Koor & Orkest Le Poème Harmonique
olv. Vincent Dumestre
vr 25 sep 2020 / Grote podia / Blauwe zaal
Wat kan ik doen om verspreiding van het coronavirus te voorkomen?
Was je handen regelmatig en grondig
met water en zeep.
Draag een mondmasker.
Gebruik papieren zakdoekjes.
Houd 1,5 meter
afstand.
Hoest of nies in de binnenkant van
je elleboog.
wel k o m
Blijf thuis bij koorts of verkoudheids-
klachten.
Hartelijk welkom in deSingel!
We zijn blij u te kunnen verwelkomen.
Graag even uw aandacht voor enkele nieuwe richtlijnen.
Gelieve uw mondmasker aan te houden tijdens het concert en in de gangen.
En na het concert te blijven zitten tot één van onze hosts u naar buiten begeleidt.
We vragen u ook om uw telefoon helemaal uit te schakelen.
Indien u na afloop nog iets wenst te drinken, bent u hartelijk welkom in het Grand café.
We wensen u een mooie avond en graag tot ziens.
Wat kan ik doen om verspreiding van het coronavirus te voorkomen?
Was je handen regelmatig en grondig
met water en zeep.
Draag een mondmasker.
Gebruik Houd
1,5 meter afstand.
Hoest of nies in de binnenkant van
je elleboog.
wel k o m
Blijf thuis bij koorts
Wat kan ik doen om verspreiding van het coronavirus te voorkomen?
Was je handen regelmatig en grondig
met water en zeep.
Draag een mondmasker.
Gebruik papieren zakdoekjes.
Houd 1,5 meter
afstand.
Hoest of nies in de binnenkant van
je elleboog.
wel k o m
Blijf thuis bij koorts of verkoudheids-
klachten.
Wat kan ik doen om verspreiding van het coronavirus te voorkomen?
teksten programmaboekje Yanick Maes vertalingen Italiaanse teksten Luc De Keersmaecker
coördinatie programmaboekje deSingel
D/2020/5.497/051
Koor & Orkest Le Poème Harmonique
Vincent Dumestre
muzikale leidingCamille Poul, Marthe Davost
sopraanEva Zaïcik
mezzosopraanAnaïs Bertrand
altNicholas Scott, Jan Van Elsacker
tenorTomás Král, Benoît Arnould
baritonVirgile Ancely
basANAMORFOSI - MISERERE & METAMORPHOSES
Claudio Monteverdi (1567-1643) Pascha concelebranda
Francesco Cavalli (1602-1676) Sinfonia
Luigi Rossi (1597-1653) Un allato messagier Claudio Monteverdi Si dolce è’l martire Anonymus
Domine, ne in furore
Antonio Maria Abbatini (1597-1679) Sinfonia
Marco Marazzoli (1602-1662) Passacaglia Chi fa che ritorni?
Un sonno ohimè Anonymus
Telluris alma conditor
Gregorio Allegri (1582-1652) Miserere
Gelieve uw GSM uit te schakelen Concertvleugels Met bijzondere dank aan Ortwin Moreau voor het stemmen en het onderhoud van de concertvleugels van deSingel
Op het scherp van de snee:
sacrale sensualiteit.
Hoe kan je de grens trekken tussen muziek die aards en zintuiglijk plezier verklankt en harmonieën die ons de klank van de sferen laten horen? Het is een vraagstuk waar de kerk eeuwenlang mee heeft geworsteld. Het programma dat Vincent Dumestre samenstelde richt zich op een periode waarin religieuze composities de passie en het succes van de opera naar kerk, kapel of klooster brengen.
De sensualiteit van lichamelijk verlangen wordt erin gesublimeerd tot een even intens verlangen naar verlos- sing en zielsrust. De figuurlijke wonden en kwetsuren van het hart uit seculiere madrigalen of solo-liederen, versmel- ten met het echte bloed van Christus, dat net vergoten is om de luisteraar te verlossen van het aardse verlangen. Het verglijden van metafoor en realiteit laat toe om beide aspecten in dezelfde tonen te vatten. Een dynamiek waarin echter ook gevaar schuilt.
Tussen kerk en herberg
Deze evolutie is niet zonder slag of stoot gebeurd, alleszins is het een proces waar de katholieke kerk zich slechts geleidelijk aan mee heeft verzoend. Zij stond immers argwanend tegenover de emotionele impact van muziek.
Reeds in de vijfde eeuw uitte de heilige Augustinus hierover zijn bezorgdheid. Muziek ging hem aan het hart, maar misschien wel teveel zo vreesde hij. De kerkvader bespeur- de gevaar voor het eigen zielenheil, en dat van de andere gelovigen. Zijn grootste angst was dat de zingende kerkge- meenschap meer geroerd zou worden door de muziek dan door de woorden die gezongen werden. Dezelfde bekom- mernis vinden we meer dan eens terug in middeleeuwse waarschuwingen over de verderfelijke invloed van muziek op de emoties. Misschien kon muziek aanzetten tot vrome beschouwing, maar net zo goed opende ze de weg naar bandeloosheid, lust en ongebreideld verlangen.
Toch zien we tijdens de middeleeuwen een aanhoudend hergebruik van bestaande melodieën waardoor de gren- zen tussen sacraal en seculier bijzonder wazig zijn. In de 15de en 16de eeuw floreert dan weer de praktijk van het contrafactum. Dat is een techniek waarbij de tekst van een wereldlijk lied transformeert tot een stichtelijke variant. Zo
verschijnt een hit van Josquin Desprez, het beroemde chanson ‘Plusieurs regretz’, opeens als hymne voor Maria (O Virgo genitrix) of als nederige boetedoening (‘Sana me Domine’ heet het lied dan). De praktijk vinden we terug over heel Europa, maar toch speciaal in Italië. Talloze religieuze liederen op Italiaanse tekst (zogeheten laude) uit de 15de tot 17de eeuw spelen voor hun muziek leentjebuur bij de populaire frottola of de meer elitaire madrigalen. Een bijzonder belangrijke collectie van dergelijk werken is Giovanni Razzi’s ‘Libro primo delle laudi spirituali’ (Venetië, 1563), waar de godvruchtige teksten geënt zijn op muziek
van carnavalsliederen.
De praktijk van de contrafacta bleef populair in de 17de eeuw, hoewel de zogeheten ‘seconda prattica’ net de nauwe samenhang tussen woorden en muziek centraal plaatste. Dat vroeg nauwgezetter werk van de tekstschrij- ver maar bleek toch geen onoverkomelijk obstakel. De grootmeester van de nieuwe muziek, Monteverdi, meta- morfoseerde zelf zijn ‘Lamento d’Arianna’ - het hoogtepunt uit een verder verloren gegane opera - tot een aangrijpen- de klacht van Maria aan de voet van het kruis. Het succes van Monteverdi’s madrigalen moedigde Aquilino Coppini dan weer aan tot het uitwerken van een hele collectie met dergelijke huzarenstukjes (1607–8). Meticuleus vertolken zijn Latijnse teksten het affect van de originele woorden en muziek. Velen volgden in zijn spoor.
De geniale muziek van Monteverdi bleek het ideale vehikel voor de meest uiteenlopende inhoud. De wonderlijke eenvoud van het strofische lied ‘Sì dolce è ’l tormento’
bijvoorbeeld, dat in 1624 door Alessandro Vincenti in Venetië werd gepubliceerd, inspireerde Virgilio Albanese tot ‘Si dolce è ’l martire’. De gelijkmatige, zacht wiegende en mild weemoedige melodie verklankt in de nieuwe gedaante de troost en zekerheid die de belofte van verlos- sing de gelovige biedt. Maar ook meer grootschalige en ambitieuze werken van de Mantuaan uit Venetië inspireer- den tot religieuze ijver. De spectaculaire opening van de
‘Madrigali guerrieri ed amorosi’ uit 1638 waarin oorlogsme- taforen tot liefdeslof verglijden, inspireerde de Duitse theoloog en organist Ambrosius Profe tot een contrafac- tum waarin Christus’ overwinning op Satan de gelovige noodt tot vreugde en lofzang. De krijgshaftige ritmes en geïmiteerde trompetsignalen passen in ‘Pascha
concelebranda’ even naadloos als in het oorspronkelijke
‘Altri canti di Marte’.
