Chloridemetingen in het IJsselmeer bij inlaten water via de spuisluizen Den Oever en Kornwerderzand

(1)

Datum 1 september 2014 Status Definitief

(2)

(3)

Colofon

Uitgegeven door CIV / Midden Nederland Informatie

Telefoon Fax

Uitgevoerd door I. Brongers / B. de Witte Opmaak

Datum 1 september 2014

Status Definitief

Versienummer

(4)

(5)

Inhoud

Samenvatting—7 Inleiding—9

1 Methode en Materiaal—11

1.1 Meetplan—11

1.2 Debietberekening—13

1.3 Aanpassing debietberekening meetplan—15 1.4 Variabelen debietberekening—15

2 Uitvoering—17

2.1 Den Oever—17

2.1.1 12 maart 2014—17 2.1.2 30 april 2014—20 2.2 Kornwerderzand—22 2.2.1 13 maart 2014—22 2.2.2 1 mei 2014—24 3 Resultaten—27

3.1 Den Oever—27

3.1.1 12 maart 2014—27 3.1.2 30 april 2014—28 3.2 Kornwerderzand—30 3.2.1 13 maart 2014—30 3.2.2 1 mei 2014—31

4 Conclusies en aanbevelingen—33 Literatuur—35

Bijlage 1 Grafische weergave chloridengehalte Den Oever—37 Bijlage 2 Grafische weergave chloridengehalte Kornwerderzand—51 Bijlage 3 Debietberekening met kokers op visintrek—61

Bijlage 4 Kaarten meetlocaties—66

(6)

6

(7)

Samenvatting

Rijkswaterstaat Midden-Nederland heeft vanuit de Kaderrichtlijn Water de opdracht om o.a. visvriendelijk sluisbeheer in te stellen op de schut- en spuisluizen in de Af- sluitdijk. Aan de CIV afdeling Mobiel Meten is gevraagd extra metingen uit te voeren. Een vervolgstudie van eerdere metingen om informatie te krijgen van chloride concentraties na gecontroleerd inlaten van water vanuit de Waddenzee naar het IJsselmeer (Brongers I. en Witte de B. oktober 2013). De metingen vormen een onderdeel van een groter onderzoek ten behoeve van effectieve maatregelen voor visintrek. Dit rapport geeft de resultaten weer van de metingen uitgevoerd op 12 maart en 30 april 2014 Den Oever en 13 maart en 1 mei 2014 Kornwerderzand.

De metingen van de zoutbelasting na het inlaten van zout water vanuit de Wadden- zee naar het IJsselmeer zijn goed verlopen. Visintrek is alleen bij de buitenste kolk gemeten. Voor de symmetrie zijn daarbij beiden buitenste deuren open gegaan.

Waarschijnlijk zal in het toekomstige spuiregiem meer kolken open gaan. Tijdens de eerste proef tezamen met de visintrek metingen is dan ook gevraagd of er meer kolken open konden. Voor de eerste proef bij Den Oever is weinig zout water ingelaten. Het zoute water zakte meteen onderin de diepe delen voor het spuicomplex.

Overstroming van ondiepe delen is niet voorgekomen. Bij Kornwerderzand stroomde het zoute water wel licht over de ondiepte, maar is binnen 1,5 uur al weer teruggestroomd naar de diepe delen.

Voor de tweede proef is besloten om apart te meten zodat alle buitenste kolken helemaal open konden. Het beeld van zoutbelasting is gelijk aan eerdere metingen.

Het zoute water loopt weer licht de ondiepte op. Na het sluiten van de deuren zakt het water in de diepe delen voor het spuicomplex. Het eventuele zoute water op de ondiepte stroomt dan ook weer terug de diepe delen in. Na twee uur is het zoute water tot een diepte van 3 á 4 m gezakt. De gehalten onderin de diepste delen loopt dan op tot 8500 tot 9000 mg/l. Uit eerder onderzoek is gebleken dat dit brakke water wegspoelt met een volgende spuigang.

Met het onderzoek naar visintrek bleek dat de meeste vissen over de bodem trekken. De deuren een halve meter opgetrokken op de zogenaamde stand ‘visintrek’, zou dan al voldoende zijn. In deze stand stroomt er minder zout water naar binnen.

Hierdoor is het mogelijk om alle kolken de deuren op visintrek te zetten. Als de waterstand van de Waddenzee 20 cm hoger is ten opzichte van het IJsselmeer kunnen de deuren op stand ‘visintrek’. De vissen hebben dan 30 a 45 minuten de tijd om het IJsselmeer op te trekken. Op dat moment is het gelijk peil en kunnen de deuren helemaal open voor een spuigang. Als spuien niet nodig is kunnen de deuren weer dicht en hebben de vissen langer de tijd om weg te zwemmen van het spuicomplex.

Op dit moment is de stand voor ‘visintrek’ alleen mogelijk bij de deuren van de buitenste kolken van elk complex. Om alle deuren op stand visintrek te kunnen zetten zijn softwarematige aanpassingen van het besturingssysteem PLC en technische aanpassingen aan de beveiliging van de deuren zelf nodig. Een kostenberekening geeft inzicht of realisatie mogelijk is. Aanbeveling is om deze optie op te nemen in het onderzoek naar het toekomstig spuiregiem.

(8)

8

(9)

Inleiding

De afdeling Mobiel Meten van de Centrale Informatie Voorziening CIV heeft de opdracht gekregen zoutmetingen uit te voeren tijdens het inlaten van water vanuit de Waddenzee naar het IJsselmeer. Deze proef is in het kader van voorbereiding op de KRW-maatregel ter bevordering van visvriendelijk sluisbeheer. Met deze proef wordt gekeken of het ingelaten zoute water vanuit de Waddenzee bezinkt in de diepe delen voor het spuicomplex. Eerder is vastgesteld dat dit inderdaad gebeurd, en bij een volgende spuigang het achtergebleven zoute water weer wegspoelt naar de Waddenzee. De proef moet uitwijzen of er geen extra zoutbelasting in het IJssel- meer plaatsvindt als methode voor visintrek wordt opgenomen in het reguliere spuiregiem.

In dit rapport staan resultaten van extra metingen die gevraagd zijn om meer inzicht te krijgen. De proef is uitgevoerd op:

· 12 maart Den Oever nachtmeting

· 13 maart Kornwerderzand nachtmeting

· 30 april Den Oever meting overdag

· 1 mei Kornwerderzand meting overdag

Dezelfde proef is in april 2013 uitgevoerd (Brongers I. Witte de B., oktober 2013).

