FLANDERS INVESTMENT & TRADE MARKTSTUDIE
DE AUTOMOBIELINDUS
TRIE
IN OOSTENRIJK
De automobielindustrie in Oostenrijk
Foto: AVL Cruise, een van de drie ‘after-treatment’ simulatietools ontwikkeld door AVL List.
Bron (foto): web-site van AVL List GmbH
INHOUD
1. Oostenrijk: kort overzicht van het land en van de economie ... 5
Oostenrijk: kort overzicht van land en belang voor Vlaanderen ... 5
Oostenrijk: de economie (2012-2015) en macro-economische vooruitzichten (2016-2017) ... 5
2. Oostenrijk: belang van de automobielindustrie ... 7
3. Oostenrijkse automobielindustrie: overzicht van de belangrijkste spelers en niche-spelers ... 8
4. Oostenrijkse automobielindustrie: overzicht belangrijkste toeleveranciers ... 12
5. Oostenrijkse automobielindustrie: overzicht van clusters en kenniscentra ... 13
6. Oostenrijkse automobielindustrie: vakbeurs SMART Automation ... 17
7. Oostenrijkse automobielindustrie: blik op de toekomst (e-mobility en zelfrijdende wagen) ... 20
Oostenrijkse automobielindustrie en de toekomst: E-mobility ... 20
E-mobility in Oostenrijk: een overzicht ... 20
E-mobility in Oostenrijk: de elektrische wagen ... 20
E-mobility in Oostenrijk: de elektrische motorfiets ... 21
E-mobility in Oostenrijk: actuele initiatieven... 21
Oostenrijkse automobielindustrie en de toekomst: de zelfrijdende wagen ... 23
Oostenrijkse automobielindustrie en de toekomst: de zelfrijdende wagen – inleiding ... 23
Oostenrijkse automobielindustrie en de toekomst: de zelfrijdende wagen – een RDI roadmap... 24
8. De Oostenrijkse automobielindustrie: enkele conclusies - mogelijkheden voor Vlaamse KMO’s en sectormissie van Flanders Make naar Automotive Cluster Styria in mei 2016 ... 26
1. Oostenrijk: kort overzicht van het land en van de economie
Oostenrijk: kort overzicht van land en belang voor Vlaanderen
Oostenrijk (officieel: de Republiek Oostenrijk) is een Centraal-Europees land dat 8,7 miljoen inwoners telt en 2,7 groter is dan België. Oostenrijk is, net als België, een federaal land dat 9 regio’s (Länder) telt, elk met een eigen regering, naast de Bondsregering (federale regering) in Wenen. De 9 regio’s (elk met een regionale hoofdstad, waar de regionale regering zetelt) zijn: Boven- en Neder-Oostenrijk, Burgenland, Wenen, Salzburg, Tirol, Voralberg, Kärnten en Steiermark. Later in deze studie zal blijken dat de automobielindustrie heel belangrijk is voor twee regio’s, namelijk voor Steiermark (regionale hoofdstad: Graz) en Oberösterreich (regionale hoofdstad: Linz).
Omwille van de stevige industrialisatie en de interne koopkracht, is Oostenrijk een interessante en vrij belangrijke handelspartner voor Vlaanderen. In 2015 voerde Vlaanderen goederen uit voor net geen Euro 300 miljard. Daarvan was € 3 miljard (of 1%) bestemd voor Oostenrijk, dat zo voor 2015 op plaats 17 in de ranking van Vlaanderens belangrijkste exportbestemmingen kwam.
Oostenrijk: de economie (2012-2015) en macro-economische vooruitzichten (2016-2017) Oostenrijk kende in de jaren 2012-2015 een zwakke economische groei, met een reële BBP-groei lager dan 1% p.a., waarmee Oostenrijk duidelijk onder het EU-gemiddelde presteerde. De redenen voor die mindere economische prestaties zijn gekend: een zwakke interne vraag en consumptie; een dalende export naar de Centraal-Europese buurlanden waar het economisch minder goed ging na de crisis van 2008-2009 en, tot slot, de industrie die te weinig innoveerde. De Oostenrijkse economie schoot begin 2015 vrij goed uit de startblokken en even leek het erop dat de reële BBP-groei eindelijk boven 1% p.a.
zou bedragen. Omwille van een groeivertraging in de tweede helft van 2015, strandde de reële BBP- groei op 0,9% in 2015. Oostenrijk scoorde wel vrij goed op vlak van de inflatie (die bleef onder 1%) en van de werkloosheid (net boven 9%) in 2015.
De Oostenrijkse economie schakelt een versnelling hoger voor 2016, met een verwachte reële BBP- groei van 1,5% p.a.. Die hogere groei is te danken aan een belastinghervorming (taks shift), die het Oostenrijkse parlement goedkeurde midden 2015 en in werking trad per 1.1.2016. Ook de lagere energieprijzen en de toegenomen investeringen helpen een handje. De inflatie zou, met 1,1% p.a., ook goed onder controle blijven in 2016. De prognoses voor 2017 zijn ondertussen (najaar 2016) iets bijgesteld naar beneden: een reële BBP-groei van 1,1% (begin 2016 ging men nog uit van 1,5% in 2017) en een inflatie die zou oplopen tot 1,8% p.a.. De werkloosheid zou minder gunstig evolueren naar 9,5%
in 2016 en 2017. Die toename is het gevolg van een groter aanbod op de arbeidsmarkt, deels te wijten aan de instroom van vluchtelingen.
Hieronder een overzicht:
Oostenrijkse economie 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 BBP-groei (reëel) 1,9% 2,8% 0,8% 0,3% 0,4% 0,9% 1,5% 1,1%
Inflatie (CPI) 1,9% 3,3% 2,4% 2,0% 1,7% 0,9% 1,1% 1,8%
Werkloosheid (nat.def.) 6,9% 6,7% 7,0% 7,6% 8,4% 9,1% 9,3% 9,6%
Werkloosheid (EU-def.) 4,8% 4,6% 4,9% 5,3% 5,6% 5,7% 6,0% 6,1%
Begrotingstekort (% BBP) -4,4% -2,6% -2,2% -1,3% -2,7% -1,2% -1,7% -1,3%
Nota: 2016-cijfers = verwachtingen; 2017-cijfers = prognose Bron: Bank Austria – Austrian Economy rapport (september 2016)
2. Oostenrijk: belang van de automobielindustrie
De Oostenrijkse automobielsector is één van de top vijf industriesectoren en telt ca. 700 bedrijven die een jaarlijkse omzet van Euro 43 miljard draaien; die jaarlijkse omzet van de automobielsector bedraagt 11% van het Oostenrijkse Bruto Binnenlandse Product. Men kan de automobielindustrie opdelen in drie area’s: 1) onderzoek rond automobiel/mobiliteit; 2) productie van auto(onderdelen);
3) alles wat te maken heeft met reparaties, toelevering/handel. Alle drie onderdelen zijn belangrijk:
het onderzoek zorgt voor veel werkgelegenheid in kenniscentra en clusters; de hele productie (250.000 voertuigen en 2,2 miljoenen motoren/aandrijvingen) is jaarlijks goed voor Euro 16,5 miljard en 6% van de Oostenrijkse export; de toeleveringsindustrie verschaft toegevoegde waarde en werkgelegenheid in Oostenrijk. Wat de productie betreft, worden zowel personen- als vrachtwagens en autobussen geproduceerd in Oostenrijk: in 2015 werden ca. 204.000 personenwagens (waaronder de Peugeot 308 RC Z, BMW Mini R60 en R61, Mercedes G en AMG 6x6 o.a.) en 17.200 vrachtwagens geproduceerd (noot: de productie van vrachtwagens kende een groei van 7,5% in 2015). De hele automobielindustrie verschaft on- & rechtstreeks werk aan 450.000 mensen, zodat elke negende job in Oostenrijk iets te maken heeft met de automobielindustrie.
