'la. 1!. J 13mndsen

T-SHIRTS

screen of vlakdruk, metkorte of lange mouwen, vanaf 15 stuks stickers, vaantjes, relatieartikelen

RIJKO HANDELSONDERNEMING

Autobedrijf

Spoorlaan 392, Postbus 383, Tilburg Tei.(013)435809

H. v. Poelgeesten Zn. 's.v.

AMSTELVEEN

Stationsstraat 7-11 -tel. 020-410051

Te koop: Spanje, Costa Blanca Javea-Moraira-Calpe

DEALER

Kant en klare luxe Chalets, Bungalows en Appartementen.

Volledig ingericht en gemeubileerd. Voor iedere smaak en prijs het juiste huis. Prijzen incl. grond, meubilering, aangelegde tuin enz.:

reeds v.a. f 40.000.-.

Maak een afspraak voor inz~ge uitgebreid dobumentatiemateriaal of voor het meemaken van een bezichtigingsvlucht: Costa Blanca Inf. Ned., Syndicuslaan 4- Delfzijl. Tel. 05960-13899 of Morper- str. 66-1 03, Düsseldorf, Duitsland.

Bemiddeling bij AANKOOP en VERKOOP van I WOONHUIZEN- VILLA's- LANDHUIZEN- GRONDEN- EN TAXATIES OP

SCHOUWEN-DUIVELAND

De Koepel b.v. Haamstede, Kloosterweg 98, Tel. 01115-1224 Lid N.B.MJM.C.C. Tevens gevestigd in Breda en Roosendaal.

Hypotheken tot 130%!

*tot 130% van oe executiewaarde;* rente v.a. 8,6% (24--4-'78); * inko- men echtgenote telt mee bij beoordeling; * geén' afsluit-

provisie; * desgewenst volledige gratis begeleiding bij de ~-,..-;p· aankoop van uw huis; * landelijke service. ' · ·

• I ~

S

HET GOOI

'la. 1!. J 13mndsen

makelaars te Blaricum,

Torenlaan 54- Tel. 02153- 1 0784*- 82831, (b.g.g. 1556tl - 86585 -86215).

Onze geillustreerde vyoninggids wordt u op aanvraag

toeg~zonden. ·

2

Vrijheid en 0-emocratieF

veertiendaagse uitgave van de Volkspartij voor Vrijheiden Democratie

Nummer:l219 26 oktober 1979

Hoofdredacteur:

V. Hafkamp Redactie-adres:

Bijenmeent 135 1218GK,Hilversum

Abonnementen- ad mi nistratie

.

Algemeen Secretariaat VVD Koninginnegrecht 57 2514 AE ·s Gravenhage Postrekening 67880 t.n.v. VVD Den Haag.

Adreswijzigingen melden aan Algemeen Secretariaat d.m. toezending gewijzigde adresband

Abonnementen voor leden gratts voor niet VVD-leden

f 16,50perjaar.

Advertentie-exploitatie Bureau Van Vliet b.v.

Postbus 20 12040 AA Zandvoort

Tel. 02507-4745

Druk

Ten Brink Meppel b.v.

Algemeen Secretariaat Koninginne!lracht 57 2514 AE Den Haag Tél. 070-614121 Postrekening 67R80 t.n.v. VVD Den Haag

Foto voorpagina:

Mevrouw M. C. van _der Loo-Visser, 25 jaar een ver- trouwde figuur op het alge- meen secretariaat van de.

VVD in Den Haag. Voor een terugblik op die 2 5 jaar van haar eigen hand, zie pag. 9.

(Foto: Hanneke Kortlandt)

Verder in dit nummer:

1Van achter. de groene gor- dijnen, Haagse rubriek door Henk Krol. Pag. 4 en 5.

Liberalisme in Latijns- Amerika moeilijk te verwe- z.enlijken door mr. F. Bolke- stein. Pag. 6 en 7.

Minister Wiegel over actuele politieke zaken. Pag. 8 . . Interview met minister Pais

door Hans Vaders. Pag. 10 en ll.

Bijlage: Kandidaatstelling en Amendementen voor de Buitengewone Algemene -Vergadering, RAl-congres-

centrum te Amsterdam.

Interview met Eerste Ka- merlid mr. G. van Tets.

Pag.l2.

Vrouwen in de 'VVD. Pag.

15.

Mijn opinie is... Pag. 16 en 17.

VVD van A tot Z. Pag. 18 en 19.

De eerstvolgende nummers van Vrijheid & Democratie"

verschijnen resp. op 9 en 23 november a.s.

Uiterste inzenddatum kopij resp. 3 I oktober en l4 no- vember.

r

t

I

door mr.J. G. RIETKERK voorzitter van de Tweede Karnelfractie van de VVD

Nabeschouwing

Als ik na deze algemene. beschouwingen enkele opmer- hechten eraan de hypotheekrente volledig aftrekbaar te kingen over de stand van zaken mag maken dan springen houden omdat invoering van welke grens dan ook aan- enkele punten daaruit duidelijk naar voren. leiding zal blijven . geven' tot politiek touwtrekken over TerwiJl wij ons bij de vorige begrotingen in het algemeen verdere verlagingen. De debatten in de Kamer bewezen goed in het kabinetsbeleid konden vinden, heeft de VVD dat al. Het kabinet had besloten daaraan niet te tornen.

Tweede Kamerfractie dit maal een critischer houding Wij hebben het niet kunnen waarderen dat de CDA- gemeend te moeten innemen. Wij konden veel positieve · fractie desondanks een zowel tegen ons als tegen het ka- zaken in het kabinetsbeleid aanwijzen: de inflatie is lager binet gerichte motie op dat punt meende te moeten indie- dan in de meeste Europese landen, de werkloosheid' is nen. Natuurlijk heeft het CDA het volste recht anders niet verder toegenomen, de koopkracht kan voor de over die zaak te denken en dat ook te zeggen maar die meeste mensen gehandhaafd blijven en op velerlei terrein motie ging duidelijk te ver. Het CDA wist dat het ons (emancipatie-minderhedenbeleid, volwasseneneducatie, 4aarmee voor het hoofd zou stoten. Terecht is het kabi- · veiligheid) zijn goede initiatieven ontw;kkeld. Maar toch net daarvoor dan ook niet opzij gegaan en besloot het waren wij niet tevreden. Dat hield verband met het feit CDA reeds na enkele uren de motie maar niet in stem- dat wij van mening waren dat het kabinet bij deze ming te brengen. Deze gang van zaken heeft bij ons niet begroting de in Bestek'81 uitgezette lijnen toch niet de indruk gewekt dat het CDA zich heeft ingespannen voldoende had doorgetrokken. Wij vonden het daarom om de samenwerking tussen de coalitiepartners te ver- nodig van het kabinet een pakket aanvullende maatre- sterken.

gelen.te vragen die erop gericht zijn te voorkomen dat de Zo was het ook nergens voor nodig dat het CDA een

~sitie val) het bedrijfsleven in 1980 nog verder verslech- oppOsitie-motie over concrete aftoppingsgrenzén steun-

tert. de, die de middengroepen in moeilijkheden brengt, terwijl

Juist aan de werkgelegenheid m onze produktiebedrijven moet alles worden gedaan om te voorkomen dat die nog verder terugloopt. Gelukkig heeft het kabinet op de meeste van onze bijsturingsvoorstellen positief gerea- geerd. Naar onze schatting kan hiermee tot een bedrag van 5 à 800 miljoen meer verlichting van de collectieve lastendruk worden bereikt dan Ïll Bestek'81 is voorzien.

