VliJBEID IN DEMOCIATIE
Zaterdag 25 Augustus 1951 • No. 173
~---~, Monument en
Mariniers
(Deze Burger - blz. 2)
WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Het Plan-Hutten:
· · ~ -;Eèn zware -taak voOr de school
De door de Minister van Onderwijs, K. en W. bij de Tweede Kamer ingediende nota inzake een hervorming van ons onder~
wijs, is bedoeld als een leidraad voor een geleidelijke vernieuwing en tevens als grond~
slag voor een bespreking in en buiten de
Staten~Generaal. De tijd voor de nodige wetsontwerpen acht men eerst gekomen als de gedachtenvorming voltooid is. Verwacht mag worden, dat het plan in brede kring de pennen in beweging zal zetten! Het plan~
Rutten is in feite een radicale hervorming van ons onderwijs op basis van de practijk;
Reeds jaren achtereen is in velerlei toon~
aarden geklaagd over de verstarring in ons onderwijsstelsel, dat ten achter is gebleven bij de ontwikkeling van ons maatschappelijk bestel. In het kamp der vernieuwers leefde en leeft nog de overtuiging dat de school van :hans wortelt in opvattingen, die aan het begin dezer eeuw nog kracht en gezag had~
'den, maar in de huidige situatie niet meer kunnen dienen als voedingsbron. Geklaagd is over de klassikale school met het vele huis~
werk, de strenge lesrooster, het zitten~blij~
ven. de "doorsnee~leerling", de dril~metho~
den. en nog talrijke andere feilen. Fel is geageerd tegen de rapporten, h2t inpompen van kennis, die voor de verdere ontwikkeling geen functionele waarde heeft, tegen het feit bovenal, dat in de school met het klassikale stelsel geen voldoende aandacht geschonken wordt of kàn worden aan de individuele vorming der leerlingen. Luider klonk de roep~
stem om meer aand~cht voor de vorming der persoonlijkheid in en door de gemeenschap.
Men vindt de ·school van thans te veel ge~
richt op het aanbrengen van kennis en te weinig op de opvoeding van de jonge mens tot een goed lid der samenleving.
Deze tekortkomingen gelden het lager, het uitgebreid lager en het M.O. en V.H.O.
en tot op zekere hoogte ook het Hoger On~
derwijs. Laten we onmiddellijk opmerken.
dat véél tekortkomingen breed werden uitge- meten. Nieuwe opvattingen vinden in ons traditioneel en ietwat conservatief aangelegd volk, vooral als het zaken van onderwijs en opvoeding betreffen, wE"erstand en om die te breken, hebben de vern'ieuwers niet zelden hun toevlucht gezocht in overdrijving van wat ze meenden te moeten bestr:jden en het kan niemand verbazen, dat dit in het andere kamp verzet en wrevel heeft verwekt. Boven- dien: de "oude" school, zoals sommige ver- nieuwers die met graagte schilderen, begint tot de zeldzaamheden te behoren. Er is in de laatste jaren reeds veel ve.randerd en ze- ker t.a.v. de gemeenschapsvorming, waaraan ook in de bestaande klassikale school wel zorg besteed wordt door die leerkrachten,
die zèlf niet van het leven vervreemdden.
Het is nog te vroeg om een juist oordeel te geven over het plan~Rutten, maar dit kan al dadelijk opgemerkt worden: de voornaam- ste punten zullen in de kringen van hen, die van de ideeën der doldriftige vernieuwers weinig wilden weten, niet de reactie teweeg brengen, welke de afbrekers van het he~
staande deden. Dit is o.i. een zeer belangrijk punt. Het plan~Rutten geeft een wel~over~
wogen richting aan en dwingt voor~ en te~
genstanders der vernieuwing tot een bestu~
dering van het vraagstuk op een niveau, dat we totnogtoe misten.
Naar onze mening moet als het meest aan~
trekkelijke in de ingediende nota de practische gerichtheid gezien worden. Te veel en te dikwijls waren~n zijn de voorstellen tot ver~
nieuwing van ons onderwijs bureau-werk en een vermeien in wat zou moeten zijn.
* * *
Het was maar al te dikwijls ook een dok- teren aan het bestaande, een proberen
Angei~Saksische en andere elementen in te voegen. zonder het probleem in zijn geheel
MINISTER RUTTEN ... wel overwogen· . ....
aah te pakken. Wat is er, om slechts een voorbeeld te noemen, geschreven en gespro~
ken over het V.G.L.O. (voortgezet gewoon lager onderwijs), dat niemand bevredigt en waarvoor een goede vormgeving nog altijd ontbreekt. Het plan~Rutten brengt o.i. de juiste oplossing: na de kleuterschool de basis~
school van 6 leèrjaren en daarna de ver- schillende schooltypen welke de best denk- bare kansen bieden, dat een jongen of meisje onderwijs ontvangt in overeenstemming met aanleg en geschiktheid en waarbij overscha- kelen van de ene op de andere richting steeds mogelijk blijft zonder al te veel tijdverlies. D,~
oude indeling: L.O .. M.O. en H.O. vervalt en er komt voor in de plaats kleuter-onder- wijs, Basis~onderwijs. Voortgezet onderwijs,
Wetenschappelijk onderwijs. De U.L.O. gaat •
verdwijnen en wordt vervangen door E.V.O.
