ouers se betrok
kenheid op mikro-onderwysvlak sterk beklemtoon en bygedra tot beter gesinsverhoudinge.
7.2.4.1.5 Die ouers as kultuurdraers
Kenmerkend van die Griekse tydperk was dat die ouers hulle verantwoordelikhede ten opsigte van hulle kinders se kultuuroordrag baie getrou nagekom het. Die Atheners en Spartane het hulle kinders in partikuliere kultuurtradisies ingelei (vergelyk 15.2.8). Waar nie. Hierdeur is die kinders ook van die voorreg ontneem om beter toegerus die lewe in te gaan (vergelyk 152.6).
Dat Plato, Aristoteles sowel as Sokrates vera! teoretiese bydraes gelewer het ten opsigte van hoe die ouers beskikbaar behoort te wees, kan nie weerspreek word nie. Die feh dat hulle die staat as die belangrikste samelewingsverband beskou het, kan nie vanuit 'n Chris- telik-reformatoriese oortuiging aanvaar word nie (vergelyk 25.3).
7.2.4.1.4 Skep van geborgenheidsruimte
In Athene is die individu en die gesin meer vryhede toegelaat as in Sparta. Beter opvoedende onderwysgeleenthede deur 'n hegter en geborge gesinsverband was kenmerkend in Athene terwyl ongunstige omstandighede in Sparta aanwesig was. Die beter gesinsverhoudinge wat daar in Athene geheers het, is 'n aanduiding dat die ouers 'n geborgenheidsruimte vir hulle kinders geskep het wat die kind beter kon toerus vir die eise van die lewe (vergelyk
1.5.2.7).
Die betrokkenheid van die Atheense ouers op mikro-onderwysvlak was grootliks verant- woordelik vir die geborgenheid wat daar in die gesin geheers het Die ouers het hulle kinders binne die huis gebind aan die geborge lewensordening wat in hierdie gunstige opvoedingsmilieu geheers het (vergelyk 15.2.7).
Dit blyk dat die Spartaanse ouers nie die bestendigheid in die ouerhuise geskep het wat die veiligheid en geborgenheid van hulle kinders gewaarborg het nie. Die ongunstige om- standighede het nie 'n bydrae gelewer tot beter gesinsverhoudinge en 'n veilige ruimte waaruit die kind met vertroue na sy wereld kon uitgaan nie (vergelyk 1.5.2.7).
Die bydrae wat Plato gemaak het ten opsigte van die skep van 'n geborgenheidsruimte (vergelyk 3.2.4), het weerklank geviod in die opvoedingstelsel van die Atheners en ook in die kontemporere onderwysstelsels van byvoorbeeld Suid-Afrika. Sy mening dat daar daagliks liefdevolle bemoeienis met die kind gemaak moes word, het die ouers se betrok- kenheid op mikro-onderwysvlak sterk beklemtoon en bygedra tot beter gesinsverhoudinge.
7.2.4.1.5 Die ouers as kultuurdraers
Kenmerkend van die Griekse tydperk was dat die ouers hulle verantwoordelikhede ten opsigte van hulle kinders se kultuuroordrag baie getrou nagekom het. Die Atheners en Spartane het hulle kinders in partikuliere kultuurtradisies ingelei (vergelyk 1.5.2.8). Waar
die Atheense ouers hulle kultuuroordrag gemik het op die opleiding van staatsburgers deur die gebalanseerde ontwikkeling van liggaam en gees, het die Spartaanse ouers hul grootliks gewy aan die opleiding van die individu tot 'n kIygskundige wat geskik was vir diens aan die staat in oorlogstyd. Die feit dat die Griekse ouers op mikro-onderwysvlak betrokke geraak het by hulle kinders se kultuuroordrag het bygedra tot beter volkere
verhoudinge.
Taalontwikkeling en die oordra van die religie was van die bydraes wat die Griekse ouers aan hulle kinders gelewer het Die bydraes van die ouers het gunstige omstandighede geskep vir 'n taaltrots en beter religieuse verhoudinge in die gesin (vergelyk 3.25).
Die belangrikheid wat Sokrates sowel as Plato geheg het aan die ouers se betrokkenheid en hulp om die regte gesindheid jeens godsdiens te ontwikkel, het bygedra tot beter reli
gieuse verhoudinge (vergelyk 3.25).
7.2.4.2 Die Romeine as eksemplaar 7.2.4.2.1 Inleiding
Die historiese ontwikkeling van ouerbetrokkenheid op mikro-onderwysvlak in Rome is ondersoek en sekere tendense het na vore gekom. Laasgenoemde wat blyk uit die vier essensies wat deurlopend ondersoek is, word vervolgens kortliks weergegee.
7.2.4.2.2 Onvoorwaardelike aanvaarding
Die Romeinse opvoedende onderwys was aanvanklik 'n familie-aangeleentheid omdat dit in die hande van die ouers gelaat is om hulle kinders volgens Romeinse tradisies te aanvaar en opvoedend te onderwys. Tydens hierdie ou-Romeinse tydperk het die kind 'n belangrike plek in die gesin beklee aangesien dit deel was van die Romeinse tradisies en lewens
opvattinge. Die bewys dat die kind onvoorwaardelik aanvaar is, is te vinde in die feit dat die kind die religieuse rites deurloop het (vergelyk 33.2). Dit blyk dus dat die ou-Romeinse ouers op mikro-onderwysvlak betrokke geraak het by hulle kinders se opvoedende onderwys.
Die bydrae wat die ouers deur hulle betrokkenheid gelewer het, was dat hulle beter gesins
verhoudinge gekweek het om verder by te dra tot die beter opvoedingstoerusting van die kind.
Die latere Grieks-Romeinse tydperk staan in skerp kontras met die ou-Romeinse tydperk in die sin dat die gesinslewe begin verval het en dat die kind nie meer 'n belangrike plek die Atheense ouers hulle kultuuroordrag gemik het op die opleiding van staatsburgers deur die gebalanseerde ontwikkeling van liggaam en gees, het die Spartaanse ouers hul grootliks gewy aan die opleiding van die individu tot 'n krygskundige wat geskik was vir diens aan die staat in oorlogstyd. Die feit dat die Griekse ouers op mikro-onderwysvlak betrokke geraak het by hulle kinders se kultuuroordrag het bygedra tot beter volkere- verhoudinge.
Taalontwikkeling en die oordra van die religie was van die bydraes wat die Griekse ouers aan hulle kinders gelewer het. Die bydraes van die ouers het gunstige omstandighede geskep vir 'n taaltrots en beter religieuse verhoudinge in die gesin (vergelyk 3.25).