Bron: Invest in Austria en Fachverband der Fahrzeugindustrie (Statistische Jaarboek 2016):
www.fahrzeugindustrie.at/fileadmin/content/Zahlen___Fakten/Statistikjahrbuch/Seite1.3_-_1.8_2016_NEU.pdf
3. Oostenrijkse automobielindustrie: overzicht van de belangrijkste spelers en niche-spelers
Hieronder geven we een overzicht van de belangrijkste spelers en niche-spelers. Oostenrijk heeft 5 producenten die we als ‘belangrijk’ kunnen omschrijven, in die zin dat ze in 2015 een omzet van meer dan 1 miljard Euro genereerden (de cijfers tussen haakjes verwijzen naar de omzet in 2015): Benteler International AG (Euro 7,6 miljard); BMW Motoren (Euro 3,8 miljard); Magna Steyr (Euro 2,5 miljard);
KTM Industries AG (Euro 2,2 miljard) en AVL List (Euro 1,3 miljard).
BENTLER International AG Schillerstraße 25
A - 5020 Salzburg T: +43 662 2283 0 www.bentler.com
Bij alle surveys van de Oostenrijkse automobielindustrie komt Benteler International AG, met een jaaromzet van Euro 7,6 miljard, altijd op de eerste plaats. Echter, dat moet in het juiste perspectief worden geplaatst. Benteler International AG behoort tot de Benteler Groep, een van oorsprong Duitse groep met basis in Paderborn. De Benteler groep stelt 30.000 personen te werk op 170 locaties in 37 landen. Benteler is een grote groep waarvan de automotive division (Benteler Automobiltechnik GmbH, in het Duitse Paderborn) de belangrijkste is en meer dan 2/3 van het totale personeel te werk stelt. Benteler International AG, opgericht op 1.07.2010 met hoofdkantoor in Salzburg, is een holdingmaatschappij die de internationale activiteiten van de divisies Automotive en Steel Pipes coördineert. Daarom komt Benteler International AG steeds op de 1ste plaats uit. De automobielactiviteiten, los van de internationale verkopen, van de Benteler groep in Oostenrijk zijn geconcentreerd in Benteler SGL Composite Technology GmbH, gevestigd in Ried im Innkreis (Oberösterreich). Het Oostenrijkse Benteler SGL focust vooral op composietmaterialen.
BMW Motoren GmbH Hinterbergerstraße 2 A - 4400 Steyr T: +43 7252 888 0 info@bmw.com
www.bmw-werk-steyr.at
BMW Motoren in Steyr, sinds 1979 een cruciaal onderdeel van het wereldwijde productienetwerk van BMW, produceert meer dan 1 miljoen motoren, waarmee het vandaag de grootste productiesite (voor motoren) van de hele BMW groep is. Gelijktijdig is de fabriek het competentiecentrum voor de ontwikkeling van alle BMW diesel motoren. Eind september raakte in de Oostenrijkse pers bekend dat BMW bijkomend Euro 100 mln. investeerde in haar BMW-dieselmotoren competentiecentrum in Steyr, waardoor 700 arbeidsplaatsen verzekerd zijn enkel voor het competentiecentrum.
De uitbreiding van het competentiecentrum moet BMW toelaten om hun BMW-dieselmotoren te verbeteren qua milieuvriendelijkheid (emissies) en rendement (brandstofverbruik) of om ze te testen onder extreme weeromstandigheden (van minus 40 graden tot plus 50 graden Celsius of bij lage luchtdruk).
Bron: Die Presse dd. 28/09/2016, artikel pag. 20.
Magna Steyr Fahrzeugtechnik AG & Co KG Liebenauer Hauptstraße 317
A – 8041 Graz T: +43 316 404-0
office.magnasteyr@magna.com www.magnasteyr.com
MAGNA STEYR is een filiaal van het Canadese Magna International Inc., de belangrijkste onafhankelijke subcontractor voor autoproducenten. Magna Steyr stelt in Graz 7.000 personen te werk en bouwt in onderaanneming auto’s voor BMW en Mercedes: het befaamde G-klasse model (Mercedes) wordt al gebouwd sinds 1979 en de Mini Countryman (BMW) werd gebouwd tot 2015. Vorig jaar (2015) sloot Magna Steyr 2 belangrijke nieuwe subcontractoropdrachten af: een met Jaguar Land Rover en een met BMW. Midden september 2016 lekte uit dat Magna Steyr vanaf 2017 het nieuwe model van de BMW 5-reeks zal bouwen in Graz. Ook voor Jaguar zal Magna Steyr een up-market model bouwen in Graz en volgens hardnekkige geruchten (in de pers) zou Magna Steyr vanaf 2017 wel eens 2 elektrische wagens kunnen bouwen voor Jaguar: een luxe-sedan en/of een compact SUV-model die op de markt zouden komen in resp. 2018 en 2019. Meer hierover ook in hoofdstuk 7, paragraaf 7.1.4. In de loop van 2016 renoveerde Magna Steyr twee productiehallen, die operationeel zullen zijn tegen 2017. Vanaf dan (2017), is Magna Steyr in staat om jaarlijks 200.000 auto’s te produceren (ter vergelijking: Magna Steyr produceerde in 2014 ca. 135.000 auto’s).
KTM Industries AG
KTM Industries AG is een holding die 2 bedrijven (vroeger apart) verenigt: Cross Industries AG en KTM AG. KTM Industries is belangrijk in de automobielsector omwille van de dochter Pankl Racing Systems.
Pankl Racing Systems AG Industriestraße West 4 A - Kapfenberg, 8605 T: +43 3862 33 999 130 office@pankl.com www.pankl.com
PANKL RACING ontwikkelt, produceert en verdeelt motor- en drijfsystemen alsook onderstellen voor de Formula 1 racing sport, voor high performance wagens en voor de luchtvaartindustrie. Dat zijn de drie ondernemingssectoren. In 1985 werd de eerste drijfstang voor de motorsport ontwikkeld.
Vandaag is de Racing Division van PLANKL een marktleider in de productie van motor- en drijfsystemen.
Sinds 1994 is PANKL Aerospace Systems in de luchtvaatsector actief en een rechtstreekse leverancier in de globale luchtvaartmarkt. De sector high performance legt de focus op motor- en drijfsystemen voor luxewagens. Pankl Racing Systems AG is ook lid van Automotive Cluster Styria (ACstyria), die nog wordt voorgesteld in hoofdstuk 5 (op pag. 9). Voor bijkomende informatie zie www.pankl.com.