(Eenvoudig Voortgezet Onderwijs) en een 4-jarige Algemene Middelbare School.
Er is gedacht aan een Algemene Middel~
bare School met technisch karakter. Het voorbereidend hoger onde~ijs zal onder~
scheiden worden in een moderne sociaal~eco~
nomische en een klassieke richting. Gestreefd wordt naar groter verscheidenheid in diplo~
ma's, met wat zeer belangrijk is ~ doelmatiger examens. Bijzondere aandacht heeft de steeds groter wordende vraag naar bekwame vak~
lieden en semi~technische krachten. Het strenge klassikale stelsel wordt losgelaten en aanbevolen wordt het werken in ploegjes leerlingen van gelijke intelligentie. Kortom, het hele plan ademt een vernieuwings-opvat~
ting op basis van de practijk.
We zijn overtuigd, d.,>t· er c.cs hee1 v:0.t
water door de Rijn zal vloeien, aleer deze voorstellen wèt zullen zijn, doch dat er nu eindelijk eens een naar alle kanten overwo~
gen hervormingsplan ter discussie aan de Nederlandse samenleving wordt voorgelegd, is van niet te onderschatten betekenis. Voor de voorstanders van openbaar onderwijs wordt het intussen dringend tijd, dat zij met de grootst mogelijke kracht strevlj!n naar een snelle oplossing van het probleem van de beheersvorm der Openbare School.
Het plan-Rutten laat sterk de opvoedend~
taak van de school naar voren komen.
Het opvoedend element heeft in het onderwijs der komende school een grotere plaats gekre~
gen. Naast het gezin zal de school de jeugd moeten vormen tot goede leden van de maat~
schappij. Een zware taak voor de school!
Een opdracht, welke ze alleen behoorlijk zal kunnen vervullen, als ze zich gedragen weet door de ouders. Geen opvoeding en vorming tot goede staatsburgers(esse-n) iser mogelijk. als niet voortdurend school en gezin samenwerken en elkaar aanvullen. Dit- sa- menwerken en aanvullen zal dan de meeste vruchten afwerpen, als de school in al haa.L' zorgen en moeilijkheden, zich steeds wenden kan tot hen, die het wèl met haar menen.
v.M.
VRUBBID EN DElWeCKATlE 25 AlJGUSTUS 1951 - PAG. 2
EERSTE KAMER DOOK LAATSTE ZITTINGSMAAND NOG IN BEGROTINGSARBEID
Oorlog en Marine - Onderwijs, Kunsten en W eterJschappen
Allerlei tegenwerkende omstandigheden zijn er de oorzaak vol\~ dat de begrotingsarbeid van de Komers dit zittin!lsja•r later 9~11'eecJ
kwam don ooit, Zo heeft de Eerste Kamer in de maand, voorafgaon- de aan die, waorop de nieuwe hegroting (voor 1952) zal worden ingediend, de laatste begrotingen voor 1951 nog in behandeling moeten nemen. Het .)Voren die van Oorlog en Marine, van Onderwijs, lf. en W. en van Uniesaken en Overzeese Rijksdelen, Deze w~k
sullen wij onn actnelacht wijden aan de behondeling van Oorlog, Mcuine en Onchrwijs, om de vQigende week on!le reeks voor di.t pQr-
lementaire jaar af te sluiten met de begroting van Uniesaken en Ov-erzeese Rijks.clelen en de behandeling van de belastingontwerpen.
Zowel bij. Oorlog en Marine als. bij Onderwijs was mr. We n de I a a r de woordvoerder van onze fractie, naast wie de heer L o u w e s bij Onderwijs nog een pleidooi hield voor een speciaal onderwerp:
een leerstoel in het Nedersaksisch aan de Universiteit van Gronin- gen.
De heer Wendelaar kon er in het begin van zijn rede terecht op wijzen, dat er bij Oorlog en Marine sedert verleden jaar omstreeks dezelf- de tijd heel wat veranderd was. Mr.
Schokking was vervangen door mr.
s' Jacob en die had op zijn beurt na betrekkelijk korte tijd weer plaats moeten maken voor ir. Staf. Mr.