Wij hadden er geen behoefte aan als regeringspartij met volledig uitgewerkte voorstellen te komen. Nu het kabi- net ons heeft toegezegd onze voorstellen in posi~eve

overweging te nemen, rekenen wij erop dat het die ook zal volgen en zijn wij graag bereid het enkele maanden te gunnen om van het geheel eeh nadere quantificering te geven.

Natuurlijk probeerde de oppositie deze toezeggingen te bagatelliseren en ging menig politiek commentator gretig op dat spoor door. Wij houden het kabinet gewoon aan zijn toezeggingen.

Ik wil in het kader van dit artikel niet uitvoerig op onder- delen van de ook op ander gebied gedane toezeggingen ingaan. U kunt daarover eldliirs in dit nummer meer lezen.·

Belangrijk is dat het kabinet er duidelijk blijk van heeft gegeven met onze wensen emstig rekening te willen houden. Wij hadden ook niet anders verwacht, maar het is goed dat ook bevestigd te zien, al was het alleen maar om daarmee het telkens weer zo gretig aangeblazen sprookje, dat alleen het CDA de dienst zou uitmaken, te kunnen verwijzen naar waar het hoort, te weten naar het

rijk der fabelen. ·

Ook de gang van z,aken rondom de aftrek van de hy- potheekrente voor het eigen huis is daarvan een voor- beeld: Ons standpunt was genoegzaam. bekend. Wij

die zaak met haar instemming om advies aan de SER was voorgelegd.

De oppositie was ditinaal overigens zwak. De PvdA kwam met een opgepoetst oud nivelleringsplan dat nota bene gebaseerd was op eeq belangrijk deel van de bestek- ombuigingen, die door de PvdA zo hartstochtelijk waren bestreden. En de heer Terlouw wist nauwelijks. enig concreet alternatief op tafel te leggen.

Bij de stemmingen bleek dan ook heel duidelijk dat het Vervolg op pagi1Ul6

t

D. W. Dettmeüer

Met diep leedwezen geeft het hoofdbestuur ken- nis van het overlijden op 22 oktober 1979 van het erelid van de partij, de heer D. W. Dett- meijer, die o.a. van 1955 tot 1963 de functie van honorair algemeen secretaris vervulde. . Aangezien deze droeve mededeling ons vlak voor het ter perse gaan van dit nummer bereikte, zal in het 'nummer van Vrijheid.en Democratie van 9 november a.s. uitvoerig aándacht worden geschonken aan de persoon van wijlen de heer Dettmeijer en aan de vele functies, welke hij in de partij bekleedde.

F. Korthals:Aites, voorzitter W. J. A. van den Berg, algemeen secretaris.

---~~~-.-

door HENK KROL

TheoJoekes

AlbertJan Evenhuis

EdNijpels

Van achter de groene gordijnen

Terugblikkend op de algemene beschouwmgen kunnen we vaststellen dat de VVD niet ontevreden hoeft te zijn.

De regering heeft zich positief opgesteld ten aanzien van de meeste liberale verlangens, zoals deze werden ver- woord door de woordvoerders Koos Rietkerk en Theo Joekes.

Omdat de VVD-fractie vreesde dat door de regerings- plannen het bedrijfsleven op de minlijn zou worden ge- zet kwamen de fractievoorzitter en de liberale financieel- deskundige met een reeks van voorstellen om tot extra ombuigingen te komen.

VVD-voorstellen

Zo was er het voorstel om de kinderbijslag voor het eerste kind "bevroren" te houden. De regering nam dit voorstel, voor zover het geen koopkrachtdaling voor de modale inkomens met zich mee zou brengén, over; De opbrengst hiervan kan zo'n 100 miljoen gulden zijn.

Vervolgens kwam de VVD met het voorstel om de uit- keringen van thuiswonende jongeren z<;>nder gezinsver- plichtingen iets lager te stellen. Het kabinet reageerde ook hierop positief.

Bij een verlagmg van 80 naar 70 procent valt hierbij al wel een opbrengst voor het volgend jaar te becijferen van ongeveer 135 miljoen.

Dan was er nog de toezegging aan de VVD dat het ka- binet overleg zal gaan voeren over een verlaging van de aanvangssalarissen bij de rijksoverheid, een zaak die in 1980 bij eeri verlaging van 10 procent alleen al voor de

rijk~sector meer dan 100 miljoen kan besparen.

Het kabinet kwam verder nog met de toezegging ook het probleem van de ziekenfondsverzekering voor part- timers te willen oplossen.

Bij het verrichten van deeltijdarbeid bestaat er momen- teel recht op het volleqige ziekenfondspakket ondanks gedeeltelijke premiebetaling. Door aan, deze onjuiste si- tuatie een einde te maken kan er voor 1980, afhanke- lijk van de gekozen oplossing, tussen de 100 en 300 mil- joen worden omgebogen.

In zijn tweede termijn drong Rietkerk er nog eens op aan zich niet door technische problemen van deze aan- pak te laten weerhouden, hetgeen Van Agt hem terstond toezegde ..

Rietkerk ging in zijn tweede: termijn ook nog in op de positieve reactie van de minister-president "op onze sug- gesties om de hele problematiek van de WAO samen met een verbetering in het kader van de wet plaatsing mindervalide arbeidskrachten aan te pakken."

Met name het punt om de keuring in het kader van de WAO te verbeteren en meer te richten op het behoud van arbeidscapaciteit dan op het afkeuren en te komen tot een snelle revalidatie was voor de VVD-fractie erg belangrijk. Zou de wet plaatsing minder validen . ver- ruimd worden van 2 naar 5 procent zowel voor de over- heid als voor het bedrijfsleven en zouden de medische keuringen mensen die gedeeltelijk arbeidsgeschikt zijn weer kansen geven om met hun "restcapaciteit"· te blij- ven werken dan zou ook dit in 1980 honderden mil-

4

joenen kunnen besparen, als de WAO daar dan gelijk- tijdig wordt aangepast.

Aardgasopbrengsten

Met het oog op de benarde rendementspositie van het bedrijfsleven heeft de VVD-fractie voorgesteld dat de extra-aardgasopbrengsten in 1980, boven wat thans is geraamd, zal worden aangewend voor het verschaffen van meer ruimte voor het bedrijfsleven. Minister. An- driessen antwoordde hierop letterlijk: "Ik wil hem (= Rietkerk) graag toezeggen, dat wanneer in 1980 de situatie zich zal voordoen dat de opbrengst van de aard- gasbaten hoger uitkomen dan thans wordt geraamd, wij zoveel mogelijk zullen bewerkstelligen, 'dat de meer- opbrengsten in de door hem bedoelde zin zullen wor- den aangewend."