AVL List GmbH Hans-List-Platz 1 A - 8020 Graz T: +43 316 787-0 info@avl.com www.avl.com
AVL is wereldwijd het grootste privébedrijf dat actief is in de ontwikkeling, het simuleren en testen van aandrijfsystemen en grote motoren (zowel brandstof- & elektromotoren als hybride motoren) voor personen- & vrachtwagens. AVL ontstond 60 jaar geleden als een spin off van Technische Universiteit Graz en besteed nog altijd veel aandacht aan R&D (12,5% van omzet gaat naar R&D). AVL diversifieerde van de productie van motoren naar design & ontwikkelen van aandrijflijnen (powertrain). Daarnaast zijn er nog twee andere divisies: advanced simulation & technologies en instrumentation & test systems. AVL’s omzet explodeerde van Euro 95 mln in 1991 naar € 1 miljard in 2013 terwijl het aantal werknemers groeide van 950 (in 1991) naar 6.650 (in 2013). Tijdens die voorbije 20 jaar groeide AVL uit tot een echte internationale speler, met filialen overal ter wereld: AVL nam recent een bedrijf over in Zweden en bouwt een nieuwe plant in Nagoya. AVL was stichtend lid van de automotive cluster ACstyria en werkt mee aan Europese projecten en R&D-centra. AVL is lid van EARPA, de Europese organisatie van R&D in de automobielindustrie (www.earpa.eu/earpa/home), waarvan tal van universiteiten (bv Graz en KUL) lid zijn. AVL is lid van ACstyria en werkt mee aan het kenniscentrum
‘Virtual Vehicle’, waarop dieper wordt ingegaan in hoofdstuk 5 (over clusters), op pagina 9.
Naast deze vijf ‘grote’ spelers (met elk een omzet van meer dan € 1 miljard in 2015), zijn er in Oostenrijk nog enkele belangrijke niche-spelers die zeker het vermelden waard zijn.
Een kort overzicht:
Robert Bosch AG Diesel Systems Derfflingerstraße 15
A - 4017 Linz T: +43 732 7667 0
www.bosch.at/de/at/startpage_3/country-landingpage.php
Robert Bosch AG, een bekend Duits elektronisch concern gebaseerd in Stuttgart, heeft in Wenen een dochterbedrijf, Robert Bosch AG (het vroegere Elektro-Diesel AG), met standplaatsen in heel Oostenrijk. Het concern is gekend voor de elektrische huishoudapparaten; toch is de automobielindustrie zo belangrijk voor Bosch dat er een aparte business unit ‘Mobile Solutions’ is, met divisies die focussen op de verschillende aspecten: besturing- en controlesystemen, dieselsystemen, startmotoren & generatoren, mechatronische componenten, sensoren & multicamera systemen, parkeer assistentiesystemen, om maar enkele te noemen. Belangrijke vestigingen bevinden zich in Linz, waar moderne diesel injectiemotoren worden ontwikkeld, en in Hallein, waar een competentie- centrum voor auto-mobieltechniek is. Bosch stelt ca. 2.600 mensen te werk in Oostenrijk.
Meer info over de verschillende business units en divisies van Bosch Austria vindt men hier: website Bosch in Oostenrijk.
Voor meer info over Bosch’s business unit Mobility Solutions (met onderzoek naar de zelfrijdende wagen o.a.) raadpleeg de website.
Miba Sinter Austria GmbH Dr.-Mitterbauer-Straße 3 A - 4655 Vorchdorf T: +43 7614 6541 0 info@miba.com www.miba.com
MIBA is een wereldwijd gevraagde strategische partner van de automobielindustrie met innovatieve producten zoals sinterprofielen, glijlagers, coatings en elektronische componenten. MIBA stelt meer dan 5.000 medewerkers te werk en telt vandaag 22 standplaatsen in 11 landen. Het bedrijf draaide in 2015/12 een omzet van € 719 miljoen en de omzetcijfers stijgen jaar na jaar.
MAN Truck & Bus Österreich GesmbH - www.man.at
Rheinmetall MAN Military Vehicles Österreich GesmbH - www.rheinmetall-defence.com
Deze 2 bedrijven zijn dochterondernemingen van de Duitse MAN onderneming. In Oostenrijk worden ong. 3.500 mensen tewerkgesteld. 99% van de productie wordt uitgevoerd.
Rosenbauer International AG (brandweerwagens) - www.rosenbauer.com
Dit bedrijf stelt ong. 2.700 medewerkers te werk (wereldwijd) en bereikte in 2015 een omzet ter waarde van € 865 miljoen (bron: databank Firmeninfo).
KLEDO (kampeerwagens) - www.kledo.at
Dit bedrijf verkoopt kampeerwagens van KNAUS en Mc Louis en is servicepartner van andere merken.
Verder bouwt het bedrijf kampeerwagens op maat.
OPEL Wien GmbH - www.opel.at
Sinds 1982 heeft General Motors (VSA) in Wenen een standplaats en heeft tijdens deze periode ong.
€ 2,3 miljard geïnvesteerd in de motorenproductie in Wenen. OPEL Wien is het grootste powertrain bedrijf van General Motors en stelt ongeveer 2.150 medewerkers te werk.
4. Oostenrijkse automobielindustrie: overzicht belangrijkste toeleveranciers
In Oostenrijk zijn 650 toeleveranciers die gezamenlijk een omzet van ca. € 16,5 miljard p.a. genereren.
De Oostenrijkse toeleveranciers hebben een goede reputatie als trouwe partners van autobedrijven, in Oostenrijk en wereldwijd. Hieronder een overzicht, waarbij uiteraard enkele bekende namen terugkeren. Sommige bedrijven hebben een dubbele rol, bv. Magna Steyr. Dit bedrijf is het best gekend als producent van automobielen (waaronder de beroemde Mercedes G-klasse) maar is ook belangrijk als toeleverancier, aangezien het bijvoorbeeld alle benzinetanks maakt voor BMW-wagens.
Lijst van enkele belangrijke toeleveranciers
Achleitner Sicherheitstechnik Gesellschaft m.b.H. www.achleitner.com
AVL List GmbH www.avl.com
BMW Motoren GmbH www.bmw-werk-steyr.at
Bombardier Transportation Austria GmbH www.bombardier.com
EHR Fahrzeugtechnik GmbH www.ehr-fahrzeugtechnik.at
FRONIUS INTERNATIONAL GmbH www.fronius.com
Hangler Fahrzeugbau Gesellschaft m.b.H. www.hangler.at
iCATpro GmbH http://icatpro.com
Joh. Zellinger GmbH & Co KG www.zellinger.com
Johammer e-mobility GmbH www.johammer.com
KLEDO Reisemobile GesmbH www.kledo.at
Knorr-Bremse Gesellschaft mit beschränkter Haftung www.knorrbremse.at
KSR Group GmbH www.ksr-group.com
Magirus Lohr GmbH www.magirus-lohr.at
MAGNA STEYR Fahrzeugtechnik AG & Co KG www.magnasteyr.com
Miba Sinter Austria GmbH www.miba.com
Pankl Racing Systems AG www.pankl.com
Schneebichler Driving Innovation GmbH www.schneebichler.at
STEYR MOTORS GmbH www.steyr-motors.com
Willi Meingast Gesellschaft m.b.H. & Co. KG. www.meingast.at
ZKW Lichtsysteme GmbH www.zkw.at
Bron: Online databank Firmeninfo
5. Oostenrijkse automobielindustrie: overzicht van clusters en kenniscentra
De Oostenrijkse automobielsector wordt ondersteund door sterke clusters. Hieronder geven we een kort overzicht van de belangrijkste clusters & kenniscentra voor de Oostenrijkse automobielindustrie:
ACstyria Autocluster GmbH Parkring 1
A - 8074 Raaba-Grambach T: +43 316 40 96 96-0 office@acstyria.com www.acstyria.com
ACstyria, dat werd opgericht in 1995, is de meest dynamische Oostenrijkse automobielcluster en is een juridische entiteit (GmbH, eq. BVBA) met 7 aandeelhouders. SFG, het ontwikkelingsagentschap van de regio Steiermark, heeft 26% ( blokkeringsminderheid). Zes grote bedrijven hebben elk een aandeel van 12,3%: AVL, Cross Industries, Krenhof Schmiedetechnik, Magna Steyr, TCM International en VoestAlpine. De cluster telt 220 leden, die samen 50.000 mensen te werk stellen en een omzet van Euro 14,5 miljard hebben. ACstyria vervult vier kerntaken voor haar leden: overdracht van kennis;
netwerking; opleiding & training; internationalisatie van de activiteiten. ACstyria’s leden zijn actief in 3 segmenten: automotive, aerospace en rail systems. Automotive is de belangrijkste poot. ACstyria wil Steiermark op de kaart te zetten als een regio van ‘duurzame’ automotive. Steiermark’s Strategieplan 2020 focust op de “clean mobility”, waarbij 3 sectoren cruciaal zijn: eco-aandrijflijnen (powertrains), eco-materialen en eco-design & smart production. De focus op Aerospace, het tweede segment, is nieuw sinds 2012 en is ingegeven deels door opportuniteiten (nood aan 25.000 nieuwe vliegtuigen in 2030) deels door diversificatie. Rail Systems, het 3e segment, telt 70 bedrijven, waaronder Siemens Railway en Voest-Alpine. ACstyria besteedt ook veel aandacht aan synergie tussen alle drie de segmenten.
