HOOFSTfJK AGT

-226-

HOOFSTfJK AGT

S.AMEVATTING, GEVOLGTREEJITNGS EN AANBEVELINGS

8. 1 INLEIDING

Nadat 'n samevatting van die hele ondersoek gegee is, sal die gevolgtrekkings waartoe geraaJ:: is, saamgevat word. In die lig hiervan sal daar enkele aan- bevelihgs gemaalc word. ])ie gebreke in die ondersoek en voorstelle vir ve:cd.ere navorsing sal daarna aandag geniet o Ten slotte sal enkele algemene aspekte van die geestesweerbaarheidsprogram bespreek war~.

8.2 S.AMEVAT'I

ING

In hoofstuk een is daar probeer om aan te toon dat die Transvaalse Onderwys- departement die jeugweerba2xheidsprogram as noodsaaklik en uiters belangrik beskou het en dat daar hoe verwagtinee gestel is aan die uitvoering van die program in soverre dit die aanbieding van temas, die samestelling van groepe, leerlingdeelname aan die beplanning en aanbieding en leerlingaktiwiteit

betref. Verder is aangetoon dat 'n groat persentasie personele en leerlinge 'n onverskillige houding jeens die program ingeneem het en dit het geblyk dat daar heelwat misverstande en onduidelikhede bestaan het in verband met die implementering van die program.

is besluit om:

Met voorgenoemde probleme in gedagte,

deur 'n teoreties-empiriese. studie te besin oo::t;' die noodsaaklikheid, doel en .

metode van die aanbieding van die progTam 9 met n vraelys vas te stel wat

die bestaande opvattinge in verband met geestesweerbaarheid is en hoe die

program in Transvaalse sekondero skole ten ui tvoer gebring word.

-227-

In hoofstuk twee is deur 'n teoretiese studie 'n paging aangewend om te vzys op die verband tussen opvoeding~ onderwys en geestesweerbaarheid en daa.r is bevind dat geestesweerbaa.rheid 'n integrale deel van die opvoedingSf''' progTam vorm" Voorts is opvoeding in die bree ( ongekontroleerde opvoeding) - en die enger ( doel bmmste ingryping in die bree vormings- handeling) sin behand.el en die begTip ondenvys is nader toegeligo Daar is bevind dat onderwys en opvoeding nie twee losstaande verskynsels is nie maa:r dat onderwys 'n bepaald.e aspek van opvoeding is., Aangesien opvoeding 'n inherente aspek van die lewenshandeling is en aangesien di t in 'n posi-

tiewe of negatiewe rigting gestuur kan word (gesien binne die sfeer van die moderne samelewing) is selfverwesenliking, sosiale verantwoordelikheid, kelLnis, sedelike volwassenheid, die Christelike opvoeding, nasionale

opvoeding en Christelik··nasionale opvoeding as opvoedkundige doelstellinge

behandel~ Daar is besluit .dat die grondslae van opvoeding en ondervvys berus op 'n nasionale lewens- en wereldbeskouing.

van onderwys is ui tgelig ..

Kennis as doelstelling

Aangesien geestesweerbaarheid die jeug as objek het~ is die begrip jeug nader toegelig., J eugdiges word chronologies ingedeel in twee gr>oepe, nae>mlik die van 16 to·t 21 jaar en die ouer j eugdiges van 21 tot 25 jaa.ro Daa.r word na hulle verwys as volwasseword.endes'.

Die begrip geestesweerbaa.rheid is vanuit verskillende standpunte nader toegelig en di t imp1iseer die besi t en toepassing van 'n norme .... en waarde ...

sisteem gebaseer op 'n besondere lewens- en wereldbeskouing as ui tgangspunt

en agtergr>ond waarteen beslui te geneem en standpunte ingeneem word (Kruger,

1973~ 1~60).

.... 228-

'n Etimolociese beg:ripsbepaJ.ing van geostesweerbao.rheid het aan die lig gebring dat "weer!! onder andere verwys na teenstand en dat die ¹¹ baar" van weerbaar

-·

waarskJ711lik verl)and hou raet die ne~erlandse "baren" wat "lewe gee aan ¹¹ _·1

beteke:ti<~ Weerbaarheid impliseer daarom 'n aktiewe handeling om weerstand te bied., Geestesvreerb~arheidsinhoude soos geloofsversekering, gewetensbe- si ·Hing~ behoefte om te beskem, verantwoordel.ikheidsaanvaarding, wetsge- .

hoo~saamheid, produktiwiteit, selfker.u1is, toekomsgerigtheid ₁ strewe na

waa.:cheid~ verlede" -, hede~· en toelmmsg-erigtheid, strewe om eti-&s te lm7e en sedelik selfstandige volwassenheid, is deurSkou.

])ie doelstelli..."lge van geestesweerbaarheid is bespreek en daar is volstaan met die beskouing dat gecstesweerbaarheid sedelike selfbepaling impliseer

wat 'n kencwrk van volwassenheid is:o Tiaarom hang die hele idee van geestes- weerbaarheid saam met opvoeding aangesien opvoeding volwassenheid ten doel het. Opvoeding en geestesweorbaarheid is dus sinoniem en die jeugdige is

..

weerbaar as hy aan die volgende kriteria voldoeng selfaanvaarding ₁ self- diensbaarheid en selftransendensie. ])aar is bevind dat geestesweerbaarheid dui op 'n uitbreiding (intensivering) van die opvoed.L"'1gshandelinge en d:i.t word _voltrek binne .,n lJepaalde ·o1woedingsmilieu wat die opvoedings- of weerbaar-

heidshandelinge negatief of positief bGfnvloed'~

])ie gesin is as primtlre opvoedingsinvloed behandel en daar is bevind dat die moderne gesin nie 'n produksie-:-eenheid is nie; dat gesinsdisintegrasie toeneem; dat die moderne huwelik gevaar staan om te verdw;yn as gevolg van

sosio-ekonomies~ f~~tore~ beroepsukses, sosiale verpligtinge, huweliksver-

veeldheid, asook die .foi t dG,t talle egpare die huvrelik beskou as 'n ¹¹ transaksie ^{11 .} tussen twee vennote. 'n Verdere bevinding vms dat baie gesinne woonstel-:-

bewoners is en dat die moderne tegnologiese milieu weinig geleentheid bied

-:-229-

'

vir gesamentllice onts:panning~ Na aanleiding van bo{Senoemde redes kon die afleiding eemaak word dat 'n g.root :persentasie van die moderne gesinne nie voldoerl aan die vereistcs vir o:pvoedkundige instellings nie.

Die moderne skool is geti:peer en daar is bevind dat die skool toegespits is op spesi~lisasie, p~oduktiwiteit 9 kompetisie en fondsinsaoeling. Die moderne jeug is ook bewus van eensaamheid en gejaagdheid in die skool en

dit het uit die bespreldngs geblyk dat die moderne skool in der waarheid d:ieselfde ¹¹ s.iruptome" o:penbaar as di~ van die moderne tegnologiese maatska:p:py.,

Ten o:psigte van die moderne universi tei t is bevind dat die on:persoonlike raassakarakter daartoe gelei het dat di t as o:pvoedkundige milieu. nie aan die ve:rwagtinge voldoen het nie.

Daar is gewys op die dileiDI:la van die moderne wereld - 'n W6reld waarin 'n verlies aan verbondenheid tussen nense 'n ui tstaande kernnerk is'. Die jeug is blootgestel aan die verstommende invloed van tegnologiese ontv1ikkeling~ -·

verstedelikingt massafikasie en gejaagdheid!! Die j eug merk hoedat geslags- verskille verdwyn en hulle word bevms van 'n materialistiese lm7enshouding ..