Die belangrikheid wat Sokrates sowel as Plato geheg het aan die ouers se betrokkenheid en hulp om die regte gesindheid jeens godsdiens te ontwikkel, het bygedra tot beter reli- gieuse verhoudinge (vergelyk 3.25).
7.2.4.2 Die Romeine as eksemplaar
7.2.4.2.1 Inleiding
Die historiese ontwikkeling van ouerbetrokkenheid op mikro-onderwysvlak in Rome is ondersoek en sekere tendense het na yore gekom. Laasgenoemde wat blyk uit die vier essensies wat deurlopend ondersoek is, word vervolgens kortliks weergegee.
7.2.4.2.2 Onvoorwaardelike aanvaarding
Die Romeinse opvoedende onderwys was aanvanklik 'n familie-aangeleentheid omdat dit in die hande van die ouers gelaat is om hulle kinders volgens Romeinse tradisies te aanvaar en opvoedend te onderwys. Tydens hierdie ou-Romeinse tydperk het die kind 'n belangrike plek in die gesin beklee aangesien dit deel was van die Romeinse tradisies en lewens- opvattinge. Die bewys dat die kind onvoorwaardelik aanvaar is, is te vinde in die feit dat die kind die religieuse rites deurloop het (vergelyk 3.3.2). Dit blyk dus dat die ou-Romeinse ouers op mikro-onderwysvlak betrokke geraak het by hulle kinders se opvoedende onderwys.
Die bydrae wat die ouers deur hulle betrokkenheid gelewer het, was dat hulle beter gesins- verhoudinge gekweek het om verder by te dra tot die beter opvoedingstoerusting van die kind.
Die latere Grieks-Romeinse tydperk staan in skerp kontras met die ou-Romeinse tydperk in die sin dat die gesinslewe begin verval het en dat die kind nie meer 'n belangrike plek
in die gesin ingeneem het nie. Laasgenoemde houding van die ouers het die onvoorwaar
delike aanvaarding van hulle kinders feitlik onmoontlik gemaak (vergelyk 3.3.2). Gesien vanuit 'n fundamenteel-opvoedkundige oogpunt het die ouers van die tydperk hulle kinders die voorreg ontneem om 'n liefdesgemeenskap te vorm en dit het gelei tot opvoedings
belemmering (vergelyk 2.3.22.1).
Quintilianus (35-100 n.e.) se siening dat die kind in sy uniekheid as mens aanvaar moes word strook met 'n Skrifgefundeerde mensbeskouing, maar dit blyk dat die siening van hom nie tydens die Grieks-Romeinse tydperk die ouers se houding teenoor hulle kinders merkbaar verander het nie (vergelyk 3.3.2). Die bydrae van Quintilianus is in die huidige tydsgewrlg (1991) algemeen bekend.
7.2.4.2.3 Beskikbaarheid van die ouers
Omdat die ou-Romeinse opvoeding grootliks gedraai het om die gesin, was die ouers se beskikbaarheid vir hulle kinders se opvoedende onderwys nie vreemd nie (vergelyk 3.3.3).
Die ouers het op mikro-onderwysvlak betrokke geraak en ook hulle verantwoordelikhede aanvaar om hulle kinders tot waardige volwassenbeid te lei (vergelyk 2.3.2.2.4).
In teenstelling met die voorafgaande gegewens was die ouers gedurende die Grieks
Romeinse tydperk onbetrokke en het hulle die opvoedende onderwys van hulle kinders in die hande van 'n samelewingsverband soos byvoorbeeld die skool gelaat (vergelyk 3.3.3).
Gesien teen die agtergrond van fundamenteel-opvoedkundige beginsels het die ouers deur hulle onbetrokkenbeid kinders die geleenthede ontneem om 'n aandeel te he in die vormingsgemeenskap waar die gesinslede mekaar in liefde kon help vorm (vergelyk 2.3.22.3).
Weer eens blyk dit dat Quintilianus se bydrae tot ouerbetrokkenbeid fundamenteel
opvoedkundig aanvaarbaar is, maar dat die bydrae nie in die Grieks-Romeinse tydperk merkbaar was nie. Sy mening dat die ouers hulle ouerlike verantwoordelikhede moes nakom om hulself beskikbaar te stel vir hulle kinders se opvoeding, was in die tydperk van verval nie sigbaar nie (vergelyk 3.3.3).
7.2.4.2.4 Skep van geborgenheidsruimte
Die ouers van die ou-Romeinse tydperk het vir hulle kinders 'n geborgenbeidsruimte geskep deur hulle kinders in die geborgenbeid van die gesin op te voed (vergelyk 3.3.4). Gesien vanuit 'n opvoedingsperspektief het die ouers aan hulle kinders 'n geborgenbeid gebied in die gesin ingeneem het nie. Laasgenoemde houding van die ouers het die onvoorwaar- delike aanvaarding van hulle kinders feitlik onmoontlik gemaak: (vergelyk 33.2). Gesien vanuit 'n fundamenteel-opvoedkundige oogpunt het die ouers van die tydperk hulle kinders die voorreg ontneem om 'n liefdesgemeenskap te vorm en dit het gelei tot opvoedings- belemmering (vergelyk 23.2.2.1).
Quintilianus (35-100 n.C.) se siening dat die kind in sy uniekheid as mens aanvaar moes word strook met 'n Skrifgefundeerde mensbeskouing, maar dit blyk dat die siening van hom nie tydens die Grieks-Romeinse tydperk die ouers se houding teenoor hulle kinders merkbaar verander het nie (vergelyk 3.3.2). Die bydrae van Quintilianus is in die huidige tydsgewrig (1991) algemeen bekend.
7.2.4.2.3 Beskikbaarheid van die ouers
Omdat die ou-Romeinse opvoeding grootliks gedraai het om die gesin, was die ouers se beskikbaarheid vir hulle kinders se opvoedende onderwys nie vreemd nie (vergelyk 333).
Die ouers het op mikro-onderwysvlak betrokke geraak en ook hulle verantwoordelikhede aanvaar om hulle kinders tot waardige volwassenheid te lei (vergelyk 23.2.2.4).
In teenstelling met die voorafgaande gegewens was die ouers gedurende die Grieks- Romeinse tydperk onbetrokke en het hulle die opvoedende onderwys van hulle kinders in die hande van 'n samelewingsverband soos byvoorbeeld die skool gelaat (vergelyk 333).