A3PS of Austria Association for Advanced Propulsion Systems Donau-City Straße 1
A – 1220 Wien
T: + 43 1 20501-68100 office@a3ps.at www.a3ps.at
A3PS is een platform, opgezet door BMVIT (het Oostenrijkse ministerie voor Verkeer, Innovatie en Technologie), dat instaat voor de coördinatie van RDI-inspanningen met focus op aandrijfsystemen en energiedragers. Omwille van die focus leunt A3PS sterk (maar niet uitsluitend) aan bij de automobielindustrie en alles wat te maken heeft met (eco)mobiliteit. Het platform A3PS verenigt de belangrijkste spelers in de Oostenrijkse automobielindustrie, zowel clusters (ACstyria, Automotive Cluster Upper-Austria, Virtual Vehicle) als instituten & kenniscentra (Austrian Institute of Technology, Institute for Powertrains and Automotive Technology, Institute for Internal Combustion Engines and Thermodynamics) als bedrijven (zoals bv. AVL en Magna). A3PS wordt gefinancierd door BMVIT en EU’s Trans-European Transport Network (TEN-T). A3PS organiseert jaarlijks een congres (zoals ook Virtual Vehicle dat doet) alsook workshops en road maps. Zo publiceerde A3PS een interessante road map
“Eco-Mobility 2025+ in Austria”, die kan worden gedownload op deze link.
Kompetenzzentrum Virtuelles Fahrzeug - Virtual Vehicle VIRTUAL VEHICLE Research Center
Kompetenzzentrum - Das Virtuelle Fahrzeug Forschungsgesellschaft mbH
Inffeldgasse 21a A - 8010 Graz
Tel: +43/316/873-9001 office@v2c2.at
www.v2c2.at
Virtual Vehicle (Virtuelles Fahrzeug) is een onderzoeks- en ontwikkelingscentrum dat werd opgericht in 2002 door de universitaire onderzoekswereld (50%) en bedrijven (50%): 40% is in handen van Technische Universiteit Graz (TUG); 10% in handen van het Joanneum Research Forschungsgesellschaft m.b.H.; 19% in handen van AVL (een spin-off van TUG); 19% in handen van Magna Steyr en 12% in handen van Siemens. Virtual Vehicle is dus een 50/50 joint-venture tussen, enerzijds, de universitaire onderzoekswereld en, anderzijds, grote bedrijven uit de automobielindustrie. Het geeft perfect aan wat Virtual Vehicle wil zijn: een brug vormen tussen universitair onderzoek naar voertuigontwikkeling en -concepten en de commercialisatie ervan door bedrijven in praktische toepassingen. De naam van het onderzoekscentrum geeft perfect weer waarop de focus ligt: op het concipiëren, het uitwerken en het valideren van simulatie-systemen (‘virtual’) voor alles wat te maken heeft met vervoer- vervoermiddelen/mobiliteit (‘vehicle’). Het spreekt voor zich dat aspecten die daar nauw bij aansluiten mee worden opgenomen in het onderzoek: het verbeteren van elektrische batterijen; het verhogen van de veiligheid; uitgebreid onderzoek naar zelfrijdende wagens. We gaan iets dieper in op de rol van Virtual Vehicle m.b.t. de zelfrijdende wagen in Oostenrijk in hoofdstuk 7.1.3.
Virtual Vehicle stelt 200 medewerkers tewerk in Graz en werkt nauw samen met internationale instellingen en bedrijven. Virtual Vehicle werkt zowel lokaal als internationaal. Zo huisvest Virtual Vehicle het programma „K2-Mobility-Sustainable Vehicle Technologies“, dat industrie- &
onderzoeksprojecten in de voertuigsector tot eind 2017 garandeert.
Meer info vindt u hier. Virtual Vehicle werkt ook internationaal: het heeft een netwerk met 90 internationale bedrijven (o.a. Audi, AVL, BMW, MAN, Porsche, Siemens of Volkswagen) en het werkt sterk op Europese onderzoeksprojecten, waaronder Artemis/ECSEL, FP7 programma en Horizon 2020.
Materials Cluster Styria GmbH Roseggerstraße 12
A - 8700 Leoben T: +43 3842 82626 www.materialscluster.at
De Materials Cluster Styria (MCS) werd in 2001 opgericht en verenigt alle belangrijke spelers (onderzoekers, producenten en verwerkers) in Oostenrijk op vlak van materialen en kunststoffen.
De cluster omvat zowel industriële als dienstverlenende bedrijven en onderzoeksinstellingen en werkt nauw samen met de Montanuniversiteit Leoben, die haar roots heeft in metallurgie (mining) maar nadien diversifieerde naar andere disciplines zoals materiaalkunde en (toegepaste) chemie. De cluster
MCS bestrijkt bij haar onderzoek naar materialen een breed pallet aan disciplines. Gezien het belang van de automobielindustrie in Steiermark wordt veel aandacht besteed aan materialen en kunststoffen met toepassingen in de automobielindustrie. Voor meer details verwijzen we naar de site (in het Duits).
Automobil Cluster – OÖ Wirtschaftsagentur GmbH Hafenstraße 47-51; Bauteil B, Stiege 2, 4. Stock A - 4020 Linz
www.automobil-cluster.at
De cluster AC Oberösterreich is de grootste automotive cluster in Oostenrijk met 240 aangesloten en betalende automobielbedrijven. De cluster is er, op de eerste plaats, om haar aangesloten leden te helpen waar dat maar kan: van adviezen/support (ook funding) over kennisoverdracht naar hulp bij het internationaliseren. Dat laatste gebeurt in samenwerking met de Kamer van Koophandel en Industrie voor Oberösterreich (Wirtschaftskammer Oberösterreich) en is bedoeld voor de kleine en middelgrote ondernemingen; zo biedt men ‘roadmaps’ naar bv. China, Iran en Nafta-landen aan.