Daar is ook gelet op die beg.ripsga:ping tussen volwassenes en die jeug,

. . -

pe:rm.issiwiteit en 'n steeds g.roeiende humanistiese godsdiens

In hoofstuk drie is 'n kri tiese l i teratuuroorsig gegee van die gesag verant-:- woordelik vir geestesweerbaarheid. Die temas is benader vanui t drie kern- waarhede, naar:Uik dat die huwelik 1 die huisgesin en die taalc van ·weerbaar- making voortkom ui t die skepping van God; dat die fondament van al die

gesindhede van die kind by die ·huis gel~ word; en dat die goeie voorbeeld

van die opvoe&r a.l tyd 'n goeie model tot weerbaarmaking is'.

-230-

Ten opsigte van eersgenoemde aspek is daar besin oar die gesin se taak ten opsigte van geestesweerbaarheid en daar is veral e;elet op die verkiesing tot ouerskap, dit ~il s~ Godbestemde o~erskap, die goddolike opdrag ₁ ouers se verantvtoordelikheid aan God vir die opvoeding van hulle ldnders, :dit ·wil se die goddeliks doelstell.:i.ng met ouerskap (on k.inders op te voed)! •

.Die gesin as fondament van a.lle gesindhede is aan die hand van die wese en ka:l:'akter van opvoeding en die gesin as bron van gesindhede ( ouer- en gesins ...

be~nvloeding), bespreek.

· Na 'n prinsipie'le beskouing van gesag en dissipline. is die probleem in -:erband met gesag en gesinsdissipline in die moderne gesin ₁ opvoeding en skoal,

bespreek. Die taak van die gesin, opvoeding en skoal is voorts geaksentueer.

Emosionele stabiliteit as weerbaarheidsdoelstelling is· bespreek en daar is bevind da t ouers en kinders dc1.adwerklike lJOgings moet aanwend om mekaa.r beter te beg:ryp en te waardeer.

Die ~1eek van goeie gewoontes en gesindhede ten opsigte van arbeid, die medemens, die owerheid en lede van ander rasse en volke ₁ is benadruk.

Daa.r is oak gelet op die gesinsinvloede ten opsigte van die kind se voo:r- en afkeure, sy houding teenoor die teenoorgestelde geslag ₁ sy plek en volksver- bondenheid, l".leredrag, stiptheid, getrouheid ens'.

Weerbaa.rheid in verband met produktiewe. tydsbesteding, 'n nasionale kul tuur~

besit, burgerskap en 'n positiewe ouer-skoolverhouding is nagespe~.

Die skoal en onderwyser se taak met betrekldng tot geestesweerbaa.rheid is

krities ~eurskou en daar is bevind dat n h~v~dering van onderwys- en

opvoedingsdoelstellinge noodsaaklik is en. nuwe, vir die tyd doeltreffende

-231-

opvoedingsgelJruike sal geske}J moet word •

. Na aanleiding van 'n geponeerde fei t dat Ohristen-ouers en -onderwysers die Ohristelike karalder van die skoal bepaal, is die vraag gestel of die staat":"

skoal in Suid-Afrika aan die vereistes voldoen. In die da~opvolgende

bespreking wat gehandel het oar die eienskappe van. die geestesweerbare onder- v~er, is aangetoon dat danr hie n tipiese geestesweerbare onder,~ser is nie,

maar dat die volgende eienskappe as kriteria kan dieng

toegewyde~ ha.rdvmrkende Ohriste:nmense Tvat deeglik opgelei is; wat beskik oor leierseienskappe; verantwoordelike, besielde mense; persone met 'n Ohristelike en nasionale 1(3Tlensbeskouing €m o:rik:reuk.bare voorbeeld;~

moet hy "ui. t die vall< wees" en lief wees vir j eugd.iges~!

Verder

Sekere aspekte van die gees-besweerbare onderwyser se taak is behandel soos die wek van die jeug se belangstelling in politieko sake; die verbetering van menseverhoudinge en sy rol as skakel tussen die ideale en reeJ.e v~eld van

die jeug. Die bespreldng in verband met die onderwyser se taak is afgesluit met 'n kri tiese beskouing van huisbesoek - 'n taak wat slegs deur die geestes- weerbare persoon ten ui.tvoer eebring kan word.

Jeugorganisasies is 112,der toegelig en daa.r is bevind dat dit 'n belangrike bydrae kan lewer in die weerbacxmaking van die jeug.

D,ie taak van die moderne lcerk is beha..ndel en d._"t.ar is bevind dat die moderne opvoedingsmilieu. dle kerk verplig om 'n aanpassing te bewerkstellig ten

opsigte van die uitdra van die goeie boodskap, prediking, gesinsbearbeiding,

jeugverenigings en noodsaaklike voorligtingsdienste vir jeugdige~.

-232-

Die hoofstuk is afeeslui t met 'n bespreking van die staat se taak as oorkoepel- ende gesag met betre~cing tot geestesweorbaarheid. Daar is bevind dat die staat 'n verhmre taak hot met betre~dng tot die jeugproblematiek en dat die staat die jeug moet onderskraag op kulturele en godsdienstige gebied in die stel van no:rme en standaarde.

In hoofstuk vier is die ontwikkeling van ~estesweerbaarheid onder die Trans- vao.J.s.e Ondervvysdepartement nagespeur~ Daar is aangetoon dat geestesweerbaar- heid nie 'n nuwe begrip is nie en dat dit reeds eeue gelede deur die Grieke, Romeine en Israeliete in een of ander vorm aangebied is! Daar is oak gelet

op die dekadensie van die eens nagtiee ryke van die Grieke en Romeine en daa.r is bevind dat die xedes vir hulle at,eiierui tgang, naDmlik die verbrokkeling van

. .

die gesinslewe, verval van huislike dissipline, gesag, verval van godsdiens, patriotisme en nasietrots, tiperend is van die mode:rne samelewing va..11 die 20ste eeu.

In verband met die ontplooiing van geestesweerbaarheid onder die Transvaalse Onderwysdepn;t'tenent, is aangedui dat sedelike opvoeding vroeg reeds 'n

opvoedingsdoelstelling van die ondervzysovmrhede was. Die rol van die O'.N .0 .-skole in hierdie ver1Jand is ui tgelig. · Verder is daarop gewys dat die Transvu,alse Onderv1ysdeparteE1ent reeds vir baie jare geestelike opvoeding aan leerlinge bied deur middel van vakonder~Jys, godsdiensonderrig en,. meer resent, voorligtli1g.

As gevolg van die Korrrrnurtisme wat w~reldoorhee:rsing nastreef en die fei t dat

hy sy aanslag veral op die j euc toes pits, het besorgde onderwysmanne in 1969 'ri vergadering in Pretoria bele wac'l:t' gestalte gegee is aan 'n program wat die je.ug sou bewapen teen enige vo:r:m van geestolike aansla.g. 'n Goosteswee~baar-

heidsprogram is in 1972 vir die eerste keer in alle ^sekond~e skole in

-233-

Suid~Afrika ingevoe~! Die progxam het die bestao..nde voorligting vervang en is verdeel in drie hoofafdelings~ naamlik burgerskai> 1 menseverhoudinge en lewenswaexdes.

Aroxva;nklik moes heelvrat problerne die hoof gebied word en baie aandag is verleen aan die i:nhoudelike van die temas. Inligtingstukk:o is aanvanklik deur buite- persone sarungestel ma-:J..r in i 97"1 is di t deur gese'l<;ondeerde personeel verbonde aan die Onder\'7ysburo opgestel. ])ie metode van aanbieding, die tydsindeling en die aanbieder is aan die diskresie van hoofde oorgelaat •

.Die Transvaolse Onderw-ysdepartement het sy l)esorgdheid oar en die belangrikheid van die progxam verder geillustreer deur in 1976 'n Inspekteur van Onderwys vbr

geestesweerbaarheid aan te stel.

