Vijf hoofdpunten van kabinetsbeleid Solide I

G

\

c

n

I

NEDERLANDSE POLITIEKE

PARTIJEN

Solide

Het debat over de regeringsverklaring is achter de rug. Het kabinet Kok- Dijkstal-Van Mierlo staat op de rails. Oppositieleider Heerma heeft zijn vuurdoop gehad. Het parlement en het nieuwe kabinet kunnen aan het werk. Dat is maar goed ook. Er is veel te doen. De problemen die tijdens de verkiezingscampagne bestonden zijn nog steeds even groot. Er zijn weliswaar signalen dat het met de werkgelegenheid de goede kant uit gaat maar we zijn er nog lang niet. Staatssecretaris Linschoten krijgt een zware kluif aan de veranderingen die in het sociale zekerheidsstelsel moeten worden aangebracht. M inister Dijkstal heeft in zijn nieuwe hoedanigheid reeds te maken gehad met de IRT-affaire. Dagelijks bereiken ons berichten dat de zware criminaliteit haar grijparmen steeds verder uitstrekt. In zowel het regeerakkoord als in de regeringsverklaring staan tal van goede voornemens om al deze proble­ men het hoofd te bieden. Maar papier is geduldig, het gaat om de uitvoering van de plannen. Daarom is het goed dat er een so-li-de kabinet is gekomen. Sociaal, liberaal en democratisch, maar ook een stevige groep mensen met een frisse uitstraling. Er zijn ministers en staats­ secretarissen gekomen die geloven in de geloofwaardigheid van deze coalitie. Als het aan hen ligt wordt het nieuwe kabinet een succes. De VVD-fractie zal de nieuwe bewindslieden positief tegemoet treden maar het vloeit voort uit de taak van het parlement dat wij dat met een gezonde dosis kritiek zullen doen.

Dit is mijn eerste column in het nieuwe parlementaire seizoen. Het eerste jaar voor het nieuwe kabinet. Een periode ook waarin de Provinciale Staten, en dus ook de Eerste Kamer opnieuw zullen worden gekozen. M et behulp van VVD-Expresse zal de fractie proberen dit parlementaire jaar tot een succes te maken.

Frits Bolkestein

Vijf hoofdpunten van kabinetsbeleid

(Frits Bolkestein tijdens de eerste termijn van de kant van de Kamer bij het debat over de rege­ ringsverklaring)

1. Leidende gedachte van het Regeerakkoord is de herijking van de verhouding tussen gemeenschappelijke regelingen en eigen verantwoordelijkheid, een herijking die aansluit bij de grotere zelfstandigheid van mensen in gewijzigde culturele en maat­ schappelijke verhoudingen. Deze passage is liberalen uit het hart gegrepen.

2. Flinke stappen worden gezet op weg naar een definitieve sanering van de overheidsfi­ nanciën. In 1998 moet voor een bedrag van f.18 miljard zijn omgebogen. Door het grote gat dat het vorige kabinet heeft nagelaten, kon dat niet minder zijn. Hoewel dit een zeer grote taakstelling is, die hoe dan ook moet worden gehaald, en hoewel wij dan aan het criterium voor het overheidstekort van de Economische en Monetaire Unie zullen voldoen, zijn wij daarmee nog niet uit de brand. De schuld van de overheid is ook dan nog veel te groot.

3 De lastenverlichting van ongeveer f.9 miljard is zonder precedent. Zij weegt op tegen de lastenverzwaring van het vorige kabinet. Daarmee zijn wij weer op het niveau van 1989. Die lastenverlichting is essentieel voor het scheppen van werk. Omdat de werkloosheid steeds meer een gevolg van gebrek aan scholing is geworden (de werkloosheid onder laaggeschoolden is verhoudingsgewijs groter) wordt een groot deel van de lastenverlichting aangewend

voor vermindering van de werkgeverslasten aan de onderkant van de arbeidsmarkt en dus van de brutoloonkosten.

4. Voor twee van de drie werknemersverzeke­ ringen worden de wissels omgezet. Dat is geheel in lijn met de herijking van verant­ woordelijkheden genoemd onder punt 1. Er komt een nieuwe uitvoeringsorganisatie voor de sociale verzekeringen, die spoort met het rapport van de Commissie- Buurmeijer en het debat daarover. De wissels worden voorts omgezet op het terrein van de volksgezondheid. Het Plan- Simons verdwijnt uit beeld. De A W B Z wordt beperkt tot de onverzekerbare risico's. Het ziekenfondspakket wordt afgeslankt en er komt een eigen risico. Hier staan Staats­ secretaris Linschoten en Minister Borst voor omvangrijke opgaven. Zij verdienen steun daarvoor.