(10)

10

(11)

1 Methode en Materiaal

Voor de proef is hetzelfde meetplan gebruikt als de proef van vorig jaar april (Bron- gers I en Witte de B. oktober 2013). Simultaan aan de zoutmetingen heeft het be- drijf ATKB meerdere keren visintrek gemeten na inlaten van zout water vanuit de Waddenzee. De opdracht voor onze afdeling was om twee keer te meten bij Den Oever en bij Kornwerderzand. In eerste instantie zijn ’s nachts de metingen van chloride gelijkertijd met ATKB uitgevoerd. Na zonsondergang is de meeste kans op visintrek. Voor het meten van visintrek wordt gekozen voor één kolk (buitenste) waar de meeste visintrek wordt verwacht. Manipulaties met de spuisluizen binnen een groep van vijf dienen symmetrisch uitgevoerd te worden. Dat betekent dat of alle vier de deuren op gelijke wijze worden bediend of minimaal beide buitenste deuren van het complex. Laatste optie is gekozen door ATKB. Tijdens inlaten van zout water is toch gevraagd meer deuren te openen om meer zout voor de proef binnen te laten.

Het is echter nog niet bekend of in het toekomstige spuiregiem wordt gekozen voor het openen van de buitenste deuren van 1 complex of van alle complexen. Dit is nog een nadere uitwerking van het visvriendelijk spuiregiem. We hebben dan ook gekozen om in tweede instantie te kiezen voor een meting apart van ATKB overdag waarbij van alle complexen, de buitenste deuren zijn geopend. Hiermee hebben we tevens de maximale hoeveelheid water. De tweede proef is dan ook gelijk met de methode, zie meetplan par. 1.1 van vorig jaar.

In paragraaf 1.2 wordt de debietberekening van het ingelaten zoute water nader uitgelegd. Deze berekening is gemaakt voor de berekening van het spuidebiet. In dit rapport wordt er vanuit gegaan dat dit voor het debiet van het ingelaten zout water hetzelfde is. Voor het toekomstige spuiregiem zal een analyse moeten plaatsvinden of dit terecht is.

1.1 Meetplan

Voorgaand aan de proef werd goed gespuid om het zoute water onderin de put in het IJsselmeer voor de spuicomplexen, goed weg te spoelen. Dit om de putten ge- schikt te maken om zoveel mogelijk water vanuit de Waddenzee te kunnen bergen (Brongers I. en Witte de B, juni 2012, september 2012).

Zout water werd ingelaten net voor gelijk peil bij afgaand tij. Na het inlaten van zout water werden de deuren weer dicht gedaan. Eventuele spuien wordt hiermee overgeslagen. De hoeveelheid debiet van het zoute water moet overeen komen met de inhoud van de putten voor het spuicomplex, zie tabel 1. Per complex is bepaald hoelang de deuren open moeten gaan om de juiste hoeveelheid zout water binnen te laten.

Kornwerderzand Den Oever

Maximale putrand diepte m -4 -4,5

Diepte put m -11 -9

Inhoud put m³ beneden -6 m 200.000 150.000

Zout ton beneden -6 m 2000 1500

Tabel 1

Informatie voorbereiding voor uitvoering zoutinlaat (R. Uittenbogaard, 2012)

(12)

12 Meting van profielen werd uitgevoerd met YSI sonde voorzien van een sensor geleidendheid/temperatuur. Bijlage 4 geeft de locaties weer bij Den Oever en Kornwer- derzand. Volgorde meting bij elke proef:

1. Meting van de locaties vóór zoutinlaat

2. Meting van de locaties net ná zoutinlaat en gesloten deuren 3. Meting van de locaties ongeveer 1 uur na sluiting deuren 4. Meting van de locaties ongeveer 2 uren na sluiting deuren

-100 -90 -80 -70 -60 -50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40

9:00 10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00 8 april 2013

Waterstandcmt.o.v.NAP

Waterstand Den Oever buiten Waterstand Den Oever binnen

Openen deuren Meting 1

Meting 2

Meting 3

Meting 4 Sluiten deuren

Bij de beide spuicomplexen staat aan de IJsselmeerzijde een meetpaal. Op deze meetpaal is een geleidendheid/temperatuur sensor gemonteerd. Deze meet continue (10 minuten waarneming). Deze meetpalen staan in bijlage 3 weergeven op de kaart. Bij Kornwerderzand Meetpaal FL16 sensorhoogte 65 cm-NAP en Den Oever Meetpaal 17 sensorhoogte 90 cm-NAP. De gegevens van deze meetpalen worden tevens in de resultaten opgenomen.

Zoutinlaat procedure:

Bij een peilverschil van 20 cm openen de buitenste deuren van elk complex (van vijf deuren). Hiervoor de noorddeuren van het complex gebruiken (elk complex heeft dubbele deuren Noord en Zuid). Einde proef deuren sluiten en volgende spui over- slaan.

· Den Oever, buitenste deuren 5 minuten geheel open van de 3 complexen (6 kokers, nr 1, 5, 6, 10, 11 en 15), geschat debiet 132.425 m3 (put inhoud 150.000 m³)

Figuur 1

Schematische weergave proef

(13)

· Kornwerderzand, buitenste deuren 10 minuten geheel open van de 2 complexen (4 kokers, nr 16, 20, 21 en 25), geschat debiet 169.275 m3 (put inhoud 200.000 m³).

Pas op niet wachten met deuren sluiten tot gelijk peil! De tijd is bepalend voor het ingelaten debiet. Aantal minuten open houden zoals aangegeven Kornwerd 10 minuten en Den Oever 5 minuten.

Tabel 2 is een overzicht van de dagen dat de zoutproef is uitgevoerd.

Complex Gelijk peil Start zoutinlaat Meting

Datum/Tijd Waterstand Tijd Waterstand

Wad/IJs Waddenzee 1 2 3 4

cm tov NAP cm tov NAP

kornwerd 2014-03-13 23:50 -40 23:10 -20 22:10 23:20 0:20 1:20

den oever 2014-03-12 22:30 -40 21:45 -20 20:45 21:50 22:50 23:50

kornwerd 2014-05-01 16:10 -20 15:40 0 14:40 15:50 16:50 17:50

den oever 2014-04-30 13:50 -20 13:20 0 12:20 13:25 14:25 15:25

Geschatte tijden uit websitehttp://live.getij.nl/getij_locaties.cfm?taal=nl

Meting cyclus is afhankelijk van het tijdsbestek wat nodig is voor alle te meten punten. Mogelijk zullen hier punten uitvallen als de ronde niet binnen een uur gereali- seerd kan worden.

