Wie zal de opvoeders opvoeden? :
kindermishandeling en het recht van het kind op persoonswording
Citation for published version (APA):
Willems, J. C. M. (1998). Wie zal de opvoeders opvoeden? : kindermishandeling en het recht van het kind op persoonswording. Universiteit Maastricht. https://doi.org/10.26481/dis.19981218jw
Document status and date:
Published: 01/01/1998
DOI:
10.26481/dis.19981218jw
Document Version:
Publisher's PDF, also known as Version of record
Please check the document version of this publication:
• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record.
People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website.
• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.
• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers.
Link to publication
General rights
Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights.
• Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research.
• You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain
• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.
If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement:
www.umlib.nl/taverne-license
Take down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us at:
repository@maastrichtuniversity.nl
providing details and we will investigate your claim.
Download date: 27 Apr. 2022
h & r s die een kind mishandelen of seScsueeS mhbnsiken, zijin meestal gem gehk-
&ge of blije mensen die greep op hun eigen leverj. hebben. Ze verfoFaen geert pf
S G ~ C Z YM geveelens, omdar ze ze$ uit gevoelsamze gen'anen komen. Het h triest te bekaken ongezonde een ongelukkige p m n e n en ve~lllach~npn pneraties lmg
&g-geven kunnen worden, maar het is bemoedigead te weten dat de finglmp bPamken h worden als we m n &ze patronen die n d i g e aam&chr schenken."
(Elnana GIL)^
Kindewolkenrech f
In deze studie wordt - op een breed fundament van sociaal-wetenschq- pelijke (in het bijzonder psychologische en juridische) bevindingen en citaten - een mensenrechtelijke analyse gegeven van grondslag en strek- king van het Verdrag inzake de rechten van het kind, met als doel te komen tot in het licht van die grondslag en strekking adequate techts- politieke vo~rstellen en richtlijnen ter operationalisering van de verdnags- rechtelijke secundaire (aanvullende en desnoods geheel of gedeeltelijk vervangende) ~pvoedingsverain~o1ordelijheid van de staat.
Hoewel psychologie - in bet bijzonder onlwikkelingsgsychologie en (on~ikkelings)psychopatholo1gie - en pedagogiek in deze studie een bepalende rol spelen, is dit werk toch eerst en vooral het verslag, in vier boeken, van een zoektocht naar grondslag en geest van het kindervolken- recht, en als zodanig een beschrijving, vanuit mensenrechtelijke optiek
-
of liever: vanuit een optiek van mensenrechten als rechtsbeginselen
-,
van (recente) aanvang en (prille) voortgang van dat (in neologische zin) nieuwe rechtsgebied. Kindervolkenrecht is het rechtsgebied, de interna- tionale (universele) rechten van het kind betreffende, dat de omtrek en inhoud van de secundaire opvoedingsverantwaordeljjkheid van staten in kaart wil brengen. Het vertrekt daarbij vanuit (het fundamentele rechts- beginsel van) het recht van het kind op optimale persoonswording (dat is het opgevoed worden tot optimale rationaliteit, moraliteit en aiathenti- citeit), en heeft als bodem bet kernrecht van het kind op mimimak per- soonswording (het geheel wan sociaal-pedagogische waarborgen tegen kindermishandeling in de vijf varianten fysieke af lichamelijke mishande-
l Deze samermrvattbg k ecn bewerking van Jan WILLEMS, 'Kindermishandeling als ernstige mememua~htenschending~' VKMagmine (Tijhchr~Jt over kJy3dremzish~n- deling) 1997/2, pp. 4-5.
2 Eliana aiII,, Sarnut de pijn tps boven; Een boek voor de ppariners van mensen die @Ss
kind uuerderi nzisSJimdeM ojmisbmikt, Wouten 1 9 3 , p. 111.
994 WIP, ZAI, DE QPVOEDEW OPVOEDEN?
ling, fysieke of liichamelijke venwaarlozing, psychische of emotionele mis- handeling, psychische of enaioitionele/affectieve verwaarlozing en 'incest'/
semeel misbmik/semele klndermisi-iandeling). Het kindervolkenrecht beoogt de sociaal-pedagogische operationalisering van de persoomwor- ddngsrechten w a n het kind. In het bijzonder stelt het zich ten doel de juri- disering (nsatiain~l-coi~is~1tutione1e verankering en vastlegging /uitwerking in nationale wetgeving en beleid) van de Trias pedagogica (de rechtssta- telijke driehoeksverhcrding staat-ouders-kinderen).
Internation~lrechte1ijke constitutie van die trias is het Verdrag inzake de rechten wan het kind. Het recht wan het kind op optimale per- soonswording is de kindewolkenirechteljjke term voor het ontwikkelings- psychologische~pedag0igiscIi.e belang van het kind als achterliggend, dra- gend en leidend beginsel van dat Verdrag.
GS,Nersele kinderrechten
Het Verdrag Inzake de rechten van het kind (WIK) is op 20 november 1989 unaniem door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties aangenomen, en iets meer dan negen maanden later, op 2 september 1990, in werking getreden. Het Verdrag geldt inmiddels vaar vrijwel de gehde statengemeenschap. Slechts twee staten zijn nog geen partij {So- malië en de Verenigde Staten). Nederland, &én van de hekkesluiters, Is sinds 8 maart 1995 aan het Verdrag gebonden. De staten die partij zijn bij het Verdrag, vertegenwoordigen circa 95% van de wereldbevolking.
Ratificatie doos de VS zou dit percentage op bijinia 100 brengen. Omdat de VS het Verdrag wel al heeft ondertekend, is het niet ver van de waar- heid t e spreken van een universeel Verdrag, althans van universele kin- derrechten.
