2_
DXE VSA-ONDERWVSHUMANXSME.
#~
BESKRVWXN6 EN TXPER%N6
2 _ 1 X~14E5!1':i.c:I:i.ng
In hierdie hoofstuk .al die omskrywing en tipering van die VSA-onderwyshumanisme wat in 1.1.2 tot 1.1.5 voorlopig gedoen is verskerp word. In 2.2, 2.3 en 2.7 word uitsluitlik ap die ondarwystipiese kenmerke van die beweging gekonsantraer. In 2.4 tot 2.6 word hoofsaaklik die breer hiatories-fil09Dfi . .e en wetenskapsteoretiese bedding waarin die onderwyshumani.m. groei, uitgewys. Die beskrywing word .teeds vanuit die oogpunt van die probleemstelling (kyk 1.2.2) aangepak.
2 . 2 A1g_~4E5!I'n_ ~~~k~y~i~g
Die term "onderwyshumanisme" is on sambraelter. wat talle substrominge huisves (kyk 2.4.5). Daaronder tel affektiewa onderwys, "affirlftati ve education", "confluent education" en die menslike potensiaalbeweging.
Die omskrywing van die VSA-onderwyshumani... word verder bemoeilik deur die bestaan van aekere tu••enter.e wat klaarblyklik bedoal is om on .akere oorbrugging tu_san die VSA-onderwyshumanis.a en aakere antitetiesa rigtings te verskaf. Sulk. rigtings is byvoorbeeld daardia met on totala, byna diktatoriale benadaring wat on vollediga _katerne bestuur van die individu en die .a. .lewing voorstaan. Twee voorbeelde van hiardie rigtings i . dia behavioris.. van Skinner (vgl. Youngue,19771121) en die nasionaal-soaialisala. Die tussenterme wat ontataan het, is die van "behavioristi. .e
2_
DXE VSA-ONDERWVSHUMANXSME.
#~
BESKRVWXN6 EN TXPER%N6
2 _ 1 X~14E5!1':i.c:I:i.ng
In hierdie hoofstuk .al die omskrywing en tipering van die VSA-onderwyshumanisme wat in 1.1.2 tot 1.1.5 voorlopig gedoen is verskerp word. In 2.2, 2.3 en 2.7 word uitsluitlik ap die ondarwystipiese kenmerke van die beweging gekonsantraer. In 2.4 tot 2.6 word hoofsaaklik die breer hiatories-fil09Dfi . . e en wetenskapsteoretiese bedding waarin die onderwyshumani.m. groei, uitgewys. Die beskrywing word .teeds vanuit die oogpunt van die probleemstelling (kyk 1.2.2) aangepak.
2 . 2 A1g_~4E5!I'n_ ~~~k~y~i~g
Die term "onderwyshumanisme" is on sambraelter. wat talle substrominge huisves (kyk 2.4.5). Daaronder tel affektiewa onderwys, "affirlftati ve education", "confluent education" en die menslike potensiaalbeweging.
Die omskrywing van die VSA-onderwyshumani... word verder bemoeilik deur die bestaan van aekere tu •• enter.e wat klaarblyklik bedoal is om on .akere oorbrugging tu_san die VSA-onderwyshumanis.a en aakere antitetiesa rigtings te verskaf. Sulk. rigtings is byvoorbeeld daardia met on totala, byna diktatoriale benadaring wat on vollediga _katerne bestuur van die individu en die .a . . lewing voorstaan. Twee voorbeelde van hiardie rigtings i . dia behavioris.. van Skinner (vgl. Youngue,19771121) en die nasionaal-soaialisala. Die tussenterme wat ontataan het, is die van "behavioristi . . e
••
hum.ni . . .• (Luc•• ,19B412B6, Chu,19B01229), en In .In••ian••I-sasi.li.ti... hum.ni . . ." (Ott VDQ.I, 196812-3). Aang••ien ver.l die b.haviari... b.l.ngrik "a. in die hi.tari... ont"ikk.ling van die enderwy.hu.ani . . ., . .I hierdi. aarbruggingspaging in 2.5.2.n 2.6.1.2 v.n n.derby b.kyk ward.
Vervalg.n. k.n die vaarkom. v.n die VSA-onderwyshu. .ni . . . aak
ap In .k••1 a-f kenti nuu. . . t ken.erNati... en r...al u.i an. . . ui ter.t. . bllDard_1 ward. Di • ..er ken....".ti ... tenden_ in die hu••ni.ti ••• ander"y. i . byvaarb. .ld di~ ender I.iding v.n BrDNn (kyk 3.3.6), wat die a-f-f.kti ... tegni.k•. so NDU uitbau d.t ditl ".nhance the .xi.ting curriculu. a.f the public .chaal. and ther.by -facilit.t. cognitiv. l.arning·
(Lyon, 1971174) •
Oak van b.lang in die lig van die prabl . . . .t.lling, i . die ••er r.walu.ienlr• •tra.ing end.r I.iding van W.in.t.tn . .
t
.y kurrikulu. v.n b.l.ng.t.lling. Hierdi. rigting beaag "n g.o•• nUNa kurrikulu. " . t die leerder •• peraoanlikh.id . .I-f •• die b.l.ngrikst. leerlnhaud b ••kau, . .t .nder waard. .y .1 • •lIIOsi • • •n d.nk. in pi ••• van di~ van anderl .ITh. goal i . to a ••i . t the student in d.v.loping hi. sens. a-f identity, hi. .ens. a-f PONer, and hi. .en.. a-f cann.ctedn••••(Lyon, 197117:5).
ward onderling
versaenb.ar .anv••r (Lyon, 197117S). Di t ka. oak voar .so-f hierdi. tNa. ben.dering. .tr.tegi... .ltern.tiewe Is. Di. rigting v.n Brawn Nark
_er
aareenkCHHItiOtr.di.ian. .l-kon....".tiewe apenbar. mening. Dit b. . . .g binn. b. .taand. kurrikula. Di. rigting v.n W.inst.in en Fantini hum.ni . . . • (Luc •• ,19B412B6, Chu,19B01229), en In .In •• ian •• I-sasi.li.ti... hum.ni . . . " (Ott VDQ.I, 196812-3). Aang •• ien ver.l die b.haviari... b.l.ngrik "a. in die hi.tari... ont"ikk.ling van die enderwy.hu.ani . . . , . . I hierdi. aarbruggingspaging in 2.5.2.n 2.6.1.2 v.n n.derby b.kyk ward.
Vervalg.n. k.n die vaarkom. v.n die VSA-onderwyshu . . ni . . . aak
ap In .k •• 1 a-f kenti nuu. . . t ken.erNati... en r...al u.i an . . . ui ter.t . . bllDard_1 ward. Di • ..er ken .... ".ti ... tenden_ in die hu •• ni.ti ••• ander"y. i . byvaarb . . ld di~ ender I.iding v.n BrDNn (kyk 3.3.6), wat die a-f-f.kti ... tegni.k •. so NDU uitbau d.t ditl ".nhance the .xi.ting curriculu. a.f the public .chaal. and ther.by -facilit.t. cognitiv. l.arning·
(Lyon, 1971174) •
Oak van b.lang in die lig van die prabl . . . . t.lling, i . die •• er r.walu.ienlr • • tra.ing end.r I.iding van W.in.t.tn . .
t
.y kurrikulu. v.n b.l.ng.t.lling. Hierdi. rigting beaag "n g.o •• nUNa kurrikulu. " . t die leerder •• peraoanlikh.id . . I-f •• die b.l.ngrikst. leerlnhaud b •• kau, . . t .nder waard. .y .1 • • lIIOsi • • • n d.nk. in pi ••• van di~ van anderl .ITh. goal i . to a •• i . t the student in d.v.loping hi. sens. a-f identity, hi. .ens. a-f PONer, and hi. .en.. a-f cann.ctedn ••• •(Lyon, 197117:5).
ward
••
onderling versaenb.ar .anv •• r (Lyon, 197117S). Di t ka. oak voar .so-f hierdi. tNa. ben.dering. .tr.tegi... .ltern.tiewe Is. Di. rigting v.n Brawn Nark_er
aareenkCHHItiOtr.di.ian . . l-kon .... ".tiewe apenbar. mening. Dit b . . . . g binn. b . . taand. kurrikula. Di. rigting v.n W.inst.in en Fantini
r.ak .l.g. maantlik binn. on ou.ro. . . .n.kap Nat O.r.ed i . vir on nuN.r b~ad.rino. Vir hi.rdi. b~ad.rino i . dit MDDntlik om .l.-.nt. van di. b. .taand. kurrikulu. a.v.r t . oooi. In di. o.val van l.asg.na.~. kan di. .koolin.t.llinv . .If a. humanisti •• b••kou ward (vOl. Mahr.r • &ervaiz.,19BS123S3). Di. oorka.p.l.nd. d~l van b.id. .trat~i.. i . o. On p.r.oonlikh.id.ba.i. t . la in t . r _ van di. int. . ..rino van .ff.kti~ . .lfaktualis.rinV . .t looi. .-analiti. . . ontsluiting (Mahr.r. &ervaiz.,198S123S2-3). In t.r. . van hi.rdi. da.l ma.t di. l..rlinO . .k.i.i.ua vryheid kry ca l ... inhoud ~ l..rproor_ . .If t . inl.i ... .n af t . hand.l
(Luca.,19B413S1).
diep op
v.rsk.id~h.id ino-vaan NCII'"'d ni •• Daar oaan v.rvoIO.n...d.r O.fokus ward op di. sa.k. na On Davatt.nd. oaskry.ino van dl. YSA-ond.rNYshu.ani_. 0. hi.rdi. cavatt.nde a.slcrYNing t . b.r.ik vaan t~ r~.lik b.troubar. caskrYNino. van di. YSA-and.rNYshumani . . . .an di. hand van di. prObI . . . .t.llino b.kyk Nord. Pi. t~ a.skrYNino. i . di. .~unt-a.skrYNing van di. Association for Sup.rvisian and Curriculum Dev.lop r.ak .l.g. maantlik binn. on ou.ro . . . . n.kap Nat O.r.ed i . vir
on nuN.r b~ad.rino. Vir hi.rdi. b~ad.rino i . dit MDDntlik om .l.-.nt. van di. b . . taand. kurrikulu. a.v.r t . oooi. In di. o.val van l.asg.na.~. kan di. .koolin.t.llinv . . If a. humanisti •• b •• kou ward (vOl. Mahr.r • &ervaiz.,19BS123S3). Di. oorka.p.l.nd. d~l van b.id. .trat~i.. i . o. On p.r.oonlikh.id.ba.i. t . la in t . r _ van di. int . . . .rino van .ff.kti~ . . lfaktualis.rinV . . t looi . . -analiti . . . ontsluiting (Mahr.r. &ervaiz.,198S123S2-3). In t.r . . van hi.rdi. da.l ma.t di. l..rlinO . . k.i.i.ua vryheid kry ca l ... inhoud ~ l..rproor_ . . If t . inl.i ... .n af t . hand.l
(Luca.,19B413S1).
diep op
v.rsk.id~h.id ino-vaan NCII'"'d ni •• Daar oaan v.rvoIO.n ... d.r O.fokus ward op di. sa.k. na On Davatt.nd. oaskry.ino van dl. YSA-ond.rNYshu.ani_. 0. hi.rdi. cavatt.nde a.slcrYNing t . b.r.ik vaan t~ r~.lik b.troubar. caskrYNino. van di. YSA-and.rNYshumani . . . . an di. hand van di. prObI . . . . t.llino b.kyk Nord. Pi. t~ a.skrYNino. i . di. .~unt-a.skrYNing van di. Association for Sup.rvisian and Curriculum
Dev.lop-
---
---=---~---*
Di. ABeD i . • n arg.ni . .si. ...t: rllltds ••dert: 1921 b_t:.an (Dverly,1971a3~7). Di. ASCD is 'n areani •••i . wat: bft__ ander..y. in di. VSA t:.n deatl hft, .n di. andersk.i.at:udiltQra.p. datlll J.arllks versl.e oar • .seer.
ander..ysprabl_, .sp.kt:. van di. and__..y • .n t:.nd.n•• in di. ander..ys. As .odanie is di. oreanis.si. nl • ..,.st:..,s ••n di. VSA-anderwy.hu••ni.t:i . . . b...-gine verband. nl •• Tag hft dit:
by e.l . .nt:h.d. rllltd. di. bydr._ van di.