'n Ondersoek na die hele aangeleentheid van jeugweerbaarheid is gedurende dieselfde jaar onderneem waarvan die verslag tans a;fgewag word:!

In hoofstuk vyf is die ondersoeknetode en prosedure beskry~~ Na deegl:ike oorweging geskenk is aan verskillende ondersoekmetodes is besluit om van die vraelys gebruik te maak omdat di t vir die betroklce ondersoek die doel treffend- ste sou wees. nGeslote-v:r"ae items" is in die vraelyste opgeneem en 'n v:r"aelys A, wat die ale;eLlene opvattinge en houdinge van hoofde ₇ personele en leerlinge

. .

moes naspeur, is gerig aan hoofde. 'n Vraelys :S wat die .implementering van die program in Transvaolse sekond~re skole moes bepaal, is aan onderwyser- organiseerders 0erig.

Nadat die nodige redigering van die v:r"aelyste gedoen is, en die vraelyste met

die hoof van die Onderw-ysburo bespreek is, is toestel!llning verk:ry om dit aan

aJ.le sekond~re skole van die TransvaaJ.se Onderwysdepartement te ntu.u.:rl.

-234-

In hoofstwrlce 6 en 7 is die response up vraelyste A en B onderskeidelik ontleed en geinterpreteer. Vrae in vraelys A en B wat op mekaar betrekking het, is sawn gegroepeer c~ sekere temas te vorm •

.DIE NOOTIS.AJiliLIKHEDJ VIR EN W.Afu'lDE V.AN 'N GE!JiSTESVVEERBAARHEITISPROGRAM

In sove:rre di t die noodsaaldikheid en waarde van die geestesweerbaarheids;...

program betref 1 het een-honderd-en-negentien (91,5%) en een-honderd-en- twaalf (8~b) van al een-honderd-en-dertig hoofde onderskeidelik aangetoon dat die program noodsaaklik was en dat dit 'n vrugbare invloed op hulle leerlinge gel1a..d. het sedert die instelling daarvan, t.ervv-yl die onderwyser- organiseerders van geestesweerbaarheidsprogramme ^~1gedui het dat die

program in een-honderd-agt-en-twintig van die een-honderd-en-dertig (98,5%)

skole aangebied word.

HOUTIING JEENS EN ENTOESIASltiE VIR DIE PROGRAM

Een-honderd-en-twintig ( 92,370 en een-honderd-en-sewentien ( 9CP/o) van die een-honderd-en-dertig hoofde het onderskeidelik aangedui dat plek vir die program in die skooll:'ooster ingeruim kan en behoort te ·word, terwyl die houding van vier--en-vyftig van die een-honderd-en-dertig ( 4 I, 696) personele as goed bestempel is. Die onderwyser-organiseerders van nege-en-twintig van die een-honderd-en-dertig (22,;1'/o) skole het aangedui dat die program vanaf 1972 geimplementeer is.

In twee-en-sestig van die een-honderd-en-dertig ( 47, 'F/o) skole het sprekers

·van bui te O}Jgetree, in agt-en-sestig (52,4%) van die skole is toepaslike films vertoon, terwyl ses-en-negentig van die een-honderd-en-dertig ( 73, 1%)

skole van l i teratuur gebruik gemaak het.

In· een-honde:rd-en ... nege van die een-honderd-en-dertig ( 83; ?/o) skole is e-en of ander.vorm van vers1ag gehou.

DIE AANBIEDERS VAN GEESTESWEERJ3AARHEID

Een-en-veertig van a1 een-honderd-en-dertig (31,1/o) hoofde wou sien dat

geeste~~eerbaarheid deur een personeellid aangebied word tenvyl dit in die praktyk daarOJ? neergekom het dat di.e program in tagt.ig van die een-honderd- en-dertig (61,6%) skole deur meer as twee personeellede· aangebied wor~&

UITVOERING VAN DEPARTEMENTELE BELEID

Een-honderdo..en-:-tvdntig van die een-honderd-en·-dertig (92.,35'6) hoofde het aangetoon dat di t die skool se taak is om die progt'am aan te biedj~ In die praktyk het dit geblyk dat die program aan alle ·ldasse in die sk:ole wat

. -

geestesweerbaarheid aanbied, gegee word, terv~l dit in agt-en-negentig van die een-honderd-en-dertig ( 75 ,]-{) skole aan groepe van 30-40 leerlinge aange- bied word.

ONDERvVYSERSOPLEIDING IN GEESTESWEERBAARHEID .EN DIE AARD DAARVAN

Een-honderd-drie-en-tvdntig van die een-honderd-en-dertig ( 94~6'/o) hoof de het baie sterk gevoel vir die opleiding van onderv1ysers in geestesweerbaarheid, terwyl drie-en-veertig van die een-honderd-en-dertig (33%)hoofde van mening was dat spesialisasie in geestesweerbaarheid gedurende die finale studiejaa:r die geskikste opleiding sou wees:.

Volgens die gegevvens van vyf-en-senentig van die een-honderd-en-dertig

(58,~/o) ondeTivyser-orgru1iseerders, word geestesweerbaarheid onder andere deur

voo:rligtingonderwysers aangebied~ teTivyl senior personeellede in vyf-en-sestig

-236 ...

van die een-honderd.-en-dertig (5G'/o) skole·-verantwoordellk is· vir die ta.ak •.

LEERLINGE SE HOUDING EN DEELNAME .A.AN DIE PROGRAM

Sewe;..en.~tagt:Lg van die eeh'-honderd~en-dertig ( 66~8%) hoofde het aangetoon

dat die houcllng van leerline-e gevr.issel het van "baie goodi ¹ tot "goed ¹¹ t terwyl die leerlirtge vah viero..en-sE:Jstig van die een-honderd":'en-vyfticm (58~8}6) skole

dee~e aan. die beplfhm:iilg en aanbieding van die program gehad he-ti~

SaineVattehd citllh die opvattinge oor die program en die :praktiese toe:passing

daarvah stem in sommige o:psigte nie ooreen nie.

8.3 GEVOLGTREKIITNGS

8.3.1 GEVOLGTREKKINGS OP GROIID VAN DIE TEORETIJIBE STUDIE

Die teoretiese studie kulmineer in enkele belangrike bevindings in verband met o:pvoeding, geestesweerbaarheid en die opvoedingsmilieu.

Geestesweerbac~heid en opvoeding is sinoniem. Dit impliseer dat geestes•

weerbaarheid aanvullend is tot die o:pvoedings:prog:ram. Geestesweerbaarheid rand o:pvoedincr af en skerp die normatiewe opvoed.inf;"Sbeginsels by die kind in. Die afronding impliseer nie 'n mislukking van die o:pvoedingsprogTam nie, maaJ:' di t dui op 'n ui tl)reiding van die opvo edingsprogrmri. Dit verleen

ac~ die opvoedingn eie karakter wat in der wanrheid niks anders as o:pvoeding self· is nie:. Die ti:piese ke:rnnerke van o:pvooding &eld net so vir geostes·- weerbaarheid. J3eide opvoecling en e;eestesweerb&'lrheid vind doelgerig :plaas tu.ssen ongeiykes'.

Di t wat die kind opgevoed maa.k, mak hom oak weerbaa:d.

-237-

Na 'n kritiGs objektiewe deurskouing van die LJ.oderne opvoedingsmilieu is bevind dat die moderne samelewing eeweldige hoe eise aan die gesin ste:L.

])it het oak geblyk dat die uoderne c;esin hiperr-vatbaar is vir ekstel;'l'le bern-

· vloecling en dat die gesin kwesh<:1ar en vernietieb~ eeword het·. Daar is ook bevind dat die c;esin gevaa:r loop om sy funksie as eerste, o1wervangbare

opvoeclinc-situasie te verbeur.