Beide Monteverdi-metamorfoses toveren amoureuze passie zonder problemen om tot uitdrukking van het verlan- gen van de ziel naar eenheid met God. Andere tekst, zelfde muziek, even beroerend affect. Aardse liefde en hemels verlangen liggen in deze muziek duidelijk dichter bij elkaar dan soms gedacht. De eenwording met God krijgt een sensuele lading die de sexuele passie overtreft. Extase is ons deel geworden, voorbij de zeggingskracht van woorden.
En precies hierin school voor de kerkelijke gezagsdragers het gevaar. Wie immers kon garandereren dat het verkeer slechts in één richting over deze route ging?
Woekerende gestrengheid
De vraag naar de religieuze functie van muziek hield ook de heren van het Concilie van Trente (1545-1563) bezig. Dit geestelijk conclaaf had in de tweede helft van de jaren 1500 de strategie vastgelegd waarmee de kerk van Rome
de triomf van het protestantisme zou bestrijden. Tegen het einde van het concilie aan namen de theologen en bis- schoppen ook enkele beslissingen over de kerkmuziek.
Hoewel de kerk vasthield aan het gebruik van het Latijn, plaatste ze de verstaanbaarheid van de gezongen teksten centraal. Dat betekende een verschuiving in het gebruik van de meerstemmigheid, waar meer plaats werd gemaakt voor homofone stukken. Daarnaast moest de invloed van herberg en markt geweerd worden. Amusementsmuziek, dansmuziek of volkse musiceervreugde zouden de vroom- heid besmeuren. De enige juiste lijn was die van de heldere, objectieve polyfonie en harmonisch duidelijke homofonie.
Palestrina zou dit ideaal het meest precies vormgeven. Het
‘Miserere’ van Allegri staat in deze traditie.
De Medici paus Leo X (1475-1521) maakte een stille lezing van psalm 50 verplicht als afronding van de ‘Tenebrae’, de avonddiensten die in de Stille Week de triomfantelijke terugkeer van het leven voorbereiden. Iedere gelovige in de katholieke wereld mediteert sindsdien in een van licht verstoken kerk (de kaarsen worden één na één gedoofd) over de wanhoopskreet van David om goddelijke genade.
In de pauselijke kapel zelf echter klonk snel een gezongen versie, uitgevoerd door het pauselijk koor. Gregorio Allegri werd in 1629 lid van het koor. Tien jaar later schreef hij de
toonzetting van de psalm die hem onsterfelijk zou maken.
Zoals wel meer barokke componisten is hij een one-hit- wonder. Het werk is speciaal voor de sixtijnse kapel geschreven, en mocht enkel daar uitgevoerd worden. Een jaarlijkse traditie die standhield tot 1870.
De muzikale structuur van het ‘Miserere’ volgde de inmid- dels gangbare praktijk bij het zingen van psalmen: een afwisseling tussen gregoriaanse strofes en uiteenlopende uitwerking van de cantus firmus in de meerstemmige strofes. Allegri hanteert daarmee het conservatieve en evenwichtige idioom van de stile antico. Soberheid domi- neert. De cyclische structuur onderlijnt het meditatieve karakter van de tekst. In de ingetogen duisternis dansen echter plots vuurvliegjes, die de noodzaak van de aardse onthechting en boetedoening opeens erg tastbaar maken.
Voor een deel zijn die momenten verbonden met dissonan- ten in de harmonisatie, maar ook de rijke, enkel mondeling overgedragen, traditie van de abbellimenti speelt een belangrijke rol. Dat zijn versieringen die de zangers zelf improviseerden op cruciale momenten.
Dezelfde bouwstenen horen we in dit programma ook in het anonieme ‘Domine ne in furore’, een verklanking van de eerste van de zeven zogeheten Boetepsalmen waartoe ook psalm 50 behoort.
Een bijzonder vruchtbaar effect in de ascetische toonzet- ting van Allegri is het gebruik van de harmonische span- ning opgeroepen door suspensie. Dat is een truukje waarbij de overgang van het ene akkoord naar het andere niet in één stap gebeurt, maar gefaseerd. Het lijkt wel alsof één van de noten uit de eerste samenklank blijft hangen, terwijl de andere een stap vooruit zetten. Hierdoor ontstaat het gevoel dat er iets mis is met het akkoord, het klinkt (matig) dissonant. Er is iets onafs, open. De muziek klinkt alsof ze elders heengaat. Dit roept spanning op die dan oplost wanneer de ‘hangende’ noot de andere alsnog volgt.
Niet alleen suspensies dragen bij aan de emotionele spanning, ook het gebruik van afwijkende noten, noten die niet thuishoren in de gebruikte toonladder, chromatische verhogingen of verlagingen. Sinds de renaissance zit deze techniek in de grammatica van de westerse muziek, vaak om negatieve gevoelens uit te drukken: wanhoop,
smartelijke rouw, bittere tranen of spirituele beklemming. In sommige madrigalen of bij sommige componisten uit deze periode (denk maar aan Gesualdo of D’India) is de chroma- tiek zo algemeen gebruikt dat het maniëristisch wordt, maar de met een halve toon verlaagde of verhoogde noot is een stevig kruid, dat scherpte aan het gerecht toevoegt zeker in een omgeving waar consonantie de norm is.
Dergelijk noten zijn, net zoals de hangende noten uit de suspensies, of misschien zelfs meer, instabiel: ze zijn glibberig, slingeren zich een weg naar de dichtstbijzijnde toon die wél samenklank oplevert. Een soort eb en vloed, verwant met het golven van de emotie: van heftig naar rust en weer terug. Deze effecten waren naar alle waarschijn- lijkheid niet genoteerd in de partituur, die als een geheim wapen angstvallig voor buitenstaanders verborgen bleef.
Veeleer ontstonden ze in het moment. De versieringen en vrije improvisaties van de zangers zetten de rijkdom van de gebruikte tekst zo nadrukkelijk aan.
De magie van het ‘Miserere’ hangt natuurlijk samen met de mysterieuze, in duister gehulde schoonheid van de plek waarvoor het was bestemd. Maar het waren ongetwijfeld de prachtige melismen en subtiele verglijdingen naar exotische toonaarden die de efemere momenten van absolute magie tot stand brachten. De raadselachtige betovering vervluchtigde samen met de laatste tonen en nestelde zich nu als herinnering in het hart van de toehoor- ders die voortaan enkel troost konden vinden in het nage- noeg onbereikbare verlangen van een herhaling. De geïm- proviseerde melismen in de polyfone delen van Allegri’s
‘Miserere’ die Vincent Dumestre en zijn zangers met verbluf- fend meesterschap laten woekeren, zijn misschien als dusdanig nooit eerder gehoord maar blijken tegelijk wonder- lijk historisch correct. Samen met de suspensies drukken de vocale arabesken een lijden aan het zijn uit, een eindeloos knagende smart, die geen rust kan vinden in het aardse hier en nu. Ze flakkeren plots en hevig op. De emoties uit de psalm van David zijn niet meer te bedwingen door het hiëratische keurslijf van de officiële muziek.
Het theater van de ziel
Toen de Tridentijnse wetgevers de krijtlijnen uitzetten voor het gebruik van muziek in religieuze context, konden de bisschoppen niet vermoeden dat binnen een paar decen- nia de polyfonie zou weggevaagd worden door een nieuwe
esthetiek. Daarin stond het nauwgezet volgen van de tekst centraal. Melodische of harmonische effecten ondersteun- den de betekenis van de tekst. Het geprefereerde medium daarvoor was bovendien de monodie: een solo voor zangstem, begeleid door een eenvoudige baslijn. Deze revolutie veranderde de seculiere én de religieuze muziek ingrijpend. Onder andere het meerstemmige madrigaal was tegen het einde van de 16de eeuw definitief op zijn retour. Daarnaast ontstond in deze periode ook een voorliefde voor het eenstemmige lied. Een zangstem ondersteund door een basbegeleiding die het harmoni- sche fundament van de muziek bood.