KFndem k h andehg
Hamvraag in deze studie is: hoe verhouden zich de (universele) kinder- rechten in het VRM tot het (universele) fenomeen kindermishandeling, toegespitst ap de Nederlandse situatie? O m deze vraag te kunnen beant- woorden, zijn twee zaken onderzocht. En de eerste plaats het rechtskarak- ter van de verdragsbepalingen. Dat wil zeggen: gaat het voornamelijk om InspaJnraingsverplichtingen, of gaat het (ook) om resiiltaatsve~lichtingen?
In de tweede plaats: de omvang en ernst (sequelae) van het fenomeen kindermishandeling En Wederkand.
Om met dat laatste te beginnen. Op basis van diverse onderzoe- kingem (Amerikaanse zowel als Nederlandse) kan - gosso modo - ge- steld worden dat elk Jaar minimaal 2,5% van de minderjarigen valt onder wat wij in Nederland onder kinderinishandeling verstaan. Het gaat dan om ten minste 80.0100 kinderen per jaar. Zij behoren tot de veel grotere
categorie Endelren die zich bevinden in (ernstig) bedreigende mpvacdlngs- situaties, Bijvaasbeeld kinderen met alcoholistische, diep~essieve~ psychoi- tkche, w a k b e g d e , gewelddadige of doorlopend mzi%nde ouders, af kinderen die (;ausderszh) opgoeien in gezinnen mt een niet wwfne op- voedingsstijl, Niet zelden g a t het &&n om een mmdatie van problemen die in de kern te maken hebben naer ernstige persoonl"ke beperEngen van ouders welke gepawd gMa met ecm IIiefdelcize of zeer ambivalente houding ten opzichte wan het kind. Qp basis van wat we inmiddels weten over de ernstige tot zeer ermtige osa~ikkelinigsp~cho(patBh~)Eo~s~he (sodaai-ematione1e)$ so&aal-econodsche (uitval en crimii~dileit) en saclad-pedagogische gevolgen van klndemishandelinig (veelal transgene- rationael: de sociaal-erna3tioneIe/pedagogische gevc~lgen, bij raiet-sehabi- Vitatie, voor de vslgende generatie), kan bcrvesidden gesteld worden dat k u l d e ~ s h m d e l i n g niet alleen een griootsehalig maar ook een rampzalig maatschappelijk fenomeen is. Rampzalig alleen al qua venaiietiging vaia menselijk en maatschappelijk "kapitaal,'
Betekent dit nu ook dat in Nederland op grote schaal en op grc~ve wijze de verplichttingen onder het W K worden geschonden?
Ernesge en sysE"emwfisc'Iae me~zsenrechterarcheduv~g?
Geheel los van her Verdrag kan worden gesteld dat kindermishandeliing een schending is van het recht van elk mem op Bichmelgke en geecte- l i j k integriteit en sp mijwaping van rrnmenselijke en vatnederende be- handeling of bestraffjng, Beide rechten gelden ook in prk&-verhoudingen, dus tussen vaders en moeders en tassen ouders en kinderen, De Meder- laindse overheid dient deze rechten zo veel mogelijk te waarborgen. Inge- val van massale schending (zoals bij kindermishandeling) is zij daarbij gehouden tot een (structurele) preventieve bendericlf.g (VAN BOVEN). Is zij daarin op grove (s~te&selmatig-kedep1icInitige') wijze nalatig, dan betekent dit dat er in Nederland sprake is van een situatie van ernstige en syste- matische mensenrechtenschendingen (theoretisch zou d a l d e Verenigde Naties bet recht geven in Nederland op enigerlei wijze t e ianteiwe~ii8rexz)
De Nederlandse overheid is evenwel ook gehouden de privacy van haar burgers zo weel mogelijk te respecteren. I4ct plaatsen wan een pali- tie-agent, of desnoods een hulpverlener, in elke huis- e n slaapkamer zou
-
zelfs als daarmee elke vorm wan [mouwen- en) kindermishandeling kon worden voorkomen-
vermoedelijk doos (nationale en internationale) rechters als een in een democratie te ver gaande iabreuk op de privacy worden beschouwd. De vraag is dan of er geen andere positieve (met name prewntieve) maatregelen mogelijk zijn. En in haeverre het YRKtot het nemen van verschillende positieve (preventieve) maatregelen ver- plicht.
Posilime @rwcnEieive) mmtvegelen
Vaorop dient te worden gesteld dat het
mi(
voor een rijk land als Ne- derland nauwelijks of geen ruimte laat voor een financieel verweer tegen het nemen wan maatregelen die als zinvol zijn te beschouwen. Dle waag wordt dan: welke-
desnoods verstrekkende en kostbwe-
CposiGeve) matreigelen zijn (in de ecrste plaats vrnuit een preventieve optiek) als zinvol te besclliouweni? En hoe actief of nalatig is de WederPandse owr- heid in het uihnoeren, van t h m reeds denkbare maatregelen en het ver- richten van omzdenoek naar nieuwe af betere maatregelen?Twee wegen zijn thans de&bia;an. Het WRK kan artikelsgeGjze op zinvolle (posltieve/prevenitieve) matregelen worden uitgevloaid. Cplf het
WK kan op zijn grondslag en strekking worden onderzocht, om in het licht daarvan de bepalingen
-
en de naleving ervan.-
aan een kritisch onderzoek te onderneven. De eerste weg is weinig m c h t b a r . Uitspra- ken met de strekking dat het Verdrag feitelijk niet meer is dan een multi- interpretabele intentieverklaring, lijken vooral afkomstig van juristen die op die weg enige 'positivistische"(regdgerichte en regelgeleide) schreden hebben gezet. De tweede (beginselgerichte en beginselgeleide) weg lijkt meer lonend, al is ook hij niet zonder valkuilen, en bovendien nog gro- tendeels ongebaand. Van de paging die weg te bewandelen, is deze studie het verslag.T ~ I E J p e d ~ ; e : g i ~ @ ~ ~
Wen zou het WRK kunnen opvatten als een mensemechtelijke grondwet, als de Internationaalceclileligke constitutie van de Trias pedagogiea. IJm die trias maken deel uit het kind, de ouders en de staat. Grondnorm van die constitutie is het recht van het kind op persoomwording (DE RU'STER).