Deze toezegging . is zo belangrijk omdat de geraamde aardgasopbrengst 2 miljard is en een extra opbrengst.

van enige honderden miljoenen guldens niet mag wor- den uitgesloten. Daarmee kan dan de arbeidsinkomens- quote verder gunstig worden bijgesteld.

Prijsbeleid

Het prijshl:leid van economische zaken is er terecht op gericht om de inflatie zoveel mogelijk te dempen. In dat prijsbeleid wordt rekening gehouden met een zekere produktiviteitsontwikkeling. , Die is dit jaar duidelijk tegengevallen. De VVD-fractie heeft daarom het kabinet gevraagd hiermee via een nacalculatie rekening te hou- den, een zaak die het bedrijfsleven, ook in verband met de doorwerking naar 1980, extra soulaas geeft. Het kabinet zegde ook dit toe.

I

Hypotheekrenten

De VVD-fractie heeft zich uitdrukkelijk uitgesproken tegen aantasting in enigerlei vorm van de aftrek van de renten (b.v. hypotheekrenten) ten behoeve van het eigen huis. De VVD-fractie heeft daarbij ook negatief gerea- geerd op voorstellen van het CDA om te gaan praten over de hele hoge hypotheken boven de 4 ton.

Niet om de mensen met de· allerduurste woningen te be- schermen, zoals commentai}!n wel suggereerden, maar, omdat een grens als die eenmaal bestaat makkelijk kan worden verlegd.

Dat bleek al meteen uit een voorstel van D'66 om die grens te verschuiven naar 300.000 en uit socialistische publikaties waarin zelfs van 100.000 voor bepaalde hui- zen werd gesproken.

Als zo afgegleoen gaat worden zou uiteindelijk ook de

"kleine man" de dupe worden.

De VVD is dan ook bijzonder verheugd dat een CDA- motie in die richting niet in stemming is gebracht.

Buitenland

Opvallend was qat een belangrijk deel uit de rede van Rietkerk over het buitenland (zie ook het vorige nummer van Vrijheid en Democratie) zo weinig aandacht kreeg in de pers, terwijl zowelliberale als niet-liberale !;>uiten-

Spreekbeurten VVD-prominenten

· Op 29 oktober geeft mi- niste'r Pais 's middags poli- tieke les in de gemeentelijke Scholengemeenschap te Woensel. Eindhoven.

· Op 29 oktober spreekt 1mi- · nister Pais in zaal Martel, St. Antoniusstraat 2 te Heythuysen. Aanvang:

20.00uur.

· Op 31 oktober spreekt mi- nister van der Klaauw in ge- bouw lrene. Herenstraat 44b, Rijswijk. Aanvang:

20.00 uur (JOVD Delftland).

Op 5 november spreekt bur- gemeester H. J. L. Vonhoff · op het 20-jarig bestaan van de WO-afdeling Bunnik in motel .. Bunnik". Aanvang:

20.30 uur. Onderwerp:

.. Hoe progressief is het libe- . Op 6 november spreekt staatssecretaris Wallis de Vries in het Oranjehotel te Leeuwarden. Aanvang:

20.00uur.

· Op 12 november is minis~

ter van Aardenne aanwezig bij de Liberale Borrel. in Croq-0-Vin, Hoek Beetho- venstraat/Stadionweg, Am- sterdam-Zuid. Aanvang:

21.30 uur.

· Op 12 november spreekt minister Wiegel in dorps- centrum .. De Man", Dorps- plein te Oost-Voorne. Aan- vang: 20.00 uur.

· Op 26 november spreekt minister Van Aardenne in theaterzaal de Meenthe.

Stationsplein 1 te Steen- wijk. Aanvang: 20.00 uur.

· Op 26 november spreekt mevrouw H. V. van Some- ren-Downer in Zaal de Koophandel (Koot). Bees- tenmarkt 26 te Delft. (JOVO Delfland).

· Op 28 november spreekt mr. F. Korthals Altes in de grote zaal van het Pant:ra- tiushoes, N abelstraat 33 te Heerlen. Aanvang: 20.00 uur.

land-specialisten het er over eens waren dat het hier om een bijzonder evenwichtige bijdrage ging.

Rietkerk drong hierin onder meeraan op het bevorderen door de Nederlandse regering bij de Verenigde Naties om een onderzoek in te stellen naar de omstandigheden in Cambodja. Gezien de mensonterende situatie aldaar, waar een heel volk wordt afgemaakt en yitgehongerd pleitte de VVD voor de instelling van een VN-ad hoc commissie van onderzoek. De PvdA sloot zich bij dit voorstel aan. Het kabinet heeft, 'ook als de kans op suc- · ces gering' zou zijn, toegezegd dit zonder meer te zullen doen.

Vrouwen

Helaas kon de minister van Financiën niet ingaan op ons verzoek om, de inflatiecorrectie öp 100 procent te handhaven. De minister was het overigens met de libera- le fmancieel d~kundige' Joekes eèns dat dit principe juist is. Het is echter voor dit jaar niet haalbaar. In ver- band met de budgettaire. problemen moesten wij ons hierbij derhalve neerleggen.

Verder moet nog worden gemeld dat de VVD-motie waarin werd aangedrongen op het scheppen van specia- le trainingsmogelijkheden voor tussen-scholing voor vrouwen die gedurende lange tijd niet aan het arbeids- proces hebben deelgenomen, kamerbreed werd aangeno- men.

Samenwerking met PvdA?

Tenslotte reageerde Rietkerk op de woorden van Den Uyl waarin de socialist meedeelt voorshands geen sa- menwerking met de VVD te zien zitten.

Rietkerk: "Ik ben het wat dat betreft volstrekt met hem eens. Ik ben het ook eens met zijn argumentatie, maar dan in de richting van de Partij van de Arbeid. Ik vind dat die samenwerking er niet inzit, omdat naar ons oor- deel de PvdA telkens weer de verkeerde keuze maakt als het erom gaat de positie van niet alleen de sociaalzwak- keren maar ook van de gemiddelde burger veilig te stellen. Natuurlijk op korte termijn lijkt de keus van de Partij var\ de Arbeid met betrekking tot de stijging van de collectieve uitgaven aantrekkelijker maar deze zou op langere termijn alleen maar tot meer werkloosheid leiden. Onze visie verschilt fundamenteel met die van de heer Den Uyl. Wij menen daarom dat een toekom- stige samenwerking op bijzonder grote bezwaren stuit.

In de kortzichtige visie van de heer Den Uyl zullen uiteindelijk de zwakkeren en de gewone man allereerst de dupe worden."