Planning:

· 12 maart Den Oever.

· 13 maart varen naar Kornwerderzand, proef uitvoeren en terugvaren.

· 30 april Den Oever.

· 1 mei varen naar Kornwerderzand, proef uitvoeren.

· 2 mei terugvaren naar Den Oever.

1.2 Debietberekening

Het debiet van het ingelaten zoute water wordt berekend met de formule uit het Instrumentarium voor de Waterhuishouding van Peil gereguleerde Watersystemen (IWP), (M. van Dijk Deltares 2010). Hiervoor worden de geregistreerde klepstanden van de sluizen en de gemeten waterstanden uit het Landelijk Meetnet Water (LMW) gebruikt. Deze formule wordt gebruikt bij het berekenen van het debiet bij spuien.

In dit rapport gaan we ervanuit dat voor het debiet van het ingelaten zoute water dezelfde berekening kan worden gebruikt. Voor IWP is het een berekening over 10 minuten. Echter het inlaten van zout water tijdens de proef was van korte duur, 5 tot 10 minuten. De berekening is per minuut uitgevoerd. De standaard berekening IWP van de afvoer per koker wordt in formule 1 weergegeven. Het debiet van alle kokers dient opgeteld te worden voor het gehele debiet te berekenen. Per proef wordt een tabel gegeven met het berekend debiet per minuut.

Voor de Stevinsluizen en Lorentzsluizen zijn in de berekening de volgende constante waarden aangenomen:

·Breedte Koker = 12 meter

·g = 9,81 (gravitatie versnelling)

·Drempel bodem koker = -4,7 m NAP

Tabel 2

Geschikte dagen voor proef

(14)

14

·Cd = Afvoercoëfficiënt waarbij:

Het helemaal openen of sluiten van de deuren voor de kokers duurt zo’n 2 minuten.

In het huidige spuiregiem worden de deuren voor visintrek tijdens het spuien 0,5 m open gezet. In de formule wordt tevens de afvoer tijdens deze visintrek gegeven. In de tekst van dit rapport wordt de hoeveelheid debiet in de periode dat de deuren geheel open staan weergegeven. Tijdens de proef zijn de deuren helemaal open gedaan voor het inlaten van zout water. Het debiet ten tijden van openen en sluiten wordt niet meegenomen. Het werkelijke debiet zal dan ook iets groter zijn. Voor het nieuwe spuiregiem zal de berekening van het debiet tijdens openen en sluiten van de deuren moeten worden verfijnd.

De klepstanden worden elke minuut geregistreerd. De standen worden gegeven in vier getallen 0, 1, 2 en 3. In Hoofdstuk 2 staat per proef de klepstanden weergegeven in de tabel. Met behulp van deze gegevens is te zien hoe lang de deuren helemaal open hebben gestaan.

·0 = in beweging

·1 = gesloten

·2 = visintrek

·3 = open

Het water is ingelaten met een peilverschil van 20 cm. Met een groter peilverschil is een risico voor schade aan de deuren te groot. De periode tot gelijk peil ligt tussen de 30 en 45 minuten. Het debiet van het ingelaten zoute water mag niet de capaci- teit van de diepe delen voor spuicomplex overschrijden. Het aantal kokers en tijd van openen zijn dan ook de belangrijkste factoren. Voor maximale visintrek zal hier een optimum in gezocht moeten worden.

De afvoercoëfficiënten Cd welke zijn gebruikt komen van een eerdere studie IJkme- tingen Spuisluizen Afsluitdijk, afvoer Stevinsluizen, I. Pothof 2003, tabel 3. Bij het inlaten van zout water is het verval niet groter dan 0,2 m. In het IWP systeem wordt bij een verval groter dan 0,16 m overgeschakeld op een afvoercoëfficiënt van 1,08. Dit tevens aangehouden in de berekening in dit rapport. Indien de visintrek gebruikt wordt is de opening slechts 0,5 meter, de afvoercoëfficiënt is dan slechts 0,7.

Formule 1 Afvoer berekening

(15)

Verval (m) Afvoercoëfficiënt Cd (-)

0,1 0,85

0,2 1,08

0,3 1,09

0,4 1,07

0,5 1,05

0,6 1,04

0,7 1,03

0,8 1,02

0,9 1,01

1.3 Aanpassing debietberekening meetplan

Bij de start van de proeven in 2012 is eenmalig een berekening gemaakt hoeveel kokers en hoe lang de deuren open konden staan. Het debiet van het ingelaten zoute water mocht de putinhoud voor het spuicomplex niet overschrijden. De debietberekening die in het meetplan paragraaf 1.1 is gemaakt is gelijk aan de eerste proeven uit 2012, (Brongers, juni 2012, september 2012). Na bestudering van de formule bleek een verkeerde drempelhoogte van NAP–4,4 m te zijn gebruikt. Dit is de bovenkant van de drempel. Echter de doorstroomhoogte in de koker ligt het vloerni- veau op NAP-4,7 m. De IWP formule is hierop gecorrigeerd (Memo Jongeling T. Del- tares 2010). In tabel 4 staat het verschil tussen NAP-4,4 m en NAP -4,7 m. Met een drempelhoogte van NAP-4,7 m is het debiet 7% groter.

Spuicomplex Putinhoud Drempelhoogte

NAP-4,4 m NAP-4,7 m

Den Oever 150.000 m³ 132.425 m³ 141.896 m³

Kornwerderzand 200.000 m³ 169.275 m³ 181.419 m³

1.4 Variabelen debietberekening

De variabelen in de debietberekening kan grote invloed hebben op het totale debiet.

Voor de berekening van het debiet ten behoeve van de proef is een Excel sheet gemaakt met de IWP formule. Hierbij worden de variabele als vaste waarde ingevuld.

In het spuiregiem is het van belang dat deze met de werkelijke waarden veranderen als een variabele.

Waterstand

Voor het meetplan zijn voorspelde getij Waddenzee en streefwaarde IJsselmeer gebruikt. Bij de berekening van het werkelijke debiet worden de waterstanden op dat moment gebruikt. Het verschil ontstaat door windrichting en -kracht. Daarnaast heeft neerslag en verdamping invloed op het waterpeil van het IJsselmeer. Met spuien wordt dit gereguleerd. Voor de berekening van het werkelijke debiet dient dan ook de waterstanden van het moment zelf te worden gebruikt.

