KIDDO: Week van de Opvoeding 2020

32

D

zonder zijwieltjes fietsen. Zindelijk worden lijkt soms een competitie, inclusief beloningskaarten en cadeautjes als er een plasje in de pot belandt. Toch is dat vergelijken oneerlijk. Ouders zien vaak enkel het beeld dat andere ouders wíllen tonen: de successen, en niet het hele verhaal. Als je op basis daarvan gaat vergelijken met je eigen situatie, waar je wél elke tegenvaller, mindere dag of onzekerheid kent, lijken anderen er vaak beter uit te komen. Ouders gaan dan vaak krampachtig hun best doen, of leggen de lat bij hun

kinderen steeds hoger. Het gras ziet er groener uit aan de overkant, maar van dichtbij bekeken klopt dat perfecte beeld niet altijd, en zie je wellicht ook mos en kale plekken.

Ouders vergelijken…

Marijke en Manal, locatieverantwoordelijken bij kinderdagverblijf De Biotoop in Gent, dachten met hun team na over dit onderwerp, en gingen daarna in gesprek met KIDDO. Merken zij dat ouders soms gaan vergelijken? Marijke: ‘Zeker als kinderen ongeveer gelijktijdig in de opvang starten, horen we soms zulke uitspraken: “Mijn kind

De eerste, de beste. De grootste, de knapste. De slimste, de braafste. Vergelijken met wat en hoe anderen het doen, is niemand vreemd. Ook als het over opvoeden gaat. Terwijl we weten dat dit voor elke opvoeder een zoekproces is, en elk kind in een eigen ritme ontwikkelt. De Week van de Opvoeding (16-23 mei) benadrukt het nog eens: opvoeden is geen (wed)strijd!

Opvoeden is geen (wed)strijd

33

Opvoeden is geen (wed)strijd

gaat al op het potje, dat van jou nog niet? Ze zijn nochtans even oud.” Dan proberen we dat bespreekbaar te maken met ouders. We vertellen steeds weer dat elk kind uniek is en zijn eigen ontwikkeling volgt. De ene zal sneller zindelijk zijn, de andere kan zich vlugger goed uitdrukken.’ Manal: ‘Ouders hebben die geruststelling nodig, ze vergelijken nog vaak met het “gemiddelde kind” dat niet bestaat. We benadrukken dan dat forceren een tegenovergesteld effect heeft.’  

… en projecteren verwachtingen

‘Opvoeden is geen (wed)strijd’, het jaarthema van de Week van de Opvoeding, is een pleidooi om de persoonlijkheid van je kind cen- traal te stellen bij het opvoeden. Mensen zijn geneigd om hun eigen verwachtingen te projecteren op hun kind. Vanuit onze ervaring en kennis denken we vaak dat we weten wat het beste is voor onze kin- deren. Terwijl elk kind uniek is, met andere talenten, onzekerheden en onhebbelijkheden. Maar hoe slaag je erin als team om naar elk kind individueel te kijken? Marijke: ‘Al onze medewerkers vertrekken vanuit dezelfde visie. Door kinderen te observeren, zien we hun indi- viduele talenten en behoeften. Op basis daarvan prikkelen we hen om te groeien. Elk teamlid heeft zijn eigen groepje kinderen die hij of zij opvolgt. We bespreken dit ook samen om te leren van elkaar.’ Manal:

‘Het is constant zoeken naar de balans tussen stimuleren zonder te pushen. Dat lukt pas als je kijkt naar elk kind als een apart individu.’

Mild en consequent

Dat vraagt een zekere mildheid, om als opvoeder of ouders op zoek te gaan naar de onderliggende behoeften van een kind. Als je die zoektocht aangaat, voelen kinderen zich gehoord en begrijp jij als opvoeder de kinderen beter. Toch weten we dat kinderen ook behoefte hebben aan grenzen en structuur. Dat lijkt een moeilijke evenwichtsoefening. Hoe combineer je dat in de opvang? Manal:

‘We respecteren zoveel mogelijk de eigenheid van de kinderen. En we geven duidelijk de regels en grenzen aan, vooral bij de peuters.