Binnenlandse Zaken en Justitie

Inmiddels werd in de Kamer ook gesproken over de ge- zamenlijke begroting van Binnenlandse Zaken en Justi- tie. Albert Jan Evenhuis raakte bij het debat nog in een aardige discussie verzeild met D'66-er Brinkhorst Even- huis ging in op het feit dat D'66 (net als de VVD overi- gens) zegt voorstander te zijn van decentralisatie maar in de praktijk vaak erg centralistisch te werk gaat. Even- huis: "Bij het standpunt van D'66 ten aanzien van de

Waddenzee is de decentralisatie-gedachte ineens weg. Ik mag dus concluderen dat de heer JFinkhorst zijn plei- dooi voor decentralisatie Iaat varen op het moment dat het hem goed uitkomt. Ik kan daarvan nog een voor- beeld noemen. Ik denk aan het fl.lmbeleid ... "

Brinkhorst: "Wij blijven toch wel bij het onderwerp Bin- nenlandse Zaken?'

Evenhuis: ,"Ik heb het over de consistentie Îl1' uw opvat- tingen over de decentralisatie. Als het gaat om de vraag of er een filmcentrum moet komen in Nederland (zie do- cumentatie van de studiedag over het Nederlandse film- beleid ·van 8 oktober - H.K.) dan zegt D'66 een- en an- dermaal, dat een gebundeld beleid een vereiste lijkt. En ook: -.ook hier lijkt het duidelijk dat een gecentraliseerd beleid meer kans van slagen bied -. Het staat zwart op wit."

Albert Jan Evenhuis eindigde zijn betoog met de vraag of het geen tijd wordt de godsdienstigheid op de stam- kaarten in het persoonsregister van de burgerlijke stand te verwijderen. De regering zegde toe op korte termijn met voorstellen in deze te komen.

Politie

Bij de behandeling van het hoofdstuk politie van de be- groting van Binnenlandse Zaken en Justitie ging onze woordvoerder Ed Nijpels uitgebreid in op het vraagstuk_

van de toekomstige reorganisatie van de politie. Ed Nij~

pels bracht nog eens de VVD wens naar voren om bij de volgende kabinetsformatie te komen tot een staatsecre- taris van Politie. Hij verbond aan de totstandkoming van de provinciale politie ook nog eens uidrukkelijk de eisen van gemeentelijke zeggenschap over het provin- ciaal1beheer, handhaving van de verantwoordingsplicht van de burgemeester ten aanzien van de openbare orde tegenover de gemeenteraad, inspraak van de gemeente in de provinciale reglementering en een voor dagelijks gebruik uitgeruste politiepost in iedere gemeente. Succes had onze woordvoerder met zijn pleidooi om de Porche- brigade -van de Algemene Verkeersdienst (A VD) be- voegdheid tot optreden te geven op alle Nederlandse autowegen.

Nijpels kraakte ook enige harde noten over het Amster- damse politieapparaat. Hij verweet het stadsbestuur van de hoofdstad weinig te hebben gedaan aan een deugde- lijke reorganisatie waardoor bij de gemiddelde burger en bij de gemiddelde agent het respect voor dit politieappa- raat totaal is verdwenen.

Een belangrijke rol in de discussie speelde ook het on- langs gepubliceerde rapport over de sterkte van de po- litie. Een motie van de VVD waarin de regering ge- vraagd wordt om een nota ten aanzien van dit probleem kreeg de brede instemming van alle· partijen. Tenslotte ging Ed Nijpels nog in op de lage leeftijd van de aspirant agenten. Tijdens zijn stage gedurende" het zomerreces bij derijks-en gemeentepolitie werd hij daar, met namei door· de jonge agenten zelf, op gewezen. De ministers De Ruiter en Wiégel deelden hep1 mede, dat op korte termijn hierover een nader onderzoek zal worden ge~

daan. •

---~~--

_" .

door mr. FRITS BOLKESTEIN

Liberalisme in Latijns Amerika moeilijk te verwezenlijken

Het is 32 jaar geleden dat de Liberale Internationale, in 1947, te Oxford werd gegrondvest. Begin oktober van dit jaar werd het jaarlijks. congres voor de eerste keer buiten Europa gehouden, nl. in de Canadese hoofdstad Ottawa. Canada heeft een reeks vooraanstaande libera- len als leiders gehad, zoals WilHam MacKenzie King, Lester Pearson en Pierre Elliot Trudeau. De Canadese Liberale Partij werd lid van de Liberale Internationale in 1974.

j

In zijn welkomswoord zei Trudeau dat het liberalisme het meest in staat is de problemen van vandaag te be- strijden, omdat liberalen regionale verschillen 'niet ver- waarlozen maar verwelkomen. Zij geven immers voorrang aan vrijheid o11der de wet eri benadrukken res- pect voor het individu. Martin Bangemann, leider van de liberale fractie in het Europese parlement, noemde ver- volgens enige behiqgrijke agendapunten voor 1980: ten eerste, een versterking van de democratische controle in Europa; ten tweede, een katatogus van rechten en vrij- heden in de Europese Getpeenschap; ten derde, een re-

delijke landbouwpolitiek. Nu verdwijnt 80% van de EG-begroting naar de landbouwsector. Alleen al de kos- ten van de opslag van boter zijn groter dan het gehele budget van de Europese gemeenschap voor onderzoek en ontwikkeling. Tenslotte noemde Bangemann de noodzaak om problemen elders in de wereld op con- structieve wijze te benaderen. De Europese Gemeen- schap kan en mag niet alles aan de Verenigde Staten overlaten.

22Janden

Dit was het eerste congres waarop liberale politici uit Afrika, Azië en Latijns Amerika in grote getale aanwe- zig waren. Uit 22 landen waren waarnemers aanwezig:

uit Ecuador en Panama; uit Egypte en Zambia; uit Sri Lanka en Nepal. Zo werd het congres toegesproken door Abdoulaye Wade, algemeen secretaris van de Parti Démocratique Sénégalais, in wiens land sinds 1974 een meerpartijen-systeem bestaat. Hij benadrukte dat vrij- heid en economische ontwikkeling zeer wel kunnen sa- mengaan, ook in de Derde Wereld.

Bijzondere aandacht wer_d tijdens het Congres gegeven aan het onderwerp: het Liberalisme in Latijns Amerika.