Bat wil zeggen: hel recht \rm elk kind op eea we~v~wichtige ontwi&ling en u i t ~ o e i tot zeYstmdIg ~ t a t ~ i b i u ~ e r (een formulering ontleend aan de Ra- den voor de kinderbescherming). Een meer inhoudelijke (ontdkkelings- psychoPoglseheJpedagogiscke) formulering zou zijn:: het recht van liet kind, van elk kind, o1j.1 te groeien in een ~e31xige en stabiele omgeving met vo1wcrs;senen die aflectie tonen aal leiding geven naar de mate van de zich ontwiuelende vermogens van het kind."
Dit fundamentele recht km men uitsplitsen in een optimum en een mi~murai. Het recht van het kind op optimale persaanswarding (op-
3 Deze Formulcrinug kan als een samenvatting worden beschouwd van esalrele in de= studie omschreven sociaal-pedagogisclne grondrechten. Gedeeltelijk is zij ontleend aan $ven E. OLSON r-ram, 'Sweden: Loward a deresidicialirLation of Swedish &ild welhre policy and praictice?' In: Neil G1LBERT (ed.), Comibulthg cfaild abuse; f~~iematiorzaS pmpectives w d trerrds, New YorkJOhrd 1997, pp.
105-124, op p. laII.
timale ontwikkeling, aptlrnaile ontplooiing, optimale vonrbereiding op een t o l e r a t en vredelievend burgezschq) kan worden beschouwd als achter- liggend, dragend en leidend beginsel van het WRK. Ter bevordering van dit recht berusten op de staat diverse (uiterste-)insgaJut31ngsve~lichtingen.
Het recht van het kind op minimale persoonswording (het onGkkelen van minimale b d i t e i t e n en capaciteiten term aanzien wan rationaliteit, moraliteit en authenticiteit, zonder welke men ernstig is beknot In het genot en de uitoefening van de rechten van de mens) moet als een quasi- resultaatsvebplichting worden beschouwd. Dat wil zeggen dat de staat in beginsel heeft in te staan voor de minimale persoonswording van elk kind onder zijn rechtsmacht. Kjndermishande11ing is per defitlitie een schending van dit minimum-recht. Dit minimum is tegelijk de bodem van het recht van elk mens op, vrijwaring wan onmenselijke en vernederende behmde- ling of bestraffing, dat algemeen als een norm van dwingend volkenrecht (jus cagem) wordt aangemerkt.
Krachtens de trias-constitutie
-
en in overeenstemming met gel- dend recht - berust de primaire (originaire) opvoedingsverantcvoordelijk- heid bij de ouders, en de secundaire apwaedPngsvetantwaor$elijfieid bij de staat. Dit betekent dat op de staat de algemene verplichting rust een tekort aan pedagogkch besef (BAARTMAN) bij de ouders te compenseren.Deze algemene verplichting kan worden geconstrueerd op basis van
-
en is uitgewerkt in-
de diverse verdragsverplichtingen van het YRK, elk op zich en in hun onderling verband beschouwd.Een tekort aan pedagogisch besef bij de ouders houdt vaak ver- band met tekorten in de opvoeding van de ouders zelf. In bet ergste ge- wd zijn zij zelf in hun jeugd mishandeld (deplorabele j e q d ) ~ , en zijn zij later nooit in de gelegenheid gesteld/geweest hun jeugdernaringen ade- quaat te wemerken (leidende tot tramgeaemilonu:IL~er1mg: transgeneratiia- nele traumatiser~ng/sociaa1-emotione]1e 'beschadiging). Maar een tekort aan pedagogisch besef bij de ouders kan ook te maken hebben met te- korten in heden en verlede11 met betrekking tot ouderschapsondewijs in Nederland (zowel op lagere en middelbare schalen als aan volwassenen in d e vorm van ouderschapseursussen en dergelijke meer). Daarnaast (en daarmee verweven) kunnen vele andere factoren e e n r01 spelen: zeer jeugdige leeftijd van de ouder(s), gebrekkige geestelijke vermogens, ver- slavingen, ernstige psychische (of zelfs psychiatrische) problemen, crimi- nele levenswandel, een lichamelijk of geestelijk gehandicapt kind of een kind met ernstige gedragsmoeilijkheden, weinig af geen sociale steun, sociaal isolement, ontoereikende financiële middelen enzovoorts. Al deze zaken dienen op adequate wijze daar de staat te worden gecompenseerd (door middel van opvoedinigsondersteuning, opvaedingsonderwijs en op- voedingsgeld).
998 W E Z.AL DE OPWOEDES OPVOEDEN?
Socid-pedagogck vangnet
De pedagogische compensatieplicht van de staat (krachtens diens semn- daire opvoedingweran~oordelijkheid) kan op zijn beurt worden vertaald in de algemene vlerpliciihting tot de opbouw en instandhouding w a n een (preventie9 sociaal-pedagogisch stelsel, dat om te beginnen een sociaal- pedagogisch vangn~et moet bieden aan de (veelal ten gevolge van trans- generatisnaliseringSi pedagodsch meest kamarme en kwetsbare gezinnen in Nederland. Dit stelsel wordt geschraagd door drie milleri: [vroegtijdige) opvaedingsondersteuning (volgens een glijdende-schaal- c.q. drle-eche- lonsrnaidel), opvasedingsondewajs (op scholen e n voor ouders) en opwoc- dingsgeJd. Met name dat laatste maakt het mogelijk op (semî-)contaac- tuele basis afspraken met ouders te maken, bijvoorbeeld door aan opvioe- dingsgeld (oudeusch~ssubsidie) van geval tot geval concrete voorwaarden de verbinden.