In hun zoektocht naar de beste uitdrukking voor elke emotie ontwikkelden de 17de-eeuwse muzikanten een soort grammatica van de emotie, een reeks muzikale elementen waarvan ze aannamen dat ze specifieke gemoedstoestanden het beste uitdrukken. Om de affectie- ve ontwikkeling van de teksten zo precies mogelijk te kunnen volgen, hanteerden componisten graag een vrije recitatiefstijl. Het lamento, de klaagzang vaak van in de steek gelaten vrouwen, was voor dergelijke stukken erg geliefd. De dominantie van de tekst leidde daarbij tot expressieve en ook erg onregelmatige muziekstukken. De vorm werd immers minder door muzikale normen bepaald, maar volgde het emotionele verloop van de tekst.
Monteverdi’s ‘Lamento di Arianna’ uit de gelijknamige opera had in 1608 de norm gezet waar alle anderen aan probeerden te voldoen.
De impact van Monteverdi’s klaagzang is ook te bespeuren in ‘Un allato messagier’ op muziek van Luigi Rossi.
Opnieuw is dit een contrafactum: een anonieme hand verving de tekst van diens ‘Un ferito cavalier’ door een religieuze variant. In plaats van een klacht van de koningin van Zweden bij de dood van haar echtgenoot, horen we nu de smart van Maria Magdalena over de dood van haar
‘hemelse geliefde’. Het is een fundamenteel menselijke smart, waar bij momenten een onverbiddelijke woede in doorklinkt (“Amante afflitta, abbandonata e sola”). Haast onverzoenbaar zoekt Maria genoegdoening in wraakne- ming op de schuldigen. De oproep tot strijd in het midden- deel klinkt bijzonder realistisch. Uiteindelijk zoekt Maria Magdalena zelf de dood, als enige verlossing voor de eigen pijn (“Uccidimi, o dolor, / Ahi, ahi per pietà”). Nauwgezet
vergroot de gezongen recitatie de pathetische effecten uit.
Het blijft een open vraag of we hier nog langer kunnen spreken van het in religieuze dienst stellen van seculiere muziek en motieven.
In de 17de-eeuwse pianto vervloeit het onderscheid tussen wereldse en religieuze thema’s, net zoals de gebruikte muzikale middelen dezelfde bleven. De emotionele kracht van deze stukken schuilt in de flexibele, plooibare vorm. De gebruikte muzikale middelen komen en gaan in combina- ties van herhaling en contrast. De interne vereisten van de tekst bepalen de structuur. Voor de vroege barok was die vrijheid van structuur essentieel omdat die het perfecte spiegelbeeld bood voor de ongecontroleerde kracht van het verdriet en de passie. Aria’s en strofische vormen, zoals het lied, boden hier geen gepast medium. Althans, aanvan- kelijk leek dat zo.
In concurrentie met het succes van de seculiere opera ontstond in Rome een vorm van religieus theater, waar seculier en religieus haast volledig versmelten. Vaak met prachtig resultaat, zoals in ‘Passacaglia: Chi fa che ritorni?’ en ‘Un sonno ohimèi’ van Marco Marazzoli, twee stukken uit respectievelijk de tweede en derde acte van de morele allegorie ‘La Vita humana, ovvero il trionfo della pietà’ (1656), op een libretto van Giulio Rospigliosi (1600- 1669). Het werk schildert de eeuwige strijd tussen deugd
en ondeugd, waarbij onze wil niet altijd in staat blijkt het rechte pad te blijven bewandelen. De Passacaglia toont een intern conflict gedreven door de wisselvalligheid van het hart. Recitatieven, een passacaille en aan het slot een arietta tonen de gelovige de worsteling in de ziel als was het een diep emotioneel liefdesdrama. Leven of plezier, dat is de vraag.
In dezelfde lijn horen we in de heerlijke arietta ‘Un sonno ohimèi’ hoe Onschuld, gesteund (of geprikkeld?) door de Rede het hogere goed van het eeuwige leven boven de vluchtige, aardse genoegens stelt. Angst voor het zieleheil leidt tot morele rechtschapenheid. Het publiek is gevangen in de schittering van de verleidelijke melodieën, gedreven door een herhaald patroon in de bas (een vinding van Frescobaldi in de jaren 1620). Ja, de weg is zwaar, maar aan het eind is er de grenzeloze gelukzaligheid van de hogere sferen. De boodschap is dat we slechts in
onthechting de ware liefde en rijkdom kennen. Des te wonderlijker is het dat die boodschap in muzikale gewa- den van de meest subtiele en sensuele makelij gehuld gaat.
Zo zoet is de kwelling die in onze harten leeft.
Musiceervreugde
De belangrijkste sleutel tot het succesvol overbrengen van de opgeroepen passies en emoties, is natuurlijk wel de muzikant. Muziek mag nog zo volgeladen zijn met emotio- nele mijnvelden, bommen en granaten. Als de uitvoerder verstek laat gaan, ontploft er niets. Dit wisten 17de-eeuwse componisten als geen ander. Velen onder hen waren zanger én componist. Anderen, zoals Monteverdi, werkten erg nauw samen met specifieke uitvoerders. Zij begrepen dat de meest machtige werkinstrumenten om emotie over te brengen nauwelijks te noteren waren. Subtiele afwijkin- gen, ritmische onregelmatigheden, een goed gemikt vibrato en vooral een doordacht gebruik van de vrije versiering. De barok geloofde dat ‘emotie’ in codetaal te vatten was en retorisch te communiceren was.
Versieringen en andere afwijkingen werden soms nauwge- zet neergeschreven, vaker werden ze aan de uitvoerder overgelaten. Die moest een heel repertoire aan improvisa- tie-technieken beheersen. Geleidelijk aan is de westerse muziek meer rigide geworden, werd de rol van vrije vinding teruggeschroefd. In de zeventiende eeuw was er veel meer ruimte om spontane of persoonlijke inventie toe te voegen aan het skelet dat het notenbeeld op papier is. De tradities van herbergen en markten en die van paleis en kerk overlappen op dit punt alweer nadrukkelijk. Uiteindelijk valt alles samen in de musiceervreugde en de vreugde van de toehoorder dat hij deel heeft aan dat plezier.
In de beschouwing van Jezus’ lijden, in de cultus van verdriet en schuldbewuste boetedoening sublimeert de 17de-eeuwse muziek onze aardse verlangens. In doorvoeld
leed bereikt de meelevende toehoorder een mystieke vereniging met het opperwezen. Misschien voert de ervaring van de droefnis ons nu niet meer tot de metafysi- sche extase of de religieuze meditatie die sommigen beoogden. De prikkelende uitvoering van Vincent Dumestre en zijn muzikanten nodigt ons alleszins wél tot verbazing uit, en tot de verwondering die voortkomt uit de warme vreugde over wat andere mensen tot stand kunnen brengen.
Claudio Monteverdi Pascha concelebranda
Pascha concelebranda gentes redemtae triumphum Christo prae gaudio cantate,
Leo de tribu Juda Christus debellaturus hostes,
ut gigas fortis, ut felix summus Triumphator,
descendens ad infernum, quo expugnato redit cum victoria.
Nam infernales percussit inimicos, Sathan et mortem.
Triumphus, victoria Leo de tribu Juda
fecit victoriam hoc die fecit victoriam.
Alleluja.
Hinc tibi Christe laudes decantat
Hinc tibi Christe populus liberatus aptat trophaeum, quia tu liberasti
et extraxisti Sathanae ex fauce captivos.
Ergo gaude laetare cum hoc Triumphatore liberati sumus, anima tristis.
Eja gaude laetare, psalle, in Domino, anima tristis. Alleluja cantemus.
Lauda anima mea,
Cum hoc Triumphatore anima mea, psallam Deo meo, lauda anima mea, lauda Dominum quam diu vivus ero.
tekst: Ambrosius Profe (1589-1661)
Claudio Monteverdi Wanneer jullie Pasen vieren
Wanneer jullie Pasen vieren, verloste volkeren, Bezing met vreugde de triomf voor Christus.
De leeuw uit de stam van Juda, Christus, die de vijanden moet verslaan,
Als een machtige reus, Als de gezegende ultieme triomfator, Die hij was toen hij in de hel afdaalde
en ze bestormde om eruit terug te keren als een overwinnaar.
Want hij verpletterde zijn vijanden uit de hel, Satan en de dood.
Victorie en triomf!
De leeuw uit de stam van Juda Behaalde de overwinning die dag.
Halleluja.
Daarom, Christus, zingt het verloste volk jouw lof, Daarom, Christus, maken ze voor jou een trofee klaar,
Omdat jij de gevangenen bevrijdde en ze uit de muil van Satan trok.