VSA-ander..yshuaani . . . b.t:ud..,. .n J.arba.k. . . .t: . .t: hierdi. riet:ine verb.nd hau, e~lis"" (vel As.asi.t:ian far .upervi.ian .nd curriculum d.v.lop-.nt:,1962•• Assasi.t:ian far supervisian .nd curriculu. d.v.lap-.nt:,1970.). Di. ASCD e oak di. t:ydskrif, Educatioftal l.ad.,ship, uit:.
Di. ASCD-d.finisi. van wat: in
hierdi. n.varsine ellbruik is, is byvoarb_Id oak in 1981 d... Comb. (CCIIIIb.,l98U in 'n art:ik.l e_ruik. Ta. Luc•• (Luc•• ,19B412B7) sy .It:ern.t:i.... oaskry..ine van di. VSA-and__..yshu.ani . . . e-e- h.t:,.... hierdi. ASCD-dMinisi. di. vDII~ie.t:• •n~ a.skry..ine ...t: d.ur ha. (bl ••i
a.
* )
---=---~---*
Di. ABeD i . • n arg.ni . . si. ...t: rllltds •• dert: 1921 b_t:.an (Dverly,1971a3~7). Di. ASCD is 'n areani ••• i . wat: bft __ ander .. y. in di. VSA t:.n deatl hft, .n di. andersk.i.at:udiltQra.p. datlll J.arllks versl.e oar • .seer.
ander .. ysprabl_, .sp.kt:. van di. and __ .. y • .n t:.nd.n •• in di. ander .. ys. As .odanie is di. oreanis.si. nl • ..,.st:..,s •• n di. VSA-anderwy.hu •• ni.t:i . . . b...-gine verband. nl •• Tag hft dit:
by e.l . . nt:h.d. rllltd. di. bydr._ van di.
VSA-ander .. yshuaani . . . b.t:ud..,. .n J.arba.k . . . . t: . . t: hierdi. riet:ine verb.nd hau, e~lis"" (vel As.asi.t:ian far .upervi.ian .nd curriculum d.v.lop-.nt:,1962 •• Assasi.t:ian far supervisian .nd curriculu. d.v.lap-.nt:,1970.). Di. ASCD e -oak di. t:ydskrif, Educatioftal l.ad.,ship, uit:.
Di. ASCD-d.finisi. van wat: in
hierdi. n.varsine ellbruik is, is byvoarb_Id oak in 1981 d ... Comb. (CCIIIIb.,l98U in 'n art:ik.l e_ruik. Ta. Luc •• (Luc •• ,19B412B7) sy .It:ern.t:i.... oaskry .. ine van di. VSA-and __ .. yshu.ani . . . e-e- h.t:,.... hierdi. ASCD-dMinisi. di. vDII~ie.t: • • n~ a.skry .. ine ... t: d.ur ha. (bl •• i
a.
* )
---
---AAnh.no_1 A) IIn Luc••**
(19841287,A.1h.no_1
8) . . eie ti IInpunt-a..kry"i no.T.n ap.iote van _If.ktu.li..rino .kryf Luc•• (1984) d.t die ba.i . . . da.1 van .lle hu.ani.ti . .e and.rwy• .aet . . . . a. elke individu ap ."..ele, o_telike, . .t e t i _ , ___ianele ." intellektuele O~i~ tat die . .ksi.ua .elfantwikkelino te
.. (v.rvaIO) o~rutk i.. Dit was oale die lIniv.te and...
a.alerywino wet d.ur 'n aro.ni •••ie antw.rp i.. Dit kan dus
g...
ward d.t hi.rdie defini.ie 'n r~lilee kansensus v.rt.-nwaardio (Lue•• het DDk gtIIIn kri ttele d••rap nle) 11ft 'n oo.le st.tu. in and.,..wvsvellld.,.e ollfttet.**
Die a..krywino van Lue.. ward oak vir an.lt.. v~ruik CMMt.t dt t • n betraub.re, ...ngendtt, a.vat.tendle en r"lInte d~ini.i. i.. Vaart. .taan dit in--"'.no
.et: die ASCO-d~inl.ie.Ho.w.l die aanlaap tot 'n beskrywino van die
YSA-anderwyllhu.ani._ by bOO_I. t _ defini.i. . ..nknoop, _I dtt .Io.ande dutdelik ward d.t die b. .ld v.n die VSA-and.,.wyshu-.nt_ tn ht.rdte n.var.ino ap
v-.
I ~ •• dt. twee defint.t •• d••rvan Oebau t ••AAnh.no_1 A) Itn Luc ••
**
(19841287,A.1h.no_1
8) . . eie ti Itnpunt-a..kry"i no.T.n ap.iote van _If.ktu.li..rino .kryf Luc •• (1984) d.t die ba.i . . . da.1 van .lle hu.ani.ti . . e and.rwy • .aet . . . . a. elke individu ap ."..ele, o_telike, . . t e t i _ , ___ ianele ." intellektuele O~i~ tat die . . ksi.ua .elfantwikkelino te
---.. (v.rvaIO) o~rutk i.. Dit was oale die Itniv.te and ...a.alerywino wet d.ur 'n aro.ni ••• ie antw.rp i.. Dit kan dus
g...
ward d.t hi.rdie defini.ie 'n r~lilee kansensus v.rt.-nwaardio (Lue •• het DDk gtIIIn kri ttele d •• rap nle) 11ft 'n oo.le st.tu. in and.,..wvsvellld.,.e ollfttet.**
Die a..krywino van Lue.. ward oakCMMt.t dt t • n betraub.re, ... ngendtt, d~ini.i. i.. Vaart. .taan dit in ASCO-d~inl.ie.
vir an.lt.. v~ruik a.vat.tendle en r"ltnte
--"'.no
.et: dieHo.w.l die aanlaap tot 'n beskrywino
YSA-anderwyllhu.ani._ by bOO_I. t .... defini.i . . _I dtt .Io.ande dutdelik ward d.t die b . . ld
van die
..nknoop, v.n die VSA-and.,.wyshu-.nt_ tn ht.rdte n.var.ino ap
v-.
I ~ •• dt. twee defint.t •• d •• rvan Oebau t ••---h.lp (Aanhang••l Blpunt 1). Di. ASCD . t . l onQ.kwalifi..-rd dat huaani.ti. . . ond.rwy. ..lfaktuali~ing .n ~.oanlik. bevoegdh.id .aet b.vord.r (AanhanQ. .l A.punt 2). Di. belangrikh.id van ••1faktuali~inQ word v.rd.r v.rhoog ~ v.r.k.i. v.rwy.inQ. na die individu.l• •anl~.n p.r.aanlik. voork.ur. van die individu. Luca. ~t in .lk.en van .y ti.n punt• ., b~al_ punt S di. .en af an... ~MytlinQ na individu.lit.it. En in hi.rdi. punt 5 NDrd na die vryh.id van die l~pra.e. v.rwy. -aardeur individualit.i~ Q.~~'i...r
i •. In die ASCD-d.fini.i. MOrd individualtt.it Gp di . . .lfda wy•• a. by Luca. in punt 6 Q.~~li..-r. Orig.n. ward .lag. in punt. 3 .n 6 ni. na individualit.it v.rwy. ni ••
Di. .ff.kti... hang ten nau.t. _ _ _t die i .... yart ••1faktuali.arinQ. By Luc•• i . affakti.it.i~ .l~. in die individualit.it g.~mpli.~. In .y aanlaap tat die aa.krywinQ v.n die VSA-ond.rwy.hu.ani_ laat Luca. (19841287) hata agt..r baie duidalik uit oar die affakti.it.it.
"It i . .150 wid.ly a • .u.ad in certain quarter. t.h.t hu••ni . . in educ.tion ha. ta da with f . .linQ., d. .ir•• ., and a.ot.ion. -- with -affect'
.ar.
than with ratian.l·cagnitian· ...
In die ABCD-dafini.i. i . agtar ...,. oar di. .ff.kti.... inQ. .kryf. Ni. alaga .ard . . .ar kl. . Gp die r~t. laarkli. .at
_ t die k...k. van . .ati., and.r.tauninQ., aan.aediQing .n badr.iQinQ.vryh.ld Q.18 ni. (punt 6). In punt 5 ward aok
vesa
d.t hu.ani.ti . . . and.rwy.. "recogniz•• the pri-.cy of hu.an f . .l inQ_ and paraanal valu.. and p.rcaptian. a. in~~ral f.ctor_ in educ.tion prac. ._ . "h.lp (Aanhang •• l Blpunt 1). Di. ASCD . t . l onQ.kwalifi..-rd dat huaani.ti . . . ond.rwy. ..lfaktuali~ing .n ~.oanlik. bevoegdh.id .aet b.vord.r (AanhanQ . . l A.punt 2). Di. belangrikh.id van •• 1faktuali~inQ word v.rd.r v.rhoog ~ v.r.k.i. v.rwy.inQ. na die individu.l • • anl~.n p.r.aanlik. voork.ur. van die individu. Luca. ~t in .lk.en van .y ti.n punt • ., b~al_ punt S di. .en af an... ~MytlinQ na individu.lit.it. En in hi.rdi. punt 5 NDrd na die vryh.id van die l~pra.e. v.rwy. -aardeur individualit.i~ Q.~~'i...r
i •. In die ASCD-d.fini.i. MOrd individualtt.it Gp di . . . lfda wy •• a. by Luca. in punt 6 Q.~~li..-r. Orig.n. ward .lag. in punt. 3 .n 6 ni. na individualit.it v.rwy. ni ••
Di. .ff.kti... hang ten nau.t. _ _ _ t die i .... yart •• 1faktuali.arinQ. By Luc •• i . affakti.it.i~ .l~. in die individualit.it g.~mpli.~. In .y aanlaap tat die aa.krywinQ v.n die VSA-ond.rwy.hu.ani_ laat Luca. (19841287) hata agt..r baie duidalik uit oar die affakti.it.it.
"It i . .150 wid.ly a • .u.ad in certain quarter. t.h.t hu •• ni . . in educ.tion ha. ta da with f . . linQ., d . . ir •• ., and a.ot.ion. -- with -affect'
.ar.
than with ratian.l·cagnitian· ...
In die ABCD-dafini.i. i . agtar ...,. oar di. .ff.kti .... inQ . . kryf. Ni. alaga .ard . . . ar kl . . Gp die r~t. laarkli . . at
_ t die k ... k. van . . ati., and.r.tauninQ., aan.aediQing .n badr.iQinQ.vryh.ld Q.18 ni. (punt 6). In punt 5 ward aok
vesa
d.t hu.ani.ti . . . and.rwy.. "recogniz •• the pri-.cy of hu.an f . . l inQ_ and paraanal valu.. and p.rcaptian. a. in~~ral f.ctor_ in educ.tion prac . . _ . "In 1••SQenae~. pun~ blyk oak die .~r... n. 'n r ••li-.rinQ van die in~~r.~i.we pl.k van die .ff.kti.we in die l • .rprose•• S.-.g.l. . . . .~ die . . .er kl . . GP individu.li~.it vi . . .If.ktu.lis.ring i . di~ duid.lik d.t .ff.k~i.i~ei~ . .t . .If.k~u.li. .rinQ . . . .loop en .intlik 'n groat . .t . van and.rling. oDrvl.u.ling d.er. . . toan.