AC Oberoesterreich heeft enkele interessante initiatieven, die we kort hieronder belichten.
Het project “Connected Mobility” – Die smarte Zukunft” slaat een brug tussen de automobiel- en de IT-sector, waarbij de onderzoeksinspanningen en krachten worden gebundeld om Oberösterreich op de kaart te houden in de toekomst; meer info is te vinden op: www.connected-mobility.at. Bij het
“Smart Plastics” initiatief probeert men een brug te maken tussen materialen/kunststoffen, enerzijds, en elektronica/mechatronica, anderzijds; meer info op: www.smart-plastics.com. Het zogenaamde A2LT-project of het Austria Advanced Light-weight Technology Platform is ook de moeite om te noteren; meer info op de site: www.a2lt.at.
Hieronder verwijzen we nog naar enkele lopende projecten van Automotive Cluster Oberösterreich:
EMILIA - Electronic Mobility for innovative freight logistics in Austria
Ontwikkeling van ondersteunende voertuigtechnologie in het kader van nieuwe logistieke concepten voor City logistiek (volgens EU richtlijn moet de stedelijke logistiek CO2-neutraal zijn tegen 2030).
CMO - Clean Motion Offensive
E-mobiliteit project gezamenlijk opgestart door 12 partnerbedrijven van AC Oberösterreich.
Kooperationsvorhaben McTronic
Dit samenwerkingsproject wil de competenties van de aangesloten bedrijven uitbreiden met recente resultaten en inzichten uit de domein van mechatronica, aan de hand van bijscholing/samenwerking.
Linz Center of Mechatronics GmbH Altenberger Straße 66*
A - 4040 Linz
T: +43 732 2468-6002 office@lcm.at www.lcm.at
LCM focust op mechatronica, een tak die een brug slaat tussen belangrijke ingenieursdisciplines zoals besturings-, elektro-, meet- & regeltechniek en werktuigbouwkunde. Mechatronica is een belangrijke discipline voor industriële automatisatie en voor de automobielindustrie. In auto’s zijn elektronische stabilisatiesystemen een klassieke toepassing van mechatronica. Het belang van mechatronica lijkt toe te nemen naarmate de automobielindustrie meer focust op de zelfrijdende auto. Ondanks het feit dat de Johannes Kepler Universiteit Linz en het Upper Austrian Research (kenniscentrum van het Land Oberösterreich) een aandeel van respectievelijk 25% en 30% in Linz Center of Mechatronics aanhouden, werd LCM door de federale regering als een ‘nationaal’ kenniscentrum, t.t.z. voor heel Oostenrijk, opgericht in 2001. LCM, dat is opgezet als een bedrijf (dat winst moet maken), slaat een brug tussen bedrijven en universitair onderzoek in belangrijke domeinen zoals aandrijfsystemen, hydraulica, sensoren en meet- & regeltechnieken, om er maar enkele te noemen. LCM heeft een uitstekende reputatie in Oostenrijk en staat aan de Europese top voor mechatronica-onderzoek.
Fachverband der Fahrzeugindustrie Österreichs Wiedner Hauptstraße 63
A - 1045 Wien
T: +43 (0)5 90 900-4800 kfz@wko.at
www.fahrzeugindustrie.at
De ledenlijst van de federatie is via deze LINK verkrijgbaar.
De federatie van de voertuigindustrie is de overkoepelende federatie van de volgende industrieën:
Automobielbouw (auto’s, vrachtwagens, bussen, tractoren)
Tweewielers (motorfietsen, fietsen)
Heftrucks; Trailers; Opleggers;
Onderdelen zoals motoren en drijfwerken, uitlaatsystemen, carrosserie enz.
Vliegtuigen
Ook zijn bv. bedrijven, actief in engineering of de industriële reparatie leden van deze federatie.
De federatie heeft momenteel ong. 150 leden met meer dan 30.000 werknemers in het totaal.
6. Oostenrijkse automobielindustrie: vakbeurs SMART Automation
Vakbeurs SMART Automation
SMART Automation is voor de automobielindustrie de enige belangrijke beurs die voor het eerst werd gehouden in 2000 en nu jaarlijks alternerend plaats vindt in Linz en in Wenen. De editie die plaats vindt in Linz, de ‘thuisbasis’ van de beurs, is steeds de belangrijkste. De volgende editie 2017 vindt plaats op 16-18 mei in Linz (Design Centre). Het is belangrijk om te noteren dat Smart Automation een vakbeurs is voor de specialisten uit de sector. De beurs gaat over industriële automatisatie (algemeen) maar er is steeds veel aandacht voor toepassingen in de automobielindustrie.
Hieronder een ‘portret’ van de beurs (in het Duits, info van de website):
Smart Automation Austria
Fachmesse für industrielle Automatisierung
Land: Österreich
Stadt: Linz
Gelände: Design Center Linz Termin 16.-18.5.2017 Ausrichtung: National Gründung: 2000
Turnus: Jährlich im Wechsel mit Wien Zulassung: Fachbesucher
Sektoren: Antriebstechnik (elektrisch/mechanisch), automatisiertes Handling, Bedienen und Beobachten / Visualisierungstechnik, Bussysteme und industrielle Kommunikation, Dienstleistungen und Engineering für die Automation, Industrie-Elektronik, Pneumatik für die Automation, Prozess-Leittechnik, Sensorik und industrielle Bildverarbeitung, Mess- und Regeltechnik, Steuerungstechnik / SPS
Branchen: Automation, Robotertechnik, Elektronik, Fördern und Heben, Material Handling, Maschinenbau, Messtechnik, Regeltechnik, Qualitätskontrolle
Statistik: Angaben für Mai 2015
Inland Ausland Gesamt Geprüft
Nettofläche (qm) 5277 459 5736
Aussteller 169 31 200
Aussteller indir. 16 14 30
Besucher 5365 Prüforganisation: FKM
Ausstellerstruktur: Direktaussteller aus 7 Ländern
Besucherstruktur: Planer, Konstrukteure, Geschäftsführer, Betriebs- und Produktionsleiter, Servicefachleute, Einkaufsleiter, Marketing- und Vertriebsleiter, EDV- und IT-Leiter aus den Bereichen: Automobil- und Zulieferindustrie, chemische Industrie, Elektrotechnik, Holzverarbeitung, Kunstoffindustrie, Maschinen- und Anlagenbau, Metallverarbeitung, Nahrungs- und Lebensmittelindustrie, Pappe- und Papierindustrie, Pharma- und Medizinindustrie, technische Büros, Textilindustrie Veranstalter: Reed Exhibitions Messe Salzburg
Postfach 285
5021 Salzburg, Österreich Tel: +43 (0)662/4477-0 Fax: +43 (0)662/4477-4809 www.messe.at
E-Mail:
Mitglied bei: MA UFI
Kontakt:
Alexander Eigner
Tel: +43 (0)1/72720-2105 Fax: +43 (0)1/72720-2185 E-Mail:
Im Jahr 2015 diente die Messe Smart Automation Austria - Fachmesse für industrielle
Automatisierung in Linz, Österreich, 200 Messeausstellern als Forum, um ihr Unternehmen, ihre Produkte und Leistungen vorzustellen.