Gesien teen die agtergrond van fundamenteel-opvoedkundige beginsels het die ouers deur hulle onbetrokkenheid kinders die geleenthede ontneem om 'n aandeel te he in die vormingsgemeenskap waar die gesinslede mekaar in liefde kon help vorm (vergelyk 23.2.23).
Weer eens blyk dit dat Quintilianus se bydrae tot ouerbetrokkenheid fundamenteel- opvoedkundig aanvaarbaar is, maar dat die bydrae nie in die Grieks-Romeinse tydperk merkbaar was nie. Sy mening dat die ouers hulle ouerlike verantwoordelikhede moes nakom om hulself beskikbaar te stel vir hulle kinders se opvoeding, was in die tydperk van verval nie sigbaar nie (vergelyk 333).
7.2.4.2.4 Skep van geborgenheidsruimte
Die ouers van die ou-Romeinse tydperk het vir hulle kinders 'n geborgenheidsruimie geskep deur hulle kinders in die geborgenheid van die gesin op te voed (vergelyk 33.4). Gesien vanuit 'n opvoedingsperspektief het die ouers aan hulle kinders 'n geborgenheid gebied
wat die ldnders kon toerus vir hulle toetrede tot volwaardige volwassenheid (vergelyk 2.3.22.6).
Dit blyk dat, namate die Grieks-Romeinse ouers hulle kinders as 'n oorlas begin beskou het, verval in die gesinslewe ingetree het met gevolglike ongeborgenheid wat in 'n toe
nemende mate by die huisgesinne gefigureer het. Die Grieks-Romeinse ouers het hulle verantwoordelikhede ten opsigte van hulle kinders al hoe meer negeer en dit grootliks oorgelaat aan bediendes en onderwysers (vergelyk 3.3.4). Gemeet aan die Christelike sa
melewingsteorie het die ouers nie hulle verantwoordelikhede ten opsigte van hulle kinders se opvoedende onderwys nagekom rue.
Quintilianus het ook 'n bepaalde invloed op die opvoedingsteoriee en praktyk uitgeoefen.
Sy siening van die ouerhuis en skool strook met 'n Christelike samelewingsteorie, want die ouers is die primere opvoeders van hulle kinders terwyl die skool aansluiting vind by die opvoeding van die ouerhuis (vergelyk 3.3.4).
7.2.4.2.5 Ouers as kultuurdraers
As primere opvoeders van hulle kinders het die Romeinse gesinne medeseggenskap vir hulle kinders se opvoedende onderwys as samelewingsverband aanvaar en hulle plek as kultuurdraers doelmatig volgestaan. Tradisionele rituele is baie getrou aan die kinders oorgedra en veral die vaders het bier 'n belangrike bydrae gelewer (vergelyk 3.35). Hierdeur het die ouer op mikro-onderwysvlak nie net 'n bydrae gelewer tot beter religieuse ver
houdinge rue, maar ook tot beter volkereverhoudinge.
Quintilianus se bydrae in die verband het gespruit uit sy siening dat die ouers en veral die vaders 'n belangrike aandeel moes he in die kultuuroordrag aan hulle kinders. In aansluiting bierby was hy ook van mening dat die verantwoordelikheid nie slegs by die ouers gele het nie maar dat die ander samelewingsverbande soos die kerk en skool ook daartoe moes bydra (vergelyk 3.3.5).
7.2.4.3 Die vroee Christene as eksemplaar
7.2.4.3.1 Inleiding
Die prinsipiele beskouing van die historiese ontwikkeling van ouerbetrokkenheid gedurende die vroee Christentydperk is gedoen aan die hand van die ouers se betrokkenheid op wat die kinders kon toerus vir hulle toetrede tot volwaardige volwassenheid (vergelyk 23.22.6).
Oit blyk dat, namate die Grieks-Romeinse ouers hulle kinders as 'n oorlas begin beskou het, verval in die gesinslewe ingetree het met gevolglike ongeborgenheid wat in 'n toe- nemende mate by die huisgesinne gefigureer het Die Grieks-Romeinse ouers het hulle verantwoordelikhede ten opsigte van hulle kinders a! hoe meer negeer en dit grootliks oorgelaat aan bediendes en onderwysers (vergelyk 33.4). Gemeet aan die Christelike sa- melewingsteorie het die ouers nie hulle verantwoordelikhede ten opsigte van hulle kinders se opvoedende onderwys nagekom nie.
Quintilianus het ook 'n bepaalde invloed op die opvoedingsteoriee en praktyk uitgeoefen.
Sy siening van die ouerhuis en skool strook met 'n Christelike samelewingsteorie, want die ouers is die primere opvoeders van hulle kinders terwyl die skool aansluiting vind by die opvoeding van die ouerhuis (vergelyk 33.4).
7.2.4.2.5 Ouers as kultuurdraers
As primere opvoeders van hulle kinders het die Romeinse gesinne medeseggenskap vir hulle kinders se opvoedende onderwys as samelewingsverband aanvaar en hulle plek as kultuurdraers doelmatig volgestaan. Tradisionele rituele is baie getrou aan die kinders oorgedra en vera! die vaders het bier 'n belangrike bydrae gelewer (vergeIyk 33.5). Hierdeur het die ouer op mikro-onderwysvlak nie net 'n bydrae gelewer tot beter religieuse ver- houdinge nie, maar ook tot beter volkereverhoudinge.
Quintilianus se bydrae in die verband het gespruit uit sy siening dat die ouers en vera!
die vaders 'n belangrike aandeel moes he in die kultuuroordrag aan hulle kinders. In aansluiting bierby was hy ook van mening dat die verantwoordelikheid nie slegs by die ouers gele het nie maar dat die ander samelewingsverbande soos die kerk en skool ook daartoe moes bydra (vergelyk 335).
7.2.4.3 Die vroee Christene as eksemplaar
7.2.4.3.1 Inleiding
Die prinsipiele beskouing van die historiese ontwikkeling van ouerbetrokkenheid gedurende die vroee Christentydperk is gedoen aan die hand van die ouers se betrokkenheid op
mikro-onderwysvlak. Deurgaans is die betrokkenheid gemeet aan die vier essensies wat ondersoek is.
7.2.4.3.2 Onvoorwaardelike aanvaarding
Tydens die vroee Christelike tydperk was 'n band van wedersydse aanvaarding wat gebaseer was op wedersydse liefde en respek vir mekaar sigbaar tussen ouers en kinders. Die vroee Christen-ouers het hulle kinders onvoorwaardelik aanvaar omdat hulle aan hul kinders as individue wat deur God aan hulle toevertrou is die nodige opvoedende onderwys verskaf het. Kenmerkend van die vroee Christentydperk was dat die plek van die kinders in die gemeenskap bevestig is deur die erkenning van hul beeldskap van God (vergelyk 3.4.2).