W-t i . die pl.k van die logi . .-.n.liti. . .? Hi.r i . di~ op-.rklik d.~ die logi. .-an.litt... ni. n•••tenby
sa
opv.llend SODS die .ff.kti . . . v.rtaon ni •• Luc•• no.. -.1 in punt 1 (Aanh.ng••l 8) d.t ••If.ktu.li • .rinQ oak GP die int.ll.k~u.l. vl.k .a.t pl •••vind. Dit i . .en v.n di. vyf ~.rr.in. vir . .If.k~~.li• .ring in die .koaland.rwys. In die ABeD-d.fini.i. word die logi. .-an.liti... gl.d nie dir~ g.na.. ni •• Al~i defini.i •• h.t dit ~t.r uitva-rig oar 'n la.rkli ....t en l • .rd.r. en .rken die noad_.1e v.... b • •i _ v.erdigh~•• In hOttv....r . l . . r nOlI •• on logi . .-an.llti. . . on~.lui~inQ v.r.~.an word, i . ni. sand.r - . . r in eni.. van di~ t . . . d.fini.i.. duid.lik nl.. L..r kan i..er. oale
dDDdgewoan •• die kondi.ian.ring v.... v.ardlghwde v.r.t••n word.
In .lbei hl.rdi. a.skrywinQ. van die and.rwyshu.anl . . .
funk.laneer fettllk .1 die .I.ut.lkanswpte v.n die
prabl . . . .t.l1ing. Daar i . n•••lik v. .1 Q... oar . .lfaktualiserlng, .ff.kti.it.it en die int~rati... plek daarvan, t ...yl die logi . .-an.liti... ant.lui~ing In on ..ind.r. . . .t . t ... sprake ka..
Die k. . . .i . v.n 'n .kool.~ruk~uur MOrd nie baie duid.lik in hi.rdie d~ini.i. . uitgebring nl •• SI~. punt 4 CAanh.ng. .1 In 1 •• SQenae~. pun~ blyk oak die .~r... n. 'n r •• li-.rinQ van die in~~r.~i.we pl.k van die .ff.kti.we in die l • .rprose •• S.-.g.l . . . ~ die . . . er kl . . GP individu.li~.it vi . . . If.ktu.lis.ring i . di~ duid.lik d.t .ff.k~i.i~ei~ . . t . . If.k~u.li . . rinQ . . . . loop en .intlik 'n groat . . t . van and.rling. oDrvl.u.ling d.er . . . toan.
W-t i . die pl.k van die logi . . -.n.liti . . . ? Hi.r i . di~ op-.rklik d.~ die logi . . -an.litt... ni. n ••• tenby
sa
opv.llend SODS die .ff.kti . . . v.rtaon ni •• Luc •• no.. -.1 in punt 1 (Aanh.ng •• l 8) d.t •• If.ktu.li • .rinQ oak GP die int.ll.k~u.l. vl.k .a.t pl ••• vind. Dit i . .en v.n di. vyf ~.rr.in. vir . . If.k~~.li • .ring in die .koaland.rwys. In die ABeD-d.fini.i. word die logi . . -an.liti... gl.d nie dir~ g.na.. ni •• Al~i defini.i •• h.t dit ~t.r uitva-rig oar 'n la.rkli .... t en l • .rd.r. en .rken die noad_.1e v.... b • • i _ v.erdigh~ •• In hOttv .... r . l . . r nOlI •• on logi . . -an.llti . . . on~.lui~inQ v.r.~.an word, i . ni. sand.r - . . r in eni.. van di~ t . . . d.fini.i.. duid.lik nl.. L..r kan i..er. oale
dDDdgewoan •• die kondi.ian.ring v.... v.ardlghwde v.r.t •• n word.
In .lbei hl.rdi. a.skrywinQ. van die and.rwyshu.anl . . .
funk.laneer fettllk .1 die .I.ut.lkanswpte v.n die
prabl . . . . t.l1ing. Daar i . n ••• lik v . . 1 Q... oar . . lfaktualiserlng, .ff.kti.it.it en die int~rati... plek daarvan, t ... yl die logi . . -an.liti... ant.lui~ing In on .. ind.r . . . . t . t ... sprake ka..
Die k . . . . i . v.n 'n .kool.~ruk~uur MOrd nie baie hi.rdie d~ini.i . . uitgebring nl •• SI~. punt 4
duid.lik in CAanh.ng . . 1
A) . dui Gp i.ts v.n die .nti-outorit:... inset. van 'n humani.ti. . . org.ni •••i •• Hi.r ward b.i. duid.lik g.st.l d.t
I.~ling. Gp .11. vl.kk. v.n and~wys d..akr.ti.. b.trakk. matlt
w....
In punt 8 (Aanhang_l 8) ward di . . .lfd. gMaQ't. i.tw.'t g~ harh••l in die .t.lling d.t l-.rdaelwi't't• •I-V. w.ard.val is as dit vry.lik d.ur die b.trakk.n.. g.ki.. i •• Di. g~~son.li s-.rd. 1~~v.ring. (punt 4, Aanhang. .l 8) varst.rk hiardi. b••tuursb.n.d~ing. Sod.ni. . d-.akr.ti..ring.np~san.lisaring t . . ..n die fand. ..n't. van die
. . . .n.iali.ti. . . .n par.nni.li.tl. . . .koolb.n.d~inv. Mat Via d.t d ••r 'n g. . . .n.kaplik. k~n in .11. .kool. .t~i••l
.aet
w. . . .n wat d.ur .11. l~ling. b. . . . .t~ .a.t ward. Di • . . .an.i.listi ••• en par.nni.ll.ti._ ben.~ing. h.t t i p i ' " autakr.ti... tanden.. . . t p••kl ••r r.~ling. v.n die
arganis.tari... .kaal.truktuur. D••r.nt-.n w.rk die
humani.ti . . . .kaalben.d~inv d..akr.ti . . vanuit di. b~aeft•• van di. laerllng., .oos blyk uit di. h~h••ld. kl.. Gp individu.l• • •nl-vt. in die tw•• ~lni.i•••
Ni.t••in d. .l die tw.- a.skrywing. weinig . . . oar 'n
humani.ti... skaal.truktuur. Di. prabl... wat di.
and.rwy.hu••ni.t. ~v••r, i . d.t hull. 'n lewend. .gterdog te.n enig. vaargeskrewe .kaal.truktuur h.t. 'n Enk.l. ~l sou dUB ni • •anv.arb.ar w.es ni.. D••r i . dUB byna naadw.ndig
'n plur.li.ti... of .kl.kti... t.nd.n. in die
andarwyshu.ani.ti . . . b. .inning oar die skool.truktuur. Sa . t . l " ••low (19731169-170) en Ca.b. (19811449) .lb.i d.t hu.ani.ti . . . anderwy• • •If. in die . . . . outarit~. .kool MODn~lik i . , haewel dan nl. vir all. 1.~llnge en all. andarwy..r. ni ••
A) . dui Gp i.ts v.n die .nti-outorit:... inset. van 'n humani.ti . . . org.ni ••• i •• Hi.r ward b.i. duid.lik g.st.l d.t
I.~ling. Gp .11. vl.kk. v.n and~wys d..akr.ti.. b.trakk. matlt
w....
In punt 8 (Aanhang_l 8) ward di . . . lfd. gMaQ't. i.tw.'t g~ harh •• l in die .t.lling d.t l-.rdaelwi't't • • I-V. w.ard.val is as dit vry.lik d.ur die b.trakk.n.. g.ki.. i •• Di. g~~son.l i s-.rd. 1 ~~v.ri ng. (punt 4, Aanhang . . l 8) varst.rk hiardi. b •• tuursb.n.d~ing. Sod.ni . . d-.akr.ti..ring .np~san.lisaring t . . ..n die fand . . .n't. van die . . . . n.iali.ti . . . .n par.nni.li.tl . . . . koolb.n.d~inv. Mat Via d.t d •• r 'n g . . . . n.kaplik. k~n in .11. .kool . . t~i •• l.aet
w . . . .n wat d.ur .11. l~ling. b . . . t~ .a.t ward. Di • . . . an.i.listi ••• en par.nni.ll.ti._ ben.~ing. h.t t i p i ' " autakr.ti... tanden.. . . t p •• kl •• r r.~ling. v.n die arganis.tari... .kaal.truktuur. D •• r.nt-.n w.rk die humani.ti . . . . kaalben.d~inv d..akr.ti . . vanuit di. b~aeft •• van di. laerllng., .oos blyk uit di. h~h •• ld. kl.. Gp individu.l • • • nl-vt. in die tw •• ~lni.i •••
Ni.t •• in d . . l die tw.- a.skrywing. weinig . . . oar 'n
humani.ti... skaal.truktuur. Di. prabl... wat di.
and.rwy.hu •• ni.t. ~v •• r, i . d.t hull. 'n lewend. .gterdog te.n enig. vaargeskrewe .kaal.truktuur h.t. 'n Enk.l. ~l sou dUB ni • • anv.arb.ar w.es ni.. D •• r i . dUB byna naadw.ndig
'n plur.li.ti... of .kl.kti... t.nd.n. in die
andarwyshu.ani.ti . . . b . . inning oar die skool.truktuur. Sa . t . l " •• low (19731169-170) en Ca.b. (19811449) .lb.i d.t hu.ani.ti . . . anderwy • • • If. in die . . . . outarit~. .kool MODn~lik i . , haewel dan nl. vir all. 1.~llnge en all. andarwy..r. ni ••
.kool t.n b. .t . b.livg... NDrd in di • •og.n~~.d.
Brtt.-b• .1nvlatKl. Itap.n school .... D • .,.in i . - e g _ r _ k van di • • tr~kk. o~r.d.-rdh.id, .tr.no vDaro. .kr... studt.v.l~ .n .tudi. . .t.rl ••l. In .ulk. a.standloh~. word dl. VSA-ond.rwy.h...ni_ onO.twyf.ld bltVaartMel. Luc•• (14'1841287) . t . l oak d.t .nlO. infer_I. and.rwys . , _ I f . di. sao.n• .-d. vry. skol. ~ b.i. van dt. .kr~. •• b.vard.rlik vir on and.rwy...a n t . t l _ b.n.dlrtno ___kau
ward.
In hi.rdi • •fd.ltnQ , . t . . . b.traub.,.. a.skrywtnga vaft di. VSA-ond.rwy...n i _ van n.dIr b.kyk. Ott. ia bltVtnd u t dt. -..rd.rh.id .l.ut.lb~ripp. van di. prabl. . . .t.llin. in hi.rdi. oaskrYMino. t • .nwaardto ia. D • .,. b. .taan .nk.l. v ••Qh~. ran~a. di. v.rband tuaa.n dt. huaantatt_ andarwy• .n
on
.koolst.ruktuur M.t daarby p.a. Ht.rdi. probl_ . .1 tn3. S v.rd.r and.rSDttk NDrd. T.na ••1 ~t.r
.-r.
oar......t.
Nard t.ot ." b.spr.ki"o van dt.· hi .tari _ .ot.reranctt. van dt. VSA-ond.rwyMueaani . _ .:2 _
:::s
D::I. _ c::Jncl_..-.,...Y..." '. .n::l. . ." ' _ . . . . ,. n ..-_1 . .1::.::1. _40 kc::Jn . .l::. . .nl::._ ..- . . . .m . ._..- k ::I.n d::l._ c::Jnd_~""'Y"Q_. . k::l._d_"::I. . .SOIUI NOrd dt. VSA-and.rwyshu.ani_ •• ant..t.an in di. Jar.
n~ di. T... warlildoarl09 O..a.k Ceo.b•• Paph_ .. Ho.fard,19771S6). Luc.. (1984.20) bevtnd IIOt.r d.t dt. ond.rwyllhu.aant._ On p.r-..ntlnt. v.r'wy.inosr...k in di. ond.rNYq••ki~.nt. i •• Daar t . volv-n. Luc.. vi.,. sulk.
r~"""'k.. n •••lik di. kons.rwatt_, dt.' h . . - n i _ ,
b.r~aariMnt.rtno .n dt. r.tan.t.rukttani_.