Fockema Andreae had zich niet op- nieuw als staatssecretaris beschikbaar gesteld en sedert :k;ort was mr. Kra- nenburg als nieuwe staatssecretaris opgetreden. En tenslo.tt.e W<IS g~neraal · Kruls ;üs hoogte legerleider vervan- gen door generaal Hasselman. Wat de personen betreft was dus alleen staatssecretaris Moorman gebleven.
Het gevolg van deze mutaties was, dat de begroting, welk:e thl;lns behandeld werd, was samengesteld onder leiding van minister S.cbo1drdng, daarna ge-
wi~igd door minister s' Jacob en ten- slot.te werd zij nu verdedigd door mi- nister Staf. B,ovendien kon de heer Wendelaar nog vaststellen, dat bij het optreden van het nieuwe Kabinet de begrotingen met belangrijke bedragen waren verhoogd, en dat de minister in de Memorie van Antwoord alsnog op enkele punten zeer belangrijke ver- beteringen had aangebracht. Het was op grond van al deze overwegingen, dat de heer Wendelaar zich maar los- maakte van de oorspronkelijke begro- ting en als basis voor hetgeen hij nog zeggen wilde nam de Defensienota, de discussies in de Tweede Kamer en
~. Memorie van Antwoord aan de Eerste Kamer.
• * *
0 nze woordvoerder begon zijn Qe- schouwingen daarover met een woord van oprechte waardering voor hetgeen onze militairen doen in Korea.
Wederom is gebleken, hetgeen in de loop van onze geschiedenis altijd weer naar voren is gekomen, n.l. dat Ne- derland voortreffelijke soldaten ople- Vert. De betekenis van hetgeen daar geschiedt is boven~n van 'Principiële betekenis: Hier wordt de basis gelegd v,0or het optreden van een interna- tionale macht in dienst van de Ver- enigde Naties.
Bij de beoordeling, in hoeverre de in de begroting gevraagde personele en financiële offers gerechtvaardigd zijn, moet men - het kan niet anders - uitgaan van de Russische dreiging, en de dientengevolge onafwijsbare noodzaak om ons in West-Europa te zamen met de Ver. Staten nauw aan•
een te sluiten. Het is daarom een feit van betekenis, dat er in de Atlantische verdediging meer tekening begint te komen en dat de West-Europese de- fensieve kracht begint te groeien. Ver- leden jaar omstreeks deze tijd was er nog vrijwel niets, thans ,is er iets en de hoop schijnt gewettigd, dat er het volgende jaar iets van betekenis zal zijn.
f.< * *
1 nternationaal is de vraag aan de orde, in hoeverre en op welke wij- ze Duitse troepen aan de verdediging
van West-Europa deel moeten nemen.
De heer Wendelaar aarzelde geen ogenblik om deze vraag bevestigend te beantwoorden, maar hij moest toe- geven, dat Duitsland ons dat stand- punt niet gemakkelijk maakt. Een ka- rakter van een volk verandert nog moeilijker dan dat van de individuele mens. Reeds Tacitus, zo merkte de heer Wendelaar op, schijnt geschreven te hebben, dat de Bataven leven vo.or de vrijheid, de Galliërs voor de roem en de Teutonen voor de macht. Als
~et karakter van de Duitsers reeds ten tijde van Tacitus zo belust op macht was en dat, naar wij allen maar al te goed weten, tot in onze eeuw zo gebleven is, dan wanhoopte spl". aan verandering in de naaste toekomst. En desniettemin zag hij geen andere mo- gelijkheid voor een krachtig Europees leger, dat de Russen een tijdig halt kan toeroepen, dan met opneming van Duitse eenheden. Ook in de kwestie van de Amerikaanse samenwerking met Franco-Spanje mogen de - ove- rigens wel begrijpelijke - gevoelsar- gumenten niet het enige en laatste woord zijn. Men bedenke wel goed, dat ons aller veiligheid, vrijheid en leven hier in Nederland en in het overige West-Europa kunnen komen af te hangen van de vraag bijvoorbeeld of Amerika elders dan in Engeland en Frankrijk een startplaats voor zijn atoombommenwerpers heeft.
Mr. W. C. WENDELAAR .... reeds T acitus ...
wlt nu onze eigen nationale In-
spanning in de Atlantische ver•
dediging betreft. hebben WIJ IU8 in Nededand het gevoel, dat wij thans het uiterste doen. De reconstructie van het Kabinet heeft hier heilzame ge- volgen geuad. Dit nieuwe Kabinet maakt het zijn minister van Oorlog en Vftn Marine heel wat geJlUl,kkE'!lijker dan het v~~ie het ;zijn voorganger deed. Als gevolg eensdeels van onze thans duidelijk gebleken wil het ui- tel·ste te doen, maar andersdeels zeker ook als gevolg van het vertrouwen, dat de nieuwe minister zowel hier te lande als in het buitenland door zijn persoonlijk op'·,reden heeft weten te wekken, is er ook een verbe~erjng in de internationale waardering te onzen aanzien gekomen. In onze plannen komt nu eindelijk lijn: zij nemen vaste vorm aan. Bij de Marine was het reeds eerder zo en leger en luchtmacht zijn nu gevolgd. Maar deze plannen - de heer Wendelaar legde daar nog eens de nadruk op - kunnen toch alleen slagen bij krachtige hulp uit Amerika.