Sinds de onafhankelijkheid hebben liberale gedachten kabinet op geen enkele wijze in moeilijkheden is ge- het politieke leven van dat werelddeel duidelijk beïn- bracht. Het kan daaruit niet alleen het volste recht putten vloed. Niettemin is de Liberale Internationale de enige om het ingezette beleid met volharding. doör te zetten, wereldwijde politieke organisatie zonder regelmatig~

maar js daartoe meer dan ooit gehouden. contacten met politieke krachtCHI in Latijns Amerika. In Wel hebben .ook wij laten weten, dat dat soms wel eens tegenstelling tot de meeste landen in Afrika en Azië is met wat n_teer overtuiging z~u kunnen. H~ gaat er ten- het politieke leven in Latijns Amerika gebaseerd op in- slotte om m het belang vB? Ied~een zodanige ma~~ege- delingen die lijken op de Europese. De móeilijkheid is len te treffen, dat ~n de met germge problemen die ¹⁰ de evenwel dat dezelfde termen hier niet dezelfde betekenis tachtiger jaren op ons afkomen zo doeltreffend mog.elijk . hebben als daar. Het grootste deel van de Latijnsameri- het hoofd wordt g~boden. Om ~nze werkgelegenh~Id te kaanse landen behoort tot de kategorie der ontwikke- ':ers~erken, vooral m de productieve sector. Om de infla- lingslanden. Daarom zijn hun economische en sociale tie. met weer te laten oplopen: Om knelP.unten op de ar- problemen volstrekt verschillend van die van geïndu- badsmarkt no.eens echt effectief te ~striJden. . strialiseerde landen. Bovendien spelen in Latijns Ameri~

0~ het en.erg~evraagstuk doelmatig aan te pakk.e~, ⁰!" ka persoonlijkheden een veel belangrijker rol in de poli- de mnovatie met kracht te bevorderen. Om de veib~he!d tiek dan ideologie of programma's. Daarom hebben alle v~ de b~gers te vergroten. Om een goed ev.enwichtig partijen met een massabasis daar ook een sterk popu~

mil!e~beleid. ?m te.voorkomen dat de verhoudmg tussen listisch katakter.

actieven en ruet-aètieven nog verder verslechtert. Om een gezonde arbeidsmoraal te houden. Bij dat alles is met de

huidige economische vooruitzichten matiging het parool. Cölombia

Collectief en particulier. Dat vraagt aanpassing. Daarbij Wie actieve liberale partijen zoekt in Latijns A meri- zal er alles aan moeten worden gedáan om dit zoveel ka kijkt allereerst naar Colombia. Conservatieven en ti- mogelijk in onderlinge samenwerking te verwezenlijken. heralen zijn in dat land overeengekomen de macht te de- Tussen politieke partijen evengoed als tussen regering en len. Hoewel die overeenkomst beter is dan de uiterst georganiseerd bedrijfsleven. Wij· hebben ons tot die bloedige burgeroorlog die in Colombia heeft gewoed, be- samenwerking bereid verklaard, pok al heeft dat ons tekent zij wel dat een groot deel van de intelligentia en offers gekost. Wij willen dat blijven doen maar daarvoor middenstand gefrusteerd buiten het politieke proces blijft is wel nodig dat beide coalitie-partners bereid blijven staan. Toch is Colombia één van de weinige Latijns- elkaars opvattingen op essentiële punten te respecteren: amerikaanselanden waar het leger in de barakken blijft.

Ik hoop en vertrouw dat wij er aldus in zullen slagen ge- zamenlijk dit kabinetsbeleid tot de beoogde resultaten te brengen.

•

6

Het grootste probleem van de Colombiaanse Liberale Partij is dat een goede organisatie ontbeert en dat het ge- baseerd is op regionale clientèles. Het partijkader is slechts actief korte tijd vóór de verkiezingen en stopt

Denlauaan de büeenkomst van Onderwijs- Wetlwuders op 2 november indeTweede Kamer?

daarmee onmiddellijk erna. Er zijn evenwel jongere krachten binnen de Liberale Partij die proberen haar een meer democratische structuur te geven en een organisa- tie naar Europees model. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat indien deze partij zich niet hervormt, zij de volgende verkiezingen in Colombia zal verliezen. Contacten met de Liberale Internationale kunnen bijdragen tot dit de- mocratiseringsproces.

Dictaturen

Behalve in Colombia, zijn er in Ecuador en Panama li- berale krachten die belang stellen in samenwerking met de Liberale Internationale. Beide landen worden even-.

wel geregeerd door militaire dictaturen. Dat geldt ook , voor Peru, waar de toestand veel slechter is dan zou blij- ken uit de .meeste Europese kranten. In het bijzonder de pers is er in Peru buitengewoon slecht aan toe. De Libe- rale Internationale doet er goed aan de ontwikkeling van de rechten van de mens in Peru nauwgezet te volgen om de liberalen daar te ondersteunen en aan te moedi- gen.

De dictaturen in Argentinië en Paraguay behoren tot de ergste en meest hardnekkige van geheel dat werelddeel.

Toch zijn ook daar libt>ralen aanwezig, die natuurlijk onder uiterst moeilijk omstandight;den moeten werken.

Aan het einde van het Congres is een protestbrief ge- stuurd aan de regering van Paraguay wegens de arres- tatie van de liberale leider daar, die te Ottawa aanwezig

zou zijn. '

Uit Argentinië was afkomstig één van de deelnemers aan het forum over het liberalisme in Latijns Amerika dat tijdens het congres door een lid van de,Nederlandse de- legatie werd voorgezeten. Deze ·deelnemer was lid van het Parlement in Buenos Aires tot 24 maart 1976, de dag van de militaire coup, waarna hij is verbannen.

Tijdens deze forumdiscussie waaraan ook werd deelge- nomen door politîci uit Panama, Colombia en Ecuador, werd benadrukt hoe moeilijk het is om het liberalisme in Latijns Amerika te verwerkelijken tegen een achter- grond ·van grote sociale ellende.· Het liberalisme moet zich daar opnieuw defmiëren met betrekking tot de maatschappelijke toestand. Hoe ver moet de staat ingrij- pen om die voorwaarden te verbeteren en waar ligt de scheidslijn in Latijns Amerika tussen liberalisme en so- cialisme? De.deelnemer uit Colombia meende dat cen- trale planning nodig was om de staat de middelen te geven ter verdediging van sociale waarden. Aan de an- dere kant waarschuwde de Argeil'tijn tegen het natîo- naal-populisme van Peron, dat een verloedering van de economie had veroorzaakt en zo de voorwaarden voor de ·huidige dictatuur had geschapen. Het is moeilijk om liberaal te .zijn in Latîjns Amerika, verzuchtte een derde deelnemer.

Federalisme

. I

Een .ander belangrijk congresthema betrof de problemen van het federalisme: "Eenheid door verscheidenheid".

Dit thema ligt in een land als Canada voor de hand

maar is uiteraard ook actueel in België en Spanje. Het was uitgewerkt in een Zwitsers en een Canadees rap- port, welke rapporten zich evenwel slecht leenden tot het opstellen van een resolutîe. Mede op grond van een Ne~.

derlands initîatief werd besloten een werkgroep in te stellen om dit onderwerp verder uit te diepen. De Neder'- landse delegatie benadrukte hier dat internationaal fe- deralisme niet noodzakelijk leidt tot· een machtspositie van een technocratische bureaucratie. Dat dit is gebeurd in de Europese Gemeenschap komt door het ontbreken van afdoende parlementaire controle.

Tenslotte werd een groot aantal resoluties over actuele onderwerpen behandeld. Boven aan de lijst stonden twee die afkomstig waren van de Nederlandse Groep.

