Groeiproblemen van technostarters Een toepassing van algemene groeiproblemen

(1)

Groeiproblemen van technostarters

Een toepassing van algemene groeiproblemen

BIJLAGEN

(2)

BIJLAGEN

BIJLAGE 1: Uitwerking expertinterviews... 81

BIJLAGE 2: Onderwerpen- / vragenlijst interviews technostarters... 81

BIJLAGE 3: Voorbeeld uitleg en stelling zoals gebruikt in interview ... 86

BIJLAGE 4: Gebruikte sites om technostarters te vinden ... 87

(3)

BIJLAGE 1: Uitwerking expertinterviews

# Stelling Dhr. De Jong Mevr. Bakkenes en mevr.

Roorda 1 De verandering van de

organisatie naar een functionele structuur met gedecentraliseerde beslissingsbevoegdheid levert een groeiprobleem op voor een technostarter.

Dit is een klassiek probleem volgens dhr. de Jong. Ondernemer moet macht uit handen geven, en dit is lastig. Ook kunnen de mensen die contact hadden met klanten hier te ver vanaf komen te zitten. Kan ook leiden tot bureaucratie en verlies aan ondernemingszin.

Mee eens, geldt echter ook voor andere bedrijven, is brancheonafhankelijk. Veel ondernemers kenmerken zich door autonomie. Controle loslaten is moeilijk. Als je start in teamvorm, is er al enige specialisatie en levert dit bij groei minder problemen op.

2 Het niet hebben van een

hoge opleiding, veel ervaring met de bedrijfstak en veel ervaring met het starten van een bedrijf levert een groeiprobleem op voor een technostarter.

Deels mee eens. Opleiding minder belangrijk, ervaring wel. Dan vooral ervaring met onderneming. Is bedrijfs-takonafhankelijk.

Succesvolle ondernemers hebben ervaring met starten van een bedrijf.

Niet mee eens. Zijn pre’s. Ambitie is belangrijk. Wel zijn technostarters vaak hoog opgeleid. Van deze drie factoren is ervaring in de bedrijfstak het meest belangrijk. Je weet hoe het er aan toe gaat, waar concurrenten staan, marktkennis,

contactennetwerk, je weet waar je moet zijn.

extern netwerk/ externe contacten levert een groeiprobleem om voor een technostarter.

Mee eens. Bij iets volledig nieuws inderdaad meer onzekerheid. Twee redenen netwerk belangrijk: Referenties en aanwezige expertise in het netwerk.

(4)

meer contacten, zorgen voor goede bedrijven in hun netwerk. Een eerste klant zorgt voor eerste omzet, maar daarna verder groeien is lastig. Netwerk is ook hier van belang, kan stimuleren om buiten product tot nu toe te kijken. Beperkte marktgerichtheid speelt bij alle bedrijven met iets nieuws. Eerst smalle pmc, lastig om op te schalen. Eén klant, één product.

(open innovatie). Stimuleren dat werknemers verder kijken.

4 Het niet kunnen verkrijgen

van kapitaal vormt een groeiprobleem om voor een technostarter.

Eens. 80-90% eigen geld (al dan niet uit vorige ervaring). Daarna informals, privépersonen met wat kapitaal. Gedetailleerd plannen maakt verschil tussen succesvol/ niet succesvol. Niet altijd veel kapitaal nodig. Als wel, succesvolle starters plannen alles vanaf start. Wat voor kapitaal, waarvoor en wanneer. Niet te grote stappen willen nemen. Heel gefaseerd te werk gaan.

(5)

levert een groeiprobleem op voor een technostarter.

studenten voor nodig, en daar zijn er relatief (te) weinig van in Nederland.

bedrijfsstrategie vormt een groeiprobleem om voor een technostarter.

Volledig mee eens. Zeer nadrukkelijk verschil tussen succesvol/ niet succesvol. Heel precies gedefinieerd, deze markten, deze producten. Aande hand daarvan inschatten wat je aan middelen nodig hebt. Voor over een jaar, drie jaar, vijf jaar, met visie voor tien jaar. Het opschrijven en communiceren naar buiten zorgt ervoor dat je die targets gaat halen. Meer afhankelijk van markt dan technostarter/ niet technostarter. Technostarters niet minder strategie dan niet-technostarters.

Mee eens. Succesvolle bedrijven zijn vanaf begin gericht op doorgroei. Ze plannen alles gedetailleerd, de implicaties van hun groei voor ICT-systemen, aanname van personeel, financiering. Ook is het een stukje communicatie, zowel naar medewerkers als naar stakeholders. Je maakt duidelijk waar je heen wilt met je bedrijf, stukje bewustwording.

marketingstrategie vormt een groeiprobleem om voor een technostarter.

Volledig mee eens. Liefde voor het vak zorgt ervoor dat dat alle aandacht naar zich toetrekt. Maken van oplossing weegt zwaarder dan: Vaagt de markt daar wel om? Belangrijk om in

directieteam iemand met marketing hebben. Rem zetten op ontwikkeling van functionaliteit. Ook bv.

Mee eens. Sommige technostarters te lang bezig met doorontwikkelen product. Dit is iets dat wel meer speelt voor

(6)

versiebeheer, zonder

aandacht voor marketing is er vaak geen zicht op wat bij welke klant staat.