Gesien vanuit 'n Skrifgefundeerde perspektief het die ouers daarin geslaag om hulle kinders onvoorwaardelik in hulle menswaardigheid te aanvaar.
Augustinus se siening dat die individualiteit van die kind onvoorwaardelik aanvaar moes word, het nie slegs in die vroee Chri~tentydperk 'n bydrae gelewer nie, maar het 'n belangrike roI gespeeI in die grondIegging van die Christelike opvoedingsfilosofie. Verder was sy bydrae ook dat hy vir die eerste keer die ware opvoedingsdoeI geformuleer het (vergelyk 3.42).
AlhoeweI Augustinus die individualiteit van die kind erken het, het hy 'n probleem gehad om by die mens as religieuse temporele individuele en modaalbepaalde eenheidswese uit te kom.
7.2.4.3.3 Beskikbaarheid van die ouers
'n Kenmerk gedurende die tydperk van die vroee Christene was dat die ouers vanaf die eerste jaar van hulle kinders se Iewe hulself beskikbaar gestel het vir hulle kinders se opvoedende onderwys. Dit blyk dat die ouers tydens die tydperk aktief betrokke was by hulle kinders se opvoedende onderwys. Die ouers, vera! die Joodse ouers, was nougeset beskikbaar om hulle kinders te onderskraag in hul godsdienstige opvoeding (vergelyk 3.4.3).
Die ouers het op mikro-onderwysvlak betrokke geraak by hulle kinders se opvoeding deur steun te verskaf indien die kind as hulpsoekende daarna gevra het. Die gunstige gesins
verhoudinge het dus bygedra tot beter toegeruste kinders wat die toekoms met vertroue kon ingaan.
7.2.4.3.4 Skep van geborgenheidsruimte
Die intieme gesinslewe wat in die huis geheers het, het 'n gunstige klimaat geskep vir 'n geborge opvoedingsatmosfeer. Die ouers se toewyding om hulle kinders in die geborgenheid mikro-onderwysvlak. Deurgaans is die betrokkenheid gemeet aan die vier essensies wat ondersoek is.
7.2.4.3.2 Onvoorwaardelike aanvaarding
Tydens die vroee Christelike tydperk was 'n band van wedersydse aanvaarding wat gebaseer was op wedersydse liefde en respek vir mekaar sigbaar tussen ouers en kinders. Die vroee Christen-ouers het hulle kinders onvoorwaardelik aanvaar omdat hulle aan hul kinders as individue wat deur God aan hulle toevertrou is die nodige opvoedende onderwys verskaf het. Kenmerkend van die vroee Christentydperk was dat die plek van die kinders in die gemeenskap bevestig is deur die erkenning van hul beeldskap van God (vergelyk 3.4.2).
Gesien vanuit 'n Skrifgefundeerde perspektief het die ouers daarin geslaag om hulle kinders onvoorwaardelik in hulle menswaardigheid te aanvaar.
Augustinus se siening dat die individualiteit van die kind onvoorwaardelik aanvaar moes word, het nie slegs in die vroee Christentydperk 'n bydrae gelewer nie, maar het 'n belangrike rol gespeel in die grondlegging van die Christelike opvoedingsfilosofie. Verder was sy bydrae ook dat hy vir die eerste keer die ware opvoedingsdoel geformuleer het (vergelyk 3.42).
Alhoewel Augustinus die individualiteit van die kind erken het, het hy 'n probleem gehad om by die mens as religieuse temporele individuele en modaalbepaalde eenheidswese uit te kom.
7.2.4.3.3 Beskikbaarheid van die ouers
'n Kenmerk gedurende die tydperk van die vroee Christene was dat die ouers vanaf die eerste jaar van hulle kinders se lewe hulself beskikbaar gestel het vir hulle kinders se opvoedende onderwys. Dit blyk dat die ouers tydens die tydperk aktief betrokke was by hulle kinders se opvoedende onderwys. Die ouers, veral die Joodse ouers, was nougeset beskikbaar om hulle kinders te onderskraag in hul godsdienstige opvoeding (vergelyk 3.4.3).
Die ouers het op mikro-onderwysvlak betrokke geraak by hulle kinders se opvoeding deur steun te verskaf indien die kind as hulpsoekende daarna gevra het Die gunsdge gesins- verhoudinge het dus bygedra tot beter toegeruste kinders wat die toekoms met vertroue kon ingaan.
7.2.4.3.4 Skep van geborgenheidsruimte
Die intieme gesinslewe wat in die huis geheers het, het 'n gunstige klimaat geskep vir 'n geborge opvoedingsatmosfeer. Die ouers se toewyding om hulle kinders in die geborgenheid
van die Here op te voed was die belangrikste faktor tot die skep van 'n geborgenheidsruimte in die gesin (vergelyk 3.4.4). Prinsipieel-besinnend is dus vasgestel dat die ouers in die vroee Christentydperk hulle ouerlike opvoeding gerig het op die liefde in die gesin wat die grondslag gevorm het vir alle opvoedingshandelinge. Deur die wedersydse liefdebetoning in die gesin is 'n gelukkige en geslaagde gesinsopvoeding so te se verseker.
Die bydrae van Augustinus tot ouerbetrokkenheid in die tydperk en ook in latere tydperke het besondere betekenis gehad vir die Christen-opvoeder. Omdat Augustinus 'n Christelike ideaal nagestreef het, het hy die opvoeding tot deug gesien as die bereiking van die vol
maakte liefde tot God (vergelyk 3.4.4).
Die ouers het die voorbeeld wat Jesus gestel het ten opsigte van die liefdesgebod in die opvoeding gehad om na te volg om 'n geborgenheidsruimte vir hulle kinders te stig. Die bydrae van Jesus word tans nog steeds as die suiwerste Christelike standpunt beskou en so nagevolg (vergelyk 3.4.4).
7.2.4.3.5 Ouers as kultuurdraers
Die vroee Christen-ouers was tradisievas en het ook die religieuse tradisies met oorgawe aan hulle kinders oorgedra. As kultuurdraers het hulle hul kultuurverantwoordelikhede aanvaar en daadwerklik bemoeienis gemaak ten opsigte van hulle kinders se opvoedende onderwys in die verband. Die ouers was tydens die vroee Christentydperk baie getrou aan die Wet van God en het hulle kinders volgens die riglyn opvoedend onderwys. As kul
tuurdraers was die ouers aktief betrokke by die aspek van die opvoedende onderwys van hulle kinders (vergelyk 3.4.5).