Verval

De maan en zon beïnvloeden de amplitude van het getij. Wanneer de getijkrachten van zon en maan dezelfde richting hebben en zo elkaar versterken, is de amplitude van het getij het grootst. Op dat moment is tevens het verval het grootst. In de berekening staat het verval als constante waarde. Bij de berekening van de werke-

Tabel 3 Afvoercoëfficiënt

Tabel 4

Debietverschil drempelhoogte NAP -4,4m of -4,7m

(16)

16 lijk debiet dient in de toekomst het verval automatisch aangepast te worden. Voor de berekening van de proef is het nu in Excel handmatig aangepast.

Aantal kokers en periode kokers open

Van grootste invloed op het debiet van ingelaten zout water is de keuze van het aantal kokers en tijd van openen. Voor het meten van visintrek is een beperkt aantal kokers open gezet. Het debiet van ingelaten zout water tijdens de proef voor visintrek is dan ook minder dan de putinhoud. Het optimum van het aantal kokers zal bepaald moeten worden. De tijd van openen kan dan de variabele zijn. Daarbij is de putinhoud leidend.

(17)

2 Uitvoering

De zoutinlaat proeven bij Den Oever en Kornwerderzand zijn goed verlopen.

De eerste proef is in samenwerking met ATKB uitgevoerd. De tweede proef is apart van ATKB en door Rijkswaterstaat (RWS) zelf uitgevoerd. Bij de samenwerking met ATKB hebben zij contact gehouden met peilbeheerder en contactpersonen van RWS Verkeer- en Watermanagement. In tweede instantie hebben we de communicatie zelf uitgevoerd. De instructie voor de bediening tijdens de proef is naar de Centrale Meldpost CMIJ gemaild door de peilbeheerder. CMIJ neemt deze over en meldt dit in het spuiregiem voor de sluismeesters. Echter net als bij de eerder uitgevoerde proeven in 2012 en 2013 was de sluismeester niet op de hoogte. De laatste wijzigingen van het spuiregiem zijn niet overgenomen in het systeem. Voorafgaand aan de proef zijn ATKB en RWS naar de sluismeester gegaan om de proef persoonlijk uit te leggen. Na overleg bij de sluismeester is het openen en sluiten naar wens uitgevoerd.

Tijdens het voorjaar, de tijd voor visintrek, zijn vissersboten op de Waddenzee dicht bij de spuisluis aan het vissen. Op vissen die zich daar verzamelen op de kans van intrek naar het IJsselmeer. De vissers zijn door de sluismeester ruim voor openen van de deuren op de hoogte gesteld met seinlichten op de sluis.

Zij waren deze keer ruim op tijd weg.

De metingen zijn uitgevoerd met het meetvaartuig de ms Breesem. Bemand met de gezagvoerders Frank Bais en Gerrit Kooi. Tweede meetsessie is Henk Halweeg i.p.v.

Gerrit meegegaan. De eerste meetsessie zijn de metingen uitgevoerd door Hans Miedema en Ianthe Brongers (tevens projectleider), de tweede meetsessie is uitgevoerd door Ianthe Brongers en Fred Koopman. Voor het meten van profielen is ge- bruik gemaakt van het meetinstrument met het merk YSI voorzien van de sensoren Temperatuur/geleidendheid, Zuurgraad (pH), Zuurstof, troebelheid, en chlorofyl. Via het programma Aquadas zijn gelijktijdig de chloridegehalten, zuurstofpercentage en saliniteit berekent. In dit verslag worden alleen de berekende chloridegehalten weergegeven in grafieken, bijlage 1 en 2. De gemeten data is opgeslagen onder de projectadministratie van de afdeling. Deze is op aanvraag leverbaar.

2.1 Den Oever 2.1.1 12 maart 2014

Op 12 maart zijn rondom middernacht de zoutmetingen uitgevoerd gelijk met de visintrek metingen van ATKB. Met een NO wind van ongeveer 3 Bft (figuur 2) was het rustig weer. Op het IJsselmeer voor het sluiscomplex was geen golfvorming, zodat het een uitstekende nacht was om te meten. Het waterpeil van het IJsselmeer was op winterpeil van 40 cm-NAP. Op 21:20 was het waterpeil op de Waddenzee 20 cm-NAP en zijn er 4 kolken geopend. De deuren zijn 9 minuten open geweest. In figuur 3 is de registratie van de opening te zien. In eerste instantie staan de deuren op visintrek maar dit gaat dan meteen door naar de stand open. Het openen en het sluiten van deuren kost 2 minuten tijd. In de 5 minuten dat de vier kolken helemaal open waren, is er 140.789 m³ water ingelaten, zie tabel 5. Dit zal iets meer geweest zijn omdat bij openen en sluiten ook water binnen komt. Om de nulsituatie vast te

(18)

18 stellen is de eerste ronde een uur voor het inlaten van zout water gestart. Na het inlaten van zout zijn nog twee rondes van metingen uitgevoerd. Foto 1 geeft de meting aan boord weer in de nacht.

Foto 1

Hans Miedema en Frank Bais zoutmetingen in de nacht

Figuur 2

Weergegevens 12 mrt 2014 De Kooy (Den Helder)

(19)

tijd kolk deur stand stand dicht stand open stand vis

21:19:54 Kolk1 Zuid Stand:2 vis

21:20:55 Kolk1 Zuid Stand:3 open

21:28:54 Kolk1 Zuid Stand:1 dicht

complex WS verval afvoer drempel oppervlak afvoer aantal debiet debiet buiten spuiverschil coëfficiënt kokers alle kokers cumulatief

(m) (m) (m) (m2) m3/s (m3) (m3)