8 Concurrentie levert voor

een technostarter geen groeiprobleem op.

Mee eens. Maar, als starter wel hopen op concurrentie: Anders ben je misschien niet het juiste aan het doen. Markt is vaak groot, dus niet wakker liggen van concurrentie. Concurrentie zal niet direct een probleem opleveren. Voor een technostarter ontstaat ook minder snel concurrentie vanwege complexiteit van product en grotere markt.

Niet mee eens. Ondanks innovativiteit, zal een technostarter toch hinder ondervinden van concurrentie. Daarom blijven technostarters ook vaak constant doorontwikkelen. Doen ze dit niet, worden ze ingehaald door concurrentie. Ze moeten markt zien te creëren.

9 Economische

omstandigheden leveren voor een technostarter geen groeiprobleem op.

Eens. Economische omstandigheden maken niet zoveel uit. Enige relatie is met de beschikbaarheid van personeel, daarom juist eerder problemen te

verwachten bij

hoogconjunctuur.

Niet mee eens. Vaak doordat ze geen financiering kunnen krijgen, dus indirect afhankelijk van econ. omstandigheden. Dus afhankelijk van strategie en financiering. Bij hoogconjunctuur kunnen ze weer geen personeel krijgen.

(7)

BIJLAGE 2: Onderwerpen- / vragenlijst interviews technostarters

1. Introductie onderzoeker en onderzoek

- Achtergrond:

Korte introductie interviewer. Dit interview wordt gehouden in het kader van het schrijven van een scriptie, ter afsluiting van masteropleiding aan de RuG, via PwC.

- Onderwerp:

Groeiproblemen van technostarters. Technostarters gekozen omdat het actueel is en omdat deze bedrijven belangrijk zijn voor de economie. Wel onderzoek gedaan, maar niet specifiek naar groeiproblemen van technostarters. Ook kijken naar het beleid van overheid (Technoparter) en hoe technostarters dit ervaren.

- Uitleg opzet interview:

Uitleggen dat er aan de hand van literatuur bepaalde groeiproblemen zijn gevonden die verwacht worden bij een technostarter. Via interviews met experts en technostarters wordt gekeken of deze in werkelijkheid ook zo worden ervaren. Duur: ongeveer anderhalf uur. Vragen of bezwaar tegen opnemen gesprek. Anoniem. Problemen worden stuk voor stuk besproken.

2. Bespreken groeiproblemen technostarters.

Probleem 1: Middelen; organisatie.

Uitleg probleem: Als een technostarter net begonnen is, is zijn structuur vaak gecentraliseerd,

de ondernemer neemt alle beslissingen. Bij groei moet deze structuur veranderen naar een meer functionele (om om te kunnen gaan met meer specialistische problemen), waarbij de beslissingsbevoegdheid gedecentraliseerd moet worden. Dit is een veelgenoemd probleem in de literatuur. Het kan des te meer een probleem vormen vanwege de technische focus van technostarter, hij of zij houdt zich minder bezig met organisatieverandering.

Stelling:

(8)

Geheel mee eens Mee eens Noch eens, noch oneens Mee oneens Geheel mee oneens

Toelichting:

Probleem 2: Middelen; mensen.

Uitleg probleem: Uit de literatuur blijkt dat ondernemers van succesvolle bedrijven vaak

ervaring hebben in de bedrijfstak en ervaring hebben met het starten van een bedrijf. Daarnaast zijn technostarters vaak hoog opgeleid.

Het afwezig zijn van deze drie factoren kan daarom een groeiprobleem opleveren voor een technostarter.

Stelling:

Het niet hebben van een hoge opleiding, het hebben van weinig ervaring met de bedrijfstak en weinig ervaring met het starten van een bedrijf levert een groeiprobleem op voor een technostarter.

Toelichting:

Uitleg probleem: Uit de literatuur blijkt dat het hebben van externe contacten/ een extern

netwerk bij kan dragen aan de groei van een bedrijf. Bijvoorbeeld door het verkrijgen van verschillende resources, zoals kapitaal, kennis en informatie. Voor een technostarter is dit externe netwerk extra van belang, omdat ze kampen met veel onzekerheid in hun omgeving en volgens de literatuur een meer beperkte marktgerichtheid hebben dan “gewone” starters. Het ontbreken van deze externe contacten kan dus een groeiprobleem vormen voor technostarters.

Stelling:

(9)

Probleem 4: Middelen, mensen/ technologie.

Uitleg probleem: Uit de literatuur blijkt dat technologie een belangrijke factor is voor een

technostarter. Eén van de dingen die hier belangrijk lijkt is het aantrekken van gekwalificeerd personeel. Het niet kunnen aantrekken hiervan lijkt een groeiprobleem op te kunnen leveren voor een technostarter.

Stelling:

Het niet kunnen aantrekken van gekwalificeerd personeel levert een groeiprobleem op voor een technostarter.

Toelichting:

Probleem 5: Middelen; kapitaal.