Dus sombere ziel, verheug je om deze Triomfator Die ons heeft verlost.
O, sombere ziel, verheug je in de Heer, Zing psalmen. Laten we halleluja zingen.
O Dood, waar is nu je overwinning?
Waar is je fatale steek?
Christus is verrezen, hij heeft zijn vijanden verslagen, Laten we voor hem ons eeuwig lof zingen.
Francesco Cavalli Sinfonia (instrumentaal)
Luigi Rossi Un allato messagier
Un allato messagier
Da pietà, da stupor, da doglia oppresso, E veloce e leggiero vola a colei
Che riverente inchina
“Della Donna divina Dice dall’empio Hebreo In duro tronco e ’l suo signor appeso,
Io che fui spettatore a te ne vegno, Acciò del pianto suo gli estremi uffici
Abbia del Cielo il Re, Giemi traffitto a torto,
Piangi Maria, ohimè, già Christo è morto.”
Sciolse la bianca mano i biondi crini In un diluvio d’oro,
Irrigandone il viso e a sì funebre avviso Esclamò Maddalena con dolorose strida,
“Questo estremo dolore vò che m’uccida!
O mio Maestro e Re, chi mi t’ha tolto, Barbara e fiera squadra, Chi il tuo sangue diffuse in caldo rio,
Deh, che non spargi il mio, Dunque l’eterno Regnator del Cielo A ria forma di morte il capo inchina E qui nol vedrò più per trar con lui
Sereni i giorni e l’ore;
E con sì vivo amore, Amarmi ei non potrà.
Uccidimi o dolore ahi, per pietà.
Già mi chiama felice Incauta lingua errante,
Lui mi chiama infelice a un solo instante.
Ahi, malvagia fortuna, Del tuo favor fallace,
Francesco Cavalli Sinfonia (instrumentaal)
Luigi Rossi
Een gevleugelde boodschapper
Een gevleugelde boodschapper,
Beladen met mededogen, consternatie en droefheid, Vliegt licht en snel naar haar
Die met respect neerknielt.
Aan de goddelijke dame zegt hij:
“Jouw Heer werd door de goddeloze Hebreeërs Aan een harde boomstam genageld.
Ik, die daarvan getuige was, kom naar jou, Opdat de Koning van de Hemelen
Het laatste eerbetoon van jouw tranen moge ontvangen.
Beklaag je, hij werd op een onrechtvaardige manier doorboord, Ween Maria, helaas, Christus is nu dood.”
Met bleke hand maakte ze haar blonde haren los Die in een gouden waterval voor haar gezicht neervielen
En toen ze dit tragische nieuws vernam, Riep Maria Magdalena met een kreet van pijn uit:
“Moge dit extreme leed mij ter plekke doen sterven!
O, mijn Meester en Koning, wie heeft jou van mij afgenomen?
Barbaarse en wilde horde,
Die zijn bloed in een warme stroom deed wegvloeien, Waarom vergieten jullie ook het mijne niet?
Zo buigt de eeuwige Heerser der Hemelen Zijn hoofd in een afschuwelijke doodshouding.
Ik zal hem hier niet langer zien
Om in zijn gezelschap serene dagen en uren door te brengen;
En hij zal me niet meer kunnen liefhebben Met zo’n intense liefde.
Dood mij, o pijn, heb genade.
Ik werd door een onvoorzichtige, onjuiste tong Eens gelukkig genoemd,
Hij noemt mij ongelukkig van het ene moment op het andere.
Helaas, onfortuinlijk lot, Ik wist dat ik de hoogte
Scender credevo io ben, ma non cadere.
Ahi, morte, ahi sorte infida, Questo estremo dolore vuò che m’uccida!
Ahimè, fra l’empietade Non impetrar pietade, Ma che dico o che parlo?
Dunque il mio Christo invendicato resta Di chi gli diè la morte?
Su, su, celeste Corte, Spirti pronti e leggieri Che de’ popoli ingrati a poco a poco
Debellaste le squadre, Terror del mondo e fulmini di guerra
Sommergete la terra Fra diluvi di sangue, Arde per le man vostre
L’empia cittade e la provincia abbruggi!
Uccidete, accendete, Non perdonate agl’empi, Pur ch’il reo non si salvi, il giusto pera,
E col popolo audace Non si parli di pace.
Ma che vaneggio, ohimè?
Amante afflitta, abbandonata e sola, Maddalena smarrita, A cui morte ohimè divise la vita.
Mi ha tolto il mio Signor strana empietà.
Uccidimi o dolor, Ahi, ahi per pietà Non mi lusinghi più;
L’esser amata no,
Poiché morte involo a me il celaste amante Il mio Gesù.
Dunque il duol fatale Al suo Signore potrà senza vendetta
Paziente soffrire
Dispietata morte il caso acerbo, Deh, perché più riserbo Quest’alma a sofferir novi tormenti?
Ah mie luci dolenti Non mi mirate più,
La gente infida
Questo estremo dolor vuò che m’uccida!
van jouw bedrieglijke gunsten moest afdalen, maar niet dat ik zou neerstorten.
O dood, o verraderlijk lot,
Moge deze uitzinnige pijn me doen sterven!
Helaas, smeek geen genade af Waar ongenadigheid heerst.
Maar wat zeg ik? Wat voor woorden zijn dit?
Krijgt mijn Christus dan geen wraak Op wie hem ter dood bracht?
Vooruit, o hemelse rechters, Vaardige en vlotte geesten,
Jullie die beetje bij beetje
De legers van de ondankbare volkeren versloegen, Universele plagen en oorlogsbliksems,
Overstroom de wereld met Een zondvloed van bloed, Laat door jullie handen De zondige stad branden En leg de provincie in de as!
Dood, verbrand, Spaar de goddelozen niet, Laat de rechtschapen mens omkomen,
Zolang de schuldige maar niet ontsnapt, laat er met dat roekeloze volk Geen vredesgesprekken zijn.
Maar, o wee! Wat bazel ik toch allemaal?
Een treurige geliefde ben ik, verlaten en alleen, Een reddeloze Magdalena,
Wiens leven, helaas, door de dood aan stukken is gehakt.
Een vreemde goddeloosheid heeft mijn Heer van me afgenomen.
Dood mij, o smart, Ah, schenk me genade!
Laat ik mezelf niet langer vleien Dat ik geliefd ben, neen,
Daar de dood me mijn hemelse liefde heeft afgepakt, Mijn Jesus.
Zal mijn Heer dan zijn noodlottige lijden, De foltering van een meedogenloze dood
Geduldig ondergaan, Zonder wraak te kunnen nemen?
Ah, waarom stel ik deze ziel nog bloot Aan een verdere lijdensweg?
Ah, mijn schrijnende ogen, Aanschouw het goddeloze
Volk niet meer!
Moge dit extreme leed mij om het leven brengen!
Ma se gl’ultimi accenti D’un’infelice misera che more
Ode il Cielo pietoso, O popolo infedele Che delle doglie mie formi trofei;
Facciano i prieghi miei Che te fiero e superbo Contro il tuo Redentore Fatto spietato e protervo e rubelle, Dell’Infernal Arpia sfrena l’artiglio, Senza fe, senza onor, senza consiglio.
Ti conduca alla fine Lacero infermo e nudo
Dell’incendio perpetuo all’arder crudo.
Ma misera che può per questo, Il mio Signor già non vivrà?
Uccidimi o dolor, ahi per pietà!”
Qui tacque e flagellata Dal duol mosse le piante
Di morir vaga ove Gesù non rìo
Mirò osannato il Sole e ’l piè sospeso, Disse: “Meco si duole il Ciel che vede
Il maggior lume offeso Onde aver luce il Sole.”
tekst: anoniem
Maar als de genadige hemel De laatste woorden hoort
Van een arme ongelukkige vrouw die sterft, Oh, goddeloos volk
Neem mijn leed als trofee, Mogen mijn gebeden
De duivelse klauw van de Harpij op jullie loslaten, Trots en hooghartig volk, dat zich wreed,
Stoutmoedig en rebels gedroeg Tegenover zijn Verlosser.
Moge de ongelovige, eerloze, onpartijdige Harpij Jullie naar het einde voeren,
Verscheurd, beroerd en naakt,
Naar de wrede vlammen van het eeuwige vuur.