Waterstandsdaling per minuut (m) 0,0063 bron: DONAR

waterstand binnen (constant) (m) -0,42

Geheel open simulatie per minuut Stevin

1 -0,2 0,22 1,08 -4,7 54 121,165 4 29.080

2 -0,206 0,21375 1,08 -4,7 53,925 119,266 4 28.624 57.704

3 -0,213 0,2075 1,08 -4,7 53,85 117,346 4 28.163 85.867

4 -0,219 0,20125 1,08 -4,7 53,775 115,404 4 27.697 113.564

5 -0,225 0,195 1,08 -4,7 53,7 113,440 4 27.226 140.789

6 -0,231 0,18875 1,08 -4,7 53,625 111,451 4 26.748 167.537

7 -0,238 0,1825 1,08 -4,7 53,55 109,437 4 26.265 193.802

8 -0,244 0,17625 1,08 -4,7 53,475 107,396 4 25.775 219.577

9 -0,25 0,17 1,08 -4,7 53,4 105,327 4 25.278 244.856

10 -0,256 0,16375 1,08 -4,7 53,325 103,227 4 24.775 269.630

11 -0,263 0,1575 0,85 -4,7 53,25 79,566 4 19.096 288.726

12 -0,269 0,15125 0,85 -4,7 53,175 77,862 4 18.687 307.413

13 -0,275 0,145 0,85 -4,7 53,1 76,128 4 18.271 325.684

14 -0,281 0,13875 0,85 -4,7 53,025 74,364 4 17.847 343.531

15 -0,288 0,1325 0,85 -4,7 52,95 72,568 4 17.416 360.947

16 -0,294 0,12625 0,85 -4,7 52,875 70,735 4 16.976 377.924

Vis stand simulatie per minuut Stevin en Lorentz

1 -0,2 0,22 0,7 -4,7 6 8,726 4 2.094

2 -0,206 0,21375 0,7 -4,7 6 8,601 4 2.064 4.158

3 -0,213 0,2075 0,7 -4,7 6 8,474 4 2.034 6.192

4 -0,219 0,20125 0,7 -4,7 6 8,346 4 2.003 8.195

5 -0,225 0,195 0,7 -4,7 6 8,215 4 1.972 10.167

6 -0,231 0,18875 0,7 -4,7 6 8,082 4 1.940 12.107

7 -0,238 0,1825 0,7 -4,7 6 7,947 4 1.907 14.014

8 -0,244 0,17625 0,7 -4,7 6 7,810 4 1.874 15.889

Figuur 3

Stand deuren in de kolken Den Oever

12 mrt 2014 Stevinsluis 1 = dicht,

2 = visintrek en 3 = open

Tabel 5 Debietberekening 12 mrt 2014 Stevinsluis

(20)

20 2.1.2 30 april 2014

De tweede proef is uitgevoerd op 30 april. Deze keer heeft Rijkswaterstaat dit niet gelijktijdig gedaan met ATKB. Het zijn goede weersomstandigheden met windkracht van 2 tot 3 Bft uit NW (figuur 4). Er is geen golfslag zodat het goed meten is. Het IJsselmeer is op zomerpeil met 20 cm-NAP. Om 13:29 is het waterpeil van de Wad- denzee 0 cm-NAP en zijn de deuren van 6 kolken 9 minuten open gegaan. In de 5 minuten dat de deuren helemaal open stonden is er zo’n 189.975 m³ zout water ingelaten, zie tabel 6. In werkelijkheid is er iets meer ingelaten in omdat in de 4 minuten van openen en sluiten ook water binnen komt. Figuur 5 geeft de standen van de deuren in de kolken weer.

Twee uur voor het inlaten van zout water is een nulmeting uitgevoerd. Na inlaten van zout water zijn per locatie nog twee of drie metingen uitgevoerd.

Figuur 4

Weergegevens 30 apr 2014 De Kooy (Den Helder)

(21)

(m) (m) (m) (m2) m3/s (m3) (m3)

Geheel open simulatie per minuut Stevin

1 0 0,18 1,08 -4,7 56,4 114,469 6 41.209

2 -0,006 0,1736667 1,08 -4,7 56,324 112,286 6 40.423 81.632

3 -0,013 0,1673333 1,08 -4,7 56,248 110,071 6 39.625 121.257

4 -0,019 0,161 1,08 -4,7 56,172 107,822 6 38.816 160.073

5 -0,025 0,1546667 0,85 -4,7 56,096 83,061 6 29.902 189.975

6 -0,032 0,1483333 0,85 -4,7 56,02 81,233 6 29.244 219.219

7 -0,038 0,142 0,85 -4,7 55,944 79,372 6 28.574 247.793

8 -0,044 0,1356667 0,85 -4,7 55,868 77,476 6 27.891 275.684

9 -0,051 0,1293333 0,85 -4,7 55,792 75,543 6 27.196 302.880

10 -0,057 0,123 0,85 -4,7 55,716 73,570 6 26.485 329.365

11 -0,063 0,1166667 0,85 -4,7 55,64 71,553 6 25.759 355.124

12 -0,07 0,1103333 0,85 -4,7 55,564 69,489 6 25.016 380.140

13 -0,076 0,104 0,85 -4,7 55,488 67,373 6 24.254 404.394

14 -0,082 0,0976667 0,85 -4,7 55,412 65,200 6 23.472 427.866

15 -0,089 0,0913333 0,85 -4,7 55,336 62,964 6 22.667 450.533

16 -0,095 0,085 0,85 -4,7 55,26 60,658 6 21.837 472.370

1 0 0,18 0,7 -4,7 6 7,893 4 1.894

2 -0,006 0,1736667 0,7 -4,7 6 7,753 4 1.861 3.755

3 -0,013 0,1673333 0,7 -4,7 6 7,610 4 1.826 5.581

4 -0,019 0,161 0,7 -4,7 6 7,465 4 1.792 7.373

5 -0,025 0,1546667 0,7 -4,7 6 7,316 4 1.756 9.129

6 -0,032 0,1483333 0,7 -4,7 6 7,165 4 1.720 10.848

7 -0,038 0,142 0,7 -4,7 6 7,010 4 1.682 12.531

8 -0,044 0,1356667 0,7 -4,7 6 6,852 4 1.645 14.175

Figuur 5

Stand deuren in de kolken Den Oever

30 apr 2014 Stevinsluis 1 = dicht,

Tabel 6 Debietberekening 30 apr 2014 Stevinsluis

(22)

22 2.2 Kornwerderzand

2.2.1 13 maart 2014

In de nacht van 13 op 14 maart is de eerste proef uitgevoerd op Kornwerderzand.

Het vaartuig is eerst door de bemanning overgevaren van Den Oever naar Kornwer- derzand. Met de gunstige weersomstandigheden, met een windkracht van 2 tot 3 Bft NNW (figuur 6), was de golfslag minimaal. Twee uur voor inlaten van zout water is een ronde gemeten om de nulsituatie vast te stellen. Na zoutinlaat zijn nog twee rondes met metingen uitgevoerd. Na de laatste meting is weer terug gevaren naar Den Oever.

Het water is ingelaten tussen 23:42 en 23:57. De waterstand op het IJsselmeer was op winterpeil met 40 cm-NAP. De deuren van 4 kolken zijn geopend op het moment dat het waterpeil op de Waddenzee 20 cm-NAP was. De deuren hebben 10 minuten helemaal open gestaan waarbij 279.165 m³ water is ingelaten, zie tabel 7. In werkelijkheid is er meer binnengelaten in de vier minuten van openen en sluiten van de deuren.