.kool t.n b . . t . b.livg... NDrd in di • • og.n~~.d.
Brtt.-b • .1nvlatKl. Itap.n school .... D • .,.in i . - e g _ r _ k van di • • tr~kk. o~r.d.-rdh.id, .tr.no vDaro . . kr... studt.v.l~ .n .tudi . . . t.rl •• l. In .ulk. a.standloh~. word dl. VSA-ond.rwy.h...ni_ onO.twyf.ld bltVaartMel. Luc •• (14'1841287) . t . l oak d.t .nlO. infer_I. and.rwys . , _ I f . di. sao.n • .-d. vry. skol. ~ b.i. van dt. .kr~. •• b.vard.rlik vir on and.rwy ... a n t . t l _ b.n.dlrtno ___ kau
ward.
In hi.rdi • • fd.ltnQ , . t . . . b.traub.,.. a.skrywtnga vaft di. VSA-ond.rwy ... n i _ van n.dIr b.kyk. Ott. ia bltVtnd u t dt. -..rd.rh.id .l.ut.lb~ripp. van di. prabl . . . . t.llin. in hi.rdi. oaskrYMino. t • .nwaardto ia. D • .,. b . . taan .nk.l. v •• Qh~. ran~a. di. v.rband tuaa.n dt. huaantatt_ andarwy • .n
on
.koolst.ruktuur M.t daarby p.a. Ht.rdi. probl_ . . 1 tn3. S v.rd.r and.rSDttk NDrd. T.na •• 1 ~t.r
.-r.
oar......t.
Nard t.ot ." b.spr.ki"o van dt.· hi .tari _ .ot.reranctt. van dt. VSA-ond.rwyMueaani . _ .:2 _
:::s
D::I. _ c::Jncl_..-.,...Y ... " ' . . n::l. . . " ' _ . . . . ,. n ..-_1 . . 1::.::1. _40 kc::Jn . . l::. . . nl::._ ..- . . . . m . . _..- k ::I.n d::l._ c::Jnd_~""'Y"Q_ . . k::l._d_"::I. . .SOIUI NOrd dt. VSA-and.rwyshu.ani_ •• ant..t.an in
n~ di. T... warlildoarl09 O..a.k Ceo.b ••
Ho.fard,19771S6). Luc.. (1984.20) bevtnd IIOt.r
di. Jar.
Paph_ .. d.t dt. ond.rwyllhu.aant._ On p.r-..ntlnt. v.r'wy.inosr ... k in di. ond.rNYq •• ki~.nt. i •• Daar t . volv-n. Luc.. vi.,. sulk.
r~"""'k.. n ••• lik di. kons.rwatt_, dt.' h . . - n i _ ,
Hierdi. vier hDDfr••.wark. koa .lkaen 'eg~er ••ld. in 'n suiWllr vorlft VDDr. D••r i . groot. anderlin". ver.t.reng.ling
wann..,.. ap• •ifiek. danker., l.i.,..., onderwyser. an drukgroepe in t.er... v.n hierdi. r •••, • .,-k. onderIIDItk word. Nagt..n. bly die vier haa4ben.dering. nut.t.ig. .b.t.r.k.i. . w••rn. v.rwy. kan word. Hierdi. r ••.werk. -.llow t.h. posit.ian. p.opl • •dv.nc. in t.h. 'r••l world' of d~.t.. ov.r schooling t.o b. c.t.egorized far purpose 04 .n.ly.i."
(Luc•• ,I984I20).
HoeWIII die onderwyahu...ni . . . 'n perManent.. v.rwy.ing.r...rk in die anderwy. en apvoedkund. i . , w.. dit. nl. .It.yd __ prominent. ni.. Sooa t..ll. and.r DU t... in die VSA-anderwy.geskiedeni., h.t. oak die and.rwy.huManl . . . pariodi.k in 'n nu.... .andering apgedDtl. (Luc•• , 1984120). Sa
h.t. di. progr•••
I.d....
a. 'n vraelir. vcr. van dl. anderwyshulft.ni_ in lcn5S g ••neu....l , ander and.,...wean.
angun. by die kan.erw.t.i... publi.k. Di. anderliggende ideologi. h.t. agt.er ni. verdwyn ni •• Slag. 'n d.k.d. l.t.er SDU die anderwyshUlftani . . . wear ver.kyn, hierdi. keer •• di.Brit..-b.~nvloed., hu••nist.ies-.i.lkundig-gefundeerd. oop.kaol (Luc•• ,19B41313).
Terwyl t.aegea- kan word d.t. die anderwyshuaani._ dUB WIll in die mad.rn. er• .en van die haafandW'wyap.r.dig... i . , .,.t. d.ar kart.lik. gakyk word n. die red•• w.ara. dit. ni. alt.yd ewe prominent. w•• ni •• N.sh (197~18) h.t. die pro.in.nt.. f • • • •
van die hulft.ni . . . .an .kona.i... apbloeit.ydperk. g.kappel. Di. huidig. krisi. v.n die w~.ld.kanoai. . .t..y ' ••n.g-..nt.
Df decline' (Hu.4n,I9821~2) .k.p in die gah_l dUB 'n angun .t.ig. kli •••t. vir die anderwyshu.ani_, g ••ien vanuit. Nallh Hierdi. vier hDDfr •• .wark. koa .lkaen 'eg~er •• ld. in 'n suiWllr vorlft VDDr. D •• r i . groot. anderlin". ver.t.reng.ling
wann..,.. ap • • ifiek. danker., l.i.,..., onderwyser. an drukgroepe in t.er ... v.n hierdi. r ••• , • .,-k. on der IIDItk word. Nagt..n. bly die vier haa4ben.dering. nut.t.ig. .b.t.r.k.i . . w •• rn. v.rwy. kan word. Hierdi. r •• .werk. -.llow t.h. posit.ian. p.opl • • dv.nc. in t.h. 'r •• l world' of d~.t.. ov.r schooling t.o b. c.t.egorized far purpose 04 .n.ly.i."
(Luc •• ,I984I20).
HoeWIII die onderwyahu ... ni . . . 'n perManent.. v.rwy.ing.r ... rk in die anderwy. en apvoedkund. i . , w.. dit. nl. .It.yd __ prominent. ni.. Sooa t..ll. and.r DU t... in die VSA-anderwy.geskiedeni., h.t. oak die and.rwy.huManl . . . pariodi.k in 'n nu .... .andering apgedDtl. (Luc •• , 1984120). Sa
h.t. di. progr •••
I.d....
a. 'n vraelir. vcr. van dl. anderwyshulft.ni_ in lcn5S g •• neu .... l , ander and.,...wean.
angun. by die kan.erw.t.i... publi.k. Di. anderliggende ideologi. h.t. agt.er ni. verdwyn ni •• Slag. 'n d.k.d. l.t.er SDU die anderwyshUlftani . . . wear ver.kyn, hierdi. keer •• di.Brit..-b.~nvloed., hu •• nist.ies-.i.lkundig-gefundeerd. oop.kaol (Luc •• ,19B41313).
Terwyl t.aegea- kan word d.t. die anderwyshuaani._ dUB WIll in die mad.rn. er • .en van die haafandW'wyap.r.dig... i . , .,.t. d.ar kart.lik. gakyk word n. die red •• w.ara. dit. ni. alt.yd ewe prominent. w •• ni •• N.sh (197~18) h.t. die pro.in.nt.. f • • • •
van die hulft.ni . . . . an .kona.i... apbloeit.ydperk. g.kappel. Di. huidig. krisi. v.n die w~.ld.kanoai . . . t..y ' •• n.g-..nt.
Df decline' (Hu.4n,I9821~2) .k.p in die gah_l dUB 'n angun-.t.ig. kli ••• t. vir die anderwyshu.ani_, g •• ien vanuit. Nallh
•• b.vinding oar die ".kana.i ••• bep..h.,... d...,.v..n.
Comb. (19911446) h.~ eg~er, ..nder. . . . hierbo, On ap~i.i.~i. . . kyk op die ~OItka.. v..n die VSA-ander",yllhu.anis.... Aang••ien prabl... saos oorb.volking en ~..I l . ander poli~i.k. en .kono.i . . . prabl_ in die .er.~. pl.k _n.lik. prabl... i . fin b ••ig i . a. ~. vererger, ...1 die ander",y.hu-..ni._., volg.n. Comb., ..l~yd r.l.van~ bly. Di. red. hiervoar i . daadgltWDOn oMd.~ die ander",y.hu••ni . . . .en.i~i.f vir .en.lik. prabl.... i.. Gaadl ..d Un Engler.,1973.340) voar.ien On oplewing in die hu...nisme randa. die ••uwen~.lino. Hy
(Boadlad,1979.118) skryf l ..~erl
"Ind. .d, ~her. . .r • •ign. ~h..~ ..no~her hu...ni.~ie eyel.
of
r.fer. i . brewing. Th. Gr...~ uneer~..in~y i . whfther ~h.
eaun~ervailing fare •• "'ill focus an ~h. public school • • y.~_ er "'ill eaneen~r..~. an ..l~erna~iv_ ~o i~."
N..sh C19~1: 19) ~raa. ha.s.lf d • ...,._ d..~ _~ .lk. aplewinv in die hu.ani._ d...r .~~ -.n•• i . wa~ die hu.ani.~i_. vi.i. d. .l •• ~yd.n. die varig. aplewing_ L.~er h.~ Hash (1980112) ltQ~er ~ag i ngeg.an ap di. vaar"'• ...,.d.. vi r d i . oar lewi ng v... die ander",yshu...ni._ in die ~.g~ig•• D••rvaar ..en hy i . di~ nadig d..t d...r wegb. . . .g ward van die g.Xsaleerd• • •If n.. On
.inerg.ti_. inter..fh ..nklik. ..If wa~ .terk ap
poli~i_ _kancati_ prabl_ kansen~r••r. V. .l vrae"- reed.
h.~ F.n~ini (1974"1401-402) dit bepl.i~ d..t die hu.ani_ v..n..f die g.i.oleerd• ., byn.. ego1.ti . . .., ••If.ae~ wegb. . . .O. Hierdi. n ..rei.i.ti ••• tenden. ",.t wel in . .ker. .~ra.ing. binn. die anderwyshuaani_ voarka.., i . tipi_ van die oervload. . . .lewing. Fantini bepl.i~ dit d ..~ van die ...,._ .... die ••lfsugtigh.id wegb. . . .g .aet ward a. die
•• b.vinding oar die ".kana.i ••• bep .. h.,.. ... d .. ...,.v .. n.
Comb. (19911446) h.~ eg~er, .. nder . . . . hierbo, On ap~i.i.~i . . . kyk op die ~OItka.. v .. n die VSA-ander",yllhu.anis.... Aang •• ien prabl... saos oorb.volking en ~ .. I l . ander poli~i.k. en .kono.i . . . prabl_ in die .er.~. pl.k _n.lik. prabl... i . fin b •• ig i . a. ~. vererger, ... 1 die ander",y.hu-..ni._., volg.n. Comb., .. l~yd r.l.van~ bly. Di. red. hiervoar i . daadgltWDOn oMd.~ die ander",y.hu •• ni . . . . en.i~i.f vir .en.lik. prabl.... i.. Gaadl .. d Un Engler.,1973.340) voar.ien On oplewing in die hu ... nisme randa. die •• uwen~.lino. Hy
(Boadlad,1979.118) skryf l .. ~erl
"Ind . . d, ~her . . . r • • ign. ~h .. ~ .. no~her hu ... ni.~ie eyel.
of
r.fer. i . brewing. Th. Gr ... ~ uneer~ .. in~y i . whfther ~h.
eaun~ervailing fare •• "'ill focus an ~h. public school • • y.~_ er "'ill eaneen~r .. ~. an .. l~erna~iv_ ~o i~."