Maar, miserabele ziel dat ik ben, wat heeft het allemaal voor zin?
Zelfs dan zal mijn Heer niet opnieuw leven.
Dood mij o smart, ah, wees me genadig!”
Toen zweeg ze en gegeseld Door haar leed stortte ze tranen,
Vol verlangen te sterven Daar waar de onschuldige Jezus
Werd bejubeld terwijl hij de zon aanschouwde.
Ze bleef staan en zei: “Samen met mij lijdt de Hemel Nu er gezondigd werd tegen het opperste licht,
Dat de zon zijn schittering geeft.”
Claudio Monteverdi Si dolce è ‘l martire
Si dolce è ’l martire che in seno mi sta ch’un tanto gioire
Gesù salverà…
Qual grande fermezza qual grande fierezza,
ll core non ha, ché ogni mio accento,
soave e contento, al Signor sarà.
L’ardore fallace che bramai quaggiù
a Gesù non piace né ’l provo mai più,
e ’l bello ch’adoro mi reca ristoro,
mi offre lassù la gioia infinita, la speme ambita,
del mio Gesù.
Signor, senza vélo il core vi do, ché solo nel Cielo
beato sarò…
la vita mortale, riceve lo strale che ’l sen t’impiagò;
felice mia sorte, se dardo di morte
da te sol avrò.
Già l’unico ardore ch’i’ giamai sentì fu per il gran core
ch’illumina i dì.
O alme beate, ch’Iddio pregate,
qual ben vi rapì!
Non più mesto e dolente fia’l moi core languente, che’l cor tuo m’invaghì!
Claudio Monteverdi Zo zoet is de kwelling
Zo zoet is de kwelling Die ik in mijn hart draag Dat Jezus zo’n grote vreugde
Voor mij in petto heeft…
Wat een grote standvastigheid, Wat een grote trots Bezit mijn hart wel niet,
Want elk aangenaam En tevreden woord Zal ik aan mijn Heer opdragen.
De valse passie
Waarnaar ik smachtte in dit leven Bevalt Jezus niet,
Daarom zal ik ze nooit meer ervaren.
De schoonheid die ik nu vereer Brengt me troost En schenkt mij daarboven
De oneindige vreugde De verlangde hoop
Van mijn Jezus.
Heer, zonder sluier Schenk ik U mijn hart Want alleen in de Hemel
Zal ik verzaligd zijn.
Het aardse leven Helaas, smeek geen genade af
Waar ongenadigheid heerst.
Maar wat zeg ik? Wat voor woorden zijn dit?
Krijgt mijn Christus dan geen wraak Op wie hem ter dood bracht?
De enige hartstocht Die ik ooit heb gevoeld Was immers voor het grote hart
Dat de dagen verlicht.
O, gelukzalige zielen Die bidden tot God
Door welk een geluk werden jullie verblijd!
Mijn smachtende hart
Zal niet meer weemoedig of bedroefd zijn Want jouw hart heeft me veroverd.
Anonymus Domine, ne in furore
Domine! ne in furore tuo arguas me, neque in ira tua corripias me.
Quoniam sagittae tuae infixae sunt mihi, et confirmasti super me manum tuam.
Putruerunt, et corruptae sunt cicatrices meae, a facie insipientiae meae.
Non est sanitas carni meae a facie irae tuae, non est pax ossibus
meis a facie.
Cor meum conturbatum est, dereliquit me virtus mea, et lumen oculorum meorum.
Miser factus sum, et curvatus sum usque ad finem,
tota die contristatus.
Quoniam lumbi mei impleti sunt inlusionibus, et non est sanitas in carne mea.
Adflictus sum, et humiliatus sum nimis, rugiebam a gemitu cordis mei.
Amici mei, et proximi mei,
adversus me adpropinquaverunt, et steterunt.
Et qui inquirebant mala mihi, locuti sunt vanitates, et dolos tota die meditabantur Non derelinquas me, Domine Deus meus!
Ne discesseris a me!
Anonymus Domine, ne in furore
Heer, straf me niet met uw woede, Tuchtig me niet met uw toorn.
Want ik ben getroffen door uw pijlen En uw hand daalde op me neer.
Mijn wonden zijn vuil en ontstoken Door mijn dwaasheid.
Alles in mijn lichaam is ongezond Wegens uw woede,
Er is geen vrede voor mijn gebeente Wegens mijn zonden.
Mijn hart is onrustig, Mijn kracht vloeit uit me weg, En het licht verdwijnt uit mijn ogen.
Ik voel me ellendig
En mijn rug is tot het uiterste gekromd, De hele dag wandel ik bezorgd rond.
Mijn ingewanden zijn gevuld met illusies En mijn lichaam is ongezond.
Ik ben beproefd en helemaal vernederd, En ik brulde wegens het kreunen van mijn hart.
Mijn vrienden en dierbaren Die naderbij kwamen, deinsden achteruit.
En zij die mij kwaadgezind waren, Zeiden slechte dingen over mij
En de hele dag lang beraamden ze hoe ze me konden kwetsen.
Verlaat me niet, Heer, mijn God!
Neem geen afstand van mij!
Antonio Maria Abbatini Sinfonia (instrumentaal)
Marco Marazzoli
Passacaglia Chi fa che ritorni?
Piacere Odimi, il passo arresta;
Perché schivi il Piacer quando ei t’invita?
E che stranezza è questa?
Ogn’un mi cerca e tu mi fuggi, o Vita?
Di parlar col DilettoVita È il cor irresoluto:
Per quanto a me l’Intendimento espresse, Sol di render in terra altrui felice Benigno il Cielo alla Virtù concesse.
Piacere
Le gioie sol della Ricchezza elice Chi vuol viver giocondo.
A due
Sol pregio fa della Virtude il Mondo.
(Passacaglia) Chi fa che ritorni Con candidi giorni,
Con dolce ristoro Dell’oro l’Età.
Deh dinne chi fa?
A render a pieno Felice ogni seno, Tranquilla ogni mente,
E sola possente, Qual sempre già fu,
Possente è Virtù.
Son aspro martoroVita
Antonio Maria Abbatini Sinfonia (instrumentaal)
Marco Marazzoli Wie zorgt ervoor....
Plezier
Luister naar me, sta stil;
Waarom vermijd je Plezier als hij je uitnodigt?
Wat een vreemd gedrag is dat toch?
Iedereen is op zoek naar mij en jij ontvlucht me, o Leven?
Leven Mijn hart aarzelt om Met Plezier te spreken:
Volgens hetgeen de Rede me vertelde, Heeft de lieve Hemel enkel aan de Deugd
Het voorrecht verleend om mensen gelukkig te maken op aarde.
Plezier Wie gelukkig wil leven,
Verkiest de geneugten van de zalige Rijkdom.
Beiden
De Wereld waardeert alleen de Deugd.
(Passacaglia) Wie zorgt ervoor
Dat het Gouden Tijdperk terugkeert, Met zijn dagen van onschuld
En hun zalige verkwikking?
Wel, zeg ons, wie zal daarvoor zorgen?
Dat elk hart vervuld wordt van geluk, Dat elke geest rustig wordt?
Zij alleen heeft die kracht, Alleen de Deugd
Kan dat doen, Zoals het altijd al geweest is.
Leven
Het gefonkel van goud
Di cupido affetto I raggi dell’oro.
Piacere Son gioie del petto Degli occhi ristoro
I raggi dell’oro.
A due Chi fa che ritorni…
Piacere Se non credi al Piacer, Credi all’Intendimento.
Farò quant’ei consiglia.Vita
Piacere Io son contento.
Odi, ferma o Piacer: Vita Perché mi lassi?
Torna o Piacer, ascolta il pregar mio.
Quand’egli muove in altra parte i passi, La privazione in me cresce il desio.
Che è questo?
Ei prega io non l’accoglio;
In un medesmo istante Bramo, non bramo più,
Disvoglio e voglio:
Sdegno l’altrui venire, e poi cordoglio, Quand’ei volge le piante,
Prendo della partita.
Quanto ti cangi o Vita, Quanto volubil sei, quant’incostante!
tekst: Giulio Rospigliosi (1600-1669)
Is de bittere kwelling
Van een hebzuchtige ingesteldheid.