Uitleg probleem: Met betrekking tot kapitaal lijkt de literatuur verdeeld. Voor ieder startend

bedrijf is kapitaal van belang. Een technostarter vraagt vaak veel kapitaal, vanwege bijvoorbeeld hoge ontwikkelingskosten. Aan de ene kant heeft een technostarter vaak een vernieuwend product, waardoor het theoretisch makkelijker zou moeten zijn kapitaal te verkrijgen. Technostarters hebben echter vaak een blijvende behoefte aan kapitaal en worden vaak geassocieerd met een hoog risico, waardoor het verkrijgen van kapitaal toch een probleem op kan leveren.

Stelling:

Het niet kunnen verkrijgen van kapitaal vormt een groeiprobleem om voor een technostarter.

Toelichting:

Probleem 6: Strategie; bedrijfsstrategie

Uitleg probleem: Uit de literatuur blijkt dat succesvolle bedrijven in veel gevallen een

(10)

bedrijfsstrategie groei kan belemmeren. Dit lijkt voor een technostarter extra te gelden, omdat hij vaak erg gericht is op product en technologie.

Stelling:

Het niet hebben van een bedrijfsstrategie vormt een groeiprobleem voor een technostarter.

Toelichting:

Probleem 7: Strategie; marketingstrategie

Uitleg probleem: Uit de literatuur blijkt dat succesvolle bedrijven vaak een duidelijke

marketingstrategie hebben. Daarnaast blijkt uit de literatuur dat technostarters vaak een beperkte marktgerichtheid hebben. Het niet hebben van een marketingstrategie lijkt daarmee een groeiprobleem op te kunnen leveren.

Stelling:

Het niet hebben van een marketingstrategie vormt een groeiprobleem voor een technostarter.

Toelichting:

Probleem 8: Omgeving; concurrentie

Uitleg probleem: Zoals iedere starter, is een technostarter onderhevig aan concurrentie.

Echter, vanwege het onderscheidende karakter van een technostarter (vaak een innovatief product), wordt de technostarter minder bepaald door zijn omgeving. De verwachting is daarmee dat concurrentie voor een technostarter geen groeiproblemen oplevert.

Stelling:

Concurrentie levert voor een technostarter geen groeiprobleem op.

(11)

Probleem 9: Omgeving; economische omstandigheden

Uitleg probleem: Zoals bij iedere starter, vormen de economische omstandigheden een deel

van de omgeving van een technostarter. Echter, vanwege het onderscheidende karakter van een technostarter (vaak een innovatief product), is een technostarter minder afhankelijk van de economische omstandigheden. De verwachting is daarmee dat economische omstandigheden voor een technostarter geen groeiproblemen opleveren.

Stelling:

Economische omstandigheden leveren voor een technostarter geen groeiprobleem op.

Toelichting:

Open vragen:

Zijn er nog problemen die niet aan bod zijn gekomen maar die volgens u wel door technostarters worden ervaren?

Wat is volgens u het belangrijkste verschil in groeiproblemen tussen een technostarter en een ‘gewone’ starter?

(12)

BIJLAGE 3: Voorbeeld uitleg en stelling zoals gebruikt in interview

Conclusie 1

Uitleg:

Als een technostarter net begonnen is, is zijn structuur vaak gecentraliseerd, de

ondernemer neemt alle beslissingen. Bij groei moet deze structuur veranderen

naar een meer functionele (om om te kunnen gaan met meer specialistische

problemen), waarbij de beslissingsbevoegdheid gedecentraliseerd moet worden.

Dit is een veelgenoemd probleem in de literatuur. Het kan des te meer een

probleem vormen vanwege technische focus van technostarter, hij of zij heeft

weinig verstand van organisatieverandering.

Zie ommezijde voor stelling (onderstaande stond vermeld op de achterzijde van het A4tje)

Stelling 1:

De verandering van de organisatie naar een functionele structuur met

gedecentraliseerde beslissingsbevoegdheid levert een groeiprobleem op voor

(13)

BIJLAGE 4: Gebruikte sites om technostarters te vinden

www.technopartner.nl

www.livewire.nl

www.newventure.nl

www.syntens.nl/Innovatietoppers/Top+100/ (MKB Innovatie top 100)

www.tkt.nl (technologiekring twente)

www.technopartneraward.nl

www.google.nl

www.fd.nl/gazellen2005/ (Financieel Dagblad Gazelle’s)

www.fd.nl/gazellen2006/

www.nieuwe-bedrijvigheid.nl/innovatieve_ondernemers.php

(14)

BIJLAGE 5: Uitwerking interviews technostarters

Om de overzichtelijkheid te bevorderen en papier te besparen zijn alleen de stellingen nog weergegeven. Voor de uitleg hoe tot een stelling gekomen is wordt verwezen naar bijlage 1 en naar de thesis zelf.

Bedrijf A

Dit bedrijf ontwikkelt innovaties voor in de badkamer. Zo verkoopt zij onder andere een zonnebank voor onder de douche en een tv-scherm voor in de badkamer. Het bedrijf is gevestigd in Delft. Dit bedrijf is begonnen in 2002 en heeft momenteel 6 medewerkers. Gesproken met medeoprichter en mededirecteur op 7 augustus te Delft.

Stelling: De verandering van de organisatie naar een functionele structuur met

gedecentraliseerde beslissingsbevoegdheid levert een groeiprobleem op voor een technostarter.