Uit die besprekine van die LJ.oderne skoal en universiteit het dit gcblyk dat

skole en universi tei te as gevole van die tegnologiese ontwiklceling nie ten valle beantvvoord aan die vereistes vir opvoedkunclige instellings nie.

Daar is bevind dat die modcrne mens se verlies ~~ verbonderiheid n uitstaande kennerk van die sanelewing is en daa:r is tot die cevolgfjreldd.ng (Jeraak dat

.

.

n groat persentasie mense gejaagde, identiteitlose ₁ geslagiose, materialistiese stadsbe·woners ee;vord het.

Uit die teoretiese studie het c1it ook geblyk dat die jeu(J or: ,volwassenes se gebrek aa:n bec,rip vir Lwkaar 'n algomene probleem gev10rd hot. Pem.issiwiteit het 'n permnnente tuiste verkry in talle huise:.

Die versosialisering van die kerk en die ineenstorting van die mens se tradi- sionele godsdiens is van die eroot tra[;'edies van die tyd.

Die ondersoek het aon die lig srebring dat die gesin as groeikern vnn die

menselewe opnuut sal moet besi...11. oar wat ouerskalJ behels en wat die goddelike

opdrag met ouerskap is:~ Verder het hierdie navorsing eli t bevestie dat die

gesin die onverwmebare kweekplek van em.osionele stabiliteit en sekuriteit ₁

pogiticwe gewaontes, gesindhade, gesonde kultuurbesit en burgerskap by

ki:rders i~~

Ui t die s tudie het di t eelJlyk dat die skoal optimisties toekomsgerig moet wees en nuwe, vir die tyd doeltreffende opvoedine;sgeb.ru:ike, moet eeskep word.

Daa.r is tot die GQVolgt:rekking geraak dat die geooteswee:rba.re onderwyae:r van die nie-:-weerboxe ondel:"'izy-ser onderskei kan word in soverre dit sy karak"':' tereienskappe en tank betre~.

Dit het geblyk dat jeugoreanisasies n noods2k~Ce deel van die hele opvoedingsprogTam en weerbaa:r!heidsproc:ra.m is!.

Ui t die ondersoelc het di t oak. geblyk dat die kerk 'n besondere taak met betrekking tot geestesweerbaariheid he~.

Daa.r is bevind dat die st<:U1t 'n g.rootse taak het met betrekldng tot die wee:r.- baa.rheid van die jeug deur die stel van norme en standaarde vi:r die volk!.

8.3'.2 GEVOLGTREKIITNGS OP GROND VMJ .DIE UJIPIRIESE ONDERSOEK

Op grand van die ondersoek wat in.hierdie studie uitgevoer isfkan die volgende al(jelTI.ene t;'BVolgt:relddngs in verband I;1et die samewerking en houding van die Afrikaans-:- en Engelsmedimnskole ~1aak word:

Twee~ll>:'nee;entie \41~4';6) van die v:raelyste, waa;t'Van die meerderheid uit die

E!leelsmediumq;t'oep, was onvol tooid of is nie teru.ggestuur nie {kyk TABELLE 5.1 en 7 .12}. Moontlike verkla.rings hiervoo:r is dat:

by Eneelsmediumskole 'n gevoel van antagonisme jeena die proeram bestaan;

die procx-am v.t'eemd is aan die Engelse leefwyse en kul turele agtergrond;

die program nie aanpas by die Engelse opvoedingl3l!letodes nie;

hooi'de om Oll'iferklaa:t'ba.re redes "nie ... amptelike'' stukke ignoreer;

I

'n anptel.ike ondersoek 'n gunstiger reaksie (onder Eneelsm.ediumskole) sou uitGBlok het~

Die teleu.rstellende reaksie ten opsigte van die terugstuur van vol tooide

vraelyste (veral die EngelsmediungToep) het 'n besliste invloed op die resultate van die ondersoek gehad aangesien s~egs v;#'tieh ( 25 ~4%). vraelyste van die

Eneelsmediumgt'oep' voltooi was. Die gevoletrekkihgs waaxtoe geraak: is m'l:3t betrekld.ng tot die EngelsmecliUtngJ:'Oep is daa..rorn Wac1J:'Skyb.lik nie n getroue weereawe van die werklike toedrag van sake in Engelsmediumskole nie (kyk T.AJ3EL 1·

12}. _..

Die AfrikaBl'l.Snled.iU!ll{;t'oep Se houd.:tr.i.g en samewerking in verband met die ondeJ:>o:- soek was bete~ as·wat die geval by die Engelsmediumgroep wa~! Van die A.f'rikaa:nsmedibmgroep is een ... honderd-en-tvrintie ( 7 4, 4:G) van die moontlike

een7honderd~2r.i~en~sestig vraelyste terug ontvane ₁ terwyl nege-en-twintig (49~4G) van die nec,1'9-en-vyftig v:raelyste van die Engelsmediume;roep terug ontva.:nB' is (k;yk TABEL 7 .12)'.

,.

8.3.2 ¹ .2 DIE EUIDIGE STfJJD VAtT GEESTESWEERJ:3AARHEED IN SEKONDERE SKOLE IN TRL\J!i'SVAAL

Geestesweerb~~heid word in die meeste sekond~e skole van die Transvnalse Onderwysdeparternent as noodsaaklik: beskou en &.1.llvaar. Di t word geag as 'n proGram wat in n belangrike bcl1oefte voorsien en reeds sy waarde getoon hat ~

in scrnmige skole reeds voor die amptelike installing do.arva:n~

8.3 .. 2.3 IliE STANil VllliT GEESTESHEERBA!'JTI-IEIIl (IN IliE TEOHIE)

Geestesweerbaarheid kom in die meeste Transvaalse sekondere skole in 'n bevredigende mate in die teorie tot sy reg, geoordeel volgens:

die groot persentasie skole wat die program as noodsaaklik beskou he.t en wat a,a~:1getoon het dat die program reeds 'n vrugbare en posi tiewe invloed op leerlinge gehad het;

die talle skole wat dit as hulle taak beskou het om die program aan te bied;

die groot :pe:rsentasie hoofde wat van. mening was dat daar plek vir die program ingeruim k~ ·pn b~hO~J:'·t te word in die skoolrooster;

die baie skole wat die voorgestelde leergang gevolg het;

die fei-b dat geestesweerbaarheid in een-honderd-en-dertig va.11 die skole aan alle standerd.s gegee isi

die groot persentasie senior personeellede, hoofde, adjunk- en vise-hoofde wat betroldce is by die aa;.'l.bieding van die prog..cam;

die posi tiewe gebruik van li teratuur en films en die ui tnodig"ing van sprekers van buite om by skole op te tree;

die fei t dat die meerderheid skole van een of ander vorm van verslag gebruik gemaak het ,,

In die skole wat op genoemde gebiede nie aan die ve:cwagtinge voldoen het nie ~ bestaan daar in die meeste gevalle goeie redes'. So kan. aanvaar word dat 77% va..n. die skole die :prot;Tam eers na 1972 aangebied het (kyk Tl\J3EL

7.i4) as gevolg VroL onduidelihl1ede en vaaghede met betrehlcing tot die

implementering daarvan.

o-241-

8.3i.2.4 DIE STJIND VAN GEESTESYJEERJ3Al\.RHEID (IN DIE· PRhKTYK)

Op grand vn.n die resul tate van vraelys J3 kcm. sekere gevolgtrekld.ngs in verband met die implementering van die progTam gemaak word:.