* * •
Z Ljn aandacht daarna wijdend aan
; elk der drie delen van om;e krijgsmacht, kon de heer Wendelaar er zijn vreugde over uitspreken, dat
~ DEZE BURGER
is bizonde1· diep getroffen geweest door een klein berichtje uit Suriname; dat slechts in één of twee van de vele dagbladen stond, die hij pleegt te lezen.
De andere ç.ouranten vonden het blijkbaar niet belangrijk ge- noeg om het hun lezers mee te delen.
Hoe dom! \Vant dat kleine berichtje was bizonder belangrijk, omdat het een fel licht werpt op wat er i11. de Sm·i11aarnse ge- moederen leeft. Dikwijls zijn juist kleine berichtjes zéér be- langrijk voo1· wie lezen kunnen. Want voor dézen zijn zij het handschrift aan de wand.
Dat berichtje uit Suriname vertelde aUéén maar, dat ze in Suriname zeggen: wanneer Nederlandse mariniers· in ons land worden gestationeerd en ons de eigen landsverdediging niet wordt toevertrouwd, dan moet U dat dankbaarheids-monument, dat U hier wilt oprichten, maar houden; de tijd is voorbij dat dergelijke geschenken indruk op ons maakten.
Leest U het maar eens goed over.
En beseft wat zulk een klein berichtje betekent, gij lezers van dit blad en g~j 1·edacties die r!'" "1'(>1 rwv1aatst hebt!
Beseft het goed en minimaliseert het niet!
Zo'n monument is bovendien een colLeCtief eeTbewijs en collectieve eerbew~izen zijn altijd van een bizonder holle en onpersoonlijke symboliek, waar vrijwel niemand individueel trots op, of verheugd om is - of kàn zijn.
Wat in Suriname gezegd is, is nauwelijks hoffelijk, maar het is zéér veelzeggend.
Men kan natuurlijk in Den Haag zijn schoude1·s erover op- halen en men kan doen of zijn neus bloedt.
En àls het monument er toch komt, dan zullen wij prachtige verslagen van prachtige redevoeringen kTijgen die door prach- tige heren bij de onthulling prachtig w01·den uitgesproken.
Jawèl. ...
U kunt dan nog véél méér vertellen aan
DEZE BURGER
de bondgenoten ons belang bij de ver- dediging ter zee hebben aanvaard. Wij zullen ons nooit mogen laten a ·,\,·in- gen van onze taak, om onze b<o' .{en ter zee zelf mede te verdedigen. ·.vat de luchtmacht aangaat interesseerde onze woordvoerder in het bijzonder ' de vraag of onze vliegvelden in het Westen des lands wel voor straaljagers geschikt zijn, waaraan hij een woord van waardering tqevoegde voor de prestaties onzer vliegeniers, zoals zij deze op het I.L.S.Y. nog eens hebben getoond.
Zeer uitvoerig pleitte de heer . Wendela<1r vervolgens voor een zo ruim mogelijke inschakeling van de Nederlandse industrie voor de aan- maak van hetgeen onze krijgsmacht nodig heeft en hij kwam daarbij nog- maals te spreken over de weinige p,restaties, welke de Artillerie-Inrich- tingen tot nu toe hebben geleverd. Het drama dier inrichtingen, waarover de heer Wendelaar <1l meer gesprol';en heeft, nam hij zeer hoog op en hij vroeg zich zelfs af of er eigenlijk geen aanleiding was tot het instellen van een enquête om de schuldigen aan het povere result<1at bij deze inrich- tingen aan de kaak: te stellen. Onder- tussen deden zowel minister Staf als staatssecretaris Kranenburg thans zeer positieve mededelingen omtrent een opvoering van de productie aldaar.
Het laatste woord zal hier echter ze- ker nog niet ge::;prokeJ;J. zijn; o.a. zal daarover bij de behandelin,g van het toegezegde wetsontwerp betreffende de Artillerie-Inrichtingen nog wel iets te zeggen zijn.
• • *
Van Oorlog naar Onderwijs en aangelegen,heden van cuHuur, oudheid:k;unde en natuurbescherming is een hele overgang. Er was een tijd, dat met het tegenover elkander plaat- sen van Oorlog en Onderwijs nogal eens de nodige demagogie werd ge- pleegd,. Sedert de gewijzigde houding van de socialisten is daarin echter ge- lukkig veel verandering gekomen.