Dit (cemi-)contractuele (en dus in beginsel vrijwillige) uitgangs- punt laat onverlet dat de staat in laatste instantie over dwangmiddelen beschikt. Sociaal-pedagogisch dwangmiddel bij uitstek is de persocimwor- dingwid1catE"e: het door de rechter doen opleggen van opvoedingshulp indien het aanbieden van hulp evident geen zin (meer) heeft of een in principe geschikt hulpaanbod niet wordt aanvaard, tewijl de mimzimale persoonswording wan het kind wordt bedreigd c.q. zou kunnen worden bedreigd (bij aanwezigheid van een cumulatie van risico-indicatoren, waaronder in het bijzonder een niet verwerkte deplorabele jeugd). Uiter- aard hoort daar een uitgebreid stelsel van rechtsbescherming (mogelijk- heden van bezwaar en beroep) bij, alsmede duidelijke rechtswaarborgen in de vorm van wettelijk vastgelegde operationele ontwikkelingspsycho- loglscheJpedagogische minimum-normen en de mogelijkheid van rechter- lijke toetsing aan algemene beginselen van behoorlijk (gezins)bestuinr.
Op dit punt zitten we overigens in het grensgebied tussen staats- aansprakeJgkheid en overheidsveraartwoordelijkheden. Staatsaansprake- Iijkheid ziet op de schending van internationaalrechte~ke verplichtingen (Inadequate naleving c.q. gebrek aan due diligence). 'Overheidsverant- woardelijkhedenkziet op de meest oppartune - de in de Nederlandse context meest geschikte - naleving en invulling van verdrags- en andere juridische verplichtingen.
Omvang en ernst wan het fenomeen kindermishandeling in Neder- land enerzijds (kort gezegd: hert komt te veel voor met te verstrekkende gevolgen voor individu e n samenleving) en anderzijds het feit dat er aan dit ernstige maatschappelijke h a a d structureel te weinig en te laat wat wordt gedaan (ongecoördineerd incidenteel ex post-interventionisme met stigmatiserende, escalatoire en dus averechtse effecten, dat haaks staat op het kiandemolkenrechtelijk vereiste van een - in hoofdstuk 14 vaan deze
studie op hoofdlijnen uitgewerkte - geïntegreerde structurele prerenlieve benadering), nepen tor de conclusie dat op dit moment ia ons, l a n d zeer veel schort aan wat zelfs ma= de contouren van een s o c i a a l - p e d a g ~ g i ~ ~ h vangnet zouden kunnen warden genoemd. Veel mieer as hier mogelijk dan thans geschiedt. En met name veel meer in stmctiurele, wettelijk gere- gelde e n en~fielingspsychollogischJ'pedagogisch geoperationalisee:rde zin. Wat we doen, blijft verre ten achter bij wat we weten dat in icpntwlik- lcelingspsych01ogische en sociaal-pedagogische zin nodig, wenselijk en mogelijk is.
In dit licht kan worden gesteld dat in Nederland sprake is v m een zodanig sociaal-pedagogisch te kort schieten, een zadanige sociaal-peda- gogische nalatigheid van de kant van de Nederlandse overheid, dat hier de (dis)kwalificatie ernstige en pnirsief-systematische rnensenrechtensehen- ding van toepassing is. De kloof tussen wat we doen, en wat we weten en kunnen (voorkomen), dreigt zo groot te worden dat aan het eind van de eeuw van het kind van een nieuwe, een tweede socmle qqrcaestie: de so- ciaal-pedagogische kwestie, sprake lijkt.
Sociaal-pedugogische kwestie
Het wordt tijd dat staat en samenleving actief worden om iets a a n deze sociaal-pedagogische h e s t i e te doen. Ook al hoeven we - mede gezien wat er in de landen om ons heen (niet) gebeurt - vooralsnog niet bang te zijn voor bemoeienis van de Verenigde Naties, e r is anderzijds geen en- kele reden onszelf als mensenrechtelijk gidsland t e beschouwen. Althans niet als het gaat am het in een rijk land en in een rechtsstaat meest fun- damentele recht van een kind: het recht op optimale persoonswording als grondrecht voor elk kind In Nederland - ongeacht afstamming, huids- kleur, geslacht of niveau van auderlijk pedagogisch besef.
Zoals alle ernstige nzensenrechtelijke sjt~ialies kunnen we aak de sociaal-pedagogische kwestie in liet (historische) perspectief van (natio- nale) 'beschavingsarbeld' zien."s we kijken naar enerzijds de omvang
4 Waar in deze sludic wordi gesproken van of over beschaving (c.q. beschaven of civilisereri of samenstcllingenu met 'beschaving, zoals beschavingsprocew, bescha- vingsarbeid of -werk, beschavingsoffensief, beschavingsopdracht], wordt gedoeld op de clrilisatic-theorie van (Norbert) ~i,ins, de theorie volgens welkc, kort en simpel gczegd en VWO zover hier van belang, op basis van en in g ss el werking mct een proces wan collectieve norm-aanvaarding en -verinnerlijking, e e n samen- leving beschaafder, in de zin van minder gewelddadig is, in de mate dal er min- der gebieden zijn waar de staat zijn invloed niet erf onvoldoende kan d o e n Tocgcpast op deze studie: het ingang doen vinden vam mmmen betreirffendc een nukder gewelddadigelmeer respectvolle omgang met (wauwen en) kinderen tbin- nicn het ge2im) dient hand in hand te gaan met een grotcrc rol van dc overheid.