V A N B IN N E N H O F

Nieuwe leden

Kabinet

In verband met de benoeming van de leden Hans Dijkstal, Annemarie Jorritsma, Erica Terpstra en Robin Linschoten tot respectievelijk minister van Binnenlandse Zaken, tevens vice-premier, minister van Verkeer & Waterstaat, staatssecretaris van het ministerie van V W S en staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zijn dinsdag 30 augustus jl. vier nieuwe leden beëdigd. Het zijn de 45-jarige Jan Hendrik Klein Molenkamp tot voor kort Secretaris van de Kamer van Koophandel en Fabrieken in Rotterdam, Theo van den Doel (42) veiligheids- en defensiedeskundige van het Instituut voor Internationale Betrekkingen 'Clingendael', Otto Vos (39), advocaat, en Willem Keur (41) akkerbouwer en mede-eigenaar Touringcar-bedrijf. Bij het sluiten van de vorige editie waren enige namen van nieuwe bewindslieden nog niet bekend. Hieronder volgen de twee nog ontbrekende VVD-bewindslieden en alle namen van de leden van het kabinet Kok-Dijkstal-Van Mierlo.

Mi n i s t e r s:

• Minister-President,

Minister van Algemene Zaken

W im K o k (P v d A )

• Vice-Minister-President, Minister van Binnenlandse Zaken

H a n s D i j k s t a l ( V V D )

• Vice-Minister-President, Minister van Buitenlandse Zaken

H a n s v a n M i e r l o ( D 6 6 )

• Minister van Justitie

W in n ie S o r g d r a g e r ( D 6 6 )

• Minister van Financiën

C e r r i t Z a lm ( V V D )

• Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen

Jo R itz e n ( P v d A )

• Minister van Defensie

J o ris V o o r h o e v e ( V V D )

• Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer

M a r g r e e t d e B o e r (P v d A )

• Minister van Verkeer en Waterstaat

A n n e m a r ie J o r r it s m a - L e b b in k ( V V D )

• Minister van Economische Zaken

G e r r it W ije r s ( D 6 6 )

• Minister van Sociale Zaken en Werkgelenheid

A d M e l k e r t ( P v d A )

• Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,

Els B o r s t ( D 6 6 )

• Minister voor Ontwikkelingssamen­ werking

J a n P r o n k ( P v d A )

St a a t s s e c r e t a r i s s e n:

Buitenlandse

Zaken

Als staatssecretaris van Buitenlandse Zaken speciaal belast met Europese aangelegenheden is benoemd Michiel Patijn (52), tot voor kort secretaris­ generaal van het Ministerie van Defensie.

Defensie

Op 22 augustus jl. werd de voormalige vice-voorzitter van de VVD, Jan Gmelich Meijling benoemd tot staatssecretaris van Defensie. Gmelich Meijling (58), was tot voor kort burgemeester van Den Helder. Hij begon zijn carrière in 1956 bij de Koninklijke Marine.

• Buitenlandse Zaken M i c h i e l P a t ijn ( V V D ) • Justitie E lis a b e th S c h m itz (P v d A ) • Binnenlandse Zaken J a c o b K o h n s ta m m ( D 6 6 ) , en T o n n ie v a n d e V o n d e r v o o r t ( P v d A )

• Onderwijs Cultuur en Wetenschappen

A a d N u is ( D 6 6 ) T in e k e N e t e le n b o s ( P v d A ) • Financiën W ille m V e r m e e n d (P v d A ) • Defensie J a n G m e lic h M e i j l i n g ( V V D ) • Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en M ilieubeheer D ic k T o m m e l ( D 6 6 ) • Economische Zaken A n n e k e v a n D o k ( P v d A )

• Sociale Zaken en Werkgelegenheid

R o b in L in s c h o te n ( V V D )

• Volksgezondheid, W elzijn en Sport

E ric a T e r p s tra ( V V D )

Fractiebestuur

De VVD-fractie heeft in haar vergadering van 30 augustus jongstleden een nieuw fractiebestuur gekozen:

Frits Bolkestein (voorzitter)

Benk Korthals (vice-voorzitter)

Frans Weisglas (secretaris)

Broos van Erp (penningmeester)

Henk van Hoof (secretaris personeel)

T O T B U IT EN P O S T

Tweede termijn Frits Bolkestein-

Buitenlands

debat regeringsverklaring

beleid

'Ik heb er geen enkele moeite mee om voor mijn partij herkenbare punten in het regeerakkoord te vinden. Laat ik beginnen met het hoofdpunt, namelijk werk. Het regeerakkoord leidt tot een extra banengroei van 125.000 in vier jaar. Dat is precies evenveel als de uitkomst van het verkiezingsprogramma van mijn partij. Naar het zich laat aanzien zal onze hoofddoelstelling dus ook worden bereikt.