Dit blyk dat die ouers in die tydperk volgens die religieuse bepaaldheid van Christelike opvoeding opgetree het om kragtens hulle doopbelofte die opvoeding van hulle kinders te ondemeem. Deur die ouers se betrokkenheid by die kultuuroordrag (vergelyk 3.4.5) is gunstige omstandighede geskep om deur begeleiding en ontplooiing van hulle kinders se talente hul kinders tot kultuurskepping te lei. Op mikro-onderwysvlak het die ouers betrokke geraak by hulle kinders se opvoedende onderwys deur as kultuurdraers op te tree.
Augustinus se siening dat die Christen uit die heidense kultuur dinge moes neem wat bruikbaar en esteties aanvaarbaar was en wat kon lei tot die verering van die ware God, is Skriftuurlik aanvaarbaar. Transendentaal-krities beskou het Augustinus homself nie 10s
gemaak: van die destydse dualistiese siening van natuur en genade nie (vergelyk 3.4.6).
van die Here op te voed was die belangrikste faktor tot die skep van 'n geborgenheidsruimte in die gesin (vergelyk 3.4.4). Prinsipieel-besinnend is dus vasgestel dat die ouers in die vroe! Christentydperk hulle ouerlike opvoeding gerig het op die liefde in die gesin wat die grondslag gevonn het vir alIe opvoedingshandelinge. Deur die wedersydse liefdebetoning in die gesin is 'n gelukkige en geslaagde gesinsopvoeding so te se verseker.
Die bydrae van Augustinus tot ouerbetrokkenheid in die tydperk en ook in latere tydperke het besondere betekenis gehad vir die Christen-opvoeder. Omdat Augustinus 'n Christelike ideaal nagestreef het, het hy die opvoeding tot deug gesien as die bereiking van die vol- maakte liefde tot God (vergelyk 3.4.4).
Die ouers het die voorbeeld wat Jesus gestel het ten opsigte van die liefdesgebod in die opvoeding gehad om na te volg om 'n geborgenheidsruimte vir hulle kinders te stig. Die bydrae van Jesus word tans nog steeds as die suiwerste Christelike standpunt beskou en so nagevolg (vergelyk 3.4.4).
7.2.4.3.5 Ouers as kultuurdraers
Die vroe! Christen-ouers was tradisievas en het ook die religieuse tradisies met oorgawe aan hulle kinders oorgedra As kultuurdraers het hulle hul kultuurverantwoordelikhede aanvaar en daadwerklik bemoeienis gemaak ten opsigte van hulle kinders se opvoedende onderwys in die verband. Die ouers was tydens die vroe! Christentydperk baie getrou aan die Wet van God en het hulle kinders volgens die riglyn opvoedend onderwys. As kul- tuurdraers was die ouers aktief betrokke by die aspek van die opvoedende onderwys van hulle kinders (vergelyk 3.4.5).
Dit blyk dat die ouers in die tydperk volgens die religieuse bepaaldheid van Christelike opvoeding opgetree het om kragtens hulle doopbelofte die opvoeding van hulle kinders te ondemeem. Deur die ouers se betrokkenheid by die kultuuroordrag (vergelyk 3.4.5) is gunstige omstandighede geskep om deur begeleiding en ontplooiing van hulle kinders se talente hul kinders tot kultuurskepping te lei. Op mikro-onderwysvlak het die ouers betrokke geraak: by hulle kinders se opvoedende onderwys deur as kultuurdraers op te tree.
Augustinus se siening dat die Christen uit die heidense kultuur dinge moes neem wat bruikbaar en esteties aanvaarbaar was en wat kon lei tot die verering van die ware God, is Skriftuurlik aanvaarbaar. Transendentaal-krities beskou het Augustinus homself nie los- gemaak van die destydse dualistiese siening van natuur en genade nie (vergelyk 3.4.6).
7.2.4.4 Die Middeleeue as eksemplaar
7.2.4.4.1 Inleiding
Die samevatting en die gevolgtrekkings van die fundamenteel-opvoedkundige navorsing van die geskiedenis van ouerbetrokkenheid ged.urende die Middeleeue word vervolgens weergegee.
Dit word gedoen aan die hand van die vier esssensies wat deurgaans ondersoek is.
7.2.4.4.2 Onvoorwaardelike aanvaarding
Ouers het, volgens die lewensopvattinge van die Middeleeuse tydperk, hulle kinders on
voorwaardelik aanvaar, maar gemeet aan die essensies van ouerbetrokkenheid soos dit nou (1991) geld, het die ouers nie aan die verwagtinge voldoen nie. Miskenning van die kinders as volwaardige mense was aan die orde van die dag en die kinders is beskou as
"klein" volwassenes wat so gou moontlik selfstandig moes optree (vergelyk 35.2). Beskou uit die Reformatories-Christelike oogpunt het die ouers gedurende die tydperk dus nie 'n bydrae gelewer tot beter toerusting vir hulle kinders se opvoeding nie.
Gerson (1363-1429 n.c.) het waarskynlik nie gedurende die Middeleeuse tydperk 'n bydrae gelewer nie, maar sy siening ten opsigte van die aanvaarding van die kind was Skriftuurlik geregverdig. Hy was van mening dat daar in die opvoeding deeglik kennis geneem moes word van die uniekheid van elke kind. Verder moes die kinders opgevoed word om met God te wandel (vergelyk 3.5.2).
7.2.4.4.3 Beskikbaarheid van die ouers
Die beskikbaarheid van die ouers gedurende die Middeleeue was fundamenteel-opvoed
kundig getoets nie gunstig vir die opvoedende ondenvys van die kinders nie. Gedurende die tydperk het samelewingsverbande soos hofskole die plek van die ouers ingeneem en was die ouers nie geredelik beskikbaar vir hulle kinders se opvoedende onderwys nie (vergelyk 35.3). Die afwesige ouers kon dus nie die noodsaaklike ondersteuning aan hulle kinders verskaf wat van hulle verlang is om tot volle ontplooiing te kom nie.