De e~rste betrof het liberale imago en benadrukte dat li- beralen door een duidelijk herkenbare bijdrage aan de oplossing van de huidige problemen moeten komen tot een goed liberaal beeld. De tweede resolutie betrof de uitvoering van aangenomen resoluties. Hierop hopen wij in het komende jaar terug te komen.

Jaar van het Kind

De negende resolutîe betrof het jaar van het kind. Zowel van Nederlandse als van Britse zijde waren resolutîes in- gediend die door de redactiecommissie waren samenge- steld tot een voorstel waarin onvoldoende melding werd gemaakt van de miljoenen vluchtelingen, waaronder na- tuurlijk veel kinderen. Een Nederlands amendement dat de vertegenwo.ordigde landen oproept aan deze groep in het bijzonder iets te doen werd met algemene stemmen aanvaard. Eveneens werd algemeen aanvaard een com- promis-resolutie van de Italiaanse libera·al Malagodi over de toestand in het Midden-Oosten, nadat een lid van de Nederlandse delegatie over dit onderwerp eerst een inleiding had gehouden.

I

Mede door de behoorlijke yoorbereiding was de Neder- landse bijdrage aan dit 32ste Congres van de Liberale Internationale van goed niveau.

De Groep Nederland zet haar werkzaamheden voort op Vrijdag 16 november. Dan fal de Minister van Buiten- landse Zaken, dr. C. A. van' der Klaauw, spreken over de Nederlandse buitenlandse politiek. Deze bijeenkomst, die om 19.00 uur zal beginnen, zal worden gehouden in het Jaarbeursgebouw te Utrecht. Ieder lid van de VVD of JOVD is daarbij welkom. Zij die lid willen worden van de Groep Nederland van de Liberale Internatîonale kunnen onderstaande strook opsturen naar de secreta- ris: Mr. F. Bolkestein, p/a Binnenhof lA, 2513 AA Den Haag.

Ondergetekende: ... , .. ..

Adres: ... Tel.: ... · geeft zich hierbij op als lid van de Groep Nederland van de Liberale Internationale.

Handtekening

---~~--

. ^.. •

door Henk Krol

Minister Wiegel . . . 0'66 achter socialistische wensen ...

Hans Wiegel: ,Beter af met dit

kabinet dan met regering met PvdA'

Vorige week heeft de vice-minister-president, Hans Wie- gel, een spreekbeurt gehouden in het Huis der Provincie in Arnhem. V oor een afgeladen zaal ging hij daar nog eens in op de zojuist gehouden Algemene Politieke en Financiële Beschouwingen.

Over D'66 zei hij dat het velen was opgevallen dat deze partij het scherp opponeren overlaat aan de PvdA.

"Daarmee konden de democraten opnieuw de indruk wekken - redelijk - oppositie te voeren". Maar wie; vol- gens Wiegel, het verhaal van Terlouw op zijn politieke merites beoordeelde, kon tussen de zuurheid van zijn op- merkingen geen echte concrete alternatieve beleidsaan- pak ontdekken. Wiegel stelde vast dat D'66 ·zich uitein- delijk toch achter de socialistische wensen opstelde.

Hiervoor noemde de vice-minister-president twee spre- kende voorbeelden: D'66 is vóór verdere inkomensni- vellering en ook wil zij tornen aan de aftrekbaarheid van de hypotheekrente.

Wiegel noemde de financiële specialist van de PvdA Kombrink, de beste oppositiewoordvoerder. "Zijn hecht doortimmerd, goed voor het voetlicht gebrachte betoog, maakte twee dingen duidelijk: Kombrink doet een gooi naar het politiek leiderschap van de PvdA en ons volk is beter af met het beleid van het Kabinet Van Agt, waar- aan de VVD deelneemt, dan met het beleid van een ka- binet waarin de ,;PvdA de dienst uitmaakt".

Inkomen:; in 1980

Hans Wiegel stelde nog eens dat dit\ kabinet de koop- kracht van de grote meerderheid van de Nederlandse werknemers beschermt. Dit wordt mede door belasting- maatregelen be<reikt: In totaal is er een verlaging _van de inkomstenbelasting van nieer dan een half miljard.

Ook voor zelfstandigen in het midden- en kleinbedrijf komen er gunstige maatregelen zoals voortzetting van de fiscale zelfstandigenaftrek, verlichting van vermo- gensbelasting voor kleine ondernemers en minder belas- ting op nominale bedrijfswinsten.

In tegenstelling tot de periode van het kabinet Den Uyl

1 waarin het reë,el vrij beschikbaar inkomen van zelfstan- digen fors daalde, is dit de afgelopen twee jaar met ruim vier procent toegenomen.

8

Wiegel sprak ook over de vrees van enkele jaren gele- den, waarin ervan werd uitgegaan dat de werkloosheid zou toenemen tot 300.000. "Het Bestekbeleid heeft ge- leid tot éen ontwikkeling die hiet die gevreesde kant uitgaat. Als men de cijfers in de MEV bekijkt dan valt zelfs te constateren dat de werkloosheid volgend jaar dicht bij de Bestektaakstelling zou zijn gekomen als de recente oliepnjsstijgingen zich niet hadden voorgedaan:

In tegenstelling tot de vorige energiecrisis treedt nu, voor 1980, geen verdere verslechtering van de werkloos- heid op".

Aan de hand van een onderzoek dat samen met werk- gevers en werknemers is ingesteld, worden door dit ka- binet maatregelen voorbereid om een betere werking van de arbeidsmarkt te bewerkstelligen en de vele openstaan- de vacatures sneller te bezetten. Met harde cijfers kon de minister aantonen dat de PvdA-plannen de werkgelegen- heid uiteindelijk niet zullen dienen.

Bedrijfsleven

Volgens Wiegel is het beleid van dit kabinet gericht op meer ruimte voor het bedrijfsleven. Door omvangrijke aanvullende maatregelen wordt de rendementspositie duidelijk versterkt.

De geldontwaarding is sterk teruggedrongen, onze ex- port neemt toe en het tweede kwartaalbericht van de Nedèrlandse Bank toont ook lichtpuntjes in de ontwik- keling van investeringen. En dat zijn punten die bij een kabinet met de PvdA heel anders zouden liggen, aldus Wiegel.

Colleelieve sector

Afgezien van extra aardgasopbrengsten (en statistische vertekeningen) tendeert de belastingdrukmutatie in 1980 naar nul. Weliswaar, zei Wiegel, komt tezamen met de stijging van de premiedruk een kleine lastendrukstijging voor 1980 uit de bus, maar het' kabinet blijft op de koers van het regeerakkoord zitten, dat spreekt van een noodzakelijke poging na 1981 de drukstijging te stabili- seren .

De collectieve sector groeit omdat de aantrekkende in- flatie direct effect heeft op de overheidsuitgaven en pas later op de overheidsinkomsten.