Die banengroei wordt in belangrijke mate veroorzaakt door een lastenver­ lichting van ongeveer 9 miljard. In ons verkiezingsprogramma gingen wij uit van 10 miljard. Ik leid hieruit dus af dat ongeveer 9 0 % van onze verlangens op dit punt worden gehonoreerd. Een derde punt van groot belang voor mijn partij is dat het kabinet uitgaat van het zoge­ naamde behoedzame groeiscenario, terwijl de economie reeds het begin van een opleving laat zien. Gegeven die solide afspraak in het regeerakkoord over eventuele groeimeevallers, zijn wij er ook van overtuigd dat die meevallers niet zullen worden bejubeld, om een term uit een vorige periode te gebrui­ ken.

Zie hier drie redenen waarom wij ervan uitgaan dat dit kabinet de doelstelling van "werk, werk en nog eens werk" ten uitvoer zal brengen. W ij gaan ervan uit dat het overeengekomen pakket maatre­ gelen effectief zal blijken. Zo niet, dan zal uiterlijk in de zomer van 1996 een herbeoordeling van dit compromis plaats hebben. M aar ook dan zullen wij probe­ ren het met onze coalitiepartners eens te worden.'

'Tot slot het volgende, voorzitter. De vraag is gesteld of dit een gelegenheids- kabinet is. Dat zou suggereren dat er een reeks toevalligheden zou zijn, wellicht te beginnen op 3 mei met de uitslag van de verkiezingen. Tot op zekere hoogte hebben toevalligheden natuurlijk een rol gespeeld. Ik wil echter volstrekt duidelijk maken dat voor mijn fractie en mijn partij dit kabinet niet het gevolg is van een min of meer toevallig proces. Op de cruciale momenten heb ik in mijn hoedanigheid als onderhandelaar namens mijn partij en heeft ook de fractie van de V V D kort daarna zeer weloverwogen de vragen beantwoord die telkens voorlagen. Willen wij deze coalitie? Het is zeer wel overwogen door onszelf beredeneerd en beargu­

menteerd. Daardoor is er voor ons geen sprake van een gelegenheidskabinet. Dit is een volwaardig parlementair kabinet dat kan rekenen op de politieke steun van de V V D en dat gevormd is op basis

van een regeerakkoord waaraan wij ons zullen houden.'

'Het eerste kabinet-Thorbecke werd door de volksvertegenwoordiging w aar­ mee het te maken had met de nodige scepsis bejegend. De toenmalige minis- ter-president gaf zijn kabinet daarom het motto "W a ch t op onze daden mee". Daarnaar is deze dagen meermalen verwezen. De VVD-fractie staat niet sceptisch tegenover dit kabinet. Het regeerakkoord mag er zijn. De solide bewindslieden wekken vertrouwen, maar wij wachten natuurlijk wel op hun daden.

A O W

Tijdens het debat over de regeringsver­ klaring is uit verschillende hoek kritiek geuitop de kabinetsplannen ten aanzien van de A O W . Het kabinet wil de toeslag aan AOW-ers met een partner jonger dan 65 jaar afhankelijk maken van het inkomen van de AO W -er zelf. VVD- fractievoorzitter Bolkestein uitte hier bedenkingen. 'De maatregel kan zeer hard uitwerken voor mensen met een jongere partner die 65 worden na 1 januari 1996. Ook ontstaat rechtsonge­

lijkheid ten opzichte van alleenstaanden. Daarnaast is de maatregel een straf op het goede gedrag van degenen die voor een aanvullend pensioen hebben gezorgd'.

Premier Kok antwoordde hierop door te stellen dat hij in principe vasthield aan het bezuinigingsbedrag overeengeko­ men in het regeerakkoord. De samen­ hang in het pakket zou indien hierop inbreuk zou worden gemaakt, gaan ontbreken.

Het is overigens nog lang niet zeker of dat AOW-voorstel in deze vorm ook daadwerkelijk doorgang zal vinden. Het wetsvoorstel moet nog worden inge­ diend. Alternatieven kunnen dan worden besproken. De VVD, gesteund door D66 heeft het kabinet bovendien gevraagd om te onderzoeken wat de

inkomenseffecten van 't voorstel voor de betrokkenen zijn. De regering zal de deze cijfers presenteren, in samenhang met de wet-Van Otterloo. De discussie hierover en over mogelijke alternatieve voorstellen zal dan in alle openheid volgen.