Ook in socialistische kringen begrijpt men thans, dat zonder persoonlijke en financiële offers voor een krachtige militaire verdediging ook alle pogin- gen tot handhaving of verbetering van het peil van ons onderwijs en onze West-Europese cultuur wel bij voor- baat konden worden opgegeven.
* * *
N iettemin zal ieder weldenkend mens moeten betreuren, dat bij- voorl;>eeld voor tle bellartiging van de belangen van oudheidkunde en na- tuurbescherming slechts één post, van f 125.000, op de Kapitaalsdienst kan voorkomen. De heer Wendelaar wilde noch hier noch in andere gevallen op verhoging aandringen, maar het was toch goed, dat hij voor de toekomst toch nog eens de aandacht vestigde op de in beginsel onvoldoende zm·g op de:j:e geb~eden. Des te meer reden is er nu echter om uiterst zuinig om te gaan met de cultuurschatten, welke wij uit het verleden nog bezitten. In dit verband drong de heer Wendelaar met klem aan op maatregelen ter voor- koming, dat door onvoorzichtige lood- gieters als bij de brand in Willemstad
mon~enten verloren gaan.
* * *
Van communistische zijde was er- op gewezen, dat de overheid niet genoeg doet voor de kunst. De heer Wendelaar wilde dat aanvullen met de stelling, d,at de overheid dat ook eigenlijk niet m o e t doen. Op dit ogenblik kan dat nu eenmaal niet anders; op het ogenblik verkeren wij in de noodzakelijkheid, dat de over- heid moet ingrijjen, omdat particulie- ren niet genoeg voor de kunst kunnen doen. Maar vroeger deden particulie- ren dit wel en dat was zijns inziens ook de aangewezen weg. Als men na-
(vervolg op pag. 6)
\-'RI.JIIEID EN DEMOCRATIE
ruut
WEEK to.t WEEK
0, die Uilenspiegel ....
Û p de brede markt van tijdschriften en week- bladen is sinds korte tijd een nieuw week- blad verschenen: "Uilenspiegel" genaamd. Nu is het uiteraard niet mogelijk noch wenselijk in ons weekblad elk ander weekblad, dat verschijnt te signaleren, aan te kondigen of te bespreken. Maar in dit geval menen wij dat wel te moeten doen voor één keer, opdat door onze waarschuwing an- deren gewaarschuwd worden en dat verder mon- deling doorgeven, zodat een ieder kan weten, waaraan hij met deze Uilenspiegel toe is.
Deze Uilenspiegel, die nogal listig is opgezet, is een comm\}nistische Uilenspiegel, al is dat voor de argeloze lezer niet zq aanstonds_ te merken. Want èr staan: plaatjes in over vacantie aan het sttafi'a, verhaaltjes als b.v. over Àfivauna in cie regen, filmbesprekingen, rubriek over kamer- en tuin- planten, over reizen en trekken, vacantielekker- nijen, knippatronen, sport en dergelijke. Het lijkt dus een gewoon onschuldig ontspanhingsweekblad, ingesteld op de belangstelling van de brede massa.
Maar deze Uilenspiegel is minder onschuldig als deze opsomming zou doen vermoeden. Men krijgt reeds enige vermoedens over de sfeer, waarin dit weekblad wordt geredigeerd, als men leest, dat het een uitgave is, die zijn adres heeft in het gebouw Felix Meritis aan de Keizersgracht te Amsterdam.
in welk pand ook de redactiebureaux van De Waarheid, het communistische dagblad zijn geves- tigd. Maar als men dan in de rubriek de Klinkaard een vrij grof stuk leest over het feit, dat aan ·prin- ses Margaret van Engeland bij haar meerderjarig- worden een jaargeld is toegekend en als dat stuk- je dan eindigt met de volgende woorden: "zolang we met regeringen zitten die in geen tientallen jaren kans zien om wetten te maken voor àllen die met hàrd werken veràiend hebben niet in nood te zijh, als je het van recht en regering hebben moet, ben je nog lahg niet jarig", dan komt de commt.ülistische sfeer ál duidelijker om de hoek kijkèn. En dat gaät óp ahdefe plaatsèh, zij het wat öfigerii.èrkt voór de ài:geloze lezer, net :zo.