Selfs in die elfde en twaalfde eeu toe die gesinne nader aan mekaar begin leef het, kan die waarde van die ouers se beskikbaarheid bevraagteken word aangesien die kinders in oorvol huise moes woon en alles beleef het wat daar in die huis plaasgevind het (vergelyk 3.5.3). Daar is bepaal dat die ouers wel beskikbaar was, maar die kwaliteit beskikbaarheid
7.2.4.4 Die Middeleeue as eksemplaar
7.2.4.4.1 Inleiding
Die samevatting en die gevolgtrekkings van die fundamenteel-opvoedkundige navorsing van die geskiedenis van ouerbetrokkenheid gedurende die Middeleeue word vervolgens weergegee.
Dit word gedoen aan die hand van die vier esssensies wat deurgaans ondersoek is.
7.2.4.4.2 Onvoorwaardelike aanvaarding
Ouers het, volgens die lewensopvattinge van die Middeleeuse tydperk, hulle kinders on- voorwaardelik aanvaar, maar gemeet aan die essensies van ouerbetrokkenheid soos dit nou (1991) geld, het die ouers nie aan die verwagtinge voldoen nie. Miskenning van die kinders as volwaardige mense was aan die orde van die dag en die kinders is beskou as
"klein" volwassenes wat so gou moontlik selfstandig moes optree (vergelyk 3.52). Beskou uit die Reformatories-Christelike oogpunt het die ouers gedurende die tydperk dus nie 'n bydrae gelewer tot beter toerusting vir hulle kinders se opvoeding nie.
Gerson (1363-1429 n.c.) het waarskynlik nie gedurende die Middeleeuse tydperk 'n bydrae gelewer nie, maar sy siening ten opsigte van die aanvaarding van die kind was Skriftuurlik geregverdig. Hy was van mening dat daar in die opvoeding deeglik kennis geneem moes word van die uniekheid van elke kind. Verder moes die kinders opgevoed word om met God te wandel (vergelyk 3.5.2).
7.2.4.4.3 Beskikbaarheid van die ouers
Die beskikbaarheid van die ouers gedurende die Middeleeue was fundamenteel-opvoed- kundig getoets nie gunstig vir die opvoedende onderwys van die kinders nie. Gedurende die tydperk het samelewingsverbande soos hofskole die plek van die ouers ingeneem en was die ouers nie geredelik beskikbaar vir hulle kinders se opvoedende onderwys nie (vergelyk 3.5.3). Die afwesige ouers kon dus nie die noodsaaklike ondersteuning aan hulle kinders verskaf wat van hulle verlang is om tot volle ontplooiing te kom rue.
Selfs in die elfde en twaalfde eeu toe die gesinne nader aan mekaar begin leef het, kan die waarde van die ouers se beskikbaarheid bevraagteken word aangesien die kinders in oorvol huise moes woon en alles beleef het wat daar in die huis plaasgevind het (vergelyk 3.5.3). Daar is bepaal dat die ouers wel beskikbaar was, maar die kwaliteit beskikbaarheid
word bier bevraagteken. Die oOIvol hOOe het tot gevolg gehad dat die kinders buitenshOO moes grootword.
Gerson se bydrae ten opsigte van ouerbetrokkenheid was nie sigbaar in die Middeleeuse tydperk nie. Sy bydrae deur middel van sy mening dat die ouer as gelowige opvoeder die voorbeeld moes stel deur beskikbaar te wees vir sy kind se opvoedende onderwys deur alles wat die kind kan skaad uit die weg te ruim, is wel fundamenteel-opvoedkundig aan
vaarbaar (vergelyk 3.5.3).
7.2.4.4.4 Skep van geborgenheidsruimte
In toenemende mate het die samelewingsverbande die plek van die ouers begin inneem en was die kinders aangewese op byvoorbeeld die monnike om die opvoedende onder
wystaak te verrig. Die toe drag van sake dui daarop dat die ouers nie 'n geborgenheidsruimte vir hulle kinders geskep het me. Die seuns en dogters se opvoeding het grootliks van mekaar verskil. Die verskil was daarin gelee dat die dogters in groter geborgenheid groot
gemaak is as die seuns. Dogters is in hulle huise opgevoed terwyl die seuns meestal as ridders of in kloosters buite huisverband opgevoed is (vergelyk 3.5.4). Die onbetrokkenheid van die ouers op mikro-onderwysvlak, veral ten opsigte van hulle seuns, dui daarop dat die ouers die beginsel van universaliteit in eie kring, wat op die vervlegting, same hang en enkaptiese verbande tussen die onderskeie samelewingsverbande dui, misken het.
Die invloed van Gerson se siening oor die skepping van 'n geborgenheid was eers in die vyftiende eeu sigbaar in die opvoedende onderwys (vergelyk 3.5.4).
7.2.4.4.5 Ouers as kultuurdraers
Die moeders wat altyd beskikbaar was vir die kinders se opvoedende onderwys kan beskou word as die belangrikste bydraers tot die kultuur vir hulle kinders. Terwyl die dogters geleentheid gekry het om die tradisies en kultuur van hulle yolk in die teenwoordigheid van die moeders te beleef, was die seuns die voorreg ontneem na hulle sewende lewensjaar omdat hulle me in die hOO hulle opvoedende onderwys ontvang het nie (vergelyk 3.5.5).
Beskou vanuit 'n Christelik-reforrnatoriese gesigspunt kan die toedrag van sake nie as ideaal vir die opvoedende onderwys van die seuns beskou word nie.
In aansluiting by die voorafgaande blyk dit dat die samelewingsverbande soos die kloosters grootliks verantwoordelik was om as kultuurdraers op te tree (vergelyk 3.5.5). Die feit dat die samelewingsverbande die ouers se taak verrig het, dui daarop dat daar 'n besliste word bier bevraagteken. Die oorvol huise het tot gevolg gehad dat die kinders buitenshuis moes grootword.
Gerson se bydrae ten opsigte van ouerbetrokkenheid was nie sigbaar in die Middeleeuse tydperk nie. Sy bydrae deur middel van sy mening dat die ouer as gelowige opvoeder die voorbeeld moes stel deur beskikbaar te wees vir sy kind se opvoedende onderwys deur alles wat die kind kan skaad uit die weg te ruim, is wel fundamenteel-opvoedkundig aan- vaarbaar (vergelyk 3.5.3).