Mit einer Gesamtnettofläche von 5.736 qm richtet sich die Messe Smart Automation Austria jährlich im Wechsel mit Wien an die nachfolgenden Besuchergruppen: Fachbesucher.
Rund 5.365 Besucher kamen im Jahr 2015 auf die Messe Smart Automation Austria. Zu den zentralen Ausstellungsbereichen auf der Messe Smart Automation Austria gehören: Antriebstechnik
(elektrisch/mechanisch), automatisiertes Handling, Bedienen und
Beobachten/Visualisierungstechnik, Bussysteme und industrielle Kommunikation, Dienstleistungen und Engineering für die Automation, Industrie-Elektronik, Pneumatik für die Automation, Prozess- Leittechnik, Sensorik und industrielle Bildverarbeitung, Mess- und Regeltechnik,
Steuerungstechnik/SPS.
Smart Automation Austria wird vom Veranstalter Reed Exhibitions Messe Salzburg organisiert und durchgeführt.
Bron: www.expodatabase.de
De beurs ‘Smart Automation Austria’ is de Oostenrijkse vakbeurs voor alles wat met automatisering te maken heeft. De beurs bestrijkt een breed productengamma. Enkel ter illustratie de grote categorieën (in het Duits, zoals op website): Antriebstechnik; Automatisiertes Handling; Bedienen &
Beobachten/Visualisier-ungstechnik; Bussysteme & Industrielle Kommunika-tion; Engineering für Automatisierungstechnik; Industrie-Elektrik; Pneumatik für die Automation; Prozess-Leittechnik;
Sensorik & Mess- und Regeltechnik. De beurs in Linz heeft een sterke reputatie en bedrijven staan in de rij om te mogen deelnemen aan de editie in Linz (in het Design Center).
7. Oostenrijkse automobielindustrie: blik op de toekomst (e-mobility en zelfrijdende wagen)
Oostenrijkse automobielindustrie en de toekomst: E-mobility E-mobility in Oostenrijk: een overzicht
E-mobility is belangrijk in Oostenrijk en dient, net als in andere landen, te worden geplaatst in het bredere kader van hernieuwbare energie. De bedoeling is om het verkeer en de transportsector minder afhankelijk te maken van fossiele brandstoffen (waarbij het land strategisch afhankelijk is van het buitenlandse aanbod) en meer afhankelijk van elektriciteit, opgewekt via hernieuwbare energiebronnen (wind en zon). Oostenrijk is al geruime tijd bezig met e-mobility initiatieven, die grotendeels worden gestuurd door het federale ministeries van, enerzijds, Verkeer, Innovatie en Technologie (‘BMVIT’) en, anderzijds, Landbouw, Bosbouw, Milieu en Waterbeheer.
AustriaTech (www.austriatech.at), een initiatief van BMVIT, is het expertise & kenniscentrum dat zich bezig houdt met de analyse van trends en van de impact van mogelijke beleidsplannen aangaande en met de overdracht van kennis. AustriaTech is voor BMVIT een think tank, die focust op de lange termijn aspecten van e-mobiliteit zoals het opstellen van zogenaamde ITS (intelligent transport system) actieplannen. Soms wordt AustriaTech ingeschakeld voor korte termijn aspecten zoals het implementeren van acties of beleid.
Het Ministerie van Landbouw, Bosbouw, Milieu & Waterbeheer subsidieert e-mobility sinds 2008 via calls, uitgeschreven door het Klimaat- en Energiefonds, waarop de Länder of steden kunnen inschrijven. Länder als Neder-Oostenrijk, Salzburg & Voralberg en steden als Graz en Wenen toonden van meet af aan interesse. Zij werden “model regions of e-mobility”, waarbij e-mobility slaat op alle transportmiddelen, van e-fietsen, over bussen of taxi’s naar zwaardere transportmiddelen. Het hoeft geen betoog dat in die ‘model regio’s’ een belangrijk aspect het uitbouwen van een deftige infrastructuur voor e-mobility (in ander woorden: oplaadpalen) is.
E-mobility in Oostenrijk: de elektrische wagen
Zoals gesteld hierboven, is e-mobility niet beperkt tot auto’s maar de elektrische wagen is het aspect dat het meest tot de verbeelding spreekt. Waar staat Oostenrijk m.b.t. de elektrische wagen? Daar waar Oostenrijk goed mee is met e-mobility in het algemeen, lijkt het land toch wat achterop te hinken voor de elektrische wagen, en dat op twee vlakken. Vooreerst, is het aandeel van elektrische wagens in het totale Oostenrijkse wagenpark laag: in april 2015 waren er volgens Austria Statistics slechts 3.873 elektrische wagens, amper 0,1% van het wagenpark. Dat is een vrij typisch cijfer voor Europa.
Ter vergelijking: midden 2016 waren er in België slechts 4.368 elektrische wagens geregistreerd, amper 0,08% van het totale wagenpark (5,7 mln. wagens). Ten tweede zijn er ook geen specifieke acties of programma’s om de elektrische wagen te promoten of het aandeel ervan op te krikken. Misschien is het feit dat de klassieke automobielindustrie stevig is uitgebouwd in Oostenrijk (met Magna Steyr in Graz en een BMW-fabriek die dieselmotoren produceert in Linz) een verklaring hiervoor. Toch zijn er interessante initiatieven m.b.t. de elektrische wagen waarvan er enkele worden opgesomd in paragraaf 7.1.4.
E-mobility in Oostenrijk: de elektrische motorfiets
Wat betreft e-mobility is er niet alleen de elektrische wagen in Oostenrijk maar er is ook een bedrijf, gevestigd in Bad Leobenfelden, dat een elektrische motorfiets produceert: Johammer e-mobility GmbH - www.johammer.com/en/electric-motorcycle. De e-moto ziet er erg futuristisch uit, maar wordt al geproduceerd en verkocht, ook in het buitenland:
Bron foto: De Morgen dd. 10.10.2016 (pagina 10).
Enige beperking tot nu toe: de elektrische batterij beperkt de actieradius tot ca. 200 km.
E-mobility in Oostenrijk: actuele initiatieven
Virtual Vehicle kenniscentrum in Graz
Virtual Vehicle is een kenniscentrum dat nauw samenwerkt met de Technische Universiteit Graz (TUG).
Virtual Vehicle is, met 200 researchers en 150 partner bedrijven, een belangrijk onderzoekscentrum dat een brug slaat tussen TUG en bedrijven uit de automobielindustrie in Steiermark. Virtual Vehicle speelt bovendien internationaal en haalt geregeld subsidies binnen van EU’s horizon 2020 fundingprogramma. Virtual Vehicle haalde al in 2014 (de start van Horizon 2020) met succes EU- fondsen voor een project (smart factories) binnen. In 2015 kreeg Virtual Vehicle groen licht voor 8 bijkomende EU horizon 2020-projecten en haalde zo in totaal Euro 4,5 mln. aan EU-fondsen binnen, waarvan Euro 2,9 mln. bestemd zijn voor projecten binnen het EU-initiatief ‘Green Vehicles’. Virtual Vehicle zal focussen op topics zoals: hoe de duur en veiligheid van batterijen (voor elektrische wagens) verhogen? Hoe de actieradius van elektrische wagens verhogen via beter energie-management?
Virtual Vehicle organiseert jaarlijks de Graz Symposium Virtual Vehicle. Aan het 2016 symposium, dat doorging op 23-25 mei 2016, nam de Vlaamse cluster Flanders Make deel, met de hulp van FIT Wenen (zie ook hoofdstuk 8).