Plezier Het gefonkel van goud Schenkt vreugde aan het hart
En verrukking aan de ogen.
Beiden
Wie zorgt er voor het terugkomen…
Plezier
Als je niet gelooft in Plezier, Geloof dan in Rede.
Leven
Ik zal zijn raadgevingen volgen.
Plezier
Daar ben ik tevreden mee.
Leven
Luister, blijf staan, o Plezier:
Waarom ga je van me weg?
Kom terug, o Plezier, aanhoor mijn smeekbeden.
Als hij zich naar elders begeeft, Doet zijn afwezigheid mijn verlangen groeien.
Wat heeft dit te betekenen?
Hij smeekt me, maar ik verwelkom hem niet;
Op hetzelfde moment Verlang ik en verlang ik niet meer,
Wil ik en wil ik niet meer:
Ik verfoei zijn komst en daarna heb ik er spijt van, Als hij dichterbij komt,
Ben ik het die weggaat.
Hoe wispelturig ben je, o Leven, Hoe grillig en onbestendig!
Marco Marazzoli Un sonno ohimè
Innocenza Figlia, Prendi lieto conforto:
Si dilegui il tuo duolo, ei non è morto.
Ma da sì forti lacci il trovo avvinto, Che per quant’io discerno,
Se tosto non si scioglie, Lungi non è da rimanerne estinto, Seguendo a breve sonno un sonno eterno.
Lui però di perigli e te di doglie Ritrarrò senza indugio.
Arietta Innocenza Un sonno oimè sì forte Le leggi a te prescrive?
E non pensi che morte È morte a chi mal vive?
Quel punto sì funesto Come non t’atterrì?
Non potrebbe esser questo Per te l’ultimo dì?
Intendimento Pietà Signor, pietà,
Innocenza E l’alma poi sarà, Sperar mezzo non lice, Eternamente o misera, o felice.
Se dal dì delle fascie Sempre corri alla meta,
Il Sol ch’ogni dì nasce È per te rio cometa.
Ciò che in altri vedesti Come non temi tu?
Morire or non potresti Senza svegliarti più?
Intendimento Mercè, Signor mercè.
Marco Marazzoli O wee, zo’n diepe slaap
Onschuld Mijn dochter, Verheug je in deze troost:
Moge je pijn verdwijnen, hij (de Rede) is nog niet dood.
Maar ik stel vast dat hij zo stevig vastgebonden ligt, Dat - voor zover ik kan zien-
Hij spoedig zal bezwijken
En zijn dutje een eeuwige slaap zal worden, Als men hem niet spoedig losmaakt.
Daarom zal ik hem zonder treuzelen bevrijden Uit zijn netelige situatie en zal ik jou uit je lijden helpen.
Arietta Onschuld
O wee, schrijven de wetten jou Zo’n diepe slaap voor?
En denk je niet dat de dood
Alleen de dood betekent voor mensen die slecht geleefd hebben?
Hoe komt het dat die dodelijke pijl Je niet de stuipen op het lijf jaagt?
Zou dit niet wel eens je Laatste dag kunnen zijn?
Genade, Heer, genade.Rede
Onschuld En de ziel zal dan
Voor eeuwig verdoemd of gelukzalig zijn, Op een middenweg mag men niet hopen.
Als je vanaf je geboorte Altijd recht op je doel afgaat Zal de zon die elke dag weer opkomt Voor jou een genadeloze komeet zijn.
Waarom vrees jij niet Wat je bij anderen gezien hebt?
Zou jij nu niet kunnen sterven Zonder ooit weer wakker te worden?
Genade, Heer, genade.Rede
Anonymus Telluris alma conditor
Telluris alma conditor, Mundi solum qui separans
Pulsis aquæ molestiis, Terram dedisti immobilem.
Ut germen aptum proferens.
Fulvis decora floribus, Fœcunda fructu sisteret, pastumque gratum redderet.
Mentis perustæ vulnera Munda virore gratiæ:
Ut facta fletu diluat, Motusque pravos atterat.
Jussis tuis obtemperet, Nullis malis approximet
Bonis repleri gaudeat et mortis ictum nesciat.
Præsta, Pater piissime, Patrique compar Unice, Cum spiritu Paraclito, Regnas per omne sæculum.
Anonymus
Machtige Schepper van de aarde
Machtige Schepper van de aarde, die de aarde van de zee heeft gescheiden en schadelijke overstromingen heeft ingedamd
en de aarde stabiel heeft gemaakt.
Opdat ze geschikte zaden voortbrengt en met bonte bloemen versierd
veel fruit voortbrengt en welkome voeding biedt.
Genees de wonden van onze verbrande ziel met uw genade
opdat verdriet elke slechte daad zou reinigen en over elke lust zou zegevieren.
Laat elke ziel aan uw wetten gehoorzamen en hou haar weg van onheil, laat haar over al het goeds verheugen en hou haar weg van dodelijke zonden.
Aanhoor ons gebed, machtige Heer, en uw zoon en evenbeeld, die in eenheid met de Heilige Geest
de schepping volbrengt.
Gregorio Allegri Miserere
Miserere mei, Deus:
secundum magnam misericordiam tuam.
Et secundum multitudinem miserationum tuarum, dēlē iniquitatem meam.
Amplius lavā me ab iniquitate mea:
et peccato meo mundā me.
Quoniam iniquitatem meam ego cognōscō:
et peccatum meum contra me est semper.
Tibi soli peccāvī, et malum coram te fēcī:
ut justificeris in sermonibus tuis, et vincās cum judicaris.
Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum : et in peccatis concepit me mater mea.
Ecce enim veritatem dilexisti:
incerta et occulta sapientiæ tuæ manifestasti mihi.
Asperges me, Domine, hyssopo, et mundābor:
lavābis me, et super nivem dēalbābor.
Auditui meo dabis gaudium et lætitiam:
et exsultabunt ossa humiliata.
Averte faciem tuam a peccatis meis:
et omnes iniquitates meas dele.
Cor mundum crea in me, Deus:
et spiritum rectum innova in visceribus meis.
Ne projicias me a facie tua:
et spiritum sanctum tuum ne auferas a me.
Redde mihi lætitiam salutaris tui : et spiritu principali confirma me.
Docebo iniquos vias tuas:
et impii ad te convertentur.
Libera me de sanguinibus, Deus, Deus salutis meæ:
et exsultabit lingua mea justitiam tuam.
Domine, labia mea aperies:
et os meum annuntiabit laudem tuam.
Quoniam si voluisses sacrificium, dedissem utique:
holocaustis non delectaberis.
Gregorio Allegri Miserere
Heb medelijden met mij, Heer, Want uw barmhartigheid is groot.
En laat uw oneindige goedheid Mijn gebreken uitwissen.
Was mijn ongerechtigheid helemaal weg En zuiver me van mijn zonden.
Want ik ken mijn misstappen
En mijn zondigheid kijkt me altijd in de ogen.
Tegen U alleen heb ik gezondigd, En in uw aanschijn heb ik het kwade bedreven.
Mogen uw uitspraken als juist erkend worden, Mogen uw oordelen overwinnen.
Ik ben opgegroeid in zondigheid Want zie: U hebt de waarheid liefgehad.
U openbaarde me de verborgen en duistere kanten van uw wijsheid.
Heer, U besprenkelt mij met hysop en ik zal gereinigd worden.
U zal me wassen en ik zal witter zijn dan sneeuw.
Aan mijn gehoor zal U vreugde en verrukking schenken En mijn vernederde beenderen zullen jubelen.
Keer uw gezicht van mijn zonden af En wis al mijn ongerechtigheid uit Schep in mij een zuiver hart, O Heer:
En hernieuw de rechtgeaarde ziel diep in mij.
Verstoot me niet, ver van Uw aanschijn En neem uw heilige geest niet van me weg.
Schenk mij opnieuw de vreugde van Uw redding En versterk me met uw grondregel.
Ik zal de zondaars uw pad tonen:
De onverlaten zullen zich tot U bekeren.
Verlos me van bloedvergieten, Heer, Oh Heer van mijn heil: en mijn tong Zal uw rechtvaardigheid verheerlijken.
Heer, U zal mijn lippen openen En mijn mond zal uw lof verspreiden.
Want als U van mij een offer had gewild, Had ik U dat gegeven:
Maar een brandoffer zal U niet op prijs stellen.