1 000 WE ZAL DE OPVOEDERS OPVOEDEB?
en ernst van icindernrishandelhg in Nederland en anderzijds naar zourel de sociaal-pedagogische rechtelo~sheid van (jainge) kinderen en Qonge)~
ouders in ons land als naar de politieke en maatschappelijke 'arbeids- schuwheid' (ook, ja, juist lijkt biet soms, bij morele elites, die bevangen lijken door bet privacy-paradigma] ten aanzien van de detrmgenerrzi?iow- lisering van de Nederlandse samenleving (bestrijding van transgeneratio- nele sociaal-emationelejlpedagogische deprivatie c.q. van systemiscbe sociaal-pedagogische discrisninatie], dan moleten we constateren dat o m e democratische nationale cultuur, onze geavanceerde westerse beschaving vliesdun is. Onze houding en inspanningen ten opzichte van de meest weerlozen in ons midden - tienduizenden gemaltraiteerde kinderen, en vooral de jongsten onder hen die door b d d e ouders worden mishandeld, verwaarloosd en misbimlkt (KOMEN) - zijn nog ver verwijderd van wat van een decent society zou kunnen worden vewachr.
C3g dit moment zien we echter, bij iloegcnornesi nom-onltwikkelinig en norm-ver- wachting op dit gebied, nog geen daarmee overeenkomende nieuwe staatsinvloed.
Vgl. vaar dcze theorie in verband met de socidisatie (iriidîvidwiele ontwikkeling van zelfcontrolelmlbeheersing, internaliseringlverinnerlijking vm normen) c.q.
dc morele persoonswording in1 en door de grcinsopvoeding van kmderent'jonge- t.en in een tijd van afnemende sociale controle ('selectieve decivilisering'): Nico W 1 1 , T E R D i ~ 'Zelfcontrole en civilisatie; G O m m D S O N & ILIRSCIII en ELMS vergeleken,T~&eIarìfl voos Criminologie 1998/2, pp. 139-150. Zic meer specifiek ook Mieke KOMEN, 'Gevaarlijke kinderen; veranderingen in de aard en aanpak van jeugdcriminaliteit, 1W-ISPIPS,' Amster$rrms Smi010gisch hjdschrìft llW/3-4, pp. 4%-526, welke bijdrage het beeld verder aanscherpt dat de (transgeneratio- nick) maatschappeiijke kloof russen een welopgevoede (op basis van een veilige hechting mct een ouderfiguuurfiinding met hel gczk gesocialiseerdejtot b v e n - minimaal moreel pcrsoon opgepoeide) meerderheid en een door 'het toeval' opgevoede onder-kaste van '"in de steek gelaten" jongeren in hopeloze situaties"
(Kûhnn~, t.a.p., op p. 521) alsmaar dieper wordt. Anders gezegd: de civilisatie- theorie in combinatie met ont~kkclingspsychologische e n pedagogische inzichten en sociologische verschijnselen en veranderingen maakt duidelijk dat en hoe de saciaal-pedagogisctie tweedeling in de maatschappij steeds meer zichtbaar en voelbaar wordi nu immers de traditionele staatsonthouding met betrekking tot de gcwinsopvocding wordt geconfronteerd wet de (onomkeerbare) tanende sociale:
controle door particulieren en miet-ovcrheidsorgariiisaties en de (navenant) 'toe- genomen tolerantiehaan overheidsinstellingen als poLitie, justitie en dl: kiider- bescherming (KOMEN, t.a.p., op pp. 520-521). Er lijken minder hindernissen op de weg van misdaad en geweld te liggenn. voor de slachtoffers van een niet door de gemeenschap gecompenseerd (transgenerationeel) tekort aan ouderlijk pedago- gisch besef. Een traditioneell (en tragisch) tekort dat evenwel in de vorm van ernstige jeugdcriminaliteit steeds meer aan de oppervlakte komt, zodat het steeds duidelijker tot. ons doordringt dat de maatschappij de jeugd krijgt die 4 verdient.
(2% ook bijlage n 1 bij dit proefschrift: 'Opvoedingsmijheid en persoonswording:
waw staat de staat?')
S U M W R Y '
'Who will educate the edurcatoss?
Child
abuse and the right of the child to become s;ll personz~ b w i v e parents for the most part w e it~divida~als who ore not happyg excited md feelbag in confrol of iP1t.t own dcrsh'nnies. Xhey ~mrnot model a fu# range of feelings because theyfiepently conze fmm emorionaIajv gimp& familie$ thernsebeg. It k sad to thitrk that mhedthy and urrhagpp~ttcms and etpaclatioas con be passed dawn from genemtion to generation, but it's exmceurr~p.jrg to h o w that giving these patterns
c m and attendon pefore parents undertake their child-rearing responsibilities
and by offering them assistance in their child-rearing responsibilities, jw] cart re~ult in breaking the cycle ~f abuse. ' (~liana G ~ L ) ~
The cl~ildren's l ~ w of mations
This study, which is founded on a broad basis of research findings and quotations from the social sciences (especially psychology mandllaw), pre- sents a human rights law analysis of the f o u n d a t i o n and purpose of the UN-Convention on the rights of the child
(cwc),
with a view to formu- lating - in the light of that foundation and p u ~ o s e - adequate legal-po- litlcal proposals and guidelines which put inta operation the Convention's subsidiary (complementary and, if necessary, partially or totally suaro- gatory) responsibility of the state do educate.Although psychology, especially developmental psychology and (developmental) psychapathalogy, as well as educational specialists, play a central part in this study, the present work gives, above all, an account, in four parts (four "oaks"), of the search far the foundation and spirit of the children" law of nations, and as such a description, from a human rights law perspective - or rather from a perspective of human rights as legal principles -, of the recent origin and e a r l y development of this neo- logism. The children" law of nations, then, is t h e field of law, regarding the international (universal) rights of the child, which attempts to map the objectives and extent of the subsidiary respor-nsibility of the state to educate. The children's law of nations departs from the fundamental legal
1 This summary is an adaptation and elaboration of Jan W ~ L E M S , Kindermishan- deling als ernstige rncnsenscchtenschending [Child abuse as a gross violation of human. rights],' VKMagazine (Tijdrchn'ft over k~~ademi~hmdedeling [Jounael of cI~i!d abuse]) 151517$2, pp. 4-5.