N .. sh C19~1: 19) ~raa. ha.s.lf d • ...,._ d .. ~ _~ .lk. aplewinv in die hu.ani._ d ... r .~~ -.n •• i . wa~ die hu.ani.~i_. vi.i. d . . l •• ~yd.n. die varig. aplewing_ L.~er h.~ Hash (1980112) ltQ~er ~ag i ngeg.an ap di. vaar"' • ...,.d.. vi r d i . oar lewi ng v ... die ander",yshu...ni._ in die ~.g~ig •• D •• rvaar ..en hy i . di~ nadig d .. t d ... r wegb . . . . g ward van die g.Xsaleerd • • • If n.. On
.inerg.ti_. inter .. fh .. nklik. ..If wa~ .terk ap
poli~i _ _ kancati_ prabl_ kansen~r •• r. V . . l
h.~ F.n~ini (1974"1401-402) dit bepl.i~ d .. t
vrae"- reed. die hu.ani_ v .. n .. f die g.i.oleerd • ., byn .. ego1.ti . . . ., •• If.ae~ wegb . . . . O. Hierdi. n .. rei.i.ti ••• tenden. ",.t wel in . . ker. .~ra.ing. binn. die anderwyshuaani_ voarka.., i .
oervload . . . . lewing. Fantini bepl.i~ dit •• lfsugtigh.id wegb . . . . g .aet ward a. die
tipi_ van die
d .. ~ van die ...,._ .... die
ond.rdruk~.. ~. kan b.r.ik. AII..n . 0 .al die
VSA-ond.r...yehuaani_ ay .kona.i . . . .~i....lan~. kan oarl...,.
Of hi.rdi. byna ftMIQani .~i_ v.rband ~u
• ...,
ond.r...yehuaani . . . .n .kona.i ••• blaei~ydp.rk. d.urbr. .k i . , ia nog g~.in. duid.lik ni.. Waar.kynlik .al .odanige d.urbr.king van die afhanklikh.id van die ond~NY.hu.ani_ aan .konotni... oplllWing v.r.i. da~ di. b.nad~ing. van d~d....Ir.ld~k.r.
.00.
Illich .n Fr.ir. .n.r.yd., ~ and.rayd. die logo~.rap.u~i. . . vi.i. van i..and aoo. Frankl, g.kombin..r ...ord. Frankl h.~ Gp ainvinding in ~o~aal angun.~ig. I ....an.oma~andighed. aoo. ui~"i••ing.ka.p. ~ydRn. die T....ed. Wareldoorlog g.kon••n~r.-r (vgl Frankl,1962).2 _ 4
E n k _ 1 _
j " n c l j " . .Hi.rdi. oar.ig ward gllCJ" a. ~1I9.1yk di. oar~ka.tl~• .n die .n and.r kla••iRke hu.ani.~ie. . .~ra.ing. in die ond~...y. aan ~. ~oon. Daardeur
ward die uni.k. .n univ.r. .I . aard van die
VSA-ond.rMY.huaani... aooa in die ang.v.-r ~... d.kad. . • ed.r~ 196:5 nad.r vasgtHI~.l.
ond.rdruk~.. ~. kan b.r.ik. AII..n . 0 .al die
VSA-ond.r ... yehuaani_ ay .kona.i . . . . ~i .... lan~. kan oarl...,.
Of hi.rdi. byna ftMIQani .~i_ v.rband ~u
• ...,
ond.r ... yehuaani . . . .n .kona.i ••• blaei~ydp.rk. d.urbr . . k i . , ia nog g~.in. duid.lik ni.. Waar.kynlik .al .odanige d.urbr.king van die afhanklikh.id van die ond~NY.hu.ani_ aan .konotni... oplllWing v.r.i. da~ di. b.nad~ing. van d~d .... Ir.ld~k.r.
.00.
Illich .n Fr.ir. .n.r.yd., ~ and.rayd. die logo~.rap.u~i . . . vi.i. van i..and aoo. Frankl, g.kombin..r ... ord. Frankl h.~ Gp ainvinding in ~o~aal angun.~ig. I .... an.oma~andighed. aoo. ui~"i •• ing.ka.p. ~ydRn. die T .... ed. Wareldoorlog g.kon •• n~r.-r (vgl Frankl,1962).2 _ 4
E n k _ 1 _
j " n c l j " . .Hi.rdi. oar.ig ward gllCJ" a. ~1I9.1 yk di. oar~ka.tl~ • .n die .n and.r kla •• iRke hu.ani.~ie . . . ~ra.ing. in die ond~ ... y. aan ~. ~oon. Daardeur
ward die uni.k. .n univ.r . . I . aard van die
VSA-ond.rMY.huaani... aooa in die ang.v.-r ~... d.kad . . • ed.r~ 196:5 nad.r vasgtHI~.l.
Nash <197518-10) h.t di. voarlap.,.. van di. VSA-and.,.tty. hu.ani... in di. Gri.k.-Ra..in. . ty. vaan sa.k. Luca.
<19841284, 29:5) dui aok aan dat di. hutlani_ in .y b.lanorik.te t . . . . and.,. and.,.. r . . . . by Prataoara• .., Cicllr'D ta.nwaordiO .a••
Oi. aar...,ka.st. van di. YSA-and.,..yshu. .ni.t.i... i d _ ..t.
ant.i.k. OHaOt.-oa.d i . 1Igt..,. alt.yd in on O. . . .lt.lik.. dit. . i l •• on ••akk.,. .in a. byvaor~ld di. oar...,ka.s
..t.
dl. R..,at ••anc.-kla••i.k. t . v.,..taan. HaeMel . .k.,.. ba.i. . .t.,... uit dl. anti.k., Gri.k.-Ra.ein. . kla••i.k. o.vlnd kan ward, i . di. huaani... haa4.aaklik *n IDDdtIrn. v.,..kyn. .l. Oi. MDGr'd "huaani_" i . byvaarb_ld vir dl. ..,..t. k_r d.ur Nifth... ..,.. in 1808 geruik U1.nz., 19741323). Oi t h.t -ot..,. ..,.. algtI_en in gerui k o.,.aak vanaf 1929 (0. Vag.l ,19681220). Inhaud.lik i . di. t.,..inalagi. van di. R..,ai ••anc• .., di. YSA-and"'Myshuaani._ oak ni. altyd di . . .lfd. a. in di. van die Bri.k.-Ra.ein. . kla••i.k. ni ••
E..,
vaorb_ld van hi.,.dl. v.r.kill. ward d.urDoay. . . .rd (1969, val 1J 195) 0-0- .ann... hy My. Gp dt.
di~oaand. v.r.kll in b.t.ek..,l. .at b. .taan tu••.., di. R..,ai ••anc.-huaani.ti ••• .., di. Bri.k.-kla••i.k. apvatting van di • .en.lik. rH••
Nash <197518-10) h.t di. voarlap.,.. van di. VSA-and.,.tty.-hu.ani... in di. Gri.k.-Ra..in . .
<19841284, 29:5) dui aok aan dat
ty. vaan sa.k. di. hutlani_
Luca.
in .y
b.lanorik.te t . . . . and.,. and.,.. r . . . . by Prataoara • .., Cicllr'D ta.nwaordiO .a ••
Oi. aar...,ka.st. van di. YSA-and.,..yshu . . ni.t.i... i d _ ..t.
ant.i.k. OHaOt.-oa.d i . 1Igt..,. alt.yd in on O . . . . lt.lik.. dit. . i l •• on •• akk.,. .in a. byvaor~ld di. oar...,ka.s
..t.
dl. R..,at •• anc.-kla •• i.k. t . v.,..taan. HaeMel . . k.,.. ba.i . . .t.,... uit dl. anti.k., Gri.k.-Ra.ein . . kla •• i.k. o.vlnd kan ward, i . di. huaani... haa4.aaklik *n IDDdtIrn. v.,..kyn . . l. Oi. MDGr'd "huaani_" i . byvaarb_ld vir dl. ..,..t. k_r d.ur Nifth... ..,.. in 1808 geruik U1.nz., 19741323). Oi t h.t -ot..,. ..,.. al gtI_en in gerui k o.,.aak vanaf 1929 (0. Vag.l ,19681220). Inhaud.lik i . di. t.,..inalagi. van di. R..,ai •• anc • .., di. YSA-and"'Myshuaani._ oak ni. altyd di . . . lfd. a. in di. van die Bri.k.-Ra.ein . . kla •• i.k. ni ••
E..,
vaorb_ld van hi.,.dl. v.r.kill. wardDoay . . . . rd (1969, val 1 J 195) 0-0- .ann... hy My. Gp
d.ur
dt. di~oaand. v.r.kll in b.t.ek..,l.
R..,ai •• anc.-huaani.ti ••• .., di. van di • .en.lik. rH ••
.at b . . taan tu •• .., di. Bri.k.-kla •• i.k. apvatting
HoeMeI d.ar .eder~ die C.rolingi... R.n.i ••ance van die s..-nd• .n .g.~• ..u. ~.ll. herl. .ing. van die belano.~elling
in die kl •••i.k. g.l.erdheid . . . (0. Yagel,t968lt36), n. . . hierdi. oar.ig .y .anvang in di. R.n.i ••anc. v.n die
vyf~i.n. en ._~i.nd. ... Die rH. i . daadg...aan d.~
veriue R.n.i ••anc.-er•• kleiner in o.vang . . . .n nie lID .~erk
bygHr. he~ ~o~ di. verbrokk.ling van die RODaS-k.~oli.ke
aag.~ruk~uur ni.. Year~. h.~ hierdi. R.n.i . . .nce van die
vyf~i.nd• .n •••~i.nd. . . die .adern. ~yd ingelei.
Year.f kan ..r.~.n. verwy. NOrd n. 0. Yag.l (968137)_ and.r.k.id ~u••.n die apv.~~ing. oar ••lfb..u••yn in ~.yd.
di. Midd.l..u• .n .nder.yd. die R.n.i ••ance van die vyf~i.nde
.n s ••~i.nde •
.u..
In verg.lyking . .~ die R.n.i.sance h.~ di~in die Midd.l..ue "an~b",ok.n ••n ~ .y.~. . .~ische . .n vrij .lg. . ..n beoefend. cul~u. v.n h.~ ikM
Hierdi. b.vinding v.n De Yag.l bied die b.l.ngrik.~. .nkel. ooraenka.s ~u••en die VSA anderMy.huaani.~i••• ben.dering .n die van die R.n.i •••nce. Afg_i.n van hierdi. ear~ka.s i . d • .,.. oak b.i. ver.kill. ~u••.n die Ren.i.sance- en die
VSA-anderwy.huaani.~i. .e opv.~~ing.. Wilier. (1975139-40)
ver.kill. bevind d.~
R.n.i ••anc.-hum.ni.~i••e ~r.di.i. die .an.like n.~uur ni. van binn. NDU l ••~ an~plooi nl. ..ar deur die di ••ipllner.n~
.ff.k van die ver.killend. aen. . .~.n.k.pp. van bui~. MDU var••
Pa~~er.an (1973) MY. op di •••lfde onder.k.id •• Wilier., na••llk dl. ~u. . .n innerlik. en ui~erllk. lacl van HoeMeI d.ar .eder~ die C.rolingi... R.n.i •• ance van die s..-nd • .n .g.~ • ..u. ~.ll. herl . . ing. van die belano.~elling
in die kl ••• i.k. g.l.erdheid . . . (0. Yagel,t968lt36), n . . . hierdi. oar.ig .y .anvang in di. R.n.i •• anc. v.n die
vyf~i.n. en ._~i.nd. ... Die rH. i . daadg ... aan d.~
veriue R.n.i •• anc.-er •• kleiner in o.vang . . . .n nie lID .~erk
bygHr. he~ ~o~ di. verbrokk.ling van die RODaS-k.~oli.ke
aag.~ruk~uur ni.. Year~. h.~ hierdi. R.n.i . . . nce van die
vyf~i.nd • .n ••• ~i.nd . . . die .adern. ~yd ingelei.
