10 september 2014 © Het Financieele Dagblad
‘Bestuur kan zonder ons niet rustig slapen’
BEDRIJFSCONTROLE INTERNE AUDITOR
Na de fraude benoemde Imtech een interne auditor. Over een dienst die meer wil zijn dan politieagent.
Pieter Couwenbergh en Yteke de Jong Vianen
Michel Kee wil eerst een misverstand weg- werken. Bij de afkorting IAD denken veel mensen aan Interne Accountants Dienst, maar die term dekt de lading al lang niet meer. De financiën zijn maar een kwart van het werk.
Het achterhaalde beeld is volgens de voorzitter van de Nederlandse tak van bran- checlub IIA illustratief. Vooral onder com- missarissen bestaat nog vaak de klassieke rolopvatting van de Interne Audit Dienst als een politieagent die een verlengstuk is van de externe accountant en daarnaast speurt naar fraude.
In de afgelopen vijftien jaar is het werk ingrijpend veranderd. ‘Ik ben begonnen met kredietinspecties, maar eind jaren ne- gentig behoorde IT en operationele audits al tot mijn takenpakket’, vertelt collega-be- stuurslid John Bendermacher van de IIA, werkzaam bij ABN Amro. ‘Je bezocht ves- tigingen en bekeek de processen. Daar is vervolgens risico-management en gover- nance-audit bijgekomen. Hoe komt be- sluitvorming tot stand? Welke risico’s wor- den gelopen als een bedrijf harder groeit dan de markt? We kijken ook steeds meer naar gedrag, integriteit en cultuur. Zonder interne audit functie kun je als bestuur ei- genlijk nooit meer rustig slapen. Waarom?
Met interne inspectie weten managers dat hun activiteiten en rapportages altijd on- derwerp van onderzoek zijn. Dat feit alleen al zorgt dat ze minder ‘groen’ schrijven.’
Zijn collega-bestuurdslid Vincent Moo- lenaar (hoofd internal audit bij Ahold) vult aan: ‘Je bent als bestuurder toch hartstik- ke blij als iemand je vertelt waar tekortko-
mingen in een belangrijk project zitten, of dat er voldoende maatregelen zijn geno- men zodat aannemelijk is dat die projec- ten ook opleveren wat ze beogen. Wij doen aan value preservation’.
Volgens Kee is de interne auditor de af- gelopen jaren steeds meer opgeschoven naar de rol van een partner voor het be- stuur. ‘We kijken waar de risico’s van de strategie liggen en geven inzicht in welke mate de implementatie goed verloopt. We zijn die extra paar ogen en oren die com- fort bieden dat een bestuur in controle is.’
V Hadden jullie de fraude bij Imtech ge- zien? Ahold had destijds een IAD Bendermacher: ‘De debacles van de afgelo- pen tien jaar zaten niet in de procescontro- les, maar in zaken als een bestuur dat niet voldoende oog had voor risico’s. Ik denk dat de problemen bij Imtech wel naar bo- ven waren gekomen bij een onderzoek van een interne auditor, maar waarschijnlijk niet meteen in de volle omvang.’
V Wat als het management niet wil luis- teren? Is het niet beter dat jullie recht- streeks aan commissarissen rapporte- ren?Moolenaar; ‘Bij veel bedrijven, zeker de grote beursfondsen, heb je tegenwoordig een parallelle rapportagelijn naar het au- ditcomité. Bij Ahold spreek ik één keer in de maand met de voorzitter en als zij wat wil weten, belt ze direct. Je moet alleen wel zorgen dat je het bestuur dezelfde informa- tie geeft als commissarissen.’
Bendermacher: ‘Vroeger moest je jouw agenda eerst doornemen met de cfo. Nu loopt er een rechtstreekse lijn met com- missarissen. Je kunt zaken bespreekbaar
maken door ze op de agenda te zetten.
Maar ik zeg altijd tegen jongere collega’s:
Zorg dat je hypotheek niet zo hoog is dat je er niet uit kunt stappen. Dat je durft te escaleren.’