Consequent zijn is daarbij belangrijk: door steeds op dezelfde manier te reageren als een kind een grens overschrijdt, weten ze wat ze kunnen verwachten.’ Marijke vult aan: ‘Kinderen hebben in onze opvang veel keuzevrijheid. Het speelgoed staat op kinderhoogte en ze mogen zelf hun favoriete speeltjes nemen. Toch weten ze goed wat mag en niet mag. Als ze grenzen overschrijden, gaan we in gesprek: “Speelgoed afnemen van een kind is niet leuk. Kijk, hier hebben we nog een auto die lijkt op de andere.” Of we zoeken naar een alternatief spel. Nog zo’n afspraak: klimmen op de glijbaan mag, andere kinderen duwen mag niet.’

Daarnaast zijn Manal en Marijke het er roerend over eens dat een vaste dagstructuur, zeker bij de peuters, veiligheid biedt: ‘De kinderen schikken steeds samen het speelgoed voor ze aan tafel gaan, buitenspelen of een geleide activiteit starten. Dat geeft een voorspelbaarheid die ze nodig hebben.’ Al merk je daar ook steeds het zoeken naar evenwicht: ‘Bij jongere kinderen volgen we meer het individuele ritme, en ook voor kinderen met een zorgbehoefte is extra flexibiliteit soms nodig.’

Strijd

Hebben ze ondanks die doordachte visie soms het gevoel dat ze een strijd moeten voeren met de kinderen? Wat helpt om uit die strijd te blijven? Marijke: ‘Peuters zoeken de grenzen soms wel op. Dat hoort bij hun ontwikkeling. Ze krijgen hun eigen willetje en experimen- teren met hoe ze bepaalde zaken kunnen aanpakken. Door met de kinderen en de ouders in gesprek te gaan proberen wij deze strijd te vermijden. Als we bijvoorbeeld opmerken dat een kindje blijft duwen, trachten we te achterhalen of hij of zij dit ook thuis doet en wat de mogelijke oorzaken zijn. Door goed te communiceren met de ouder(s) kunnen we meer op eenzelfde golflengte verder werken.’

Manal: ‘Bekrachtig de kinderen zoveel mogelijk positief. Is het toch nodig om te reageren omdat een peuter een ander kind pijn doet bijvoorbeeld, dan is mijn tip vooral rustig en kordaat blijven reageren.

En altijd uitleg geven: waarom bepaald gedrag niet oké is, waarom je even in time-out moet als je een ander kind pijn gedaan hebt of gebeten hebt.’

Geen vooroordelen

Ouders doen hun uiterste best om hun kind te geven wat het nodig heeft, op de manier die bij hun gezin past. Soms gaat dat prima, soms is dat even zoeken. Logisch, want opvoeden is geen exacte wetenschap. Kinderbegeleiders zien heel veel verschillende ouders, die elk op hun manier dagelijks improviseren, afstemming zoeken met hun kind en voortbouwen op wat ze geleerd hebben. Naast de manier waarop ze met de kinderen omgaan, is het ook zaak om mildheid voor ouders aan de dag te leggen. Wat maakt het soms moeilijk om die mildheid vol te houden? Manal: ‘Het is vooral: geen vooroordelen hebben. Geen verwijten maken als er iets minder goed lukt. Soms is het moeilijk als ouders hun eigen manier willen doordrukken in de opvang, ook al gaat dat in tegen onze manier van werken. Als je uiteindelijk toch tot consensus kunt komen door open te communiceren met de ouders, is dat wel een fijne ervaring!’

Marijke: ‘Het is belangrijk om de ouders te zien als eerste opvoeders.

Zij hebben een bepaalde visie voor ogen en trachten die zo goed mogelijk toe te passen bij hun kind. Het is belangrijk dat jij als op- vangmedewerker en de ouders goed naar elkaar luisteren, en met el- kaar rekening houden, en zo samen tot een oplossing komen. Als een bepaalde structuur niet haalbaar is in de opvang, moet je dat eerlijk communiceren naar de ouders. De kinderen staan nog steeds op de eerste plaats en zij moeten zich goed voelen in de opvang. Het succes zit in een goede samenwerking met ouders en wederzijds begrip.’

Dat is waar de Week van de Opvoeding 2020 voor staat: haal de wedstrijd uit het opvoeden en wees mild voor jezelf, voor het kind en voor de ouders om je heen. Zo creëer je verbinding en begrip.

Met dank aan Marijke Bracke, locatieverantwoordelijke De Biotoop Wondelgemstraat en Manal Mouch, locatieverantwoordelijke De Biotoop Ham, en hun teams. <<

www.weekvandeopvoeding.be

Tekst: Annelies Bergmans • Foto's: Caroline Boudry