Want Wie vei:Wàcht àls hij een artikel leest over dansende kinderen, aanstonds, dat hier èómrriuhis- tische proj;)agal:td·a gêrrülllkt worà.t. Eh toch is dàt zo. Wllht het attikel vóert de lézer aanstonds ffleè naa:t: het 13ólsjói Thèll:ter ih ·Moskóu. Wîlt U Wè- ten, wát hêt Bólsjói 'I'heater preèles is? Dat R:uht u ïn dát àrtilf:e1 ifi Uilt!tispiegel ftiet lezen, maar wel-:ifi hèt iflfoi'tnatlèbUUët!.n, ·a-at dê ~wje\-ai'fi
bassáàe lh Ofl.s 1äfl:èi uitgerlt en waar 'over àät thealêt il.fu. het ~olg@fidl! ge~hl'èven werd: ,;dé Sowjèi-mêfiSèh Wêfisefi het Miieètiêt vàn het ~ls
joi Theater in talloze begroetingen W!'à.ere Wl!- cessen toe bij zijn schep~nde werk en de succes- volle vervulling van de historische taken, die het door de Partij, de Sowjet-Regering en kameraad Stalin zijn gesteld". En als men dan in de rubriek Uilevier, bedoeld als een imitatie van de Kleine Krant o.m. deze "grapjes" leest: voor de vacantie:
"Liever een halve stTaaljager in de lucht, dan een hele gulden in de beurs! kostelijk geschreven
boe~je met bijdragen van vele gepensionneerde opper-officieren, onverwoestbaar gebonden in een granaathuls", dan weet men het wel, uit welke wind de hoek waait. De echte Tijl Uilenspiegel wordt door deze communistische mantel-Uilen- - spiegel geen eer aangedaan, integendeel. En het is goed, dat men in brede kring gewaarschuwd is tegen deze nieuwe methode, waarmede de com- munisten pogen in ruimere kring dan alleen tllie van hun partijgenoten invloed te verkrijgen.
Rlrlttstoot (l)
H ~ doet de rechlsc~pen bm·ger goed, wanne:r zo nu -en dan bhjkt, dat <er nog rechters m Den Baag zijn, die ~ok de (Werheid ~ 'lie vingel'S weten te tikken. Een spreltend. voo~ld levert W arreSt van 'de :A:oge Raad van i2 Juni inzake de bedrijfsrechtspraak. Het is -de laatste jaren ge- woonte gewöl'den, dat in ondenlémèirs-ovel'eell- komsten tevens -de berechting van ~vertrediggen
wordt geregeld en meestal wordt daartoe een scheidsgerecht, dus niet de gewone rechter, aan- gewezen. Men meent n.l. dat rechtspraak door des- kundigen beter en vlugger werkt dan die door de rechterlijke macht. Er zijn ondernemers-overeen- komsten algemeen verbindend verklaard, waarin de eigen bedrijfsrechtspraak bij uitsluiting van de normale is voorgeschreven. Dit betekent dus, dat ()ok de z.g. buitenstaanders, die geen partij zijn bij de overeenkomst, aan de rechtspraak van het scheidsgerecht zijn onderworpen, zelfs indien zij daartegen overwegend bezwaar .hebben. De Hoge Raad heeft nu de verbindendverklaring van zoda- nige regeling in strijd geoordeeld met artikel 163 van de Grondwet, dat bepaalt, dat niemand tegen zijn wil mag worden afgetrokken van de rechter, die de wet hem toekent. Een dergelijke verbindend- verklaring is dus door de overheid in strijd met de Grondwet geschied en zelf onverbindend. Dit arrest is uit een oogpunt van goede rechtsbedeling ongetwijfeld 'toe te juichen, omdat bij gebreke aan ·een nadere wettelijke regeling van c~e bedri.ifs·
rechtspraak niet '\l'oldoende ·zekerheid omtrent de onpartijdigheid van het geheel -of gedeeltelijk uit bedrijfsgenoten samengestelde scheidsgerecht be- staat.
Rechtstaat (11)
W j hebben onlangs melding gemaakt van het conflict, dat enige tijd geleden tussen de ge- organiseerde Schoenwinkeliers en het Directoraat- Generaal van de Prijzen over de margeregeling in deze branche is gerezen. De detaillisten betoogden, dat de toegestane bruto-winstmarges onvoldoende waren, hetgeén van de andere zijde werd betwist.
De minister zonder portefeuille prof. dr. A. H.