Meer een algemeen probleem. Technostarter is inderdaad vaak erg gericht op technologie (vaak ex-student), en is het niet gewend om met mensen om te gaan, om een bedrijf te starten. Ook controle is moeilijk uit handen te geven, maar als je door wilt groeien, moet het wel.

Vooral op gebied van techniek moeilijk. Commercieel heb je minder verstand van, dus is makkelijker om uit handen te geven. Als je het uit handen geeft is het wel positief, mensen krijgen meer verantwoordelijkheidsgevoel.

Je moet je hier over heen zetten, anders levert het een groeiprobleem op.

(15)

Mee eens. Belangrijkste is werkervaring, hoe ga je met mensen om, hoe voer je een bedrijf. En ervaring met bedrijfstak. Respondent heeft hiervoor veel leergeld voor betaald. Opleiding is niet per se van belang.

Kans van slagen is hoger als je ervaring hebt. Je ziet ‘het gat in de markt’.

Stelling: Het niet hebben van een extern netwerk/ externe contacten levert een groeiprobleem

om voor een technostarter.

Absoluut waar. Voor iedere starter. Initiatieven als YES!Delft en New Venture helpen hierbij. Voor een technostarter is dit essentieel. Respondent geeft voorbeeld dat zij met een tekening/ filmpje moesten laten zien wat hun product was/ doet. Moeilijker voor een TS om zich te bewijzen, om te communiceren. Verschillende partijen begrijpen het niet. Netwerk helpt hierbij. Contacten kun je zelf heel hard achteraan gaan, maar YesDelft en NewVenture helpen hier absoluut bij.

Stelling: Het niet kunnen verkrijgen van kapitaal vormt een groeiprobleem om voor een

technostarter.

Probleem is vooral dat TS meer geld nodig hebben. De techniek ontwikkelt zich snel. Je hebt niet alleen geld nodig om te overleven, maar ook om bij te blijven, om vooruit te blijven. Dit geldt meer dan voor andere starters. Eén van de grootste problemen voor een TS. Ook voor respondent, tot op de dag van vandaag.

Pas in een verdere fase wordt het voor investeerders interessant (als het product makkelijk opgeschaald kan worden).

Stelling: Het niet kunnen aantrekken van gekwalificeerd personeel levert een groeiprobleem

(16)

TS zelf is gekwalificeerd in het stukje techniek waar hij mee bezig is. Daarin zal hij niet tekort komen. Meer op andere kwaliteiten die de TS zelf niet heeft. Het grootste probleem bij het aan gekwalificeerd personeel komen is dat je niet dezelfde voorwaarden kunt bieden als een groot bedrijf.

Minder gespitst op TS dan andere.

Stelling: Het niet hebben van een bedrijfsstrategie vormt een groeiprobleem om voor een

technostarter.

Volledig mee eens Mee eens Mee oneens Volledig mee oneens

Mee eens. TS is een techneut. Hij wil te lang doorontwikkelen. Op een gegeven moment moet je de markt op met je product, ook al is het nog niet perfect (bv. senseo die te laag was). Strategie/ business plan moet je hebben, en er zijn veel bedrijven die de eerste fase niet uitkomen.

Het grote probleem is de denkfout dat je pas de markt op kunt als je product perfect is. Via de consument wordt het product verder ontwikkeld. Belangrijk groeiprobleem.

(voor scriptie: beperkte marktgerichtheid specifieker op ingaan, zit dus ook in te lang doorontwikkelen)

Stelling: Het niet hebben van een marketingstrategie vormt een groeiprobleem om voor een

technostarter.

(17)

Stelling: Concurrentie levert voor een technostarter geen groeiprobleem op.

Mee eens, in dit geval. Je kunt de concurrentie een tijdje vooruit zijn, omdat je een innovatief product hebt. Hier hebben technostarters een streepje voor op gewone bedrijven. Dit levert minder groeiproblemen op dan de andere stellingen.

Stelling: Economische omstandigheden leveren voor een technostarter geen groeiprobleem

op.

Niet mee eens. In goede tijden wordt er meer gekocht, en daardoor wordt toch je vraag bepaald.

Ook mbt investeerders speelt dit. Wel hebben externe omstandigheden minder invloed dan de andere stellingen.

Het omgaan met personeel/ bedrijfsvoering. De TS die vooral technisch gericht is. Als TS zo snel mogelijk commerciële partner vinden.

1. Ontwikkeltijd die langer is, waardoor groei langzamer en moeilijker is.

2. Gebrek aan commerciële instelling. (netwerken hangt hiermee samen). Sales/ pr/ marketing.

(18)

Hoe ervaart u hulp van de overheid, krijgt u hulp op gebieden waar u graag hulp zou krijgen?

Hulp van de overheid is er op zich, maar zelf achteraan gaan. Subsidies, gunstige regelingen, Syntens. Soms moet je er wel moeite voor doen, maar het is ook wel afhankelijk van je eigen instelling. Je krijgt niet zomaar een bak met geld.

Zeker laatste jaren wel stimulans te ervaren, over het algemeen positief.

Verder nog dingen gemist?

Groeiproblemen het beste aanpakken door de delen (aandelen). Groot aanpakken. Daardoor kun je sneller groeien. Je bent snel bezig met de kleine dagelijkse dingen.