Figuur 6

Weergegevens 13 mrt 2014 Leeuwarden

(23)

(m) (m) (m) (m2) m3/s (m3) (m3)

Geheel open simulatie per minuut Lorentz

1 -0,2 0,23 1,08 -4,7 54 123,888 4 29.733

2 -0,206 0,2245 1,08 -4,7 53,934 122,249 4 29.340 59.073

3 -0,211 0,219 1,08 -4,7 53,868 120,594 4 28.943 88.016

4 -0,217 0,2135 1,08 -4,7 53,802 118,924 4 28.542 116.557

5 -0,222 0,208 1,08 -4,7 53,736 117,239 4 28.137 144.695

6 -0,228 0,2025 1,08 -4,7 53,67 115,536 4 27.729 172.423

7 -0,233 0,197 1,08 -4,7 53,604 113,816 4 27.316 199.739

8 -0,239 0,1915 1,08 -4,7 53,538 112,078 4 26.899 226.638

9 -0,244 0,186 1,08 -4,7 53,472 110,320 4 26.477 253.115

10 -0,25 0,1805 1,08 -4,7 53,406 108,543 4 26.050 279.165

11 -0,255 0,175 1,08 -4,7 53,34 106,744 4 25.619 304.784

12 -0,261 0,1695 1,08 -4,7 53,274 104,924 4 25.182 329.965

13 -0,266 0,164 1,08 -4,7 53,208 103,079 4 24.739 354.704

14 -0,272 0,1585 0,85 -4,7 53,142 79,656 4 19.118 373.822

15 -0,277 0,153 0,85 -4,7 53,076 78,165 4 18.760 392.582

16 -0,283 0,1475 0,85 -4,7 53,01 76,652 4 18.396 410.978

1 -0,2 0,23 0,7 -4,7 6 8,922 4 2.141

2 -0,206 0,2245 0,7 -4,7 6 8,815 4 2.116 4.257

3 -0,211 0,219 0,7 -4,7 6 8,706 4 2.089 6.346

4 -0,217 0,2135 0,7 -4,7 6 8,596 4 2.063 8.409

5 -0,222 0,208 0,7 -4,7 6 8,485 4 2.036 10.446

6 -0,228 0,2025 0,7 -4,7 6 8,372 4 2.009 12.455

7 -0,233 0,197 0,7 -4,7 6 8,257 4 1.982 14.437

8 -0,239 0,1915 0,7 -4,7 6 8,141 4 1.954 16.390

Figuur 7

Stand deuren in de kolken Kornwerderzand

13 mrt 2014 Lorentzsluis 1 = dicht,

Tabel 7 Debietberekening 13 mrt 2014 Lorentzsluis

(24)

24 2.2.2 1 mei 2014

Op 1 mei is de tweede meting uitgevoerd bij Kornwerderzand. Met een windkracht van 2 tot 3 Bft NNW waren de omstandigheden goed voor de uitvoering. Het vaartuig is in de ochtend naar van Den Oever naar Kornwerderzand gevaren. Terugvaren naar Den Oever is op vrijdag gepland.

Het waterpeil van het IJsselmeer staat op zomerpeil met 20 cm-NAP. Om 14:52 was het waterpeil van de Waddenzee op 0 cm-NAP en zijn vier kolken 14 minuten open- gezet. De deuren hebben 11 minuten helemaal open gestaan, waarbij ongeveer 236.749 m³ water is ingelaten, zie tabel 8. De eerste meting (nulmeting) is uitgevoerd 1,5 uur voor inlaten van zout water. Na inlaten van zout water zijn nog drie rondes metingen uitgevoerd.

Figuur 8

Weergegevens 1 mei 2014 Leeuwarden

(25)

tijd kolk deur stand stand dichtstand open stand vis

(m) (m) (m) (m2) m3/s (m3) (m3)

Geheel open simulatie per minuut Lorentz

1 0 0,18 1,08 -4,7 56,4 114,469 4 27.473

2 -0,006 0,1736667 1,08 -4,7 56,324 112,286 4 26.949 54.421

3 -0,013 0,1673333 1,08 -4,7 56,248 110,071 4 26.417 80.838

4 -0,019 0,161 1,08 -4,7 56,172 107,822 4 25.877 106.715

5 -0,025 0,1546667 0,85 -4,7 56,096 83,061 4 19.935 126.650

6 -0,032 0,1483333 0,85 -4,7 56,02 81,233 4 19.496 146.146

7 -0,038 0,142 0,85 -4,7 55,944 79,372 4 19.049 165.195

8 -0,044 0,1356667 0,85 -4,7 55,868 77,476 4 18.594 183.789

9 -0,051 0,1293333 0,85 -4,7 55,792 75,543 4 18.130 201.920

10 -0,057 0,123 0,85 -4,7 55,716 73,570 4 17.657 219.577

11 -0,063 0,1166667 0,85 -4,7 55,64 71,553 4 17.173 236.749

12 -0,07 0,1103333 0,85 -4,7 55,564 69,489 4 16.677 253.427

13 -0,076 0,104 0,85 -4,7 55,488 67,373 4 16.169 269.596

14 -0,082 0,0976667 0,85 -4,7 55,412 65,200 4 15.648 285.244

15 -0,089 0,0913333 0,85 -4,7 55,336 62,964 4 15.111 300.355

16 -0,095 0,085 0,85 -4,7 55,26 60,658 4 14.558 314.913

1 0 0,18 0,7 -4,7 6 7,893 4 1.894

2 -0,006 0,1736667 0,7 -4,7 6 7,753 4 1.861 3.755

3 -0,013 0,1673333 0,7 -4,7 6 7,610 4 1.826 5.581

4 -0,019 0,161 0,7 -4,7 6 7,465 4 1.792 7.373

5 -0,025 0,1546667 0,7 -4,7 6 7,316 4 1.756 9.129

6 -0,032 0,1483333 0,7 -4,7 6 7,165 4 1.720 10.848

7 -0,038 0,142 0,7 -4,7 6 7,010 4 1.682 12.531

8 -0,044 0,1356667 0,7 -4,7 6 6,852 4 1.645 14.175

Figuur 9

Stand deuren in de kolken 1 mei 2014 Kornwerderzand Lorentzsluis 1 = dicht, 2 = visintrek en 3 = open

Tabel 8 Debietberekening 1 mei 2014 Lorentzsluis

(26)

26

(27)

3 Resultaten

De berekende chloridengehalten van de verschillende profielen zijn per locatie in grafieken weergegeven in bijlage 1 voor Den Oever en bijlage 2 voor Kornwerder- zand. In bijlage 4 staan twee kaarten waarop de meetlocaties staan weergegeven.