2 The author's translation from the Dutch has been revised by Caroline ; ~ ? ~ w ~ D E R . 3 Eliana GBL, Ocdrgr~wing She pain together; A book jot spouses and parfners of aduh
abused QS ch[cSren, N w York 1992, pp. 123/'124.
3 002 WHO WILL EDUCATE TJEE EDUCATORS?
principle af the right of the child to become an optimal person
lie.
the right of the child to be brought up to optimal rationality, morality, and authenticity). The care right of the child to become (more than) a mimi-M ' E ~ person I6i.e: the whale of socio-educational guarantees against child abuse, in the five variants of child physical abuse, child physical neglect, child emotional abuse, child emotional neglect, and child sexual abuse) is the foundation of the children's law of nations. The children's law of nations endeavours to make the optima2/minirnal rights of the child to become a person socio-educationally operational. More specifically, it intends the juridification (incorporation in national constidutians and elaboration in national laws and policies) of the Trim pedagoaca (the rule of law in the triangular relationship between the state, parents, and children).
The c R C is the international legal constitution of the Trim peda- gogic~. The right of the ehild to become an optimal person is the chil-
dren" law of nations term for the devela3pmental-psychologicalJ/educa- tjional itacest i~ferexts of the child as underlying, founding, and guiding prin- ciple ef the GRC.
The universal rjghk;s of the child
n e CRC was adopted unanimously on November 201, 1989 by the UN-
General Assembly. Mter a little more than nine months, on September 2, 1990, it entered into force. The
c ~ c
is by now binding on almost the en- tire community of states. Only two states (the 'failed state' Somalia and the US) are not yet parties. The Netherlands, one of the last states in the world to join the CRC, is bound by the CRC since March 8, 1995.The states parties to the CRC represent approximately 95% of the world's populatian. Ratification of the CRC by the U S would bring this close to 1100%. Since the US has already signed the CRC, it is not far from the truth to speak of a universal canvention, or at least of universal rights of the ehihd.
ChiEd abwe
A key question in this study is: how do the universal rights of the child in the CRC relate to the universal phemomenon of child abuse, especially with regard to the Dutch situation? In order to answer this question, two matters have been investigated. In the first place, the legal character of the provisions of the CRC is scrutinized, ie. are they obligations of con- duct e r are %bey also obligations of result? In the secclnd place, the scope m d gravity ( s e p e h e : psycho- and s~cio(patho)logical long term effects) of the phenomenon of child abuse in the Netherlands bas been examined.
To start with the latter. On the basis of several research finding (both American and Dutch), it can be stated that
-
roughly speaking - each year at least 2.5% olf all minors experience what in the Netherlands is considered to constitute child abuse. We are talking, then, about ;at least 8 0 , W children every year in the Netherlands. 'They belong to the much larger category of children who find themselves in seriously threat- ening educational situations. For instance, one can think of children with alcoholic, depressive, psychotic, retarded, violent or ccnntinruously quarrel- ling parents, or children who grow up in families with an educational style which, for other reasons, is lacking in emotional warmth. Often, there exists in these families a cumulation of socio-emotional and socio- economic problems which have basically to do with serious personal limi- tations of the parents concerned which go hand in hand with an unloving or very ambivalent attitude towards the child. On the basis of the present state of knowledge of the serious-to-very-seriaus developmental psycho- (path0)logicaI (socio- emotional)^, socio(patho)llogicd (socio-ecionomicr persons who drop out, criminality), and socio-pedagogical (pedagogically dysfunctional families), including transgenerational consequences of child abuse (the socio-emotional/-economic/-educational consequences, in case of non-rehabilitation, for the next generation), it can moreover be stated that child abuse is not only an enormous, but also a disastrous, social phenomenon. Disastrous, if only because of the inherent destruction of human and social 'capital."Does all of this mean that in the Netherlands the state's obliga- tions under the
cac,
together constituting the secondary (subsidiary) edu- cational responsibility of the (Dutch) state? are violated on a large scale and in a gross manner?Gross and systematic wiolatiom of human rights?
Apart from the CRC, it can be stated that child abuse constitutes a viola- tion of the right of every human being to physical and mental integrity and the right not to be subjected to cruel, inhuman or degrading treat- ment or punishment. Both rights also apply to private relation(ship)s, as bletween fathers and mothers and between parents and children. The Dutch authorities are under an obligation to guarantee these rights. In case of massive violations, such as is the case with child abuse, they are moreover obliged under general human rights law to structurally adopt a preventive approach (VAN BOVEN). Cross negligence in this, amounting to complicity in the form of systematically "condoning,' would mean that in the Netherlands a situation of gross and systematic violations of human rights exists. Theoretically, this would give the UN the right to intervene in the Netherlands in one way or another.