Een (ervaren) marketeer is belangrijk.

Bedrijf B.

Bedrijf B, gesproken met medeoprichter en mede-eigenaar. Dit bedrijf heeft een nieuw soort polsbandje ontwikkeld, gebruikt bij een groot aantal festivals en andere activiteiten door heel Europa. Ook zijn er nieuw type consumptiemunten ontwikkeld. Beide producten worden door het bedrijf zelf geproduceerd. Dit bedrijf heeft een team met jonge mensen en heeft in de afgelopen jaren 4 nieuwe producten ontwikkeld en 1 patent aangevraagd. Interview vond plaats op 8 augustus te Amsterdam.

(19)

daarmee vaak overbodig.) Als de technostarter deze controle/ beslissingsbevoegdheid niet uit handen kan geven, vormt dit een groeiprobleem.

Stelling: Het niet hebben van een hoge opleiding, veel ervaring met de bedrijfstak en veel

ervaring met het starten van een bedrijf levert een groeiprobleem op voor een technostarter.

Vooral ervaring in de bedrijfstak is het meest belangrijk. Hoge opleiding niet. Zo hebben ook MTS’ers genoeg kansen. Ervaring met starten van een bedrijf is ook niet per se nodig (koop je wel in). Advies van respondent is: Doe eerst wat ervaring op in de bedrijfstak, start daarna pas je eigen bedrijf.

Oneens. Volgens respondent niet zo`n probleem. Het kan wel een duwtje in de rug/ een pré zijn. Het is meer een kwestie van je eerste klanten weten te krijgen. Daarvoor zou netwerk evt handig kunnen zijn. De rest is sowieso wel te vinden (bv. google, linkedin) Zodra je die eerste klanten eenmaal hebt, komt de rest vanzelf.

technostarter.

(20)

op voor een technostarter.

Niet mee eens. Hooguit voor laaggekwalificeerd personeel. Als je ze niet kunt krijgen, biedt je niet de goede voorwaarden. In het begin kun je ze nog aandelen bieden. Ook daarna kiest veel gekwalificeerd personeel vanwege de sfeer voor een klein bedrijf. Als jij geen

gekwalificeerd personeel kan krijgen, kunnen je concurrenten het ook niet. Of je biedt te weinig voorwaarden, maar dat is een ander probleem. Dit is meer algemeen.

technostarter.

Mee eens. Maar dit geldt voor ieder bedrijf. Zonder bedrijfsstrategie geen groei.

technostarter.

(21)

Niet mee eens. Er is altijd concurrentie. Je vervangt altijd een bestaand product (/dienst), dus zijn er altijd concurrenten. In vergelijking met gewone starters zouden technostarters

concurrentie minder als probleem kunnen ervaren.

op.

Zou kunnen. Juist als een technostarter in slechte economische omstandigheden start, is het makkelijker om personeel te krijgen, kan het bedrijf rustig opgebouwd worden voor als de economie aantrekt.

Econ. omstandigheden leveren geen groeiprobleem op.

(Voor scriptie: De economie zorgt indirect altijd voor je vraag. ) Soms kun je behoefte creeeren (tom-tom, senseo), soms ben je meer afhankelijk (zoals respondent).

Octrooien. Concurrent die je patent aanvecht.

Kapitaal, personeel en resources plannen. Meer dan een gewoon bedrijf (bijvoorbeeld handelsbedrijf). Vergt meer van degene die het begint.

(22)

Echter, juist toen subsidie nodig was (technisch onderzoek in eerste 2 a 3 jaar), was het allemaal nog te vaag. Dan komt het niet terecht bij de mensen die het echt nodig hebben.

Zorg dat basisvoorwaarden top zijn, dan zijn subsidies minder belangrijk.

Bedrijf C.

Bedrijf B, gesproken met eigenaar/ directeur. Bij het bedrijf werken 4 mensen. Bedrijf is 15 jaar geleden opgericht en maakt optisch elektronische meetapparatuur die op zeer kleine schaal metingen kan verrichten. Deze apparatuur wordt voornamelijk gebruikt in de grafische industrie, voor het meten van holen en sleuven in de cylinders van persen. Bedrijf heeft veel uitbesteed en staat op het punt verkocht te worden (Eigenaar heeft de leeftijd bereikt waarop hij ermee wil stoppen). Gesprek had plaats op 23 augustus te Enschede.

Mee eens. Dan krijg je een eenmansfirma met personeel, dat gaat fout. Een technostarter begint klein. Voordat dit probleem ontstaat, moet de persoon die start eigenlijk zowel technische als organisatorische/ commerciële kwaliteiten hebben. Probleem speelt natuurlijk pas als de technostarter wat groter wordt, maar dan vormt het zeker een probleem. Je moet controle uit handen kunnen geven, vooral als je zelf alleen maar de technische kennis hebt.

(23)

Mee eens. Dan heb je geen afzetkanaal. Met alleen een mooi product ben je nog nergens. Als je klein bent, zorg eerst dat je een afzetkanaal vindt, van daaruit kun je ook verdere contacten op doen. Maar zonder netwerk geen groei.

technostarter.