Kaart 1 van Den Oever en kaart 2 van Kornwerderzand. Deze kaarten zijn uitklap- baar op een A3 aan de rechterzijde gelegen. Het is handig om bij het bekijken van de grafieken de bijhorende kaart uit te vouwen. Dan staan de grafieken links en de kaart rechts afgebeeld.

Aan de IJsselmeerzijde van beide spuicomplexen staat een meetpaal FL17 bij Den Oever en FL16 bij Kornwerderzand waar een gecombineerde geleidendheid en temperatuur sensor continue metingen uitvoert. Van beide meetpalen is een grafiek met berekend chloride in paragraaf 3.1 en 3.2 gegeven.

3.1 Den Oever 3.1.1 12 maart 2014

In de vorige spuiperiode is er water van het IJsselmeer naar de Waddenzee gespuid.

Bij de nulmeting is te zien dat onderin de put beneden de 4 m-NAP het chloridegehalte verhoogd is tot 4000 mg/l, figuur 11. Dit ontstaat door lekkage bij de deuren, eerder gemeten zie I. Brongers en B. de Witte, september 2012. Na inlaten van zout zakt het zout meteen naar beneden. Een kwartier na inlaten van zout water zijn de gehalten verhoogd vanaf een diepte van 3 m-NAP. Na 1,5 uur is te zien dat er nog zout water toegestroomd is vanuit ondiepere delen. Het zout zakt langzaam naar beneden de put in. Te zien is dat alleen dicht bij het spuicomplex ter hoogte van locaties 1 t/m 5 verhoogde gehalten zijn gemeten. Tijdens de proef zijn geen verhoogde gehalten aan chloride te zien ter plekke van de meetpaal FL17, figuur 10.

De continue metingen worden op een hoogte van 90 cm-NAP uitgevoerd.

Figuur 10

Berekende chloridengehalten Meetpaal FL17 Den Oever.

Gemeten op 90 cm-NAP.

(28)

28 Den Oever locatie 1 zoutinlaat 21:20-21:29 kolk 1,5,11 en 15

-750 -700 -650 -600 -550 -500 -450 -400 -350 -300 -250 -200 -150 -100 -50 0

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000

Chloride mg/l

Dieptecmvanafwaterspiegel

Locatie 1 19:52 Locatie 1 23:10 Locatie 6 20:27 Locatie 6 23:37

3.1.2 30 april 2014

Bij de nulmeting op 30 april is wederom te zien dat onderin de put verhoogde chloridegehalten zijn vanaf 4,5 m. Na inlaten van het zoute water is te zien dat het zout in de put zakt. Te zien is dat net na inlaten van het zout nog niet al het zout is op- gevangen in de put. Een uur na het inlaten komt er nog zout bij wat terugstroomt naar de put, figuur 13. Langzaam zakt het zout steeds dieper in de put weg. Deze keer is er meer zout water ingelaten dan op 12 maart. Het zout wordt vooral beneden de 3,5 m gemeten. Op de verste locaties 7, 9, 11 en 12 zijn geen verhoogde gehalten ten opzichte van de nulsituatie gemeten.

Ter hoogte van de meetpaal FL17 welke 320 m van het spuicomplex staat wordt op en hoogte van 90 cm-NAP een kleine piek gemeten in het chloride gehalten een half uur na inlaten van zout water.

Figuur 11

Nulmeting en laatste meting Locatie 1 en 6

(29)

Den Oever locatie 1 zoutinlaat 13:29-13:38 kolk 1, 5, 6, 10, 11 en 15

-750 -700 -650 -600 -550 -500 -450 -400 -350 -300 -250 -200 -150 -100 -50 0

0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000

Chloride mg/l

Locatie 1 11:24 Locatie 1 16:27 Locatie 6 11:51 Locatie 6 15:25 Figuur 12

Berekende chloridengehalten Meetpaal FL17 Den Oever.

Figuur 13

(30)

30 3.2 Kornwerderzand

3.2.1 13 maart 2014

Op 13 maart wordt bij de nulmeting op een diepte beneden de 5 m verhoogde chloridegehalten gevonden. De vorige spuiperiode is er wel gespuid maar door lekkage langs de deuren stroomt er iets zout water naar binnen wat de put in zakt.

Net na zoutinlaat worden er vanaf 3 m verhoogde chloridegehalten gemeten. Het zoute water stroomt de ondiepere delen over. Na 1,5 uur wordt op de ondiepe delen beneden de 2 m nog verhoogde gehalten gemeten. In de put is te zien dat het zout dieper wegzakt. In de diepste delen zie je het chloridegehalten oplopen. De ver- wachting is dat de rest van het zoute water ook naar de put stroomt en wegzakt, figuur 15.

Bij de meetpaal FL16 welke 750 m ten zuiden van het spuicomplex ligt, zijn wat lichte pieken te zien in het chloridegehalten. Dit is niet duidelijk met de proef in verband te brengen. Uren later zijn ook weer verhogingen te zien. Het chloridegehalten lijkt binnen de gebruikelijke marge te schommelen, figuur 14.

Figuur 14

Berekende chloridengehalten Meetpaal FL16 Kornwerderzand.

(31)

Kornwerderzand zoutinlaat 23:42-23:57

-1300 -1250 -1200 -1150 -1100 -1050 -1000-950-900-850-800-750-700-650-600-550-500-450-400-350-300-250-200-150-100100-50500

0 2000 4000 6000 8000 10000

Chloride m g/l

Locatie 2 21:43 Locatie 2 1:01 Locatie 20 21:28 Locatie 20 1:25

3.2.2 1 mei 2014

Op 1 mei wordt bij de nulsituatie beneden de 4 m verhoogde chloridegehalten gevonden. Net na inlaten van zout water loopt het chloridegehalte in de put op tot 2 m diepte. Het zoute water loopt iets over de ondiepte vooral recht naar het zuiden locatie 22 en 23. Twee uur later is dit zoute water weer teruggestroomd naar de diepe delen voor het spuicomplex. In de diepe delen is te zien dat na 2 uur het zoute water is weggezakt tot 3,5 á 4 m. Onderin de put is het chloridegehalten dan opgelopen van 6500 naar 9500 mg/l, figuur 17.