M. Albregts besloot toen deze twistvraag aan een kleine commissie ter bestudering voor te leggen en hij benoemde daarin een hoogleraar in de be·
drijfshuishoudkunde, een hoofdambtenaar van het Directoraat-Generaal en de directeur van het Eco-
~-omisèh 'ltl:stituut voor de Middenstand. Reeds en- .- "kétè 'i'lageh nätta't hè\ rapport was uitgebriÎ.cht werd
d'e l:haTgeregeling Vtror schoenen ingetrokken 'en de algemene Prijl':enbeschikking Handelsmarges 1951 op dit artikel van to<epassing verklaard, waardoor betere aanpassing aan de kostprijs-fluctuaties mo- gelijk is. Het onderzoek had uitgewezen, dat de alleenwerkende schoenwinkelier, die een jaarom- zet van circa 2250 paren schoeisel behaalt, met in- begrip van de rente over het geïnvesteerde eigen kapitaal een gemiddeld inkomen van slechts 2335 gulden kan verwerven, indien de bestreden mar- geregeling wordt toegepast tegen 3027 gulden, wan- neer dit niet het geval is. Het is duidelijk, dat zo- danige aderlating uit sociaal oogpunt onverdedig- baar zou zijn. -
Het heeft in middenstandskringen voldoening gewekt, dat de minister zonder aanzien des per- soons het onredelijke prijsvoorschrift buiten wer- king heeft gesteld. Bovendien wordt daardoor de verdedigers van de rechtstaat een hart onder de riem gestoken.
Sociale verzorging van zelfstandigen
Eni'ge maanden geleden heeft Mr. N. H. van
· Es\reld, voorzitt-er van de Raad van Arbeid te Rottefdafn, in een vergadering van de Lande- lijke Midd'enstándscommissie van de V.V.D. een inleiding over de sociale verzorging van zelfstan- digen gehouden. De genomen èondusies gaven de cotntnissie aanleiding tot nadere bestudering van dit problèem te besluiten. Zij stelde daartoe een
!Nbéórnmissie in, waarvan de heer van Esveld het vöót'zittersèhap hèeft willen aanvaarden. Zij is vêrdet Stltnmtgésteld uit personen, die de praktijk Väfi bèt mi'ddeh§taildsleven uit ervaring kennen E!fi tile tiit hoofde van hun werkkring studie vim -de mlc!:dèî'látäfidsvta-agstukken maken.
In een -dezer dagen te 's-Gravenhage be1ègde vergadering werd de sub-commissie door Mr. J.
Rutgers, voorzitter der L.M.C. en algemeen secre- taris der partij, mede namens het hoofdbestuur ge- ïnstalleerd, waarna de werkzaamheden een aan- vang namen.
De subcommissie zal het op prijs stellen, indien partijleden, die over het door haar in studie geno- men onderwerp opmerkingen wensen te maken of beschouwingen willen leveren, deze vóór 1 Octo- ber a.s. tot het partijsecretariaat willen richten, zo tnogelijk in vijfvoud. Hierbij dient te worden aaugetekend, dat men aanleiding vond eerst de ouderdomsverzorging aan de orde te stellen.
Bedrij f'srechtspraak
Nu de floge Raad heeft uitgemaakt, dat bui- tenstaanders tegen hun wil niet aan een op eel'l overeenkomst berustende beàrijfsrec'htSI,'mlak kunnen worden onderworpen - ook niet, wanneer IDilks door algemeen verbindendverklaring van ho- gerhand wordt opgelegd - wordt de vraag, of hèt wenselijk is een wettelijke regeling van de be- diijfsrech'tspraak tot stand te li>rengen, actueel.
Daardoor zouden toch de -gevolgen van dit arrest op regelma'ti~ wijze kunnen worden -endervan- gen.
In het bedrljfsleven wordt deze vraag ciVer bet algemeen bevestigend beantwoord en wij zouden deze wens kunnen ondersteunen, wanneer het mo- gelijk zou blijken voldoende waarborgen voor onaf- hankelijkheid naast deskundigheid en een korte, goedkope procedure te scheppen.
Onlwrlrenbaar veranderd
Napoleon ITI, die in Duitsland de werking van hypotheek-instituten had leren kennen, heeft in FrankTijk maatregelen tot het verschaffen van hypothecair crediet sterk bevorderd. Nadat in 1853 een drietal instellingen waren opgericht, werden dez-e drie jaar later tot één enkele, te Parijs geves- tigde instellinr verenigd, welke de naam kreeg Credit Foncier de France. De regering benoemde het bestuur. Behalve tal van priviléges kreeg de instelling een tnonopolie voor vijf en twintig ja- ren. Het is niet verlengd, maar toch blijven door- lopen.
In 1909 is opgericht de Société Foncière du Nord de la France, -gevestigd t-e Rijssel. Deze instelling gera11kte 2eer in trek en ging flink vooruit.
Deze concurrentie verdroot de regering. Zij ver- hoogde in 1921 het registratierecht ep de lloor
Z3 AUGUSTUS 1951- PAG. 8
laatstgenoemde instelling uitgegeven cédules hypo- thécaires van Ph% op 3%, toen deze kosten-ver- hoging niet afschrikte, werd dit recht in 1924 ver- hoogd tot 3.6%; en toen dit nog niet hielp in 1925 op 6%. Hierdoor moest het bedrijf liquideren en was de regering een concurrent kwijt.