However, Dutch mthorities are also under an obligation to respect as much as possible the privacy a d the family life of the population.
Positioning a police officer or social worker in evev living roam or bed- room - even if this were apt to prevent all forms of abuse in the family - would probably be comidered, by national and international judges alike, to be too great an intmsion in a democratic society on one's privacy.
The question them arises whether there are no other positive preventive measures which could be: taken. And to what extent does the CRC oblige states to adapt various kinds of positive: preventive meaures?
Positive @revenfive) measures
It should be made clear from the outset that the CRC: does not leave much scope for rich states such as the Netherlands to raise abjections of a financial nature against the adoption of any kind of measures which can be considered to be effective. The question, then, is: which
-
if necessary, far-reaching and costly-
positive measures can be considered to be effec- tive, first and foremost from a preventive perspective? Furthermore, how active or negligent does the Dutch goverment appear to be, either regarding the adoption of measures which are already conceivable and the execution of research lola the implementation of new and better mea- sures?Two different paths may now be followed. The first one is to ex- amine the CRC: article by article for possibly useful positive/preventive measures. The second path is to examine the CRC for its foundation and purpose, with a view to critieallly investigating its provisions - and their observance - in the light of the legally and psychologically/educationaU,ly clarified and specified foundation and purpose of the Convention. The first path is not very fruitful, Comments to the effect that the CRC is, in the final analysis, little more than a declaration of intent, capable of sup- porting a multitude of interpretations, seem to emanate chiefly from law- yers who have made a few "pasitivistic9 (rule-orientated and mle-@idled) moves along that path. The second (principle-orientated and princigle- guided) path appears to be more re was din^, although it does have its pit- falls and, on top of that, is by and large untrodden. This study gives an account of the attempt to clear that path.
Trim gedagogica
One might take the CRC as a human rights law cons~tution, as the inter- national legal constitution of the Trim pedagogics. To this Trim belong the child, the parents, and the state. The basic principle of the Trim-con- stitution is the right of the child to become apenon (DE RUYTER). That
SUMMARY PO05
is the r@zt of each child to a k m o ~ o u cdevelopmenf mid prepmation, to live m indivdcra! l#e in sociefy (cf. CRC, preambular para 6-7). To put this in more technical (developmental-psychologjcal/Fpedago@cal) terms: the righlt of the child, of each child, to grow up in a safe and! stable envirnn- ment with adults who s h w aflectien: and give guidance in a manner con- sistent with the evolving capacities of the child."
This limndarnentar1 right can be split wp into an optimum and a min- imum. The right of the child to become an optimd person (optimal de- velopment as a child, optimal development of one" personality /talents/
abilities, optimal preparation for responsible life in a free sociei$) can be considered as the underlying, founding, and guiding principle of the
ERG. In order to promote that right, the state is under an 'obligation of maximum means,' i e . the obligations of conduct to which the state is sub- jected, oblige the state to take measures to the maximum extent of its available
resource^.^
The right of the child to became more than a mini- mal person (which entails thle development of-
at least - minimal quali- ties and abilities with regard to rationality, morality, and authenticity, without which one is seriously limited in the enjoyment and exercise of human rights) should be considered as an obligation af quasi-result. That means that the state has to paramtee im princkk (Fe. barring highly ex- ceptional situations) that each child under its julrisdiction becomes more than a minimall person. Child, abuse is by definition a violation of this minimurn-right. This minimum is at the same time the basis of the right of every human being not to be subjected to cruel, inhuman or degrading treatment or punishment, which is generally regarded as a peremptory norm of general international law (jus cogens)?Under the T~m-constitution, and in accordance with positive law, the primary educational responsibility rests with the parents, and the sec- ondary (subsidiary) educational responsibility with the state. That means that the state is under a general obligation to compensate far a lack of parental awareness: (NEWERGER/BMRTEL~AN) in families. This general
obligation can be construed on the basis of various provisions of the
eae,
4 See far this formulation: Svenn E, OLSSON: HORT, 'Sweden: Toward a dcrcsidu- alizadon of Swedish child welfare policy and practice?' In: Neil GlLUBRT (ed.), Combatting child abuse; I r s t e r n r r ~ i o t ~ a ~ p e ~ ~ e ~ t i v e ~ m d firemis, New York/OxTsrd 1997, pp. 105-124, at p. 121; c& also article 5 and article 14, para 2 CRC.
This farmulation is shorthand for somc of [he sscio-pedagogical constitulitanal rights, elaborated in this study.
5 iCf. article 6, para 2, and article 29, para 1 sub a and sub d CRC.
6 Cj wtlcle 4 and article 6, para 2 CRC.
7 Cf. article 53 of the Vienna Convention on the law of ~reaties.
lcafi WFIO WILL E D U U T E TNE EDUCATORS?
taken an their own and viewed in their context (and in the light of the preamblrlar paragaphs)."
A lack of parental awareness often Is related to serious short- comings in the ways the parents were raised themselves. At worst, parents lacking puesktal awareness have been abused as children and bave never had the oppoirtuni.tyi to adequately outgrow their childhood pain (which can manifest itself as fear, anger, ambivalence, lability, loss of codiderrce, destructive coping mecluadsms, re-enacting, over- or underreacting). This may lead to frmg~rnerationaI~a1~ion (transgenerational traumatimtion$
socio-emotional damage). However, a lack of parental awareness may also have to do with shortcomings, in the past and in the present, with regard to education of parents in the Netherlands (both in primary and secondary schools and adult education in such forms as parent training, parent courses, family life education). I n addition to this, and closely in- terwoven with it, many other factors may play a role, such as: very young age of pasenb(s), Bow intelligence, abuse of legal and illegal drugs, serious psychological or even psychiatric problems, criminal conduct, a physically or mentally disabled chlld or a child with serious conduct disorders, little or no social support, social isolation ;and poverty. A11 these factors have to be adequatePy compensated for by the state (by means of educational support to fic~rnilies, parent education, and financial assistanceleducational pay).'