In die praktyk kom die ir.apleoentering van die proc:ram ~ tot sy reg nie, di t wil s~ die aanbieding bean"b.voord nie aan die departementele verwag":"

tinge nie, en wel on die volgende redes:

Die progrgm is met die amptelike instelling in 1972 slegs deur neg~n~twintig

. .

van die een-honde:rd-en-dertig (22;51/c) ;::kr:::le aangebie~! Dit is te betwyi'el of die p:rot;,'1'arn tans in slegs twee skole (kyk TAJ3EG 7:.14) nie aangebi!;3d word nie.

Daar is in tagtic (61~6%) skole van meer as een personeellid t;ebruik gemaa.k:

(kyk TAJ3EG 1.17) om die program aan te bied. Aangesien die .inh.audelike van geestem7ee~b~L:rheid besonder delikaat is en met die grootste sorg en versigtigheid aangebied moet word, kan tot die gevolgtrekking geraak word

dat die program in _. :JO "baie hcmde" oak deu:r personeel wat geen belang .

daarby het nie, ¹¹ aangebied ¹¹ wordl~ Dit verongeluk die ganse progr~ en _wek weersin en a.fsydigheid by leerlintse (kyk Tii.BEL 7.17 en pa.ragraa.f 7e8.2)1.

Geestesweerb&'U:'heid is in sewentig van die een-honderd-en-dertig (53,?/u) skole deur senior personeellede en voo:rligtingonderv~sers aangebie~~

Voo:rlig~ingond~1ysers het geen opleiding in burgerskap en lewenswaardes ontvang nie en is daarom nie noodwendig gesldk om die program aan te bied ni~~ Tog ltJ dit op die terrain van die voorlig!;ingondervvyser (Kruger~

1972, 840: 25}~ nit blyk dat vyi'-en-:-sewent~g vcm die een-honderd-:-en-:-dertig

(58,46) hoofde h~erdie standpunt onderskry£1~ Daa.r is in agt':"en':"dertig van

aJ. die skole (29;2/o) onder andere van junior pe:rsoneellede gebruik gemaal~

-242-

om die program aan te bied. Die bekv1aamheid en integri teit van junior onderwysers word nie bevraagteken nie maar dit is te betwyfel of hulle oor genoeg ervaring en lev-rensrypheid beskik om die program met toewyding en ems aan te bied. In een Afrikaansmediumskool is die organisasie van die program aan 'n jong ondervryser, wat pas begin skooThou het, toevertrou ..

Dit is aan die diskresie van hoofde oorgelaat om te besluit oor die groep- samestellings, groepgroottes ens. Volgens TABEr.. 7.19 is dit verontrustend om te merk dat geestesweerbaarheid in ses-en-veertig skole aan groepe groter as n klas van veertig leerlinge aangebied word. Dit is vanselfsprekend dat leerlingdeelname aan besprekings in sulke lamp, onpraktiese groepe tot die minimum beperk is·.

Die sukses van die aanbieding van die temas hou in 'n g:coot mate verband met die houding ( entoesiasme, belangstelling, opvoed.k:u.ndige b7alifikasies~ lewens- en wereldbeskouing) van aanbieders'. Positiewe aanbieders sal 'n positiewe reaksie by die leerlinge uitlok. Uit die ondersoek blyk dit dat die leer- linge van sewe-.en-tagtig van die een-honderd-en-dertig ( 66,8%) skole se houding jeens die program gewissel het van ¹¹ baie goed" tot ¹¹ geed" terwyl slegs vier-en-vyftig van .die een-honderd-en-dertig ( 41, 6%) personele die program as noodsaaklik geaghet. Di t blyk dat die"houding" van personele- die leerlinge negatief beinvloed jeens die program.

Die fei t dat die hou.Eling van sew&~oen-tagtig van. die een-honderd..,.en ... dertig

( 66,8%) skole se leerlinge gewissel het van "hue goed" tot ¹¹ goed ¹¹ en dat

byka:ns 6()l/o van al die skole se personele die program nie goedgesind was nie,

bevestig die vermoede dat die aanbieding van die program in die grootste

persentasie skole verongeluk word aangesien baie aanbieders die program as

'n ¹¹ onontduikbare las" beslcou;.

-243-

Die feit dat twee-en-veertig van die een-honderd-en-dertig (30, 1'/o) skole nie·

· oor volledige stelle ui tgewerk-l:;e temas beskik nie, rus swaar op die gemoed van diegene wat wil toesien dat die program ten valle uitgevoer word.

Die Transvaalse Onderwysdepartement het leerlingdeelname aan die beplanning en aanbieding benadruk.

Daar is genoeg rede om aan te neem dat leerlingdeelname aan die bepla.llrl..ing en aanbieding van die program in die praktyk beperk is (of glad nie voorkom nie) as gevolg van die feit dat klaslesse in agt-en-sewentig van die een-honderd- en-dertig ( 6CP/o) en saailesings in vier-en-dertig van al die skole (26 ₁ 2%) die belangrikste ( waarskyrl~ik die enigste) wyse van aa.ubieding is:.

Die feit dat sewe-en-veertig van een-honderd-en-vyftien (40,8~) skole se leerlinge deelname onts~ is aa.u die aa.ubieding van die program is TI gTO\nve miskenning van die de11artementele verwagting. Die gevolgtrekking waartoe geraak word, is dat die aanbieding van geostesweerbaarheid ontaard het in 'n lcyk-luister-verhouding tussen leerlinge en aanbieders.

8:~4 iLilliBEVELINGS

In die lig van wat in hierdie navorsing gevind is word die volgende aanbe;,;.

velings gedoen: ·

8.4.1 .A.ANJ3EVELINGS OP GRO:ND VAN DIE TEORETHBE STUDIE

8.4.1.1 GEESTESWEERB.Aii.RHEID EN OPVOEDING IS SINONI.EM

Die belangr:-ikste aa.ubeveling is dat Christen-opvoeders ( onderv.rysers) werklik meet besin oor geestesweerbaarheid. Nieteenstaande die feit dat die

geestesweerbaarheidsprogram as n selfst~1dige progr-am plek ingeneem het

-244-

langs die bestaande opvoedingsprogram, impliseer dit nie n losstaande aan- hangsel tot onderwys en opvoeding nie. Opvoeding en geestesweerbaarheid is sinoniem en aangesien dit dui op n uitbreidingva.n die opvoedingsprogram ₁ beteken dit dat opvoeders met entoesiasme en inspanning sal deelneem aan die program, want di t wa t die kind opgevoed maak, maalc hom oak weerbaar.

Die volgende aanbevelings word in hierdie verba.nd gemaak~

Di t is noodsaaklik dat opvoeders hulle taak en roe.ping ken en daarvoor is

volgru~oue studie in opvoedkunde nodig. Dit is sterk aan te beveel dat alle sekondere skoolonderw-ysers wat oar 'n graad beskik ₁ nagraadse studie in

opvoedkunde behoort te doen~ Hue ka.n daa:r opgevoed ( weerbaar gemaalc) word as die onderwyser nie op hoogte bly met nuwe ontl-dkkelings in sy vakgebied nie? (Kyk paragraaf 6.12.1.5)

In die lig van voorafgaande, is ondersoeker van mening da.t 'n vJeerbaarheids- program onnodig is indien elke Christen-onderwyser bekend is met die

beginsels van die opvoedingsgebeure en die inhoude van geestesweerbaarheid.

In die krisis van die oomblik en ^op grand van die behoefte aan opgeleide personeellede moet daar indringend aandag gegee word aan en voorsiening gemaak word vir die deeglike opleiding van~

onde~vysstudente aan universiteite en kolleges en van diensdoende ondervvysers

bY wyse van. indiensopleiding en streekkursusse. Kennis en insig in die vale sal onkunde, "vrees" en belangeloosheid elimineer en di t sal daartoe lei da.t die program sy regmatige plek toegese word binne die skoolprogram (kyk pa.ragraaf 6."12."1.1).