Kreisel-Electric bouwt nieuwe batterij fabriek in Rainbach
Kreisel Electric GmbH (eq. Bvba) is een Oostenrijkse startup, die in 2014 werd opgericht door de drie Kreisel broers (Johann, Markus, Philipp). Wat eerst begon als een hobby en passie (nl een Porsche Panamera ombouwen tot een elektrische wagen die 450km ver kon rijden), is uitgegroeid tot een professionele onderneming. Kreisel-Electric, gevestigd in Freistadt (Oberösterreich), bouwt niet zo maar batterijen voor elektrische wagens maar hanteert daarbij een innovatieve technologie, waarbij de batterij-cellen niet worden aan mekaar gelast maar worden verbonden door lasers. Die innovatieve aanpak zorgt voor een betere actieradius en reduceert ook de oplaadtijd. Kreisel-Electric bouwt momenteel een nieuwe batterij-fabriek, die operationeel moet zijn in maart 2017, in het nabijgelegen Rainbach im Mühlkreis.
Magna Steyr (in Graz): bouw van elektrische wagens voor Jaguar
Magna Steyr (zie hoofdstuk 3) haalde 2 grote contracten in onderaanneming binnen van BMW en Jaguar Land Rover in 2015. Magna Steyr hield lange tijd angstvallig geheim welke modellen het zou bouwen; midden september 2016 lekte uit dat Magna voor BMW de nieuwe 5-reeks zou bouwen vanaf 2017. In de loop van 2016 rapporteerden autoblog-sites dat Jaguar werkte aan een elektrische wagen (code naam Jaguar X590), die op de markt zou komen als een luxe sedan en een hatch/SUV die de strijd moeten aangaan met Tesla’s Model S en X. Eind 2016 neemt iedereen aan dat de twee elektrische Jaguars zullen worden gebouwd door Magna. Midden 2016 bracht Jaguar al de F-Pace, een nieuw SUV- model, op de markt. Dat SUV-model krijgt een elektrische variant die allicht in 2018 onder de naam E-Pace op de markt zal komen, om zo te concurreren met Tesla’s model X. De strakke tijdlijn vergroot de kans dat Jaguar’s nieuwe E-Pace gebouwd wordt in Graz (door Magna) en niet in Nitra (Slowakije, waar Jaguar een gloednieuwe fabriek bouwt). Jaguars elektrische sedan zal waarschijnlijk in 2019 op de markt komen. Jaguars E-Pace of elektrische SUV zou er zo kunnen uitzien
bron: site www.autocar.co.uk
Tot slot zijn er hardnekkige geruchten dat Magna Steyr ooit een e-car zou bouwen voor Apple. Het is geen geheim dat Apple ambities heeft voor de bouw van een eigen elektrische wagen, waarvoor het al een eigen design-team zou hebben samengesteld in Berlijn althans volgens berichten in de Duitse kwaliteitskrant Frankfurter Algemeine Zeitung (dd. 18.04.2016). Echter, najaar 2016 lijkt het erop dat Apple de ambities om een zelfrijdende wagen te bouwen (Titan-project) allicht zal beperken tot de ontwikkeling van autonome rijsystemen (de software dus).
Testen van zelfrijdende minibus in Salzburg (oude stadscentrum)
Op 19.10.2016 werd voor het eerst in Oostenrijk een zelfrijdende minibus (15 plaatsen) getest.
Salzburg Research voerde in Salzburgs oude Stadscentrum met de elektrische minibus ‘Arma’ van de Franse firma Navya een testrit uit op een kort traject (ca 250m). Voorlopig nog met een technieker aan boord zodat tijdig kon gestopt worden (indien nodig).
Bron Photo: www.salzburgresearch.at/presseaussendung/erster-selbstfahrender-bus-in-salzburg-autonomerminibus/
Photo: © Salzburg Research/Wildbuild.
Oostenrijkse automobielindustrie en de toekomst: de zelfrijdende wagen Oostenrijkse automobielindustrie en de toekomst: de zelfrijdende wagen – inleiding
Oostenrijk heeft al een tijd interesse voor zelfrijdende wagens en was een van de zes Europese landen (met ook België) die ijverden voor een aanpassing van de VN-conventie voor wegverkeer. Een amendering van de Conventie van Wenen voor Wegverkeer (die dateerde uit 1968) in mei 2014 elimineerde de wettelijke hinderpalen voor het gebruik van zelfrijdende wagens. Toch is Oostenrijk pas vrij recent actief bezig met de problematiek van zelfrijdende wagens (selbstfahrende Auto). Het Ministerie van Verkeer, Infrastructuur en Technologie (BMVIT) neemt sinds 2015 meer initiatieven rond verkeersautomatisering, waarbij de zelfrijdende wagen een belangrijk aspect is. Achterliggende
kerngedachte van de transportexperten: de zelfrijdende wagen zal in de (nabije) toekomst leiden tot minder verkeersongelukken. BMVIT presenteerde in juni 2016 haar actieplan “automatisiertes Fahren”: het trekt ca. Euro 20 mln. uit om Oostenrijk op de kaart van zelfrijdende wagens te zetten en past ook het verkeersreglement aan. Dat laatste moet het testen van zelfrijdende wagen toelaten vanaf begin 2017, bijvoorbeeld op aparte stroken op autosnelwegen in Steiermark (als eerste Land in Oostenrijk). Het kenniscentrum Virtual Vehicle (Graz) presenteerde op 7.10.2016 hun testmodel voor zelfrijdende auto en lijkt in polepositie om als eerste een zelfrijdende wagen te testen.
Bron foto: Die Presse dd. 28/09/2016, pag. 21):
Bron: website www.futurezone.at (dd. 7.10.2016; auteur: David Kotrba)
Oostenrijkse automobielindustrie en de toekomst: de zelfrijdende wagen – een RDI roadmap
Begin 2016 presenteerde BMVIT een Research, Development & Innovation (RDI) roadmap voor zelfrijdende wagens. De paper was een initiatief, ondersteund door BMVIT, van Ecsel Autstria (www.ecsel-austria.net/; ECSEL is het Europese platform voor elektronische systemen) in samenwerking met andere kenniscentra (AustriaTech) en academische onderzoekscentra. ECSEL Austria bracht, in haar coördinerende rol, twee belangrijke stakeholders bij mekaar: langs de ene kant de Oostenrijkse ICT-sector (met clusters zoals AustiraTech) en, langs de andere kant, de Oostenrijkse automobielindustrie met o.a. A3PS (Austrian Association for Advanced Propulsion Systems).
Expertgroepen uit de ICT- & automobielindustrie werkten samen aan een RDI-roadmap, die in kaart brengt welke RDI-inspanningen nodig zijn voor zelfrijdende wagens in Oostenrijk. Er wordt gefocust op de RDI-inspanningen die nodig zijn om Oostenrijk in de voorhoede te brengen, niet op andere stappen (bv een aangepaste wegeninfrastructuur) die nog moeten worden genomen. Die ‘andere’ stappen (ruimer dan RDI) worden wel bekeken in een “Roadmap Eco-Mobility 2025plus”, die A3PS eerder opstelde.
