Nutritie en wondgenezing
Een introductie in de fysiologie
dr. Lisa Ramaut
ASO Plastische Heelkunde Brandwondencentrum
Koningin Astrid Militair Hospitaal - NOH
o BRANDSTOF
o BOUWSTENEN
o MICRONUTRIËNTEN
Vetten Suikers Proteïnen
BRANDSTOF
ATP
Vetten Suikers Proteïnen
BRANDSTOF
o drager van chemische energie o drie fosfaatgroepen
o brandstof voor tal van processen o spiercontractie
o chemische synthese o zenuwgeleiding
o ...
ATP
o BRANDSTOF
o BOUWSTENEN
o MICRONUTRIËNTEN
DNA
Aminozuren
Proteïne
Aminozuren
Proteïnen Vetten
BOUWSTENEN
Aminozuren Proteïnen
Vetten
BOUWSTENEN
Aminozuren Proteïnen
Vetten
BOUWSTENEN
Catabolisme
Anabolisme
Aminozuren Proteïnen
Vetten
BOUWSTENEN
Aminozuren Proteïnen
Vetten
BOUWSTENEN
o BRANDSTOF
o BOUWSTENEN
o MICRONUTRIËNTEN
MICRO-Nutriënten
Vitaminen Mineralen
vit A – eptiheel
vit K - stolling
vit D – Ca metabolsime, immuniteit, bot aanmaak vit E – immuniteit, anti oxidant
vit B1 vit B12
vit B6 vit B2
vit B5
vit B3 vit B9
vit B7
vit C – anti oxidant, collageen aanmaak
MACRO MINERALS Calcium
Fosfor Magnesium
Zout Chloor Kalium Zwavel
TRACE MINERALS Ijzer
Mangaan Koper
Zinc
Iood
Fluor
Selenium
• vit E
• vit C
• Zinc
• Selenium
Anti- oxidanten
OXIDATIE
Een paradox in metabolisme!
= reactie met zuurstof
= essentieel deel van ons cellulair metabolisme à vrije radicalen
à oxidatieve stress
à veroorzaken schade aan DNA en weefsels Klinische studie: procarcinogeen effect
van antioxidanten suppletie (ß
caroteen)
MICRO-Nutriënten
Vitaminen Mineralen
Aminozuren Proteïnen
Vetten
BOUWSTENEN
Vetten Suikers Proteïnen
BRANDSTOF
WATER
ZUURSTOF
MICRO-Nutriënten
Vitaminen Mineralen
Aminozuren Proteïnen
Vetten
BOUWSTENEN
Vetten Suikers Proteïnen
BRANDSTOF
WATER
ZUURSTOF
Evaluatie van nutritie ANAMNESE
• Subjective Global Assessment (SGA)
• Malnutrition Universal Screening Tool (MUST)
• Mini-Nutritional Assessment (MNA)
• Dieet anamnese
• Psychosociale anamnese
Evaluatie van nutritie KLINISCH ONDERZOEK
• Kracht, groei, gewicht, cachexie
• Vermoeid, apathisch, depressief, geirriteerd, insomina, ..
• Verandering in haar, nagels, huid, tanden, tong
• Nasolabiale dyssebacia, bleke conjunctiva, corneale xerosis, keratomalacia, palebritis, bitot’s spot, mond ulcera, gingivitis, gladde tong, glossitis, cheilosisis, angulaire stomatitis, goiter, ...
Evaluatie van nutritie ANTROPOMETRIE
• Body Mass Index (BMI)
• Buikomtrek / armomtrek
• Weight for age (WFA)
• Vetpercentage
• Ponderale index
Evaluatie van nutritie
BIOCHEMIE
• Vitaminen
• Proteinen
• albumine
• prealbumine
• Ijzer
• transferrine
• totaal cholesterol
• ...
Voeding in wondgenezing
doel: HEMOSTASE
= vorming van een
bloedklonter
o Activatie van stollingscascade o Recrutering van plaatjes
o Aanmaak van fibrine mesh
proteine Calcium
vit K
doel: INFLAMMATIE à recrutering van cellen à opruimen van het
wondbed
o Inflammatoire respons
o Recruteren neutrofielen en macrofagen
o Fagocytose
proteine
vit A
vit C
CHRONISCHE WONDE
o Blijft steken in inflammatoire fase o Geen neiging tot proliferatie
o atone wondranden o Gebrekkig wondmilieu
o Gebrekkige toestand patiënt
vit C NO
<Arg
o Activatie fibroblasten o productie collageen
doel: REGENERATIE
= neerleg ECM
= nieuwe bloedvaten
= aanleg epitheel
- opgebouwd uit vnl. gehydroxyleerd proline
- proline product van citroenzuur en ureum cyclus - suppletie van precursoren
à glutamine à arginine
- cofactoren voor hydroxylatie: zuurstof, vit C en ijzer - cofactor voor crosslinking: koper
- vormt ECM samen met hyaluronzuur < glucosamine - curcuma
o Activatie fibroblasten o productie collageen
vit
C O2 Fe Cu
Glut glucos Arg amine OMEGA3
o Activatie fibroblasten o productie collageen
vit
C O2 Fe Cu
Glut
Arg
o Activatie endotheliale cellenx
o granulatie weefsel
- collageen structuur - proteinen - goede
doorbloeding - Koper
- Aloe vera - Gember - Look
glucos amine
Cu
o Activatie fibroblasten o productie collageen
vit A
vit
C O2 Fe Cu
Glut
Arg
o Activatie endotheliale cellenx
o granulatie weefsel
- Geen
mechanische barrière
- vochtig wondmilieu - vitamine A o Activatie epitheliale cellenx
o epithelialisatie
glucos amine
o Activatie fibroblasten o productie collageen
vit A
vit
C O2 Fe Cu
Glut
Arg
o Activatie endotheliale cellenx
o granulatie weefsel o Activatie epitheliale cellenx
o epithelialisatie
glucos amine o belangrijke rol in DNA
replicatie en celdeling ! o <-> Koper
Zink
ZINK SUPPLETIE ENKEL BIJ DEFICIËNTIE !
doel: REMODELLAGE
à gereguleerde apoptose à AZn
à proteinen
vit A
vit
C O2 Fe Cu glucos Arg Glut
amine Zink
Fe O2
Cu
vit A Arg Glut
glucos amine Zink
vit C