Elke opvoedG~r ( onderwyser) moet deeglDc besin oor die eienska.ppe en taak van 'n weerba.re ondervvyser (kyk paragraaf 3.3.3 .1) want slegs die weerba.re onder':"

wyser is in staat om oiJvoeder te wees'.

-245-

8.4~ '1.2 tn HER\ff.AAR.DEHING V.AN ONDERWYS- EN" OPVOEJ)INGSDOELSTELLINGE

])ie moderne skool ve.rkeer in die spervuur van sekularisme, humanisme en kommunistiese ideologie~ Om as opvoedlmdige i:nrigting staande te bly, moet n he~1aardering van onder>nJS~ en opvoedingsdoelstellings gemaak word

en nuwe, vir die tyd doeltreffende opvoedingsmetodes, moet geskep word.

8.4.1.3 JEUGORG~LSASIES EN GEESTESVvEERBAAJfriEID

Jeugorganisasies binne en buite skoolverband is n noodsaaklike deel van die hele opvoedings- en weerbaarheidsprogram en dit moet by uitstek aangewend word om weerbaarheidsinhoude by die jeug te help tuisbring.

Huisbesoek behoort deur die sekondere skoolpersoneellede onderneem te word

~ant dit baru1 die weg vir n sul(sesvolle weerbaarheidsprogram. ])ac..1.I' behoort ten minste een besoek per jaar by n 1eerling se ouerhuis afgel~ te word.

In die geval van koshuisleerlinge behoort genoeg geleenthede by die skool geskep te word vir ouers en onderv1ysers om mekaar beter te leer ken].

8.4. '1'.5 MILIEUGESTREMTI..'IEID EN" WEER:B.AAHHEID

Opvoeders (ouers en ondervrysers) moet die podagogiese krisis suos in hoofstuk twee geskets, raaksien en best~deer met die oog op weerbaaxmaking daarteeri.

Ouers moet eerstens hieraan aandag verleen en toesien dat die gesin weer sy

regmatige plek im1eem as kvveelqllek van menselewens. Inligting kan aan

ouers verskaf word by vzyse van inlig~ing, ouer- en filmaande b,y skole.

Ouers moet deeglik besin oar 11at die Goddelike doel en opdrag met ouerskap is. Die gesin sal opnuut moet bosin uor sy taal~ met betrekking tot gesag en dissipline en nie die taaJ-;: probeer afskuif op die skouers van die skoal, kerk en ander instansies nie.

Waar die ouers nie al tyd opgewasse is om die kind behoorlik te lei tot weerbaarheidsvolwassenheid nie, moet·die skoal as plaasvervangers vir die

ouers hulle valle steun aanbied. So byvoorbeeld ^1~ die ouers by die skoal of' by iemand aan huis, .deelneem aan studiegroepe wat saamgestel is deur ouers onder die leiding van n ondeTI7yser. Daar behool~ van tyd tot tyd praatjies vir ouers oar aktuele onderwerpe by skole aangebied te word.

8.4.1.6 tN :BEHOEIT'TE .AJJN KLEINER. SKOLE EJ:J UJITIVERSITEI~ ¹ E

As gevolg van die verlies aan gebondenheid en identiteit in die massa;

behoort onderv1ys- en universi tei tsovmrhede kleiner inrigtings te beplan sodat leerlinge en studente nie verswelg word deur die massa nie maar steeds

indiwiduele, persoonlike aandag lcry.

8.4.1. 7 .AKTIE\17E BETROKKENJIEID V.AN DIE KERK

As vennoot van die gesin en die skoal behoort die kerk die jeug te betrek in sy verenigingslewe. Die kerk behoort op te hou om slegs te bedink en daar moet n aktiewe bemoeienis met die gemeentelede, veral die jeug, gernaak war~.

As oorkoepelende gesag behoort die staat toe te sien dat alle pogings in werki.ng gestel word om die jeug weerbaar te rnaalc.

word gedoen:

Die volgende aanbevelings

-247-

Afbrekende en negatiewe neigings· van· antir.Suid-Afrikaanse organisasies moet van staatswee nie geduld word nie en indien ^nodig~ moet wetgewing verskerp word teen sodanige organisasies.

Goen toegewings op sedelike gebied bohoort toegelaat te word in die pers ₁ radio en T·.v. nie ..

.Die Suid-Afrikaanse weermag moet voortgaan met cy wecrbaarmaking van diens- pligtiges, veral op godsdienstige gebiea.

8.4.2 AAl\fJ3EVEJJINGS OP GROND VJUJ DIE E.l'III'IRIE3E ONDERSOEK

Na 'n betreklik grondige persoonlike ervaring van die problematiek wat die aanbieder van geestesweerbaarheid ondervind, en1na grondige CJXVleging van die resul tate van die ondersoek, kan ondersoeker verlr,.laar dat indien die IJrogram

onder leiding van n onden1yser-organiseorder in die praktyk tot sy reg wil kom, sekere tekortkominge en leemtes in die bestaande opset uit die weg gertlim moet word.

8.4 • 2·. "1 .DIE PROGRAM REGVEEWIG ME:ER AANDAG Ef'J ERKENNING

Die progt'am moet as geheel veel meer aandag en erkennine van m7erheids·rree

geniet. .Die "status ¹¹ van die program behoort ten minste gelyk ges·cel te

word'met sktt)Olvakke (indien nie hoer ni'3)

^! Propaganda moet daarvoor gemaak

word by leerlinge,- onderwysers, ouers en die gemeenskap'.

~

8.4.2.2 tN GEESTESWmRJ3AARHEIDSPROGRliM VIR Dilu PRIMERE SKOOL

Aangesien beginsels en norn1e ook reeds in die primere skoolstadium tussen die ouderdom 6 en 12 jaar vasgele v10rd, is dit onwac1.J:'skynlik dat negatiewe houdings, gesindhede of vasgelegde gewoontes ^s~mier in die sekondere skool met geestesv~eerbaarheid geelimineer sal word.

Opvoeding en geestesweerbaarheid is sinoniem en cL'l>arom behoort die onderwys- owerhede oo~weging te skenk aan n geestesweorbaarheidsprogram, soortgelyk

p,an die van die sekondere skool, vir die primere skooL So 'n program behoort die fondament te vorm waarop in die sekondere skool voortgebou ka:n word!

Is die gemis aan 'n program in die primere skool nie d.alk die rede vir die algemene traak":"my-nie-agtige houding by s ekondere skoolleerlinge j eens die program nie?

Geestesweerbac.IJ:'heid behoort dus reeds 1Jy die 6-jarige te begin sodat 'n lewensfilosofie aan die hand daarvan gevorm kan word. n Verdere ondersoek oor die aard en omvang van sodanige program is noodsaaklik.

8.4.2.3 tN HEBVTAARDERING VAN DIE J3EST.A.ANDE I-'ROGRAM NOO:OSAA..TCLIK

'n Her-v1aardering van die bestaande program behoort onder;neem te v10rd. Sola:nk as wat die program nie 'n eksamenvak is nie ₂ loop dit gevaar om te ontaard in 'n "vry periode ¹¹ op die skoolrooster waartydens stillees of administratiewe werk gedoen word soos dio geval was met die vorige voorligtingprogram.

Indien daar egter onbeperkte bevorderingsgeleenthede vir aanbieders bim1e

die vale geskep word, 'n vorm vaJ:1 evaluering daarges-cel word en daax spesifieke

leiding met betrek:Jr.i.ng tot die aanbieding gegeo word, mag die program in

die hande van entoesiastiese persone ontplooi tot die kostelikste van alle

-249-

8.5.2.4 'N PROGRAM VIR ENGELSJ'ilEDIUMSKOLE

Op grand vm~ die bevindings in hierdie ondersoek hot dit geblyk dat die program nie met die vervmgte sukses in die Engelsroediumskole aangebied is nie (kyk paragraaf 8~4.1).