Year.f kan ..r.~.n. verwy. NOrd n. 0. Yag.l (968137)_ and.r.k.id ~u •• .n die apv.~~ing. oar •• lfb..u •• yn in ~.yd.
di. Midd.l..u • .n .nder.yd. die R.n.i •• ance van die vyf~i.nde
.n s •• ~i.nde •
.u..
In verg.lyking . . ~ die R.n.i.sance h.~ di~in die Midd.l..ue "an~b",ok.n •• n ~ .y.~ . . . ~ische . .n vrij .lg . . . .n beoefend. cul~u. v.n h.~ ikM
Hierdi. b.vinding v.n De Yag.l bied die b.l.ngrik.~. .nkel. ooraenka.s ~u •• en die VSA anderMy.huaani.~i ••• ben.dering .n die van die R.n.i ••• nce. Afg_i.n van hierdi. ear~ka.s i . d • .,.. oak b.i. ver.kill. ~u •• .n die Ren.i.sance- en die
VSA-anderwy.huaani.~i . . e opv.~~ing.. Wilier. (1975139-40)
ver.kill. bevind d.~
R.n.i •• anc.-hum.ni.~i •• e ~r.di.i. die .an.like n.~uur ni. van binn. NDU l •• ~ an~plooi nl. ..ar deur die di •• ipllner.n~
.ff.k van die ver.killend. aen . . . ~.n.k.pp. van bui~. MDU var •• Pa~~er.an (1973) MY. na •• llk dl. ~u . . . n op di ••• lfde innerlik. en onder.k.id ui~erllk. •• Wilier., lacl van
ver.ing.ini.i.~i~. P.~~.r.on (1973.3S) b.kl. .~aon d.~ di. ond.rNyshu••ni . . . n. 'n "mar. b••ic .sp.c~ a4 humeni~y", d~~ Nil •• di. inn.rlik., v.rwy.. "~h• •dj.c~iv. hu• .n., Which i . d.fin~ •• h.ving f . .ling. ~d inclin.~ion. cr~i~~l. ~o ••n, including kindn. . . .nd b.n.vol.nc••
And.r.yd. i . ook g.~r.g a. di. kap~ling tu••.n hi.rdi. ~. . . hu••ni . . . .n ~. dui. Bi~san (1976.6) .~.I di. aaak aal
"Wh.~ bind. con~IHIpDr''''y hua.ni.~ic .~udi.. to ~h.
~r.di~ion.l hua.ni~i. . i . conc.rn no~ Ju.~ Ni~h
...,0.
high. .~ v.lu. . , bu~ .Iaa Ni~h ~hos. v.IUIIS _ uniqu.ly ttw produc~ of p•••ion.. w.ll •• in~.II~t••• Th. .nduri,. DbJ~t a4 bo~h ~h. hua.niti •• .nd hua.ni.~ic ~hDught i . th• .nl.rg...n~ of th. huaan spiri~, not -.r.ly ttw d.v.lap..n~ of ~h. c~.ci~y to ~hink or judg. . .th.tic.lly er ...Ily."In apva.dingsp.r.p.kti~ NGu di. R.n.i.aanc~i... di. m.n. vor. deur on .tudi. v~ di. .nti.k. .kryw.r.. Hi.rdi. ek.t~n. vor.ingauitgangspun~ .a.~ -V~~ ni. v.r.~••n ward in di. v~.ngd• •in v.n on v.kg.l.-r~ of did.k~i... b.n.d.ring ni., ... volg.n. di. voorb. .ld v.n Er... fldi. in hoog.~•
••Ifantplaaiing d. zin van d. l.v.n b..chau~·
("-"z.,1974.323).
Di. R.n.i.aanc.-huaani.t.
w..
voor~. ook .~~k g.k.nt t..n di. "idd.I-.u. . univ~.it.it . . v~h.ffing van die IDQik• .n di. d.gr.d~ing van di. I.tt~kund. (OI.f.on,19711S21). In die l.t~~kund. h.t di. R.n.i ••anc.-hu..ni.t. - - . r g.tui.ni. v.n di. voll • ..n.lik. I . . . g.vind •• in di. IDQik••ver.ing.ini.i.~i~. P.~~.r.on (1973.3S) b.kl . . ~aon d.~ di. ond.rNyshu •• ni . . . n. 'n "mar. b •• ic .sp.c~ a4 humeni~y", d~~ Nil •• di. inn.rlik., v.rwy.. "~h • • dj.c~iv. hu • .n., Which i . d.fin~ •• h.ving f . . ling. ~d inclin.~ion. cr~i~~l. ~o •• n, including kindn . . . .nd b.n.vol.nc ••
-And.r.yd. i . ook g.~r.g a. di. kap~ling tu •• .n hi.rdi. ~ . . . hu •• ni . . . n ~. dui. Bi~san (1976.6) .~.I di. aaak aal
"Wh.~ bind. con~IHIpDr''''y hua.ni.~ic .~udi.. to ~h.
~r.di~ion.l hua.ni~i . . i . conc.rn no~ Ju.~ Ni~h
...,0.
high . . ~ v.lu . . , bu~ .Iaa Ni~h ~hos. v.IUIIS _ uniqu.ly ttw produc~ of p ••• ion.. w.ll •• in~.II~t ••• Th. .nduri,. DbJ~t a4 bo~h ~h. hua.niti •• .nd hua.ni.~ic ~hDught i . th • .nl.rg...n~ of th. huaan spiri~, not -.r.ly ttw d.v.lap..n~ of ~h. c~.ci~y to ~hink or judg . . . th.tic.lly er ... Ily."In apva.dingsp.r.p.kti~ NGu di. R.n.i.aanc~i... di. m.n. vor. deur on .tudi. v~ di. .nti.k. .kryw.r.. Hi.rdi. ek.t~n. vor.ingauitgangspun~ .a.~ -V~~ ni. v.r.~ •• n ward in di. v~.ngd • • in v.n on v.kg.l.-r~ of did.k~i... b.n.d.ring ni., ... volg.n. di. voorb . . ld v.n Er ... fldi. in hoog.~ •
•• Ifantplaaiing d. zin van d. l.v.n b..chau~·
("-"z.,1974.323).
Di. R.n.i.aanc.-huaani.t.
w..
voor~. ook .~~k g.k.nt t..n di. "idd.I-.u . . univ~.it.it . . v~h.ffing van die IDQik • .n di. d.gr.d~ing van di. I.tt~kund. (OI.f.on,19711S21). In die l.t~~kund. h.t di. R.n.i •• anc.-hu..ni.t. - - . r g.tui.ni. v.n di. voll • ..n.lik. I . . . g.vind •• in di. IDQik ••V.nd.g . . VSA-and~"yahu.ani.~. Nil v.r.1 die
vryh.id •• "il.ui~ing, di~ . i l •• 'n inn~lik. van varMing, b.kl_~oan. D • .,.. . . .d Er... , die ·u..a
univ.r ••l.", •• l..r v.n die vry. wil .n k.u_, Buhl.r en AII.n (1972118-19) •• die .~.rk.t. invlced hi.rdi.
p.riad. ap die sielkundig. huaanl... v.n In die
~wtntig.t. IrtN b_kau. DI. fund.r.ndtl v.rhaudino ~u
...
hierdi • •ielkund• .n die VSA-and.r"yahu.ani_ ...d in 2.7.4 .anoedui.
Di. g... van die R.n.i •••nc.-hu.ani... in .y lit.rar. k.,..kt.r sau nOQ
e.u.
lank invlaedryk bly. 0. hi.rdi. voar~g.ng v.n die kl •••i.k-li~.rar. ben.d.ring sed~t di. Ren.i . . .nc• • •n ~. dui, ••1
v.rd.r. indeling.O-..k
ward. 0 Vag.l U9~12J v.rg.lyk oak Kanze,19741323) ~ da~ dietr.di.ie vanuit die
R.n.i ••anc.-tydp.rk aak in die sog.n... n~i. . . en die d.rd. huaani . . . g.vlnd word.
Die ter_ nea- of nu... hwaani._ i . ·n hOOO. blldritl9like ~ip.ring, a.d.t dit .ltyd r.l.tief ~.n ap.igte van die d.tua van die tip.ring i •• Sa i . die VSA-and.r.yahu.ani_ aoIc al •• Nnea-- of -nuwe· hu.ani_ g.tipe.r (Will.r.,197S140, 41, 44). En .a oak i . die li~""'.r-filDsafl_ hu.ani . . . van and.r
..er
Rou._au, 9chl11.r, ea.the en Leibniz •• ·n nea-humani . . . g.~ipeer.Hi.rdi • •gti.nde-eeu.. nea-humani_ _ and.r"y.~earie i • • 0 0 . die R.n.i ••anc.-hu.ani . . . (kyk 2.4.2.2' deur 'n kl_ .ap var.ing van buite g.k.n-.rk, . ..,. .teed. _ t die vryheid v~ V.nd.g . . VSA-and~"yahu.ani.~. Nil v.r.1 die
vryh.id •• "il.ui~ing, di~ . i l •• on inn~lik. varMing, b.kl_~oan. D • .,. . . d Er ... , die univ.r •• l.", •• l..r v.n die vry. wil .n k.u_, en AII.n (1972118-19) •• die .~.rk.t. invlced p.riad. ap die sielkundig. huaanl... v.n
~wtntig.t. IrtN b_kau. DI. fund.r.ndtl v.rhaudino
hierdi • • ielkund • .n die VSA-and.r"yahu.ani_ ... d in .anoedui. van ·u..a Buhl.r hi.rdi. In die ~u
...
2.7.4Di. g... van die R.n.i ••• nc.-hu.ani... in .y lit.rar. k.,..kt.r sau nOQ
e.u.
lank invlaedryk bly. 0. hi.rdi. voar~g.ng v.n die kl ••• i.k-li~.rar. ben.d.ring sed~t di. Ren.i . . . nc • • • n ~. dui, ••1
v.rd.r. indeling.O-..k
ward. 0-Vag.l U9~12J v.rg.lyk oak Kanze,19741323) ~ da~ dietr.di.ie
R.n.i •• anc.-tydp.rk aak in die sog.n ... die d.rd. huaani . . . gevlnd word.
vanuit die
n~i . . . en
Die ter_ nea- of nu... hwaani._ i . ·n hOOO. blldritl9like ~ip.ring, a.d.t dit .ltyd r.l.tief ~.n ap.igte van die d.tua van die tip.ring i •• Sa i . die VSA-and.r.yahu.ani_ aoIc al •• Nnea-- of -nuwe· hu.ani_ g.tipe.r (Will.r.,197S140, 41, 44). En .a oak i . die li~""'.r-filDsafl_ hu.ani . . . van and.r
..er
Rou._au, 9chl11.r, ea.the en Leibniz •• ·n nea-humani . . . ge~ipe.r.Hi.rdi • • gti.nde-eeu.. nea-humani_ _ and.r"y.~earie i • • 0 0 . die R.n.i •• ance-hu.ani . . . (kyk 2.4.2.2' deur On kl_ .ap var.ing van buite g.k.n-.rk, . . .,. .teed. _ t die vryheid v~
die 1~dividu a. da.l.~.llingl "He~ ui~.ind.lijk da.l van d. wer.ldard. b. .~aa~ valgen. hen ui~ d. vorMing van d. individuali~.i~•••da~ zieh••lf varvul~ in d. vrij. ~l van zijn krach~en" (Henz.,19741324).