Vooral moeilijk voor een TS vanwege blijvende behoefte aan kapitaal. De ontwikkeling van een TS duurt langer dan een gewone starter, en in de eerste jaren is er geen tot weinig

rendement, niet genoeg om zelf te financieren. Ook om innovatief te kunnen blijven. Business plan speelt hierbij uiteraard een belangrijke rol. Als je een goed verhaal hebt, wil de bank ook wel meegaan. Wel afhankelijk van rust in de markt.

Technisch personeel is inderdaad een probleem, en personeel dat ‘past’. Dit tekort is er eigenlijk altijd al geweest. Betastudenten zijn er altijd al te weinig geweest. Wel vindt respondent de incubator faciliteit van de universiteit goed. Daarbij wordt vraag vanuit de industrie gematcht aan aanbod van de universiteit.

(24)

technostarter.

Volledig mee eens. Een TS start vaak met 1 product, maar vooral als dit een nichemarkt is, raakt deze snel verzadigd. Wat dan? In je bestaande markt kun je concurrentie gaan

verwachten, dus diversificatie is eigenlijk een must. Een bedrijfsstrategie is essentieel.

technostarter.

Mee eens. Door opleiding is een technostarter inderdaad vaak technisch gericht. Dit komt toch nog steeds veel voor. Door die technologische focus hebben ze minder kennis van de markt.

Afhankelijk van segment, van waarmee je start. Is afhankelijk van hoe groot de markt is, afhankelijk van hoe uniek je product is. Een kleine markt is snel vol en minder interessant voor grote bedrijven. Als je een uniek product hebt, kun je de concurrentie langer voorblijven. (voor scriptie: maar dit geldt ook voor gewone starters?) Concurrentie kan echter ook een stimulans zijn waardoor je weer kunt groeien.

(25)

Niet helemaal waar. Als je investeringen nodig hebt, ben je altijd afhankelijk van de

economie/ de kapitaalmarkt. Als economie onder druk staat is investeringen verkrijgen altijd moeilijker. Qua klanten zal het minder problemen opleveren, maar ook daar zie je, zodra de economische omstandigheden minder worden, dat bestellingen geannuleerd/ opgeschoven worden.

Netwerken. Welke markt kies je en hoe biedt je het aan? Schakel hulp in van bedrijf die ervaring heeft. (handelsfirma’s).

De technostarters zit vaak in een nichemarkt. Deze is moeilijker te bereiken dan een algemene markt, en kleiner. Nichemarkt vraagt om specifieke informatie (bijvoorbeeld bepaalde

vakbladen). Daardoor zal een technostarter ook vaker exporteren.

Positief over subsidies (innovatiekredieten), die krijg je snel (fluitje van een cent). Ook

ondersteuning daarin. Maar, kennis en praktische informatie verkrijgen is moeilijker. Moeilijk te vinden als je er niet ervaren in bent. (Subsidieadviesbureau’s).

Bedrijf D.

(26)

Bij dit bedrijf is de organisatiestructuur al vroeg geprofessionaliseerd. De verandering van de structuur is redelijk soepel verlopen (ook geld speelt hierbij een rol). De structuur biedt nu al ruimte voor verdere groei. De productie en het beheer van de servers zijn hierbij uitbesteed aan een ander bedrijf. Voor dit bedrijf heeft dit dus geen probleem gevormd. Er zit ook veel ervaring bij de oprichters van Remote AM. Ze hebben het proces van het opzetten van een organisatie al vaker meegemaakt. Respondent geeft aan dat de afstemming wel lastig blijft. Deze organisatie is nog niet zover dat de beslissingsbevoegdheid gedecentraliseerd is.

Noch eens/ noch oneens. Beide oprichters van dit bedrijf hebben een hoge opleiding en veel ervaring. Dit bedrijf heeft dit probleem dus niet ervaren. Maar, respondent kan zich wel voorstellen dat het een probleem kan vormen. Bij een technostarter spelen vaak complexe issues. Dit betekent dat je veel moet plannen. Gecombineerd met een groei van de organisatie, moet je dan wel weten hoe je hier mee om moet en kan gaan. Ervaring is belangrijker dan opleiding, en dan met name ervaring als ondernemer en manager.

(27)

technostarter.

Helemaal mee eens. Banken lenen nou eenmaal alleen uit als ze zekerheid hebben, en een technostarter brengt bijna altijd meer onzekerheid met zich mee dan een ‘gewone’ starter. Daarnaast kunnen technostarters geen zekerheden bieden, ze hebben zelf ook vaak weinig kapitaal. Dit bedrijf heeft wel een goede financieringsronde gehad, en daardoor kon het bedrijf in relatieve rust opgezet worden en konden twee producten (en de bijbehorende markt) verder ontwikkeld worden. Innovatiecertificaat dat dit bedrijf heeft ontvangen heeft hier wel een rol in gespeeld. Kapitaal is volgens respondent één van de belangrijkste problemen voor een technostarter. Het is een basisvoorwaarde.

Niet mee eens. Respondent weet wel dat dit een probleem kan vormen (hij is ook betrokken bij een detacheringsbureau). Op dit moment levert dit echter geen problemen op voor dit bedrijf. Qua personele bezetting zijn ze klaar voor groei (die ook verwacht en nagestreefd wordt). Alle posities ingevuld, met mensen die veel ervaring hebben.