Diezelfde inflatie noodzaakt ook tot omvangrijk verla- ging van de loon- en inkomstenbelasting ..

Het kabinetsbeleid richt zich ook op doelmatig gebruik van uitgaven in de collectieve sector. De belangrijkste uitbreiding van arbeidsvoorwaarden voor ambtenaren, de VUT en de actie Werkwinst 1980 zijn dan ook in hun uitwerking mede gericht op doelmatig gebruik van be- schikbare middelen en arbeidsplaatsen.

Wiegel: "De PvdA heeft in zijn feuilleton "Werkgelegen- heid door solidariteit" een verdere uitbreiding van de collectieve sector voorgesteld. Een nieuwe stap in de ontwikkeling naar een door de overheid gedirigeerde sa-

menleving". · •

door M. C. van der Loo- Visser

door mr.

F.Kortha/sA/tes, voorzitter

Niet in et de paplepel

In verband met het feit dat het 1 november a.s. 25 jaar I

geleden zal zijn dat ik in dienst trad bij het algemeen secretariaat van onze partij, werd de suggestie geopperd·

mij een interview te laten afnemen, verlucht met foto. De gedachte van een interview sprak mij niet aan en een fo- to op - zoals men dat dan vriendelijk noemt - "gevorder- de" leeftijd helemaal niet.

Vandaar deze poging om zelf heel in het kort uiteen te zetten hoe men het liberalisme niet met de paplepel bin- nengekregen behoeft te hebben om zich er toch met ijver voor te kunnen inzetten.

In mijn jeugd namelijk - verder terug in het verleden ge- legen dan ik mij dagelijks wens te herinneren - was

"stemmen", althans in mijn ouderlijk huis, een diep en goed bewaard· geheim. Tot op de dag· van heden weet ik niet op welke partij mijn ouders hvn stem uitbrachten en ik weet ook nu nog niet wat mijn enige jaren oudere zus- ter stemde of zelfs stemt.

Ik was jong en onbezorgd, had een leuke baan waarin ik.

van .'s morgens negen tot 's middags zes uur bezig was met een lunchpauze van een half uur en ik kan mij niet nerinneren dat "politiek" ooit een onderwerp van ge- sprek uitmaakte. Zo kwam het dat. ik, toen ik juist vóór de Tweede Wereldoorlog voor het eerst mijn stem moest uitbrengen, aan degene die later mijn echtgenoot zou worden vroeg: "Op welke partij moet ik in vrepesnaam stemmen?" Zijn antwoord kwam zonder enige aarzeling kort maar krachtig: •"Liberaal natuurlijk!" En dat werd het toen, zonder enig verband met de beroemde papJe-·

pel. .

Doór de oorlogsomstandigheden in maart 1945 van huis en haard beroofd en gedoemd gedurende een aantal ja- ren op kamers te wonen, heb ik mijn vele vrije tijd benut door een jaar lang op het algemeen secretariaat te wer- ken.

Tegen het eind van .dat jaar konden wij ons eindelijk weer verheugen in een eigen huis en daar naar mijn toen- malige ideeën de taken van een huisvrouw niet te vereni- gen waren met een full-time job, werd het dienstverband met de VVD in mei 1951 beëindigd. Wat bleefwas mijn hechte vriendschap met mejuffrouw van Everdingen, ve- len uwer wel bekend, die tot op de dag van vandaag en naar ik hoop nog tot in lengte van jaren zal voortduren.

25 jaar ten. dienste

Die vriendschap was de aanleiding dat ik op 1 novem- ber 1954 opnieuw mijn intrede op "de gracht" deed en wel om tijdelijk voor halve dagen te helpen. Die halve dagen behoorden trou'o/ens al heel snel tot het verleden, . want er waren Kamerverkiezingen op til! En dan pakt het je! Geen paplepel, maar het bewust ondergaan van het wezen van het liberalisme. Die 25 jaren zijn dan ook een hommage aan het beginsel dat in wezen het welzijn van het Nederlandse volk in zijn totaliteit tot grondslag·

heeft.

Ik heb vele mensen in allerlei functies zien komen en gaan en voor zeer velen daarvan heb ik grote bewonde-

·ring .gehad - en heb die thans voor zeer velen overigens nog. Het voortdurende contact met mensen heeft een grote bekoring en voor wat mijn baan - onder tweeërlei leiding - op het algemeen secretariaat betreft, kan ik niet anders zeggen dan dat zich daár nauwelijks problemen voordeden.

Ik wil niet nalaten daarbij te memoreren dat mij - voor--' al na het overlijden van mijn man vorig jaar - gebleken is hoe medeleven en onvermoeide pogingen mij over de eerste zeer moeilijke tijd heen te helpen, een ~nmisbare steun in het leven zijn, waarbij ook het blijven werken een zeer belangrijke rol speelt.

Geen loze kreet

Wanneer men zonder dwingende reden getracht heeft gedurende 25 Jaar zijn beste krachten te geven aan het functioneren van het partijsecretariaat, en men heeft daarbij een partijbestuur dat iemand in staat stelt on- danks de "gevorderde" leeftijd deze krachten te blijven geven, dan is dat voor mij een reden te meer om te con- stateren dat .het woord liberalisme geen loze kreet is, maai dat het wel degelijk inhoudt de eerbiediging van ieders omstandigheden enl de bereidheid deze omstan- digheden op elkaar afte stemmen. ·

Ik praat (redelijk) veel. maar spreken kan. ik niet. Wordt van rruj verwacht dat ik spreek, dan zou ik willen verwij- zen naar dit stukje in .. Vr!jheid en Democratie", waarin alles in kort bestek is neergelegd wat ik zou willen zeg- gen.

!;:en idee voor.fotocopieën??? '

i

Op 1 november was .het 25 jaar geleden dat mevrouw P. J. Oud - tijdens kabinetsformaties aan de Koningin M. C. van der Loo-Visser opnieuw haar diensten aan het uitbracht, tot het aannemen van alle binnenkomende te- algemeen secretariaat aanbood. Zij heeft altijd een ver- lefoongesprekken. In die tijd was er geen afdelingssecre- trouwensfunctie bekleed, die met de groei van de partij taris die niet ooit met mevrouw Van der Loo had ge- wel belangrijke wijzigingen heeft ondergaan. In de kleine sproken en bij de. aankondiging van een gesprek wist zij bezetting die het algemeen secretariaat had toen de van de spreker of spreekster en de betrokken afdeling partij nog klein was, varieerden die werkzaamheden van alle 'ins' en 'outs'. Nog steeds is mevrouw. Van der Loo het uittikken van de toen nog zeer geheime adviezen die

de voorzitter van de Tweede-Kamerfractie - prof. mr.

---~41-

t

.. Beleidsprocessen vragen veel tijd.

We bevinden ons momenteel in een vrij moeilijke periode. De wensen zijn talrijk en soms tegenstrijdig terwijl we werken met beperkte mogelijkheden.

Er moeten prioriteiten gesteld worden, er moet doelmatig worden omgegaan met de beschikbare middelen."