Ter hoogte van de meetpaal FL16 is geen duidelijke piek te zien na inlaten van zout.

Het gehalte aan chloride schommelt tussen de 140 en 190 mg/l. De meetpaal meet alleen in de bovenlaag van 65 cm-NAP en staat te ver van het spuicomplex om de invloed van het beperkt ingelaten zoute water tijdens de proef te meten, figuur 16.

Figuur 15

(32)

32 Kornwerderzand zoutinlaat 14:52-15:06

-1300 -1250 -1200 -1150 -1100 -1050 -1000-950-900-850-800-750-700-650-600-550-500-450-400-350-300-250-200-150-100-500

0 2000 4000 6000 8000 10000

Chloride mg/l

Locatie 2 13:36 Locatie 2 16:45 Locatie 20 13:58 Locatie 20 17:13 Figuur 16

Berekende chloridengehalten Meetpaal FL 16 Kornwerderzand.

Figuur 17

(33)

4 Conclusies en aanbevelingen

In het voorjaar 2014 werd een aantal keren zout water ingelaten van de Waddenzee naar het IJsselmeer ten behoeve van visintrek. Hierbij zijn de aantallen vis en de zoutbelasting gemeten. De metingen zijn goed verlopen. Tijdens het inlaten van zout water kan dit licht de ondiepte oplopen. Bij Den Oever is duidelijk te zien dat bij een kleiner debiet (minder kolken open) dit niet het geval is. Het zoute water is twee uur na het inlaten, onderin de put gezakt. Deze metingen hebben hetzelfde beeld als de metingen van april 2013. In eerdere studies (Brongers I. en Witte de B, juni 2012, september 2012) is gemeten dat het ingelaten zoute water bij een volgende spuigang helemaal wegspoelt terug de Waddenzee in.

Voor deze metingen werden een beperkt aantal kolken helemaal open gezet. De deuren werden weer gesloten na 5 min (Den Oever) of 10 min (Kornwerderzand), zodat de totale ingelaten debiet aan zout water niet groter was dan de putinhoud voor het spuicomplex. Uit de resultaten van visintrek blijkt dat de vissen vooral laag over de bodem trekken. De deuren op stand ‘visintrek’ zou dan al voldoende zijn.

Hierbij worden de deuren een halve meter open gezet. Deze stand voor visintrek heeft als voordeel dat de deuren langer open kunnen staan omdat het debiet lager is. Dit is gunstig voor de visintrek omdat vissen langer de tijd hebben en tevens meer vissen de kans hebben om het IJsselmeer op te trekken.

Het debiet berekend op de vier meetdagen als alle deuren op visintrek zouden staan. Het verschil aan debiet weergegeven in tabel 9. De deuren worden geopend als de waterstand op de Waddenzee 20 cm hoger is ten opzichte van het IJsselmeer.

In bijlage 3 de tabellen gegeven per minuut. De putinhoud vanaf 6 m-NAP is bij Den Oever 150.000 m³ en bij Kornwerderzand 200.000 m³. De putinhoud vanaf 6 m-NAP is als streefwaarde gebruikt. Buiten de put is de bodem tussen de 3 en 4 m. De totale putinhoud is dan ook groter. Het debiet met alle deuren op stand ‘visintrek’

over de gehele periode tot gelijk peil is aanvaardbaar. Vaak is dit debiet minder dan bij een beperkt aantal deuren helemaal open.

Spuicomplex Stand Open Stand Visintrek

Aantal Tijd Debiet Aantal Tijd Debiet

kolken min m³ kolken min m³

Den Oever

12 maart 4 5 140.789 15 36 188.334

30 april 6 5 189.975 15 30 139.278

Kornwerderzand

13 maart 4 10 279.165 10 43 152.204

1 mei 4 11 236.749 10 30 92.852

Voorstel implementatie spuiregiem: Visintrek Waddenzee naar IJsselmeer.

Alle kolken de deuren op visintrek op het moment dat de waterstand op de Wadden- zee 20 cm hoger is ten opzichte van het IJsselmeer. Bij gelijk peil de deuren hele- maal open voor spuien of dicht. Indien spuien nodig is de deuren helemaal openen.

Voor de visintrek is het beter dat de spuigang wordt overgeslagen zodat vissen de tijd hebben om weg te zwemmen.

Tabel 9 Debietberekening

Beperkt aantal kokers Open t.o.v. Alle kokers Visintrek

(34)

34 Voor de implementatie van deze optie zijn een aantal aanpassingen noodzakelijk.

Op dit moment is de stand voor ‘visintrek’ alleen mogelijk bij de deuren van de buitenste kolken van elk complex. Om alle deuren op stand visintrek te kunnen zetten zijn aanpassing aan het besturingssysteem (bedieningssoftware PLC van objecten op het complex zelf en op afstand) nodig. Tevens dienen er technische aanpassingen aan de beveiliging van de deuren zelf te worden uitgevoerd. Voor de realisatie is een kostenberekening nodig. Aanbeveling is om deze optie op te nemen in het onderzoek naar het toekomstig spuiregiem.

(35)

Literatuur

1. Brongers I., Koopman F., Ponger A., Zoutmetingen spuisluizen Kornwerder- zand 1 t/m 3 mei 2012, juni 2012.

2. Brongers I., Witte de B.J., Zoutmetingen in het IJsselmeer bij de sluizen- complexen Kornwerderzand en Den Oever, september 2012.

3. Uittenbogaard R. & Bijlsma A., Deltares. Onderzoek beperken zoutlek bij vismigratie via Afsluitdijk, 16 februari 2012.

4. Brongers I., Witte de B.J., Chloridemetingen in het IJsselmeer bij inlaten water via de spuisluizen Den Oever en Kornwerderzand, 22 oktober 2013.

5. Dijk van M., Deltares. Afvoer en Chloride berekeningen IWP IJsselmeerge- bied, 2010.

6. Pothof I., WLDelft Hydraulics. IJkmetingen spuisluizen Afsluitdijk : afvoer Stevinsluizen, 2003

7. Jongeling T. Deltares. Memo Debietformule sluizen Afsluitdijk, 22 december 2010.

(36)

36

(37)

Bijlage 1 Grafische weergave chloridengehalte Den Oever

12 maart 2014

Den Oever locatie 1 zoutinlaat 21:20-21:29 kolk 1,5,11 en 15

-1300 -1250 -1200 -1150 -1100 -1050 -1000-950-900-850-800-750-700-650-600-550-500-450-400-350-300-250-200-150-100-500