Hoe dan ook, ECSEL Austria’s RDI-roadmap is interessant omwille van een aantal aspecten:
a. Oplijsting van objectieven a.h.v. SAE-systematiek voor automation levels - Society of Automotive Engineers (SAE) International onderscheidt 6 automation levels:
Level 0: no automation; de (menselijke) bestuurder is ten alle tijde verantwoordelijk
Level 1: driver assistance; de menselijke bestuurder blijft geheel verantwoordelijk
Level 2: partial automation; de bestuurder blijft grotendeels verantwoordelijk
Level 3: conditional automation; de bestuurder komt nog tussenbeide, als gevraagd
Level 4: high automation; automatische systemen nemen navigatie grotendeels over
Level 5: full automation; automatische systemen nemen de navigatie geheel over
Bij levels 0-2 helpen geautomatiseerde ADAS-systemen om de rij-omgeving te monitoren maar de menselijke bestuurder blijft de eindverantwoordelijke. Bij levels 3-5 reageren de geautomatiseerde systemen zelf op de rij-omgeving, waarbij de bestuurder kan tussenkomen als gevraagd of vereist (level 3) of helemaal niet (level 5). Het korte en middellange termijn objectief van ECSEL Austria’s RDI-roadmap focust op level 3 over verschillende deelfases: ‘conditional automation’ in gemakkelijke situaties (t.t.z. bij lage snelheid en op niet drukke wegen; tegen 2020), in iets complexere situaties (t.t.z. bij hogere snelheden en op autosnelwegen; tegen 2025) en in vrij complexe situaties (bv in steden; tegen 2030). Het hoeft echter weinig betoog dat Oostenrijk in de RDI-race uiteindelijk wil meespelen op het hoogste niveau van ‘full automation’ (level 5).
b. ECSEL Austria’s RDI-roadmap houdt rekening met belangrijke eerdere roadmaps zoals:
- A3PS eerder vermelde “Roadmap Eco-Mobility 2025plus” voor Oostenrijk - ERTRAC “Automated Driving” roadmap (van 2015/07)
- European Roadmap Smart Systems for Automated Driving (van 2015/04)
c. ECSEL Austria’s RDI-roadmap brengt Oostenrijks sterktes en RDI-focuspunten in kaart.
Voor meer details verwijzen we naar de RDI-road map zelf, die hier te downloaden is.
8. De Oostenrijkse automobielindustrie: enkele conclusies - mogelijkheden voor Vlaamse KMO’s en sectormissie van Flanders Make naar Automotive Cluster Styria in mei 2016
Na deze beknopte marktstudie moge duidelijk zijn dat Automotive een erg belangrijke sector en industrie is voor Oostenrijk, zowel voor grote als middelgrote bedrijven. De automobielindustrie in Oostenrijk is een echt ecosysteem met vele en erg uiteenlopende spelers, gaande van clusters over kenniscentra tot producerende bedrijven en toeleveranciers, die erg nauw verbonden zijn met mekaar.
Dit beknopte overzicht heeft geprobeerd dit ecosysteem in kaart te brengen.
Een evidente vraag op het einde luidt: waar liggen dan de mogelijkheden voor Vlaamse kleine en middelgrote bedrijven? Het antwoord is dubbel, met goed en slecht nieuws. Het slechte nieuws is dat er, volgens onze bescheiden mening, weinig echte mogelijkheden lijken voor Vlaamse KMO’s die willen exporteren naar en verkopen op de Oostenrijkse markt. De reden is simpel: niet alleen Oostenrijk maar heel Centraal- & Oost-Europa is een grote ‘automotive’ productiehub. De Oostenrijkse bedrijven, die zelf heel veel in huis hebben, hoeven maar de grens over te steken om bij Hongaarse, Slowaakse, Sloveense of Tsjechische bedrijven aan te kopen of te laten maken wat ze zelf niet hebben of niet meer willen produceren. De kansen voor Vlaamse bedrijven om producten of diensten te verkopen aan Oostenrijkse automobielbedrijven lijken dus erg beperkt.
Het goede nieuws is dat er vele mogelijkheden zijn om samen te werken met de talrijke clusters en kenniscentra. Het is op dit niveau van internationale samenwerking tussen clusters dat zich mogelijkheden situeren voor Vlaamse bedrijven. Een voorbeeld om dit te illustreren: op 22-25 mei 2016 ondernam Flanders Make (www.soc-maakindustrie.be), mede onder impuls en met de hulp van FIT Wenen, een sectormissie naar Automotive Cluster Styria in Graz.
Flanders Make’s sectormissie naar Oostenrijk had drie belangrijke doelstellingen en onderdelen:
Een bedrijfsbezoek aan Magna Steyr op maandag 23/05/2016 voormiddag
Deelname aan AC Styria’s Jaarconferentie/netwerk-event op ma 23/05/2016 namiddag
Deelname aan Virtual Vehicle’s 2016 jaarsymposium op 23/05 (nm), di 24/05 en woe 25/05 FIT Wenen had met dit initiatief voor ogen om twee belangrijke clusters (AC Styria uit Oostenrijk en Flanders Make uit Vlaanderen) samen te brengen zodat er ervaringen (best practice cases) konden worden uitgewisseld. Het samenbrengen van de 2 clusters tijdens 2 key events (AC Styria’s jaarvergadering en Virtual Vehichle’s jaarlijkse symposium) gaf natuurlijk een extra meerwaarde. Op Virtual Vehicle’s 2016 symposium kreeg Flanders Make, als mede-sponsor van het event, tijdens een namiddag een platform om zichzelf en de deelnemende bedrijven (Punch Powertrain o.a.) voor te stellen. Tijdens AC Styria’s jaarvergadering kon worden geluisterd naar ‘best practice’ verhalen over hoe best deelnemen aan de EU’s Horizon 2020 programma. Derhalve wil deze marktstudie niet alleen een overzicht bieden van waar de Oostenrijkse automobielindustrie zich bevindt en werkt als ecosysteem maar ook aanzetten om een nader blik te werpen op de verschillende clusters/kenniscentra die worden aangehaald (steeds met de bijhorende website).
Hopelijk kan dit op termijn leiden tot een nauwere samenwerking tussen Oostenrijkse en Vlaamse clusters en kenniscentra. Het feit dat de Oostenrijkse automobielindustrie zich aan de Europese &
internationale top bevindt qua research en development zou hiertoe mede moeten uitnodigen.
Disclaimer
De informatie die u in deze publicatie vindt is bedoeld als achtergrondinformatie die u moet in staat stellen een beeld te vormen met betrekking tot de hierin behandelde materie. Zij is met de grootste zorg verzameld op basis van de beschikbare data en documentatie op het ogenblik van de publicatie.
Deze publicatie heeft bijgevolg niet de ambitie van volledigheid of geldigheid voor uw specifieke situatie. Zij kan bijgevolg nooit beschouwd worden als een juridisch, financieel of ander gespecialiseerd advies. Flanders Investment & Trade (FIT) kan in die zin nooit verantwoordelijk gesteld worden voor gebeurlijke foutieve vermeldingen, weglatingen of onvolledigheden in deze publicatie. FIT kan evenmin verantwoordelijk worden gesteld voor het gebruik of de interpretatie van de informatie in deze publicatie. De verwijzingen in deze publicatie naar bepaalde entiteiten, bedrijven en/of personen houden geen bijzondere aanbevelingen in die voor Flanders Investment & Trade enige verantwoordelijkheid zou kunnen teweegbrengen.
Datum van publicatie: november/2016