Inlichtingen:

Henk van Hoof, 070-3182885.

Fractievoorzitter Frits Bolkestein pleitte tijdens het debat over de regeringsver­ klaring voor de in het regeerakkoord beoogde integrale benadering van het buitenlands beleid. Humanitaire interventies illustreren hiervan de noodzaak. De VVD-fractie is van mening dat de financiële middelen voor de verschillende onderdelen van dat beleid ook meer dan vroeger in onderling verband moeten worden bezien. In het regeerakkoord worden ten aanzien van dit punt een aantal grenzen gemarkeerd. Het BNP-percentage voor werkelijke hulp, de zogenaamde ODA- norm, zal tussen de 0 ,7 % en 0 ,9 % liggen, afhankelijk van de uitkomst van een herbezinning op de totale

Nederlandse inbreng in de internationale samenwerking. De V V D vindt dat het recente, kritische rapport van de inspectie te velde een belangrijke rol moet spelen. De fractievoorzitter vroeg de regering, op korte termijn een commissie van externe deskundigen in te stellen die de gewenste evaluatie ter hand kan nemen. De commissie moet zich buigen over de vraag op welke grond Nederland meer moet besteden aan ontwikkelingshulp dan internatio­ naal is overeengekomen.

Verdere bezuinigingen op de defensie­ begroting staan onder een beslag van de eis dat de Prioriteitennota wordt uitgevoerd, in het bijzonder voor zover het gaat om de tot 1998 doorlopende reorganisatie van de krijgsmacht. Inlichtingen:

Frans Weisglas: 070-3182903.

Colofon

De VVD-Expresse is een uitgave van de “ M r Annelien Kappeyne van de Coppello Stichting", onder redactie van Tom van der M aas hoofd afdeling Voorlichting van de VVD- Tweede Kamerfractie, en Ernst van Splunter, voorlichter interne communicatie.

De VVD-Expresse wordt gedrukt bij Roeland Druk te Scheveningen. Een jaar-abonnement kost fl 75,- en is schrifteiijk aan te vragen bij de VVD-fractie,

Samenvatting eerste termijn Frits Bolkestein tijdens het debat over de regeringsverklaring.

Formatie

Ik wens het kabinet van harte geluk met zijn aantreden. De informaties en formatie hebben 111 dagen geduurd. Dat is op vier na de langste tijd sinds de Tweede Wereldoorlog. M aar de verkie­ zingsuitslag van 3 mei was er dan ook naar. M et die uitslag en dit kabinet is de ontzuiling nagenoeg voltooid. Betekent dit een radicale breuk met het verleden? W ordt Nederland met dit kabinet een ander land, zoals de Heer Van Mierlo een en ander maal heeft beweerd? Neen. Een land verandert niet zo maar van aard, en zeker Nederland niet. Sommige kabinetten hebben het moeten stellen zonder liberalen, andere zonder socialisten. Nu is het dan de beurt aan de christendemocraten. In een land met evenredige vertegenwoordiging en dus veel partijen ligt dat in de natuurlijke loop der dingen. Dit kabinet is dus niet essentieel anders dan voorgaande kabi­ netten. W el zal het een ander beleid voeren, zeker in vergelijking met het vorige kabinet.

Het is goed dat hier een kabinet zit dat kan rekenen op de steun van een meer­ derheid van de Tweede Kamer. Er waren van meet af aan drie coalities mogelijk. Ten eerste PvdA-CDA-D66. Die coalitie had betekend dat de twee grootste verliezers in het zadel waren gebleven. Daarmee zou een loopje zijn genomen met de verkiezingsuitslag. Daarom is die coalitie ook nooit echt in beeld geweest. De tweede mogelijkheid was een coalitie CDA-VVD-D66. M aar die mogelijkheid is door de heer Van Mierlo geblokkeerd. Bleef over de huidige coalitie, een minderheidskabinet of nieuwe verkiezin­ gen. Dit laatste zou een absolute blamage voor de politiek zijn geweest. Een minderheidskabinet zou voorts niets wezenlijks hebben kunnen uitrichten. Ook dan zouden vervroegde verkiezingen het gevolg zijn geweest. Er was dus geen bruikbaar alternatief voor dit kabinet. Betekent dit nu dat de VVD met lange tanden aan de komende regeerperiode begint? Geenszins. Er ligt een regeerak­ koord dat er zijn mag en de bewindslie­ den vormen een alleszins verfrissende en vertrouwenwekkende ploeg.