&chiller (Olaf.an,19711321) h.~ 'n fila..,.,i. van . .lfak~uali.ering an~wikk.l waarin all • .en.lik. krag~. binn. 'n e.~.~i••• ervaring verenig i •• Di. ui~.ind. van hierdi. rig~ing was valgen. Olafson (19711521) eg~er 'n aardr. . . hi.~ari••• bllNU• •yn in die anderwys.
2.4.2.4 Di. ·derd. huaani . . .• van die ~win~ig.~•
..u
Hierdi. hUMani . . . h.~ .y hoagbla.i aan die begin van die ~win~ig.~e lIeU gehad en was veral andar die l.ier.leap van die
Berlyn. . g.leerd. Jaeger, wa~ in 1933 na di. YBA ui~v-yk
h.~. Dnder.~euner. van hierdie beweging ~ veral die
.k.-.plari... geldigh.id van die an~i.k. p.id.ia, die anderwy.id••al van die Bri.k.-Ra.ein.. hu..ni . . ., v...kandig (Henz.,19741324). In die VSA h.~ hierdi. ri,~ing oak bek~ g. .~aan a. die perenniali... (~Id• • L~~ieh,19701509, 314' wa~ die "grea~ baok.", dl~ wil •• kla••i.k. g. .krif~., . . var-.nd. waard. a. kern van die kurrikulu. vaarg. .~aan h~. Di~ ward aok geuoanlik a. klaarblyklik. red.
_ t
die. .sen.iali... g.a.so.ieer (Wild. • La~~ich,19701~).
(Terlaap. kan ver. .ld ward da~ Beck... (1967121) hierdie derd. hu.ani . . . aok d••~yd. a. -n "nu.,.." hu..ni_ g~iptlllr h.~.)
B.ek.r (1967122-23, 230) h.~ aang.~oan dat hierdi. "d.-d. hu..ni . . . h. .l~. .al ui~ voeling was . .t die . i . . van di. ~win~ig.~. lIeU, a.da~ di~ ni. r.kentng gehou h.t . .~ die
die 1~dividu a. da.l.~.llingl "He~ ui~.ind.lijk da.l van d. wer.ldard. b . . ~aa~ valgen. hen ui~ d. vorMing van d. individuali~.i~ ••• da~ zieh •• lf varvul~ in d. vrij. ~l van zijn krach~en" (Henz.,19741324).
&chiller (Olaf.an,19711321) h.~ 'n fila..,.,i. van . . lfak~uali.ering an~wikk.l waarin all • .en.lik. krag~. binn. 'n e.~.~i ••• ervaring verenig i •• Di. ui~.ind. van hierdi. rig~ing was valgen. Olafson (19711521) eg~er 'n aardr . . . hi.~ari ••• bllNU • • yn in die anderwys.
2.4.2.4 Di. ·derd. huaani . . . • van die ~win~ig.~ •
..u
Hierdi. hUMani . . . h.~ .y hoagbla.i aan die begin van die ~win~ig.~e lIeU gehad en was veral andar die l.ier.leap van die
Berlyn . . g.leerd. Jaeger, wa~ in 1933 na di. YBA ui~v-yk
h.~. Dnder.~euner. van hierdie beweging ~ veral die
.k.-.plari... geldigh.id van die an~i.k. p.id.ia, die anderwy.id •• al van die Bri.k.-Ra.ein.. hu..ni . . . , v ... kandig (Henz.,19741324). In die VSA h.~ hierdi. ri,~ing oak bek~ g . . ~aan a. die perenniali... (~Id • • L~~ieh,19701509, 314' wa~ die "grea~ baok.", dl~ wil •• kla •• i.k. g . . krif~., . . var-.nd. waard. a. kern van die kurrikulu. vaarg . . ~aan h~. Di~ ward aok geuoanlik a. klaarblyklik. red.
_ t
die . . sen.iali... g.a.so.ieer (Wild. • La~~ich,19701~). (Terlaap. kan ver . . ld ward da~ Beck... (1967121) hierdie derd. hu.ani . . . aok d •• ~yd. a. -n "nu.,.." hu..ni_ g~iptlllr h.~.)B.ek.r (1967122-23, 230) h.~ aang.~oan dat hierdi. "d.-d.-hu..ni . . . h . . l~ . . al ui~ voeling was . . t die . i . . van di. ~win~ig.~. lIeU, a.da~ di~ ni. r.kentng gehou h.t . . ~ die
v.r.i.~. . van die arb.id..ark .n die afn. . . in g.wil~id van di. .ag.naa.d. vry. kun.~. ni.. Tag h.~ di t. ° n . _ . r . a . .hang bMau. In~.r. . . .n~ i . die MY. . . .arap
atw.an
(lfl8O) prab~a. die kla••i.k-li~.rar. ~radi.i. ~. v.rd~ig. E.r.t..n. .i.n Shwaan die bltdr.iging vir die li~.rlr. hu.ani_ in die
graei.n~ aan.ien van die na~uur. .~en.kapp. .n and.r
nu~~igh.idsbenad.ring.~ "-~ die nat.uur. .~.n.kapp. Mil hy on v.r.,..,ing aangaan. Di~ da.n hy d.ur ~.~.na ~. b.'C'l_~aan da~ die Renai ••ane. in ~. . .~en.kaplik... a.dat.dit.' die .en.lik. denk. b.vry h.~ a. we~en.kaplik en anderaa.kend ~.
wark ~. gaan (Shu. .n,19B0194, lOO, vgl oak 2.S.2).
hy vir On . i m i . - .
van
dieli~erar-hu.ani.~i... benad.ring . .~ die na~uurMe~enakappe
deur ~. v.r.i. da~, n.~ aaaa MA~ ~all. ·huaeni~i. .• ~ana...r
wa~en.kaplik a. in die v.rl~. and.rrio Nard" oak die J
na~uurwe~en.kapp...er huaani.~i.. b.nader -aet. MDrd (Shuaan,l980I9S). 0. di~ ~. b.r.ik IIDet. di • .-Ra . . paai.i. ni • •aar . l q . in die tt.elal efi.i . .) b.kyk..ard ni., . .ar oak in die war.ld (di~ ial"eaamaa" - h. .lal + g. . .~.lik• .rfeni.). Dan b ••lui~ Shu.an (1980186) da~ die r.la~iMi.~i. . .
na~uur. .~en.kapp. ~an. jui. b. .ig i . CIa die Mar.ld ~. verken.
Di. prabl . . . van absalu~. rui.~. en t.yd waar... Einat..in en Planek gewar.~.l h.~, i . °n~... . . a r . . . ~all. kuna~.naara
..u.
heenhulle 'oar dl • b - - . i h.~ (Shuaan.19BOll0U. Dua ...ak die verand.rinoa wa~ .awel die lit.er"-huaania~i_ a. die na~uurMe~en.kaplik. ~radi.i.. and.rgaan h.t. on nuwe v.rsaening .aan~lik.
On Nuwa hu..ni.~i. . . perllPtlk~ilt'f, .kryf ~ <19801102', .al .lev. dan ber.i k ..ard MAnn... die . . .__id veo a. die valg.nd. ~. b.r.ikl "~a .-brac. a • .uch div.r. . knawledge aa
v.r.i.~ . . van die arb.id..ark .n die afn . . . in g.wil~id van di. .ag.naa.d. vry. kun.~. ni.. Tag h.~ di t. ° n . _ . r . a . . hang bMau. In~.r . . . . n~ i . die MY . . . . arap
atw.an
(lfl8O) prab~a. die kla •• i.k-li~.rar. ~radi.i. ~. v.rd~ig. E.r.t..n. .i.n Shwaan die bltdr.iging vir die li~.rlr. hu.ani_ in die
graei.n~ aan.ien van die na~uur . . ~en.kapp. .n and.r
nu~~igh.idsbenad.ring.~ "-~ die nat.uur . . ~.n.kapp. Mil hy on v.r.,..,ing aangaan. Di~ da.n hy d.ur ~.~.na ~. b.'C'l_~aan da~ die Renai •• ane. in ~ . . . ~en.kaplik... a.dat.dit.' die .en.lik. denk. b.vry h.~ a. we~en.kaplik en anderaa.kend ~.
wark ~. gaan (Shu . . n,19B0194, lOO, vgl oak 2.S.2).
hy vir On . i m i . - .
van
dieli~erar-hu.ani.~i... benad.ring . . ~ die na~uurMe~enakappe
deur ~. v.r.i. da~, n.~ aaaa MA~ ~all. ·huaeni~i . . • ~ana...r
wa~en.kaplik a. in die v.rl~. and.rrio Nard" oak die J
na~uurwe~en.kapp...er huaani.~i.. b.nader -aet. MDrd (Shuaan,l980I9S). 0. di~ ~. b.r.ik IIDet. di • .-Ra . . paai.i. ni • • aar . l q . in die tt.elal efi.i . . ) b.kyk..ard ni., . . ar oak in die war.ld (di~ ial"eaamaa" - h . . lal + g . . . ~.lik • .rfeni.). Dan b •• lui~ Shu.an (1980186) da~ die r.la~iMi.~i . . .
na~uur . . ~en.kapp. ~an. jui. b . . ig i . CIa die Mar.ld ~. verken.
Di. prabl . . . van absalu~. rui.~. en t.yd waar... Einat..in en Planek gewar.~.l h.~, i . °n~... . . a r . . . ~all. kuna~.naara
hulle 'oar dl •
..u.
heen b - - . i h.~ (Shuaan.19BOll0U. Dua ... ak die verand.rinoa wa~ .awel die lit.er"-huaania~i_ a. die na~uurMe~en.kaplik. ~radi.i.. and.rgaan h.t. on nuwe v.rsaening .aan~lik.On Nuwa hu..ni.~i . . . perllPtlk~ilt'f, .kryf ~ <19801102', .al .lev. dan ber.i k ..ard MAnn... die . . . __ id veo a. die valg.nd. ~. b.r.ikl "~a .-brac. a • .uch div.r . . knawledge aa
pas.lbl. and ~o p.rc.lv. ~h. In~.rr.la~lanshlp. Nhich ~hi. dlv.r.i~y .ugg_~•• "
Di. g••• van and.rling. ap.nh.id . .~ hi.rbo g_~.1 i . asoak dl. v.r.k.ld.nh.ld k.nnl.saar~. .a~ In dl. ..~.n.kap ~DIIlaa~b.... g.ag ward., i . n.~uurllk nl. vr... .an dl • ....~.n.kap.b_kDUing van b.ld. die VBA and.rwy• .n .1.lkundive hu.anl_ nl •• D••roar ward v.rd.r In 2.6.1.1 g....and.l.
2.4.3 Hu.anl . . . ., Oa.~er.. war~.I. en .sp.k~. van hl.~ori••• Chrl.~.nda.
'n PDCjIing i . deur Rog.r. <1973112-13) .n oak deur ....1 ... C196Bb141., ~.,IB4,199) .ang...,d aM di. and.rwy""a.ani_ van
Oa.~.r•• war~.I. ~. vaar.len. Od.n (1972128) ttYa egt.r d....ap d.~ die v.ramerik••n.t. Z.n- .n JOCjI.-~"'. ..~ v.r.1
in dl. ~anl.tl__ .i.lkund... T-graepkul~uur (dl.