Toch kan een technostarter wel concurreren voor personeel. Qua werksfeer en qua uitdaging zijn er meestal voordelen t.o.v. een groot bedrijf. Toch is dit lang niet voor iedereen genoeg om voor een klein bedrijf (/technostarter) te gaan werken. Als bepaald personeel echt essentieel is, kun je ze aandelen geven.

(28)

Mee eens. Het is niet onmogelijk zonder strategie, maar je zult dan meer problemen/ groeistuipen ondervinden, groei zal langzamer gaan. Dit bedrijf heeft mede door de financiering relatief rustig de tijd gehad om de strategie op te zetten. Technostarter zal hier vaak geen ervaring mee hebben. Zelfs dan moet je nog tijd en geld hebben om de strategie op te zetten. Anders heb je meer haast, en zal de strategie meer ad-hoc zijn. Respondent kan zich voorstellen dat technostarters toch vaak deze wat meer ad-hoc strategie hebben. Is erg moeilijk.

technostarter.

Mee eens. Hier speelt wederom dat het product van deze organisatie op zich heel breed inzetbaar is. Er zijn veel toepassingen in veel verschillende markten mogelijk. Je moet dus in je marketingstrategie tot uitdrukking brengen welke behoeften je precies wilt vervullen. Dit is sowieso lastig voor techneuten. De overgang van ontwikkeling naar verkopen is moeilijk. Hoe ga je je technologie vertalen naar concrete producten? Daar komt bij dat je als technostarter vaak weinig kennis van de markt(en) hebt. Opgelost door aantal producten voor een aantal branches te definiëren. Vooral transportbranche is belangrijk voor dit bedrijf.

(29)

Niet mee eens. Alle bedrijven hebben last van economische omstandigheden. Aan de ene kant door banken die minder gemakkelijk kapitaal ter beschikking stellen, en aan de andere kant door klanten die terughoudender zijn met bestellingen plaatsen. Ook dit bedrijf is gegroeid toen het met de economie weer beter ging. Economische omstandigheden kunnen dus zeker een groeiprobleem vormen voor een technostarter.

Neen.

Het belangrijkste is kapitaal. Daarnaast de beperkte organisatorische vaardigheden van technostarters en hun technische gerichtheid. De stap naar een organisatie is dan lastig. Maar dit hangt meer in algemeenheid af van kwaliteit ondernemer. Bij TS zal dit echter meer spelen, omdat het vaak techneuten zijn.

Dit bedrijf heeft positieve ervaringen met het Innovatieplatform. Deze instantie heeft geholpen met het opstellen van een bedrijfsplan. Dit is volgens respondent grote hulp voor veel technostarters. De overheid helpt technostarters ook met geld. Op zich positieve ervaringen met overheid, maar respondent vindt dat er veel blijft steken. Er zou meer steun mogen zijn op het gebied van kapitaal en organisatie.

Bedrijf E.

(30)

Uw mening:

Mee eens. Alhoewel hier bij dit bedrijf momenteel geen sprake van is. Het bedrijf is in twee jaar enorm hard gegroeid, en er zijn veel ontwikkelingen. In de markt, met betrekking tot concurrentie, etc. Het bedrijf wordt gefund door private investors. Ook heeft het bedrijf een korte time-to-market. De beslissingsbevoegdheid is daarom niet gedecentraliseerd, maar ligt bij de CSO (Chief Scientific Officer) en CEO. Nu de beslissingsbevoegdheid decentraliseren werkt niet.

Mee eens. Vooral ervaring met het starten van een bedrijf is belangrijk. Het probleem is dat technostarters geen ervaring hebben met het omzetten van hun technologie/ uitvinding naar een concreet (eind)product (ook al hebben ze wel veel ervaring in de bedrijfstak/ met research). Deze ervaring is essentieel. Ook is tegenwoordig de time-to-market erg kort, je moet snel met je product de markt op.

(31)

technostarter.

Mee eens. Technostarters hebben hoge ontwikkelingskosten. Je moet snel tot een product komen. Sommige technostarters hebben een ontwikkeltijd van 5 jaar. Dit vindt respondent te lang. Het product van dit bedrijf is binnen 1,5 jaar op de markt gebracht. Het verkrijgen van kapitaal bij banken is bijna niet te doen, behalve als je goeie connecties hebt (dit bedrijf had een informal investor die bankierde bij die bank), dan is er opeens veel mogelijk. Ook de overheid wou geen kapitaal verstrekken (SenterNovem)

Mee eens. Het is altijd lastig om geschikt personeel te vinden. Veel grote bedrijven die ook personeel zoeken. Maar een technostarter kan genoeg bieden om te concurreren met de grote bedrijven. Meer uitdaging, meer groeimogelijkheden, en bijvoorbeeld een commission fee. In een grote organisatie ben je anoniem. Dit bedrijf heeft een bijzondere constructie. Er wordt een vast bedrag (fee) aan de universiteit betaald, en daarvoor kan het bedrijf ‘medewerkers’ inlenen. Zo heeft het bedrijf meer toegang tot medewerkers en hebben de medewerkers meer zekerheid.

technostarter.

(32)

technostarter.