7.2.4.4.4 Skep van geborgenheidsruimte
In toenemende mate het die samelewingsverbande die plek van die ouers begin inneem en was die kinders aangewese op byvoorbeeld die monnike om die opvoedende onder- wystaak te verrig. Die toedrag van sake dui daarop dat die ouers nie 'n geborgenheidsruimte vir hulle kinders geskep het me. Die seuns en dogters se opvoeding het grootliks van mekaar verskil. Die verskil was daarin gelee dat die dogters in groter geborgenheid groot- gemaak is as die seuns. Dogters is in hulle huise opgevoed terwyl die seuns meestal as ridders of in kloosters buite huisverband opgevoed is (vergelyk 3.5.4). Die onbetrokkenheid van die ouers op mikro-onderwysvlak, veral ten opsigte van hulle seuns, dui daarop dat die ouers die beginsel van universaliteit in eie kring, wat op die vervlegting, same hang en enkaptiese verbande tussen die onderskeie samelewingsverbande dui, misken het.
Die invloed van Gerson se siening oor die skepping van 'n geborgenheid was eers in die vyftiende eeu sigbaar in die opvoedende onderwys (vergelyk 3.5.4).
7.2.4.4.5 Ouers as kultuurdraers
Die moeders wat altyd beskikbaar was vir die kinders se opvoedende onderwys kan beskou word as die belangrikste bydraers tot die kultuur vir hulle kinders. Terwyl die dogters geleentheid gekIy het om die tradisies en kultuur van hulle yolk in die teenwoordigheid van die moeders te beleef, was die seuns die voorreg ontneem na hulle sewende lewensjaar omdat hulle nie in die huis hulle opvoedende onderwys ontvang het nie (vergelyk 3.5.5).
Beskou vanuit 'n Christelik-reformatoriese gesigspunt kan die toedrag van sake nie as ideaal vir die opvoedende onderwys van die seuns beskou word nie.
In aansluiting by die voorafgaande blyk dit dat die samelewingsverbande soos die kloosters grootliks verantwoordelik was om as kultuurdraers op te tree (vergelyk 3.5.5). Die feit dat die samelewingsverbande die ouers se taak verrig het, dui daarop dat daar 'n besliste
wanbalans ontstaan het en dat die ongunstige oInStandighede die ouers verhoed het om beter gesinsverhoudinge asook volkereverhoudinge te skep. Dit kon aanleiding daartoe gee dat die kinders se toerusting wat hulle moes ontvang om te ontplooi tot volwaardige volwassenes, Die bekikbaar was Die.
Gerson se mening oor die ouers se betrokkenheid ten opsigte van kultuuroordrag het verband gehou met Skrifgefundeerde waarheidsmomente, maar dit het klaarblyklik nie inslag geviod by die ouers van die Middeleeuse tydperk Die. Sy pleidooi vir verbeterde kategetiese en volksonderwys, om die kinders te bring tot Christus, het in die tydperk op dowe ore geval (vergelyk 3.55).
7.2.4.5 Die Hervormingstydperk as eksemplaar
7.2.4.5.1 Inleiding
Die samevatting en gevolgtrekkings van die historiese verloop van ouerbetrokkenheid op mikro-onderwysvlak: gedurende die Hervormingstydperk word vervolgens weergegee. Dit word aan die hand van die vier essensies wat in die navorsing ondersoek is gedoen.
7.2.4.5.2 Onvoorwaardelike aanvaarding
Gedurende die Hervormingstydperk het die verskillende lande ouerbetrokkenheid nie een
vormig benader Die. Teenstrydighede is veral sigbaar in Duitsland en Engeland. Die ouers in Engeland het hulle kinders meer geredelik aanvaar as individue as die ouers in Duitsland.
Die lewensopvattinge van die ouers het gedurende die Hervormingstydperk geleidelik ver
ander: die ouers het die individualiteit van hulle kinders onvoorwaardelik aanvaar en hulle kinders volgens fundamenteel-opvoedkundig aanvaarbare beginsels opgevoed (vergelyk 3.6.2). Die ouers het dus as verbondsouers die Goddelike opdrag en roeping uitgevoer deur hulle kinders onvoorwaardelik te aanvaar en deur opvoeding te bring tot hulle be
stemming van Godverheerliking.
Die bydraes van Luther en Calvyn ten opsigte van die aanvaarding van die kind as skepping van God was alreeds sigbaar in die Hervormingstydperk. Die klem wat hulle gele het op gelyke geleenthede vir individuele kinders het verder daartoe bygedra dat die seuns en dogters later gelykwaardige opvoedende ondenvys ontvang het (vergelyk 3.6.2). Hierdie reformatories-opvoedkundige gedagtes is ook in die Suid-Afrikaanse opvoedingsgeskiedenis ingevleg (vergelyk 5.1).
wanbalans ontstaan het en dat die ongunstige omstandighede die ouers verhoed het om beter gesinsverhoudinge asook volkereverhoudinge te skep. Dit kon aanleiding daartoe gee dat die kinders se toerusting wat hulle moes ontvang om te ontplooi tot volwaardige volwassenes, nie bekikbaar was nie.
Gerson se mening oor die ouers se betrokkenheid ten opsigte van kultuuroordrag het verband gehou met Skrifgefundeerde waarheidsmomente, maar dit het klaarblyklik nie inslag gevind by die ouers van die Middeleeuse tydperk nie. Sy pleidooi vir verbeterde kategetiese en volksonderwys, om die kinders te bring tot Christus, het in die tydperk op dowe ore geval (vergelyk 355).
7.2.4.5 Die Hervormingstydperk as eksemplaar
7.2.4.5.1 Inleiding
Die samevatting en gevolgtrekkings van die historiese verloop van ouerbetrokkenheid op mikro-onderwysvlak gedurende die Hervonningstydperk word vervolgens weergegee. Dit word aan die hand van die vier essensies wat in die navorsing ondersoek is gedoen.
7.2.4.5.2 Onvoorwaardelike aanvaarding
Gedurende die Hervormingstydperk het die verskillende lande ouerbetrokkenheid nie een- vormig benader nie. Teenstrydighede is veral sigbaar in Duitsland en Engeland. Die ouers in Engeland het hulle kinders meer geredelik aanvaar as individue as die ouers in Duitsland.
Die lewensopvattinge van die ouers het gedurende die Hervormingstydperk geleidelik ver- ander: die ouers het die individualiteit van hulle kinders onvoorwaardelik aanvaar en hulle kinders volgens fundamenteel-opvoedkundig aanvaarbare beginsels opgevoed (vergelyk 3.6.2). Die ouers het dus as verbondsouers die Goddelike opdrag en roeping uitgevoer deur hulle kinders onvoorwaardelik te aanvaar en deur opvoeding te bring tot hulle be- stemming van Godverheerliking.