Socio pedagogical safety nne f
The pedagogicca-compensatu'y obligation of the state (by virtue of the state's secondary educational responsibility) can subsequently be trans- lated into the general obligation to set up and support a (preventive) socirr-pedagogical system which, in the first place, should ofFer a socio- pedagogical safety net to the pedagogically most disadvantaged and wl- nerable families in the Netherlands. (Such disadvantage is often the re- sult of tramgenern~hnalkatian.) This socio-pedagogical system consists of three foundations: early educational support to young parents (on a slid- ing preventive scale, this represents a three-echelons screening-madel), parent education, both during school education, and later, for parents, and educational pay. The latter, specifically, enables semi-contractual agsecments to be made with parents, e.g by granting educational pay under specific conditions.
8 C& article 31 of the Vienna Convention on the law of treaties.
9 CJ cltc, prcambular para 5, article 18, para 2, article 27, para 1 and 3, as well as article 5: (positive, active) respect for the respaonsibilities, rights (qualifications) and dulies of parenlts.
This semi-contractual (and therefore, in principle, voluntary) paint of departure leaves the state's ultimate coercive powers intact. S;ocio- pedagogical coercion in optimafoma is the state" vindication of the core right of the child to become more than a minimal person (vindication of minimal personality). Vindication of minimal personality takes place when educational semices are imposed by a court of family law. Child protection agencies have to take a matter to court when it is obvious that offering educational support is of no use, er is no longer of any use, or when an essentially adequate offer is rejected, whilst at the same time the child's chance of achieving a development which is at least at or above the minimum is or may be endangered. (Such circumstances represent a case of cumulation of risk indicators, among which most prominently the lack of possibilities for the parents concerned to outgrow a pedagogically deprived youth.) It goes without saying that this requires an elaborate system of legal protection, which must include family-administrative pro- ceedings, as well as material legal guarantees in the dbrm of legally es- tablished operational developmental-psychologi~al/pedagoigic rninimum- rules and the possibility of judicial examination for compatibility of vindi- cation requests (and general agency interference) with both socio-peda- gogical constitutional rights and general principles of good family-admin- isttative law.
At this point, we find ourselves on the borderline between state responsibility and government accountability. State responsibility bears upon the violation of international obligations (inadeq~aate observance or lack of due diligence). Government accountability bears upon the most expedient - having regard to the Dutch situation - implementation of treaty and other international obligations.
The scope and gravity of tile phenomenon of child abuse in. the Netherlands on the one hand (to put it briefly: it occurs 1130 frequently with excessively far-reaching consequences for individuals and society at large), and, on the other hand, the fact that this social evil is met with agency reactions which are structurally "too little too late' (unco-ordinated incidental ex post-intemenrioinism with stigmatizing, escalatory and thus counterproductive effects, as opposed to children's law of nations de- mands far an integrated structural preventive approach, as outlined in the final chapter of this study), prompt us to the conclusion that, at this mo- ment, in this country, even the contours of a socio-pedagogical safe.1~ net (let alone a comprehensive socio-pedagogical system)! are not evident.
Much more can and should be done. I mean particularly that more can be done in a structural, legislative, and devel~~naental-~s~ehoBogically/
pedagogically operational sense. What we do, falls far short of what we
mfJ8 W l l Q W L L EDUCATE THE EDUCATORS?
know to he developmental-psychologically and socio-pedagogically neces- sary, desirable, and possible.
In the light of the foregoing, it can be stated that in the Nether- 1amds a situation exists af such grave socio-pedagogical negligence on the part d the Dutch golvernment, that the qualification "gross awd passive- systematic violations of human rightshapplies here. The gap between what we do and what we know we can do, and can prevent, threatens to become so large that, towards the end of ifhe cemfury of ifhe child I Q ~ Y ) , a new, a second social question: the socio-pedagogical question, presents itself.
The ~ o c ~ p e d ~ g ~ ~ c a I question
It is high time for state and society to be more active in doing something about this socio-pedagogical question. Although we need not, for the time being! be afraid - in view of what happens (and does not happen) in countries around us
-
of UN-intenrention, there is no ground to view our- selves as a moldel state regarding the safeguarding of human rights. Not, at any rate, as far as the most fundamental right of the child, in a wealthy democracy, is concerned: the right to become an optimal person as a aon- stitutional right d each child in the Netherlands - irrespective of race, co~ouf, sex, social status, or level ;of parental awareness.Just like other serious human rights situations, the socio-pedagogi- cal question can be seen in the historical perspective of national civilizing warlk." If we look, on the one hand, at the scope and gravity of child abuse in the Netherlands, and, on the other hand, at both the socio-peda- gogical lack of rights of young children and young parents In this county and the political and social tvorkshyness' (also, and especially, ilt seems, among moral elites, caught up as they are in the privacy paradigm) with regard to the dekra~"2~generatioy1aIization of Dutch society (the elimination of transgenerational socio-emotionalJpedagogica1 deprivation and of strueturd socio-pedagogical discrimination), then we cannot but ccrnclude that our democratic national culture, our advanced Western civilization, is no more than a thin veneer. Olur attitudes and efforts towarlds the most defenceless in our midst - dens of thousalads af abused children, and especially the youngest amongst them who are abused by both parents - are a long way removed from what could be expected of a decent slacieity.
10 "Civilizing work9efers to the civrilizatian theory of (Norbert) ELMS (3939).