"lInCaun~.r"-bllWeCjllng) geprap.g~ i • ., _ . .I anhIIrk.nb..,.. vir die Do.~.rllng. . .If i •• Haalaw (1968,.55) .rken IlIPlt.let hlerdl. prabl . . . .n .~.I dlt .p. .ifi.k dat ay al.lkunde dl • . .n. haa••lf . i l I ••~ . . . . .n d.arvoar ward dl. TaD~.tl. . .
"I.~ b."
amvDr-.
~o~ 'n "h.lpful I.~ b....vaar~. d.t hl.rdl.
"enc:aun~.r"-graepkultuur CNaarvan bate tegni... oak In dl.
VSA-and__wyshu...i _ gllbrulk NDrd) eerd.r 'n herl_lng van dl. kl.ln. .l l . In dl. kl •••i.k. Prat. .tant.. an .load. . pU'~I_ van dl. avtl.nd. eeu i •• HI.rdi. . .11. t . Infar_l.
v.rg.d.rlng. N.t la. v.n .redi.n.t..n .nder far_I.
k.rkv.rg.d.rlng• •t ••n. 01. kl . . 'val ap die v.tuient . . . aar p.r.aanllk. gad.di.n.~lg. b.l.weni . . .., GP g. . . .n.kaplik. gBed en die .ing van hDDCjl.-.aasian.l. lled.r.. In hterdi. pas.lbl. and ~o p.rc.lv. ~h. In~.rr.la~lanshlp. Nhich ~hi. dlv.r.i~y .ugg_~ •• "
Di. g ••• van and.rling. ap.nh.id . . ~ hi.rbo g_~.1 i . asoak dl. v.r.k.ld.nh.ld k.nnl.saar~. .a~ In dl. ..~.n.kap ~DIIlaa~b .... g.ag ward., i . n.~uurllk nl. vr... .an dl • .... ~.n.kap.b_kDUing van b.ld. die VBA and.rwy • .n .1.lkundive hu.anl_ nl •• D •• roar ward v.rd.r In 2.6.1.1 g .... and.l.
2.4.3 Hu.anl . . . ., Oa.~er.. war~.I. en .sp.k~. hl.~ori ••• Chrl.~.nda.
van
'n PDCjIing i . deur Rog.r. <1973112-13) .n oak deur .... 1 ... C196Bb141., ~.,IB4,199) .ang...,d aM di. and.rwy""a.ani_ van
Oa.~.r •• war~.I. ~. vaar.len. Od.n (1972128) ttYa egt.r d .... ap d.~ die v.ramerik •• n.t. Z.n- .n JOCjI.-~"'. ..~ v.r.1
in dl. ~anl.tl__ .i.lkund... T-graepkul~uur (dl.
"lInCaun~.r"-bllWeCjllng) geprap.g~ i • ., _ . . I anhIIrk.nb..,.. vir die Do.~.rllng . . . If i •• Haalaw (1968,.55) .rken IlIPlt.let hlerdl. prabl . . . .n .~.I dlt .p . . ifi.k dat ay al.lkunde dl • . . n. haa •• lf . i l I •• ~ . . . . .n d.arvoar ward dl. TaD~.tl . . .
"I.~ b."
amvDr-.
~o~ 'n "h.lpful I.~ b ....vaar~. d.t hl.rdl.
"enc:aun~.r"-graepkultuur CNaarvan bate tegni... oak In dl.
VSA-and __ wyshu ... i _ gllbrulk NDrd) eerd.r 'n herl_lng van dl. kl.ln . . l l . In dl. kl ••• i.k. Prat . . tant.. an .load . . pU'~I_ van dl. avtl.nd. eeu i •• HI.rdi . . . 11. t . Infar_l.
v.rg.d.rlng. N.t la. v.n .redi.n.t..n .nder far_I.
k.rkv.rg.d.rlng • • t •• n. 01. kl . . 'val ap die v.tuient . . . aar p.r.aanllk. gad.di.n.~lg. b.l.weni . . . ., GP g . . . . n.kaplik. gBed en die .ing van hDDCjl.-.aasian.l. lled.r.. In hterdi.
Ncoll~i. pi.t••- oft8Mel vra.e g•••1.kapp., h.~ dt. "p.rsoan1ik. vraa.h.id ••• b.i. --.r op di •. voargrand v-wt.an a. di. h.il van di. k.rk H (Du TOit,19631100).
In dt. Hllncount.r--gro. NDl"'d di_1fd. tl... t-oni-.k ~1JIIbruik .inu. di. Jood.-Chri.t.lik-god~i.n.tig.
D••rea k.n v.n "n g. . .kul.ri.wwrd. ...--rg... van die Jood.-Prot. .tant. . kl.in••1 in di. T of IIncount....
-Clr..
p .."gapr••t "'Dl""d.
Word di. b.nd. van die VSA-end.rlllifyllhutaani_ ..t. tll. progr_.i vi _ v.rd.r in VHagt. g_DU (kyk 2.7.3) , i . Ichiaur. (19841453) . . b.vlnding int.r•••ant. lchi. . . . lIItvinct n •••llk d.t dt. progr_.i ...
t._ ..
.trydvaart c a d i . ond.rdrukt. kind t . v.rlo. "ng_kul.,..l.-..rd.· vaart..t:t:inv· v.n di. Prot••tant•• .ent.lit.it i . (kykv....d.r oar di. Prot_tant. . 1yn in di. hwaani._ by 2.6.4.3). Di.trant:
van di. progr_.ivi_ ... , n.t SOD. by di. Prot..-tanti_. on vwrdHtging v.n di. individu.. pwrsoon1lk. v....houdinv. In die progr_.ivi . . . i . hlwrdi. pwrsoon1ik. vwrhaudtngsand.r On godhwid var.taan. Di. godh.id i . IIgt.r dwur die l"';'nhoud v.rv.ng. D••re..DU _ t Ichiaur. g_a ken tKJrd dat di. progr•••lvl . . . onNcoll~i. pi.t •• - oft8Mel vra.e g ••• 1.kapp., h.~ dt. "p.rsoan1ik. vraa.h.id ••• b.i. --.r op di •. voargrand v-wt.an a. di. h.il van di. k.rk H (Du TOit,19631100).
In dt. Hllncount.r--gro. NDl"'d di_1fd. tl ... t-oni-.k ~1JIIbruik .inu. di. Jood.-Chri.t.lik-god~i.n.tig.
D •• rea k.n v.n "n g . . . kul.ri.wwrd. Jood.-Prot . . tant . . kl.in •• 1 in di. T-gapr •• t "'Dl""d.
...--rg... van die
of IIncount ....
-Clr ..
p .. "Word di. b.nd. van die VSA-end.rlllifyllhutaani_ ..t. tll.-progr_.i vi _ v.rd.r in VHagt. g_DU (kyk 2.7.3) , i . Ichiaur. (19841453) . . b.vlnding int.r ••• ant. lchi . . . . lIItvinct-n ••• llk d.t dt. progr_.i ...
t._ ..
.trydvaart c a d i . ond.rdrukt. kind t . v.rlo. "ng_kul.,..l.-..rd.· vaart..t:t:inv· v.n di. Prot •• tant •• .ent.lit.it i . (kykv .... d.r oar di. Prot_tant . . 1yn in di. hwaani._ by 2.6.4.3). Di.trant:
van di. progr_.ivi_ ... , n.t SOD. by di. Prot..-tanti_. on vwrdHtging v.n di. individu.. pwrsoon1lk. v .... houdinv. In die progr_.ivi . . . i . hlwrdi. pwrsoon1ik. vwrhaudtngsand.r On godhwid var.taan. Di. godh.id i . IIgt.r dwur die l"';'nhoud v.rv.ng. D •• re..DU _ t Ichiaur. g_a ken tKJrd dat di. progr ••• lvl . . . on---
---g. . .kularia.erd• .-.rO"- van di. Prat. .t.nt... ..nt.lit.it
i •.
• Skynb.ar ia d.ar t . l l .
wvaea
...rap di.hUManl.tt . .-ai.lkundio./and.rwvakundiv- rioting . .t di. Prat••tant. . tr.di.i. V8rbind kan NGrd. o.tt~ing (19551212) tip.-r Rao~. . . b.nad~i. . . di. "firat . .jar ••F . .atan in .ad.rn p.ycholagy of prat. .t.nt individu.li. . . •
T~ .ativ~ing v.... bao.nCMNH:I. k.t-oariserino v... RDljltlra v"-MY. Dltt.t~ino (19SS1206, 212) n. di. cxrllWtt.-. tua..-n di. Prot. .t ...t . . v~...,.pino van On vllrlOllaing' dllUr b. .idd.linO van dt. k~k.n ay kantrol. ~.yd..
.n
di.v~trau. v~ di. ni.-..ntpul~.nde Rao~i.an. . t ...t Gp
di. indivtdu . . v.r.a. tat auk. . .vall. ..Ifo-ne.ino .and~.Vd•• IMtt.rino C19SS1212) v.rwva oak n. Kant ...t .a di. fllat1DOf van di. R.far. .ai. b. .t...,.l ta. Sand.,.,
'*
.nigain. ap b. .and~h.d. in t . o.an k., hi.,. oale kartltkav.rMY. MCrd n. dt. tip~tnv ...t MaM NIIb.r
CBeuk. .,I97BIB6-B7) v.n di. kaptt.lt . . . gee .a on uttka.a v... dt. Pr-ot. .tant. . ...,.Ic..tt.k. Ht~dl...k. .ttltk ta
...-n...
at.rk tndtvidu.lt.tt.a v~at.an.
Dt. v..-fynd. krttl.k v.... dt. r ...ar. .tart... ftl~t.
CDoay.~.rd,I.69, val 11326-401) h.t -ot~ tntuaa.n r.-d8dl. nt.-chrlat.ltk. v.rand~at.lltnoa van (bl ••t a. .)
g . . . kularia.erd • .-.rO"- van di. Prat . . t.nt... ..nt.lit.it
i •.
---• Skynb.ar ia d.ar t . l l .
wvaea
...rap di.hUManl.tt . . -ai.lkundio./and.rwvakundiv- rioting . . t di. Prat •• tant . . tr.di.i. V8rbind kan NGrd. o.tt~ing (19551212) tip.-r Rao~ . . . b.nad~i . . . di. "firat . . jar •• F . . atan in .ad.rn p.ycholagy of prat . . t.nt individu.li . . . •
T~ .ativ~ing v.... bao.nCMNH:I. k.t-oariserino v... RDljltlra v"-MY. Dltt.t~ino (19SS1206, 212) n. di. cxrllWtt.-. tua..-n di. Prot . . t ... t . . v~...,.pino van On vllrlOllaing' dllUr b . . idd.linO van dt. k~k.n ay kantrol. ~.yd..
.n
di.v~trau. v~ di. ni.-..ntpul~.nde Rao~i.an . . t ... t Gp
di. indivtdu . . v.r.a. tat auk . . . vall. ..Ifo-ne.ino .and~.Vd •• IMtt.rino C19SS1212) v.rwva oak n. Kant ... t .a di. fllat1DOf van di. R.far . . ai. b . . t...,.l ta. Sand.,.,
'*
.nigain. ap b . . and~h.d. in t . o.an k., hi.,. oale kartltkav.rMY. MCrd n. dt. tip~tnv ... t MaM NIIb.r
CBeuk . . ,I97BIB6-B7) v.n di. kaptt.lt . . . gee .a on uttka.a v ... dt. Pr-ot . . tant . . ...,.Ic..tt.k. Ht~dl ... k . . ttltk ta
...-n ...
at.rk tndtvidu.lt.tt.a v~at.an.
Dt. v..-fynd. krttl.k v.... dt. r ... ar . . tart... ftl~t.
CDoay.~.rd,I.69, val 11326-401) h.t -ot~ tntuaa.n r.-d8dl. nt.-chrlat.ltk. v.rand~at.lltnoa van (bl •• t a. .)