Die bydraes van Luther en Calvyn ten opsigte van die aanvaarding van die kind as skepping van God was alreeds sigbaar in die Hervormingstydperk. Die klem wat hulle gele het op gelyke geleenthede vir individuele kinders het verder daartoe bygedra dat die seuns en dogters later gelykwaardige opvoedende onderwys ontvang het (vergelyk 3.6.2). Hierdie reformatories-opvoedkundige gedagtes is ook in die Suid-Afrikaanse opvoedingsgeskiedenis ingevleg (vergelyk 5.1).
7.2.4.5.3 Beskikbaarheid van die ouers
Gedurende die Hervormingstydperk het die beskikbaarheid van die ouers ook van land tot land verskil. In Duitsland was gesinsopvoeding byvoorbeeld vir die ouers baie belangrik en het hulle hulself beskikbaar gestel om hulle kinders godsdienstig en moreel op te voed.
Daarteenoor het die ouers in Engeland hulle kinders na ander gesinne gestuur vir hulle opvoedende onderwys, wat die beskikbaarheid van die ware ouers ongetwyfel beperk het (vergelyk 3.6.3). Dit blyk dus dat die Duitse ouers op mikro-onderwysvlak meer betrokke was om steun te gee aan hulle kinders as hulle daarvoor gevra het en sodoende 'n gunstige klimaat geskep het vir beter gesinsverhoudinge wat kon lei tot beter toerusting van die kind in sy opvoeding. Die Engelse ouers se onbetrokkenheid op mikro-onderwysvlak het daartoe aanleiding gegee dat daar 'n ongeborgenheid in die gesinne aanwesig was (vergelyk 7.2.4.5.4).
Luther se voorbeeld en Calvyn se filosofie dat die gesin die kern van die opvoeding was en dit dus die ouers se verantwoordelikheid was om hulself beskikbaar te stel vir hulle kinders se opvoedende onderwys, het die reformatoriese beskouing onderskryf (vergelyk 3.6.3).
7.2.4.5.4 Skep van geborgenheidsruimte
Die Hervormingstydperk word ook gekenmerk deur die verskil wat in Duitsland en Enge
land geheers het ten opsigte van die skepping van 'n geborgenheidsruimte deur die ouers.
Die ouers in Duitsland, wat aan godsdiens 'n belangrike plek in die gesinsopvoeding toe
geken het, het 'n gunstige klimaat vir 'n geborge opvoedingsatmosfeer geskep. In vergelyking met die voorafgaande het die omstandighede waarin die kinders in Engeland moes groot
word, me bygedra tot 'n gunstige geborge opvoedingsatmosfeer vir die kinders me. Ge
durende die Hervormingstydperk het die ouers in Engeland wel vir hulle kinders 'n ge
borgenheidsruimte geskep maar slegs vir die eerste sewe lewensjare (vergelyk 3.6.4). Die verskil tussen die twee lande kan gesoek word in die ouers se kwaliteit betrokkenheid op mikro-onderwysvlak, die aanvaarding van hulle kinders en ook die ouers se beskikbaarheid.
Vit die rol wat Luther en Calvyn gespeel het in die hervonning en die tydperke daarna is riglyne gestel aan die ouers ten opsigte van hulle betrokkenheid by hulle kinders se opvoedende onderwys. Calvyn sluit by Luther aan met sy siening dat liefde vir God die kern vir die opvoeding vorm. Luther koppel selfs die ouers se opvoeding aan 'n heilige roeping, met die voorwaarde dat die Christelike gesinslewe nooit verontagsaam moet word me. Die liefde vir God wat in die gesin weerspieel word sal ook in die geborgenheid van
7.2.4.5.3 Beskikbaarheid van die ouers
Gedurende die Hervonningstydperk het die beskikbaarheid van die ouers ook van land tot land verskil. In Duitsland was gesinsopvoeding byvoorbeeld vir die ouers baie belangrik en het hulle hulself beskikbaar gestel om hulle kinders godsdienstig en moreel op te voed.
Daarteenoor het die ouers in Engeland hulle kinders na ander gesinne gestuur vir hulle opvoedende onderwys, wat die beskikbaarheid van die ware ouers ongetwyfel beperk het (vergelyk 3.6.3). Dit blyk dus dat die Duitse ouers op mikro-onderwysvlak meer betrokke was om steun te gee aan hulle kinders as hulle daarvoor gevra het en sodoende 'n gunstige klimaat geskep het vir beter gesinsverhoudinge wat kon lei tot beter toerusting van die kind in sy opvoeding. Die Engelse ouers se onbetrokkenheid op mikro~onderwysvlak het daartoe aanleiding gegee dat daar 'n ongeborgenheid in die gesinne aanwesig was (vergelyk 72.45.4).
Luther se voorbeeld en Calvyn se filosofie dat die gesin die kern van die opvoeding was en dit dus die ouers se verantwoordelikheid was om hulself beskikbaar te stel vir hulle kinders se opvoedende onderwys, het die reformatoriese beskouing onderskryf (vergelyk 3.6.3).
7.2.4.5.4 Skep van geborgenheidsruimte
Die Hervonningstydperk word ook gekenmerk deur die verskil wat in Duitsland en Enge~
land geheers het ten opsigte van die skepping van 'n geborgenheidsruimte deur die ouers.
Die ouers in Duitsland, wat aan godsdiens 'n belangrike plek in die gesinsopvoeding toe- geken het, het 'n gunstige klimaat vir 'n geborge opvoedingsatmosfeer geskep. In vergelyking met die voorafgaande het die omstandighede waarin die kinders in Engeland moes groot- word, Die bygedra tot 'n gunstige geborge opvoedingsatmosfeer vir die kinders Die. Ge- durende die Hervonningstydperk het die ouers in Engeland wel vir hulle kinders 'n ge- borgenheidsruimte geskep maar slegs vir die eerste sewe lewensjare (vergelyk 3.6.4). Die verskil tussen die twee lande kan gesoek word in die ouers se kwaliteit betrokkenheid op mikro-onderwysvlak, die aanvaarding van hulle kinders en ook die ouers se beskikbaarheid.
Vit die rol wat Luther en Calvyn gespeel het in die hervonning en die tydperke daarna is riglyne gestel aan die ouers ten opsigte van hulle betrokkenheid by hulle kinders se opvoedende onderwys. Calvyn sluit by Luther aan met sy siening dat liefde vir God die kern vir die opvoeding vorm. Luther koppel selfs die ouers se opvoeding aan 'n heilige roeping, met die voorwaarde dat die Christelike gesinslewe nooit verontagsaam moet word Die. Die liefde vir God wat in die gesin weerspieel word sal ook in die geborgenheid van