'n Program ¹¹ Youth Guidance" soortgelyk 3 aan die bestaande program en geskoei op dies elf de lees wat nio "vreomdrr is aan die Engelse leef\vyse en kul turele agtergrond nie, is die vnor die handliggende antwoord op die probleem~

8'.4.2.5 'N NUWE :SEN.AJ.I.UNG VIR DIE PROGR.'l].[

Geestes'limerbaarheid, voorligting en beroepsleiding het heelwat gemeonskap- likhede en daar is 'n g:coot mate van oorvleueling ten o:psigte van die inhoude- like, die aanbieding en die aanbieders. Die benaming geestesYveerbaarheid is nie deur alle instansies en persone gunstig amwaar nie en dit blyk dat die benaming ¹¹ geestesweerbaarheid" g:t:.'ootliks bygedra hot tot 'n houding van antagonisroe jeens die progTam. Van owerhoidswee behoort weer eens aandag verleen te word aan die benru:ning. 'J eugvoorligting', wat voorligting, geestesweerbactrheid en beroepsleiding inslui t, behoort by die m.eeste blanke volksgroepe b~ral te vind.

8.4.2.6 'l'J HAND:SOEK VIR GEESTESWEIDH:SAARJIEID

Die aanbieder wil paraat weos oro die temas met insig en vertroue aan te bied.

Aangesien die annbieder tans slegs op inligtingstukke aangewys is vir' sy

aMbieding, behoort 'n handboek besJrJ.kbaar gestel te word waarin die:

~250-

dcDl van die progTam~

samestelling en grootte van groepe;

inskakeling van leerlinge by die beplanning en aanbieding;

rol en fUliksie van die aanbieder;

rol en funksie van die groepvoorsitter, sekretaris/esse~

tydsduur van elke sessie;

organisasie van die program;

temas volledig;

literatuur en wenke vir verdere navorsing ens. uiteengesit word.

8. 4. 2 • 7 AANTJiL AAlT.BIEDERS

Die ideaal is steeds dat elke ondernyser betrek behoort te word in die aanbieding ^V£k'1. die program. Alle onderuysers is nie opvoeders nie en is dus nie weerbaar nie. Hoofde moet (tot tyd en vryl genoeg opgelei is) die program toese aan een of meer personeellede wat a:-'1.11 die ¹¹ regte ¹¹ vereistes voldoen ( kyk pare .. gxao..:f 3 .3 .. 3. i )'.

8.4.2.8 I1i'TEGW-0IE IN V.ll.KSILL.AIDSSE

As gevolg van redes genoem in paragrawe 6

11.2 en 8.5. i. i bGhoort die inte- grasie van geestesweerbaarheid in skoolvaldm ontmoedig te word.

8.4.2 .9 DIE ORG.ANISASIE EN U1PLH:IENTEHING VJ.J-,T DIE PROC'..RAM

Aangesien die sulcsesvolle implementering van die proe,<:ram in 'n gToot mate

afhan9. van die organisasie en administrasie van die program ( ui t die ondersoek h3t dit geblyk dat daar heelTrat misverstand in hierdie verband is), word 'n

aanbevelillg :U1 verband met die orgc.tnisasie en implementering van die program

-251-

gedoen:. Ondersoeker vril daarby geensins die indruk laat dat· di t die enigste metode is nie. 01) gTond van die bevindinge in hierdie ondersoek en persoonlike ervaring het dit egter geblyk n geskikte metode te wees, veral in dio skole waar die oorg.rote meerderheid personeellede betroldce is by die aanbiedi.ng en 1imar een periode vreekliks aan geesteSYieerbaarheid bestee is.

8.4.2.9.! 1 KEURING VAN AANBIEDERS

Bepaal (saam met die hoof) hoeveel aanbieders benodig word. nit is aan te beveel dat daar met elice aanbiedor 'n individuele gesprek gevoer word (in teenwoordigheid van die hoof) ten einde te bepaal of die personeellid geskik en bereid is vir die taak. Die metode wek by die personeellede selfvertroue en erns in verband met die progr:oam:. :Moet nooi t 'n indruk van ¹¹ di t is beleid en daarum moet dit geduen word ¹¹ by ac.-mbieders lac'1t nie. nie suksesvolle aanbieding van ·die prog.cam word tydons hierdie stadium van ¹¹ keuring' gemaak of verongehlk~

8.4.2.9.2 TOEKEN1UNG VIlli TEJ\JI./J..S JVIJ\T AANJ3IEDERS

Daar is reeds vooraf beslui t of al die temas of slegs gommige <aangebied gaan woral. Na oorlegpleging word temas op grand van ~-mbieders se belangstelling en talente ac-m hulle toegese. nie aanbieders is hierna verantvmordelik v:ii' die toepassing .m1 verdere navo:rsing in verband met die temas~ naa:r is heelwat literatuur besldkbaar by oie Onderwysbiblioteekdiens van die Trans- vaalse Onder•;zysdepartement. nit is nie nodig dat elke ac'l.nbieder oar 'n

volledige stel temas beskik nie. nie is v1el in die biblioteek beskikbaat.

-252-

Afha11.gendo van die getal aonbieders, of dit se1.m/meisie of gemengde skole is, word die skool in s·bnderdgcoepo van :!: 30-40 leerlinge verdeel. Kleiner

groepe behourt nog beter reaksie en sa..rnewerking by leorlinge uit te lok.

EDw g.roep Tmrd genommer bv. 'n standerd 6-g.roep Tmrd aClllgedui mot Gr.6( 4);

Gr.6(2). Leerlinge behoort sever moontlik in hamogene groepe geplaas

word, ten einde gxoepspon taneitei t en vloei van groephandelinge te bovorder.

Aangesien die program kontinu is (die junior en sekondere fase volg op mekaax) moet die boplanning so goslded dat goon ormodige oorvleueling of latere herhaling van temas voo.rkam nie.

Nadat besluit is oor die aantol groepe, aa..n.bieders, die periodetoekenning

vix elke tema en lokalo, vmrd 'n rooster vir klaswisseling opgeste1. 'il

Voorbeeld van

¹¹ standerd 9-groeprooster word in TlillEL 8;. i voorgestel.

-253-

TAJIEL 8.1

GEESTESWEERJ3A::.RHEITISHOOSTER

Lokale Standerd 9

~---7~~---11----~----~3~·--~---~·11~----.

Gr .. 1 Gr 2 ^• i Gr ·• 3 Gr • 4

' Geldsalce i ])ie J eugdige ; ])ie huwelik I Internasionale

! _{' '} betreldcinge

I ^I

Jl.iin:0. s. ^{Mev. o·.}

^{' ! Mnr. Y. l Mnr. z.}

!

'

j i

Gr. 2 ^{I I} Gr. 1 ^I Gr. 4 ^Gr. 3

I !

!

I ^l

Gr. 3 Gr .. 4 _I ^{i Gr ..} 1 ^{Gr. 2}

I j

I ^{! t}

Gr. 4 ^{Gt. 3 !} _' ^{GI'. 2 Gl:t.} 1

j

; ' ¹

18 Mei - 1 Junie Gruepe wissel na 3 periodes ..

:Oie metode stimuleer die belangstelling VG.n leerlinge, met ander woorde dit elimineer verveeldheid en eentonigheid.

Ten slotte word drie metodes van tema-aanbieding toegelig en aanbeveel vir toepassing.

1. Groepe 30-40 .leerlinge Eerste ont;mo~tin__g

])ie stm1derds verdeel in groepo vru1 30-40 leerlinge onder leiding van

die aanbiede:d. ])ie aanbieder motiveer en orienteer die groep met

betrekking tot die bepaalde tema, bv. gTOepVortning (:!: 10 minute}~

-254-

Die ondervJcmp \10rd ondeJ?Vei'dJel en groe];llede k:ry as];lekte om tuis voor

te be:ref.