Sacrificium Deo spiritus contribulatus:
cor contritum, et humiliatum, Deus, non despicies.
Benigne fac, Domine, in bona voluntate tua Sion:
ut ædificentur muri Jerusalem.
Tunc acceptabis sacrificium justitiæ, oblationes, et holocausta:
tunc imponent super altare tuum vitulos.
Een Godwaardig offer is een gebroken geest, U bent niet afkerig, Heer, van een berouwvol en nederig hart.
Behandel Sion gunstig, Heer, met al uw welwillendheid:
Mogen de muren van Jeruzalem zo opgebouwd worden.
Dan zal U het offer van rechtvaardigheid aanvaarden, Alsook de spijs- en brandoffers:
Dan zal men kalveren op uw altaar leggen.
Le Poème Harmonique werd in 1998 opgericht door Vincent Dumestre. Het ensemble legt zich toe op Frans, Italiaans en Engels repertoire uit de 17de en 18de eeuw en is een graag geziene gast op internationale podia. Met hun inventieve, verrassende en uitdagende programma’s maakten ze al hun opwachting in de Philharmonie de Paris, de Opéra Royal de Versailles, Festival d’Ambronay en het Concertgebouw Amsterdam. Het ensem- ble werkt ook regelmatig mee aan operaproducties, waaronder Lully’s
‘Cadmus & Hermione’ met regisseur Benjamin Lazar. Voor hun 20ste jubileum- jaar nam het ensemble twee cd’s op bij Alpha: ‘Airs de cour’ en ‘Anamorfosi’, waarvoor het onder meer een Diapason d’Or kreeg. In 2020-21, speelt Le Poème Harmonique enkele creaties : de opera
‘Egisto’ van Cavalli in concertversie en ‘Les Symphonies pour les Soupers du Roi’ van Lalande, twee producties aan de Opéra Royal de Versailles die tevens zullen opgenomen worden; ‘Mon Amant de Saint Jean’, een recital met mezzosopraan Stéphanie d’Oustrac in de geest van de
‘Années Folles’ in een scènische versie aan de Chapelle Corneille – Opéra de Rouen Normandie; ‘Le Nisi Dominus’ van Vivaldi met Eva Zaïcik, die ook zal opgeno- men worden en gecreëerd wordt op het Festival de l’Abbaye de Saint Michel in Thiérache en op het Festival de Musique Baroque du Jura. Le Poème Harmonique wordt gesteund door le Ministère de la Culture (DRAC de Normandie), la Région Normandie, le Département de la Seine- Maritime, la Ville de Rouen, en is in partner- ship met het project Démos - Philharmonie de Paris. Voor repetities is Le Poème Harmonique in residentie in de Fondation Singer-Polignac. Met de steun van Spedidam, een collectieve management organisatie die de rechten van artiesten
beheert met betrekking tot opnames, communicatie naar het publiek en secun- dair gebruik van opgenomen voorstellingen.
poemeharmonique.fr
Na zijn studies kunstgeschiedenis aan l’Ecole du Louvre en klassieke gitaar aan l’Ecole Normale de Musique de Paris, besliste Vincent Dumestre in 1991 om zich te wijden aan de muziek voor luit, barokgitaar en theorbe. Hij specialiseerde zich bij Hopkinson Smith, Eugène Ferré en Rolf Lislevand aan het conservatorium van Toulouse en bij Frédéric Michel aan het conservatorium van Boulogne.
Sindsdien speelde Vincent Dumestre mee in talrijke concerten, met name met ensembles als Ricercar Consort, La Simphonie du Marais, Le Concert des Nations, A Sei Voci, La Grande Ecurie et la Chambre du Roy, Akadémia en Le Centre du Musique Baroque de Versailles.
In 1997 richtte Vincent Dumestre Le Poème Harmonique op, het ensemble waarvan hij dirigent is. Voor zijn werk met Le Poème Harmonique verkoos het tijdschrift Diapason hem tot ‘jong talent van het jaar 1999’. De opnamen van het ensemble, verschenen bij het label Alpha, werden stuk voor stuk gelauwerd door de pers (Diapason d’Or, Choc du Monde de la Musique, prijzen van Répertoire, Opéra International, Télérama …). Naast de leiding bij Le Poème Harmonique dirigeert hij ook regelmatig andere ensembles, koren en orkesten. In zijn thuisland Frankrijk worden zijn muzikale avonturen erg gesmaakt en werd hij daarvoor al benoemd tot ridder van de Orde van Kunst en Letteren en de Orde van Verdienste.
Camille Poul specialiseerde zich in barokzang aan het Conservatoire National Supérieur in Parijs. Ze nam deel aan de academie van het Aix-en-Provence Festival. Naast rollen in barokopera’s en opera’s van Mozart zingt ze regelmatig als soliste in ‘Messiah’ van Händel, in de Passies van Bach, in Pergolesi’s ‘Stabat Mater’, en ‘Leçons de ténèbres’ van Couperin in de grote concertzalen van Europa. Tevens zong ze met prestigieuze ensembles als Les Arts Florissants, Le Concert d’astrée, Le Poème Harmonique, Pulcinella, Banquet Céleste, Il Gardellino, Les Paladins, Ricercar Consort ea. Ze zong onder de baton van oa. Diego Fasolis, Jean-Christophe Spinosi, Hervé Niquet, Gerhard Korsten, Giuseppe Grazzioli, Emmanuelle Haïm, William Christie, David Stern, Jean-Claude Malgoire, Vincent Dumestre. Camille Poul is onder meer te horen en te zien op de dvd’s van
Monteverdi’s ‘L’incoronazione di Poppea’ op het label Virgin classics, in ‘Cadmus et Hermione’ van Lully op Alpha.
camillepoul.com
Naast haar studies klavecimbel en viool heeft Marthe Davost altijd gezongen.
Op vroege leeftijd zong ze in het opera- koor van Rennes en in het koor Mélisme(s) olv. Gildas Pungier. In 2010 trad ze toe tot het koor van de Notre Dame in Parijs olv.
Lionel Sow en studeerde ze aan het Conservatoire de Paris van 2012 tot 2017.
Sindsdien zong ze de rollen van Drusilla in
‘l’Incoronazione di Poppea’, l’Enfant, la Princesse, le Feu et le Rossignol in
‘L’enfant et les sortilèges’, Ardélise in ‘La Carmélite van Reynaldo Hahn, La Voix Humaine en Zerlina in ‘Don Giovanni’. In 2021 zal ze de rol van Bastienne zingen in Mozarts ‘Bastien und Bastienne’ met het Orchestre de Picardie olv. Arie van Beek.
Ze wordt regelmatig uitgenodigd om werken van Hildegard von Bingen uit te voeren en ze zingt in verschillende ensembles als Le Poème Harmonique, het vocale ensemble Notre-Dame de Paris en het Marguerite Louise Ensemble.
marthedavost.com
In 2018 won mezzosopraan Eva Zaïcik de ‘Revelation Opera Singers award’
tijdens de ‘Victoires de la Musique Classique’, naast de tweede prijs op de Koningin Elisabethwedstrijd en de Voix Nouvelles Wedstrijd. Ze zong lange tijd bij de Jardin des Voix van William Christie en Les Arts Florissants en bij het Consort for European tour olv. Justin Taylor. Ze werd uitgenodigd op de festivals van Aix-en- Provence en Avignon en door de Royaumont Foundation in het project Oraciòn, waarbij musici van oost en west werden verenigd. Hier creëerde ze een werk van Ahmed Essyad, gecomponeerd voor haar en het Quatuor Tana. Daarnaast heeft ze een grote liefde voor hedendaagse muziek. Ze zong de rol van Nelly in Betsy Jolas’ ‘Iliade l’Amour’ in 2016 en ze creëerde
verschillende werken van Vincent Bouchot.
Recente hoogtepunten waren de
‘Mariavespers’ van Monteverdi met Ensemble Pygmalion in New York en een Händeltournee met Les Arts Florissants.