Aan het woord dr.A.Pais, die vanuit de relatieve geborgenheid en anonimiteit van de Amsterdamse Gemeenteraad en een hoogleraarschap aan

' 1 • de universiteit, beleidsbepaler werd bij het ministerie van onderwijs.

,Jk hoop als een zeer actief minister over te komen," heeft Pais eens gezegd.

Een kort interview met de energieke bewindsman doorHans J. Vaders.

( _/

Dr. A. Pais: Ik formuleer

geen mooi vergezicht voor 2050 ma-ar ^e~

In hoeverre ls ervaring met gemeenteraadswerk van belang. Wat zijn de verschillen met een Haagsefunctie?

Pais: Gemeenteraadslid zijn in Amsterdam is zonder meer een duik in het diepe. Functioneren als vertegen- woordiger van de hoofdstedelijke bevolking levert veel politieke ervaring op. Dit kan in Den Haag van pas komen, maar als minister nèem ik toch een fundamen- teel andere positie in. Je hebt geen controlerende functie meer maar een beleidsvoorbereidende en een beleids- bepalende functie. Je bent verantwoordelijk voor het

"over-all" beleid. Toch werk ik als minister niet in een

vacuüm~ niet de man aan de top zonder binding met zijn achterban. Mijn tijdschema zit boordevol. Minder met persoonlijke contacten met de burgerij en dat is jammer. De tijd neemt andere vormen aan, zoals de vele overlegsituaties met allerlei vertegenwoordigende groepen uit de samenleving, het beoordelen van de inspectie-rapporten. Daarnaast natuurlijk een duidelijk verschil met een gemeenteraadsfunctie. Ik houd me nu voornamelijk bezig met 0. en W.-zaken, terwijl een gemeenteraadslid toch meestal verschillende portefeuil- les voor zijn of haar rekening neemt.

Ononderbroken leerweg

Graag een algemene visie op het onderwijs. De ontwik- kelingen op langere termijn.

Pais:· De samenhang tussen de verschillende stadia van onderwijs moet verschèrpt worden. Een belangrijke vraag die in dit kader gesteld kan wor~en is de door- stroomrèlatie in de overgang van lagere school naar voortgezet onderwijs. Mijns inziens kan hier nog weLhet één en ander aan verbeterd worden. De basisschool èlient a-selectief te zijn en te blijven. Om echter als twaalfjarige al door een schutsluis te moeten ... ik vind het te vroeg. Ik pleit voor een ononderbroken leerweg elementair onderwijs tot het veertiende jaar. Deze ge- dachtengang vindt overigens grote weerklank in het on- derwijsveld. Veertien j~ar ... is een betere, een duidelijke.

leeftijd. Het is als het ware een verlengde, heterogene brugperiode zonder schotten, waarin ieder kind indivi- dueel op.een meer volkomen wijze kan tonen waar de ta- lenten en verlangens liggen. Aan ieder kind moeten ge- lijke kansen geboden worden! Het is een typisch liberaal

begi~el het individu vrije ontplooiingsmogelijkheden te bieden. Dit' beginsel moet niet geïnterpreteerd worden als een loze kreet. Ik formuleer dan ook geen vergezicht voor het jaar 2050 maar een concreet beleidsplan dat het komend decennium binnen het onderwijs ingevoerd kan worden.

Totaalvisie hoger onderwijs

We h~bben nu alleengepraat over de aansluiting lager- middelbaar onderwijs. Hoe zit het rrlet het hogere on-

derwijs? '

Pais: Ik probeer een realistische totaal-visie te ontwik- kelen. De taak van een 'minister is, in wetgeVing en be- leidsnotities, zijn denkbeelden te concretiseren en dit

10

alles uiteraard met ruime mogelijkheden voor overleg en inspraak. Mijn doelstelling is een vorm van hoger on- derwijs dat beter aansluit bij de behoefte van het indi- vidu en de arbeidsmarkt. Het kernpunt: Er moet een grotere samenhang gerealiseerd worden binnen het on- derwijs als totaliteit. Er moet een beter coördinatie ko- men tussen hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs. Mijn ftlosofie ten aanzien van de universitei- ten stoelt op de gedachte de bestuurskracht te verster- ken.- Jaarlijks gaan enorm veel gemeenschapsgelden naar de universiteiten. Deze bijdrage voor de samen- leving moet op een zodanige manier worden besteed dat de samenleving waar voor zijn geld krijgt. De univer- sitaire studie zoals ik die mij voorstel omvat twee fasen.

De eerste fase duurt vier jaar met een uitloop in studie- duur van twee jaar .. De tweede fase geldt voor een be-, paald percentage studenten dat zich gaat specialiseren . . . een onderzoekersopleiding. Nogmaals, hoger· on- · derwijs moet voor iedereen openstaan die daarvoor de capaciteiten bezit, de opleiding moet echter niet meer gezien worden als een automatische doorstroming naar hogere betrekkingen.

Kansarme groepen

In Nederland worden we gecorifronteerd met vele ,.min- derheden". Wat is de taak van het onderwijs ten aanzien van deze·groepen?

Pais: Er zijn momenteel een half miljoen mensen, van wie de wieg buiten Nederland heeft gestaan. Dit aantal groeit nog snel. De kinderen moeten scholen bezoeken.

Een heel prObleem omdat we hier te maken hebben met zwakke, kansarme groepen. Mijn beleid is gericht op gelijkheid vaR kansen. Een duidelijke prioriteit. De sec- tor van de kansarme groepen verdient grote aandacht.

Onderwijs kan een belangrijke rol spelen in het scheppen van een vakwaardiger plaats in onze samenleving. Een bijzondere kanttekening: Ik ben van mening dat er op het gebied van kansen en het beitutten daarvan de facto geen gelijkheid is tussen mannen en vrouwen. Gelijkheid wil ik bevorderen. Aan de andere kant zijn mijn handen toch enigszins gebonden. Grondwettelijk is de vrijheid van onderwijs verankerd. De. minister van onderwijs heeft een taak als algemeen inspecteur en tevens · een taak als bevoegd gezag over de rijksscholen. De inhoud van het onderwijs is in hoofdzaak de verantwoordelijk- heid van de scholen zelf. De minister kan slechts stimu- leren en coördinerend werken~ het bevorderen van edu- catie aan volwassenen, onderwijs aan anderstaligen, al- fabetiseringscursussen. De samenleving van de toekomst stelt hoge eisen. Een belangrijke factor zal daarbij zijn het onderwijs dat in de jeugd is gevolgd. Er moet ruimte zijn om de eigen horizon te verbreden op oudere leeftijd.

Ik denk hierbij aan de dag-avond MAVO, aan de avond-HEAO en aan. een open universiteit.

•

Kandidaatstellingen en · Aînendementen

voorde

.

Buitengewone

Algemene Vergadering RAl -congrescentrum te Amsterd· am

(5 3ste algemene vergadering)

17 november· 1979

r •

. I