V Rechtvaardigt het vertrek van een inter- ne inspecteur een persbericht?
Kee: ‘Nee. Het is aan de commissarissen om daar in hun verslag opmerkingen over te maken. Dat is hun taak volgens de code corporate governance.’
V Wat heeft ‘Imtech’ losgemaakt bij de beursfondsen
Kee: ‘Ik weet dat een aantal collega’s is ge- vraagd een casus-Imtech te presenteren voor de raad van commissarissen. Welke lessen kunnen wij hieruit trekken.’
Moolenaar: ‘Imtech schudt commissa- rissen wakker. Door de Amerikaanse boek- houdregels was er de neiging zich te con- centreren op een beperkt aantal thema’s, en te weinig te kijken naar soft controls als de cultuur en toon aan de top.’
V Waarom zijn bouwbedrijven terughou- dend met het benoemen van een inter- ne auditor?
Kee: ‘Er heerst een ingenieurscultuur. Veel onderling vertrouwen en vertrouwen in het eigen kunnen. Sinds de bouwfraude zijn er controle-bouwstenen ingevoerd. Nu komt
er een tweede golf overheen: het aanstel- len van een interne auditor, bijvoorbeeld bij BAM. Maar die moet nog wel handen en voeten krijgen.’
Moolenaar: ‘Is iemand die zijn leven lang een hele goede controller geweest, in staat om het bestuur een spiegel voor te houden. Als hij al die tijd in dezelfde pan heeft gezeten, is hij in staat om te zeggen dat de temperatuur in de pan te hoog is geworden?’
V Is de externe accountant als onafhan- kelijke buitenstaander niet beter ge- schikt voor dit werk?
Kee ‘Het gaat erom dat de raad van com- missarissen in staat moet worden gesteld om een oordeel te geven of het bestuur
‘in control’ van de onderneming is. Daar- voor gebruiken zij input van binnen en van buiten. Wij kijken veel breder dan de ac- countant en hebben ook een beter inzicht in het wel en wee van de organisatie. We weten dat zij graag hun taak willen verbre- den maar dat is een onderschatting van de complexiteit van bedrijven. Ik zou zeggen dat we complementair zijn.’
Moolenaar: We zijn bezig om onze rol te laten actualiseren in de code corporate go- vernance. Nu staat er nog dat we toegang hebben tot de voorzitter van het audit-co- mité en tot de externe accountant. Door de zinskeuze lijkt het alsof we ondergeschikt zijn aan de accountant.’
Kee: Het zou daarom goed zijn als de code verder gaat dan de commissarissen jaar op jaar laten bepalen of het hebben van een interne auditor noodzakelijk is.
Maar ook over het onafhankelijk functio- neren van de dienst en de gelijkwaardig- heid met de externe accountant.’
De interne auditor is de afgelopen jaren steeds meer opgeschoven naar de rol van een partner voor het bestuur
Air France-KLM 25.520
Aperam 3.855 Arcadis
2.515
BAM Groep 7.042
Exact 213 1.196TKH Vopak
1.322 Accell
849 Arseus
548
USG People 2.270 Vastned
123
ASMI 452 Ten Cate
1.012 Aalberts
2.040 Brunel
1.283
Eurocomm.Prop.
Wereldhave
173 145
139
Zeven Midkapfondsen staan op rood Interne controle
Nieuwe Steen
Omzet 2013 in € mln
INTERNE CONTROLE ONDUIDE
LIJK OF IN OPBOUW GEEN INTERNE
CONTROLE Het hebben van een interne inspecteur is niet verplicht, al spreekt de code corporate governance wel over de positie van deze functie in het bedrijf. De grote beursfondsen hebben allemaal een interne auditdienst. Welke van de Midkapfondsen hebben een interne auditor en welke niet?
Nutreco 3.867 PostNL
4.307 2.498Sligro
TomTom 963
Imtech*
RR | Bron; FD Research, *passen hun systeem aan
4.945 BinckBank
160
Corbion 744