De invloed van de regering (en de politiek!) op de bedrijfsvoering van de Credit Foncier de Fran- ce, wordt tevens duidelijk uit het volgend-e.
Oorspronkelijk was het bedrijf opgericht tot het verstrekken van hypothecair crediet; vandaar de naam. Maar men ging het bedrijf bovendien met allerlei andere bemoeiingen belasten, o.a. met be- langen bij grondexploitatie ondernemingen; met financieringen in Algiers (1880), in Tunis (1909), in Marokko (1920) en in alle Franse koloniën en gebieden onder Frans protectoraat (1929).
Hoezeer dit bedrijf onder regeringsinvloed is veranderd, blijkt ook hieruit, dat zijn bemoeiingen, behalve het verlenen van eerste hypotheken en het (tot ongeveer gelijk totaal bedrag) uitgeven van "obligations foncières•· of ,.lettres de gage", bo- vendien zijn gaan omvatten:
1. het verschafl'en (namens de _staat) van gelden voor drainage van landerijen;
2. het uitlenen - na uitgifte van "obligations com- munales" ~ van gelden aan departementen, ge- meenten en vakverenigingen;
3. het uitlenen van gelden aan gasthuizen, ka- mers van koophandel, kerkelijke of openbare in- stellingen en banken van lening;
4. het uitbetalen (wet 1919) aan de gemeenten, die direct van de oorlog te lijden hebben gehad, van de sommen, welke haar als voorschot of als oorlogsbijdrage zijn toegekend; (tot ten hoogste 300 millioen francs);
5. het verlenen (twee wetten van 1929) zowel van "prêtsfonciers" als van "prêts communaux"
aan alle Franse koloniën en in alle gebieden onder Frans protectoraat;
6. het verstrekken (in 1930) van scheepshypothe- ken.
En mogelijk thans nog meer. Het vermelde is reeds voldoende om te doen zien hoe het bedrijf, -dat nu nog ,.Crediet Foncier de France" heet, onder regeringsinvloed op onherkenbare wijze is ver·
anderd.
Winst en investering
0 nder bovenstaande titel treffen we in Het
Vrije Volk ván 14 Aug. èèn hOofdartikel àllh waarin een artikel vàh drs. J. Goedhart in :Elcönö- misch-Statistische Berichten béstredên wordt. Wij willen in deze discussie alszodanig niet treden, maai' wel in verband daarmede enige opmerkingen maken.
Van de zijde vàh de P.v.d.A. en het N.V.V. wor~
dèh Delaugrijke bt!drijfsi'è!!Ultatèh mét vèttè lettM's onaer de aandacht vtm á-e lèzers gebraéht -êh ftik•
wijls van commentaar voöfzten.
Daarom mag er wel eens op gewezen worden d.àt niet -s-lles goud is -wat er blinkt. Afgezien van hét feit dat er nog wel eens teleurstellende resült'iilen in het bedrijf voorkomen is er ook veel risico, zo b.v. in cultuur-ondernemingen.
Ook wat het bedrag aan uitgekeerd -dividend be- treft dient er rekening mede te worden gelmu&en dat de aandelen voor de oorlog met waardevol _ geld werden betaald en de aan dividend uitgekeer-
de guldens veel minder koopkracht hebben.
De arbeiderslonen hebben deze waardevermin- dering reeds ingehaald.
N~g dient er rekening mede te worden gehou- den dat vele aandelen een waardeafschrijving héb·
ben ondergaan, zodat een aandeel dat destijds W 25% werd afgeschreven en thans 8% uitkeert, de aandeelhouder in feite 2% oplevert. Afgezien neg van het blijvende verlies door afschrijving.
Ook de vermogensbelasting, welke onlangs wef.ti.
verhoogd drukt zwaar op het bezit.
Ten slotte willen we nog vermelden dat de Beer Evert Vermeer, voor de Vara-microfoon ·Otel;
is me toch maar een .gerief ·steeds op deze ~
geheel luisterend Nederland te kunnen bereikeut naar aanleiding van ,het artikel ,,De verwor,penea der aarde" in dit blad ,tJeaamde .äat ,de -arbeide&'S·
klasse er materiaal zo op vooruit is gegaan.
De zucht om propagandistische munt uit deze realiteit te slaan, ontnam hem de gelegenheid -de arbeidersklasse als de steeds gedupeerde volksgroev voor te stellen.
Op het Algemeen Secretariaat van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, wordt tegen 1 Oct. a.s.
of eerder gevraagd een
SECRETARESSE
met middelbare schoolopleiding en ervaring als steno-typiste.
Brieven met uitvoerige inlichtingen -ea verlangd salaris te richten aan het :Al- gemeen Secretariaat van de V. V. D., Koninginnegracht 6-1 te •s-Gravenh&p.