Mee eens. Je moet een marketingstrategie hebben. Je staat in dit segment erg direct in contact met je gebruikers. Als je niet iets ontwikkelt wat zij zoeken, dan heb je geen afnemers. Het product van dit bedrijf kan een verschillende samenstelling hebben (verschillende aantallen ‘beads’ (analyses)). Je moet anticiperen op de markt.

Niet mee eens. Als technostarter kun je misschien in het begin iets minder last hebben van concurrentie, maar dit zal nooit lang duren. Er zijn veel ontwikkelingen en concurrenten gaan je binnen no-time kopiëren als je een innovatief product op de markt brengt. Met betrekking tot de technologie van dit bedrijf bleek er zelfs in de VS een bedrijf te zijn dat tegelijkertijd, onafhankelijk van dit bedrijf, een soortgelijke technologie ontwikkeld heeft. Het gebied waarop een technostarter opereert ontwikkelt zich zo snel, dat er altijd concurrentie is of snel zal ontstaan. Denken dat je geen concurrenten hebt is naïef.

op.

(33)

Neen.

- R&D kosten zijn hoger - Time2market is langer

- Hoogwaardig R&D personeel is nodig, en moeilijker te krijgen.

Niet zo positief over overheid. Het kost veel tijd en moeite om subsidies aan te vragen. Over zou R&D moeten financieren. Dit is essentieel, maar niet te verkrijgen bij de overheid. Verkrijgen van patenten makkelijker te verkrijgen en goedkoper maken. Als de overheid echt innovatie wil stimuleren, moeten ze meer pure R&D financieren in de echt innovatieve marktsegmenten.

Bedrijf F.

Bedrijf E, gesproken met medeoprichter en mede-eigenaar, op maandag 9 oktober te Amsterdam. Bij het bedrijf werken 35 mensen (27 FTE). Dit bedrijf is in 2004 begonnen en levert haar product/ dienst aan consumenten. Dit betreft een website waarop men Instant Messaging kan doen (webmessaging). Hierbij is het mogelijk in te loggen met emailadressen van verschillende grote aanbieders van IM-software (MSN messenger, Yahoo, etc.). Wegens grote drukte van de eigenaar zijn sommige antwoorden aan de korte kant.

Probleem 1: Middelen; organisatie. Stelling:

(34)

Mee eens. Levert inderdaad problemen op. Moeilijk om bij snelle groei organisatie op orde te houden. Dit bedrijf heeft ondertussen een HR-manager aangenomen, wat veel scheelt.

Probleem 2: Middelen; mensen. Stelling:

Het niet hebben van een hoge opleiding, het hebben van weinig ervaring met de bedrijfstak en weinig ervaring met het starten van een bedrijf levert een groeiprobleem op voor een

technostarter.

Noch eens, noch oneens. Hoge opleiding is niet van belang, ervaring met het starten van een bedrijf en ervaring in de bedrijfstak is meer van belang.

Probleem 3: Middelen; mensen. Stelling:

Het niet hebben van een extern netwerk/ externe contacten levert een groeiprobleem om voor een technostarter.

Mee eens. Je hebt mensen nodig voor van alles en nog wat. Maar het proces van netwerken gaat tegenwoordig wel makkelijker. Respondent heeft bijvoorbeeld goeie ervaringen met Facebook en LinkedIn, om zelfs in onbekende landen snel contacten op te doen.

Probleem 4: Middelen; kapitaal. Stelling:

Het niet kunnen verkrijgen van kapitaal vormt een groeiprobleem om voor een technostarter.

(35)

Het niet kunnen aantrekken van gekwalificeerd personeel levert een groeiprobleem op voor een technostarter.

Mee eens. Ook al kun je als klein bedrijf bepaalde voordelen bieden tov grootbedrijf

(informele sfeer, meer groeimogelijkheden/ kansen), echt top-personeel kiest uiteindelijk voor de Unilevers en Shells van deze wereld. Respondent geeft aan dat hoe groter/ succesvoller je wordt, hoe minder dit probleem speelt.

Probleem 6: Strategie; bedrijfsstrategie Stelling:

Het niet hebben van een bedrijfsstrategie vormt een groeiprobleem om voor een technostarter.

Noch eens/ noch oneens. In het begin was er bij dit bedrijf niet echt een strategie, soms overkomt het je meer. Toch denkt respondent dat het in de meeste gevallen een groeiprobleem op zal leveren.

Probleem 7: Strategie; marketingstrategie Stelling:

Het niet hebben van een marketingstrategie vormt een groeiprobleem om voor een technostarter.

Mee eens. Zie ook vorige vraag. In het begin overkwam groei dit bedrijf meer, maar op een gegeven moment heb je een strategie nodig.

Probleem 8: Omgeving; concurrentie Stelling:

Concurrentie levert voor een technostarter geen groeiprobleem op.

Niet mee eens. Concurrentie kan altijd problemen opleveren en er bestaat altijd concurrentie.

(36)

Economische omstandigheden leveren voor een technostarter geen groeiprobleem op.

Niet mee eens. Economische omstandigheden hebben altijd invloed. Vooral doordat een technostarter geen kapitaal kan verkrijgen, doordat investeerders terughoudend zijn in zo`n economisch klimaat.

Neen.

Wegens tijdgebrek niet op ingegaan.