Ze verleent regelmatig haar medewerking aan opnamen en concerten met Le Poème Harmonique. Ze is onder meer te horen in hun opname van ‘Nisi Dominus’ van Vivaldi, verschenen bij Alpha.
evazaicik.com
Mezzosopraan Anaïs Bertrand studeer- de zang aan de Maîtrise Notre-Dame de Paris en aan het Conservatoire National Supérieur de Musique et Danse de Paris bij Valérie Guillorit. Daarnaast werkte ze ook met Regina Werner aan de
Musikhochschule van Leipzig. In 2018 won ze de eerste prijs op het Concours de chant baroque de Froville. De voorbije jaren zong ze als soliste regelmatig bij Le Poème Harmonique (Vincent Dumestre), het Ensemble Marguerite-Louise (Gaétan Jarry), Les Surprises (Louis Noël Bestion de Camboulas), Compagnie La Tempête (Simon Pierre Bestion), Ensemble Clément Janequin (Dominique Visse), La Grande Ecurie (Dominique Visse) en Le Concert de l’Hostel Dieu (Franck Emmanuel Comte). Ze zal de rol zingen van Madame Couic aan het Théâtre Impérial de Compiègne (opera van Vincent Bouchot) en de rol van Gretel in een opera van Damien Lehman met het Orchestre National d’île de France in de Philharmonie in Parijs.
anaisbertrand.fr
De Britse tenor Nicholas Scott studeer- de af aan de Royal Academy of Music in Londen. Hij nam deel aan het programma Le Jardin des Voix van Les Arts Florissants.
Recente hoogtepunten zijn een tournee met Monteverdi’s ‘Orfeo’ met Cappella Mediterranea olv. Leonardo Garcia Alarcon, de opname van de cd ‘Breve e la Vita Nostra’ met Vincent Dumestre en Le Poème Harmonique, Händels ‘Damon, Acis and Galatea’ met Damien Guillon en Le Banquet Céleste, Telemanns ‘Brockes Passion’met Raphael Pichon en Ensemble Pygmalion, Händels ‘Messiah’ met Laurence Cummings en het Bournemouth Symphony Orchestra en Bachs ‘Hohe Messe’ olv. Sir Roger Norrington. In de
Opera van Zürich vertolkte hij de rol van Parque in Rameau’s ‘Hippolyte et Aricie’
olv. Emmanuelle Haim. Scott is te horen op cd-opnamen van Charpentiers ‘Le reniement de St. Pierre’ en ‘Le sacrifice d’Abraham’ verschenen op La Nuova Music en Harmonia Mundi USA, en in motetten van Bouteiller en Brossard met Les Arts Florissants olv. Paul Agnew.
Jan Van Elsacker begon zijn zangcarriè- re als jong talent in het Antwerps
Kathedraalkoor. Aan het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium van Antwerpen behaalde hij eerste prijzen zang en piano bij Liane Jespers en Frederic Gevers. Later volgde hij lessen bij Dina Grossberger en Tom Sol en nam deel aan masterclasses
bij Noëlle Barker. De tenor ontwikkelde zich tot specialist op het gebied van de vroege Italiaanse barok. In 1996 maakte hij zijn internationale doorbraak, toen hij laureaat was van zowel de Erna Spoorenberg Vocalisten Presentatie als het Musica Antiqua Concours in Brugge.
Jan Van Elsacker gaf concerten met het Collegium Vocale Gent, La Petite Bande, de Nederlandse Bachvereniging, Currende, Ex Tempore, Ricercar Consort, La Fenice, Collegium Instrumentale Brugense, Huelgas Ensemble, Capilla Flamenca, Zefiro Torna, L’Arpeggiata enz.
Hij is oprichter van de formatie Il Trionfo del Tempo. Hij vertolkt graag rollen in opera’s en maakte een aantal succesvolle cd’s, waaronder in 2014 een opname van Schuberts ‘Winterreise’ met forte pianist Tom Beghin.
Bariton Tomás Král volgde een zangoplei- ding bij Adriana Hlavsová aan de Janácek Academy of Performing Arts in Brno, Tsjechië. Hij bekwaamde zich verder
tijdens masterclasses bij ondermeer Julie Hasler, Howard Crook, Sara Mingardo en Ivan Kusnjer. Sinds 2005 werkt hij op regelmatige basis samen met ensembles als Collegium Vocale Gent, La Venexiana, Vox Luminis, Holland Baroque, B’Rock Orchestra, Wrocław Baroque Orchestra, Collegium 1704, Collegium Marianum en Musica Florea. Tomás Král wijdt zich evenzeer aan het operagenre, met rollen als Guglielmo (‘Cosi fan tutte’), Ottokar (‘Der Freischütz’), Uberto (‘La serva padrona’), Giove (Cavalli ‘La Calisto’), Ernesto (‘Il mondo della luna’), Apollo (Monteverdi ‘Orfeo’, Händel ‘Apollo e Dafne’), en de titelrol in Suppé’s
‘Boccaccio’. Hij was tevens solist in Bachs
‘Johannes-Passion’ in een regie van Pierre Audi voor de Nederlandse Opera. Zijn discografie bevat onder meer de ‘Missa Votiva’ en de ‘Lamentationes Jeremiae Profetae’ van Zelenka, een cd met rariteiten van de Poolse barokcomponist Marcin Mielczewski, Bachs ‘Hohe Messe’
met Collegium 1704 en Janáceks
‘Moravische Volksliederen’.
tomaskral.me
Benoît Arnould studeerde zang aan de conservatoria van Metz en Nancy bij Christiane Stutzmann. Zijn carrière als solist begon bij de Académie de Musique de Porrentruy olv. Mikaël Radulescu in Zwitserland en hij maakte zijn operade- buut met Le Concert Spirituel olv. Hervé Niquet onder meer in Charpentiers
‘Médée’ (Arcas) en Lully’s ‘Proserpine’. Als solist zong Arnould onder de baton van Leonardo Garcia Alarcón, Emmanuelle Haïm, Ton Koopman, Jean-Claude Malgoire, Marc Minkowski, Raphaël Pichon, Christophe Rousset, Peter Neumann op festivals als La Chaise Dieu, Festival de St Denis, Ambronay, Beaune,
Saintes, Rheingau Musik Festival, Musikfest Bremen, en in vooraanstaande zalen als Salle Pleyel, Barbican Center London, KKL Luzern, Library of Congress in Washington ea. Onder leiding van Philippe Herreweghe zong hij in Fauré’s
‘Requiem’ met het Orchestre des Champs- Elysées en deed hij een tournee met Lassus’ ‘Larmes de San Pietro’. Arnould verleende zijn medewerking aan tal van cd-opnamen, waaronder ‘Tancredi’ van Campra, Rameau’s ‘Dardanus’ met Ensemble Pygmalion en Lully’s ‘Amadis’
met Les Talens Lyriques.
benoitarnould.com
Virgile Ancely studeerde aan de conservatoria van Roubaix en Parijs. In 2009 won hij de Clermont-Ferrand International Singing Competition.
Sindsdien werkte hij samen met vooraan- staande barokensembles als Les Arts Florissants, Le Concert Spirituel, Les Paladins, Ensemble Pygmalion, Le Balcon ea. Hij maakte zijn debuut op de
Salzburger Festspiele in ‘L’ incoronazione di Poppea’ van Monteverdi olv. William Christie. In 2018-19 zong Ancely onder meer in Benjamin Lazars productie van
‘Heptaméron’ en in een nieuwe productie van ‘Tosca’ op het Aix-en-Provence Festival. Daarnaast begon hij zijn samen- werking met Vincent Dumestre en Le Poème Harmonique. Recente hoogtepun- ten zijn de motetten van Bach en Vespers van Monteverdi met Ensemble Pygmalion;
Händels ‘Messiah’ met Les Arts
Florissants; ‘Tosca’ aan de Opéra National de Lyon en verschillende concertprogram- ma’s met Le Poème Harmonique
(‘Anamorfosi’, ‘Cadmus & Hermione’,
‘Elevations’, etc.).
Binnenkort in deSingel Le Banquet Céleste
olv. Damien Guillon contratenor
Giovanni Battista Pergolesi
Salve Regina in c voor sopraan (Céline Scheen) enkel om 17 uur Antonio Vivaldi
Nisi Dominus voor altus, RV608 (Damien Guillon) enkel om 20 uur Johann Sebastian Bach
Psalm 51 ‘Tilge, Höchster, meine Sünden’, BWV1083 naar het ‘Stabat Mater’ Pergolesi
Damien Guillon © Julien Benhamou
deSingel is een kunstinstelling van de Vlaamse Overheid mediasponsors