Nieuwe tijd

In de afgelopen zes maanden heb ik meermalen betoogd dat wij aan het begin staan van een nieuwe tijd. Men zou misschien beweren dat de bijzondere politieke samenstelling van deze rege­ ringscoalitie een levend bewijs van deze stelling is. Maar in de personele invulling van dit kabinet schuilt mijns inziens een veel sterker element van vernieuwing dan in zijn politieke samenstelling. Ik doel daarbij niet alleen op het grote aantal nieuwe gezichten, maar vooral op het feit

dat althans VVD en PvdA bewindsperso­ nen hebben geleverd die niet hun gehele leven dezelfde partijpolitieke voorkeur hebben gehad. Sommigen kijken daar een beetje vreemd tegen aan. Maar ik vind het een goede zaak, zolang de bewindslieden tenminste niet tijdens de rit gaan zweven. De tijd van gewoonte- stemmen is immers voorbij. De groeiende politieke mobiliteit is een teken van toegenomen sociale mobiliteit en de daarmee samenhangende emancipatie van de Nederlandse burger. W aar sociale barrières worden geslecht, worden politieke voorkeuren veel meer een kwes­ tie van overtuiging dan van gewoonte en afkomst. Dat moeten wij toejuichen want om die emancipatie is het ons te doen. De naoorlogse periode is er een geweest van ongekende sociale mobiliteit en emancipatie. De grootste opdracht voor de Nederlandse politiek in de komende twintig jaar is die winst vast te houden en te vergroten. Ik zeg met opzet "vasthou­ den" omdat de kansen voor sociale mobi­ liteit ernstig worden ondermijnd. Er dreigt namelijk een sociale onderklasse te ontstaan die geen kant op kan. Bittere armoede kennen wij in onze samenleving nauwelijks meer. M aar de uitdijende stadsdelen waar meer dan de helft van de inwoners afhankelijk zijn van een uitke­ ring voorspellen weinig goeds. W aar het uitkeringsbestaan tot norm dreigt te worden, worden komende generaties direct in hun toekomst bedreigd. W aar werklozen in grote getale als hopeloze gevallen worden afgeschreven, worden mensen aangemoedigd genoegen te nemen met brood en spelen.

Het is deze nieuwe verstarring van de sociale verhoudingen die de samenhang van de Nederlandse maatschappij onder druk zet. Als er een onderklasse ontstaat die het gevoel heeft dat zij er niet echt bij hoort, of dat het verrichten van inspanningen er nauwelijks toe doet, dan loopt het slecht met ons af. Eén blik op de ghetto's van de grote

Amerikaanse steden leert ons w at er gebeurt wanneer hele bevolkingsgroe­ pen hun zelfvertrouwen en de hoop op een betere toekomst verliezen. W ij moeten niet denken dat wij zo'n sociale verloedering kunnen afkopen met hoge uitkeringen. Het gaat er om mensen uitzicht te bieden op een toekomst en hen aan te moedigen het beste uit zichzelf te halen. Een maatschappij zonder mobiliteit is een samenleving zonder perspectief. Een samenleving zonder perspectief is een samenleving zonder samenhang. W ij moeten dus hard werken aan herstel en versterking van de sociale mobiliteit. W ij moeten dat niet doen vanuit het betuttelende concept van de verzorgingsstaat. Om Amerikaanse toestanden te voorkomen,

moeten wij w at meer Amerikaanse dyna­ miek in onze samenleving brengen. Terecht vraagt het Regeerakkoord om een nieuw evenwicht tussen de behoefte aan bescherming en de noodzaak van dynamiek. W a t dit land in de eerste plaats nodig heeft, is een gezond econo­ misch beleid waarin de dynamiek van de arbeidsmarkt wordt hersteld. Daarnaast hebben wij behoefte aan een active­ rende sociale zekerheid die bescherming biedt zonder de prikkels tot werken te smoren. Een hoogconjunctuur met onvervulbare vacatures is een luxe die wij ons niet meer kunnen veroorloven.

Samenhang en nationale

i dentiteit

De samenhang van onze maatschappij is niet alleen een kwestie van sociale mobi­ liteit en economische kansen. Die samenhang wordt mede bepaald door de identiteit van ons land, een gevoel van nationale lotsverbondenheid, een gedeelde geschiedenis en cultuur. Het zijn ongrijpbare begrippen, die boven­ dien door de nationalistische uitwassen van. deze eeuw een. nare bijsmaak hebben gekregen.

Maar gevoelens van nationale identiteit zijn niet per se benepen of tegen anderen gericht. Zij dragen bij aan de