·'n V0o:csi tter (inleier) on selr.retaxesr:Je wo:vd gekies·.

JJie beskikbaarheid vsn l i teratuu.r wol:"d. bespreek.

T~eede ontmo~tjpJ5

Elke sp:reker l~y n spreekbeurt van - 2 minute. +

Notule word gehou.

:Oie groep stel ·vra,e.

V:'Oorsi tter hanteer die bespreking.

]Jerde ontm.oeting

JJie groep kom met wenke/ aanbevelings/kri tiek/ gevolgtrek:kings.

2. JJebat (aieselfde proseduxe 'Nord gevolg soos vir 'n skooldebat)·~

3. JJie standerdgroe].Jmetode (kyle paxagr&'li' 6 .12.1.6) word sterk aanbeveel.

Verslaglewering en sukses van die aanbieding is si.noniem. Indien aan1Jieders

toegelaat word om die temas aan te bied sander 'n verslag, sal die "belang-

stelling in die program spoeclig kwyn., Vers];ag en kontrole hang ten nouste

saam met die sukses in alle vakke·. 'n Voorbeeld van verslagval"Dl word in

TABEL 8.2 voorgestel.

-255-

G EBJSTESViEBJRBAARHEII:D VOOPJ3EREIDING EN VER.SLAG

Groep 9(4) Week eindigende · •••••••••••••••

Term:yn eil1.digende : •••••••••••••

Onclerwe:rp ( tema) Groepvorrn.ing ., ...

o • • •

Inhoud: (Slegs hoofpunte) •••••••••••.••••••••••••••••••o••••••••••••••• ^{• r:}

l . . .

e0.9•••••~tGe:~···•••••••••••••••••••••••••••••••••••eeot

•• ••••• ee eteee •••••

o•••••••••••••••••••••••••••••••••*•••••••••••••••••••••••••••••••••••••

Metode van aanbieding: Les

G:roepbespreking De bat

Film

Sp:reker van buite Ander (verduidelik)

Leerlingdeelname aan: :Be planning Aanbieding Geen

Houding/ gesindl1.eid van groepg :Saie goed Goed Gemiddeld

' J • ' !

• • • • • • • • • • 0 . . . 0:

OliillERVVYSER. ( AANBIEDER)

r-x--1

~ l

t---.1

;---:

. i

L-.1

r--,

L__!

n

:_.__,

~---!

L . _ j

r--1 l I

\.,._..._;

l l

;____)

;-:-l

L__·

r-1 L...;

... ^" ... .

ON:DERWYSER-QRGANISEE:RDER

• • • • • • • • • • 0 • • • • • • • • • •

-256...:

8.5 GE:BREKE IN IITER.DIE ON.DE;:tSOEK

i. Noodsaaklike s-Guldce van die Transva::1lse OndcrTiysdepartement .tn verband met die stigtingsvergadering van jeugv.reerbaCJrheid te Pretoria, kon onge-:- htkldg nie bekom word nie.

2. Geoordeel aan die handskrifte het sommige hoofc1e beide vr::1elys-Ge val tooi~

Die geloofwaardigheid van daardie response kan dus bevraagteken word~

8. 6 VOORSTELLE VIR VERDEP..E ONDEPuS OEK

i.. Die ondersoek kan op 'n baie breer vlalc gedoen v7ord. Waa:r hierdie ondersoek beperk was tot TrruLsvaal, kan gegewens van al die prcvinsies ingesamel word vir n vergelykende studie.

2. :Oaar kan 'n intensiewe studie gedoen i10rd in verband met 'n geesteswoer- baa:rheidsprogroam vir primere skole ^~

8. 7 SLOT

Die ondersoek na die geestesweerbaarheidsprogroam in Transvaalse sekondere skole is n beskeie paging en ander navorsers kan hierop uitbrei en voortbou.

Die slotsom waartoe dus geraaJ;: i1ord is dat die implomentering van geestes-:- weerbaarheid in sekondere skole van die Transvaalse OnderHysdepartement nie

aan die verwagtinge voldoen nie.

Die mislukking van die progTEI.lil sal nie alleen sl::adelike gevolge vir die jeug inhou nie, maar dit as 'n tragiese feit aksentueer dat die opvoeders nie vir hierdie taalc en vak opgevrasse vms nie·. Die sukses sal afhang van

die hele opvoe¢1.ingsprogram en di t vereis. die toegevvydheid en lojali tei t

van elke ondenrys er.

. -257'-

Ten slotte moet die Transva.tllse Onden-rysde)?artement en ander Dnd.erwysdepa:rte- mente in dis Reriubliek van Suid-Afrika. lof toegeswaai \rord "rix die peysens- waardige taak wat hulle onderneem het om deur middel van ':n ~tesw~:ier~

heidsp.ro~am die jeu.g te hGlp ·Am koersvasrte en sedelike votl.wasse buJ:.'gers en

'burgeresse van die gemeenskap Sh van Su.id:-Afrika te word'.

-258-

ABSTRACT OF THESIS

~itle: The Moral Preparedness Programme in the Transvaal Secondary Schools ':"

a theoretic-empirical research.

Candidate Leader FacuJ. ty Degree

James Louis Marais Prof

H .B. Kruger

Guidance and Special Education Magister Educationis

The purpose of this research was: to uonsider the need, the aims and the methods of presentation of the moral preparedness.programme; to determine the current attitude of those persons responsible for moral preparedness in the Transvaal secondary schools; to determine what is done in the different schools towards fulfilling the aims· set o~t by the Transvaal Education

Department; to present .a nTh~ber of suggestions as to reaching the ideals of the moral preparedness progrruMne.

In a theoretical literature study an attempt was made at a critical deter- mination of the three ideas education, teaching and moral preparedness, the aims of the different ideas and the connection that there may be. It has been found that the same characteristics are present in education,

teaching and moral preparedness, but that the latter may be seen as an extension of ^~~e act of education.

A further attempt was made at typifying the modern educational environment by a closer study of the different compvnents, naJnely the family; the school and the Ul~versity. These results have proved the necessity of a moral prep~eclness programme~ Attention -rms also paid to the task of the family, the school,. the church and the state in relation to moral

/

-259-

:preparedness!~ The theoretical :part nf the .research was concluded -rri th the study of the development of the moral :preparedness progl.'amme under the Transvaal Education Department.

A :personal research consisted of Questionnaire A (to principals of schools) containing questions concerning the general attitude to moral preparedness;

and Questionnaire :S (tv the teache.r-o.rganizer of the progrannne) containing questions concerning the implementing of the moral preparedness :programrnl:1 in Transvaal secondary schools.

After ascertaining that both Questiorinaire A (consisting of 10 items) and Questionnaire :S (consisting of 14 items) comply with the scientific de~mands

of objectivity, validity and reliability 1 these -were sent for completion to all secondary schools under tl~e-Trru1svaal Education Department~

Responses were ark~ysed and were .7 ^~here applicable ~ presented by means uf tables and gt.aphsi~ In this way· an attempt v:ras made to interpret the information.

It appears that moral :preparedness in schools is theoretically regarded as important and even essential, but that it does not fUlfil departmental expectations in practice. The most comrnon lilliitations are~ insufficient training for students and teachers; impractical gr_'oup combinations; the indifference regardb1g pupil participation in the planning and presentation of themes; the method of presentation; the lack of control and the overall negative attitude of both teacher and pupil.

This research culminates in a proposal to all educators and educational

authorities to tal<e a ne-;:r, high~level vievr of moral preparedness into

consideration at the highest level and to promote it for the welfare of

-260-

the youth ·of South Africa.

A fe~ final suggestions as to the successful application of the programme

concluded this research.