Wie geen kind lS • • •

(1)

en

Donderdag 13 juni 1963 - No .. 734

"Wij spraken met zr. L. G. Oldenbanning"

rZie nag :3>

Wie geen kind ^lS ^• ^• ^•

de afspraken te mijden". Het blad vindt het normaal, dat de fractie- voorzitters "bijgeschaafde en bijge- werkte punten" "in hun eigen fractie doornemen", maar het voegt e1•

aan toe: "Niet zó dat men zich on- herroepelijk zou binden". Er is dus weinig reden om te twijfelen, dat inderdaad het "merendeel der fracties" ongunstig tegenover dergelijke bindingen staat.

Z o is . dan dr. de Kort druk aan het formeren. Dit geldt op het ogenblik, dat wij dit schrijven. Er is slechts een uiterst geringe kans, dat op het moment, waarop de lezer zal kennisnemen van deze regelen, dr. de Kort's taak voltooid zal zijn. Wie geen kind is- in de Neder- landse politiek weet, dat het pad van een formateur zelden of nooit met rozen is bezaaid. De formateur moet immers in de eerste plaats de fracties, die in het algemeen de nieuwe regering zullen steunen, verenigen op een basisprogram. Maar zelfs als een i n formateur hier grondslagen heeft gelegd, moet de formateur toch met een concreet program voor den dag komen. Het is mogelijk, dat hij bij de uitwerking daarvan op weer- standen stuit.

Dan is er de moeilijke keuze, welke partijen bij de formatie zullen worden betrokken. Tijdens de infor- matieve periode onder auspiciën van prof. Romme is geen der vijf grote partijen in een "buiten spel" positie geraakt. Toch is het - gezien de politieke constellatie - duidelijk, dat de eigenlijke formateur een keuze tussen P.v.d.A. en V.V.D. zal moeten doen.

Wie geen kind is in de politiek weet, dat ook als een viertal partijen het over een algemeen program eens geworden zijn, er een volgende delicate phase aanbreekt. Dan moet men nl. uitmaken, welke departe- menten door de vertegenwoordigers van welke partijen zullen worden bezet. Is ook deze hindernis genomen, dan komt de keuze der perso- nen. Het is vanzelfsprekend, dat niet alle "genodigden" zich geroepen voelen, een ministersambt te aanvaarden. Anderzijds zijn er gegadig- den, die door de formateur te licht worden bevonden. Vast staat, dat - al hoede men zich voor perfectionis- me - de formateur bij zijn uitnodi- gingen kieskeurig behoort ie zijn.

Een later mislukkende Minister kan soms voor het landsbelang scha- delijker. zijn dan een mislukte formatie.

* * *

D e fo1·matie-opdracht aan dr.

de Kort is bijna overal met instemrning begroet. Terecht acht men het juist, dat - na de informatie door prof. Romme - thans dr.

de Kort, de leider der KVP fractie, door de Koningin als formateur werd aangewezen. Want ten eerste is de KVP de grootste fractie in de Tweede Kamer. Ten tweede is zij versterkt uit de verkiezingen te voorschijn gekomen.

Overigens is het geenszins nodig, dat de formateur zelf optreedt als Minister-President in het door hem gevormde Kabinet. Hij kan vice-premier worden. Een "gewoon" depar- tement voor zijn rekening nemen. Of buiten het Kabinet blijven. Er zijn geen staatsrechtelijke regelen, die hier de activiteit van de formateur in een bepaalde richting binden.

Slechts moet degeen, die later als premier optreedt, de formatie voor zijn verantwoording nemen tegenover de Tweede Kamer.

* * *

D e aan dr. de Kort verstrekte opdracht luidt, dat hij een Kabinet moet vormen, "dat zich verzekerd kan achten van een ruime steun in het Parlement". Prof. Von- deling, de P.v.d.A.-fractieleider in

ATTENTIE!

de Tweede Kamer, heeft voor de televisie te kennen gegeven dat uit de term "verzekerd" is af te leiden, dat hier tussen de partijen bindende afspraken moeten worden gemaakt.

Ook de Volkskrant gaat van deze eigenaardige opvatting uit. Noch de heer Vondeling, noch de Volkskrant kunnen zich dan ook geenszins "verzekerd" achten van onze instemming.

Men kan van een tekst een letterlijke, een ruime, of ook een enge interpretatie geven. In déze interpretatie verwisselt men echter wensdroom en realiteit.

Dat overigens de V.V.D. niet alleen staat in haar afkeer van bindingen of absolute bindingen van de fracties aan een Kabinetsprogram blijkt o.m. uit een passage van het Christelijk-Historisch Weekblad van de 7de juni. "Voor dat bieden van tegenspel" - nl. van Kamer tegenover Regering - "is ook nodig, dat bij de Kabinetsformatie geen vér- gaande afspraken worden gemaakt, althans niet over een breed terrein".

Aldus terecht - het C.H.-orgaan.

Daarnaast toont ook "Neder- landse Gedachten" zich evenmin enthousiast over drastische bindingen. Het weekblad van de A.R.-partij schrijft immers de 8ste juni: "Zo is een algemeen bekend feit dat het merendeel der fracties niet voelt voor bindende afspraken, ter gelegenheid van Kabinetsvorming, over vrijwel alle beleidspunten. Anderzijds is het evenmin ,,vertrouwd", alle binden-

ATTENTIE TElEVISIE· U I T:Z END IN G

- I MAANDAG, 17 JUNI a.s., van 20.20-20.30 uur.

In verbanel met de vakanties zullen de radio- en televisie-uitzendingen van alle politieke partijen met ingang van 1 juli tot 1 september a.s.

worden gestaakt.

* * *

W ie geen kind is in de pol~tie'k constateert, dat zowel de P.v.d.A. als de linkervleugel der K.V.P. die in de Volkskrant haar spreektrompet vindt, alles op alles zetten, de V.V.D. buiten de formatie te houden. Zij nemen iedere gelegenheid en ongelegenheid te baat om de liberalen te "wippen". Zo sug- gereerde met name Het Vrije Volk, dat zich "ernstige verontrusting openbaart" "in de V.V.D. over het standpunt, dat de liberale Tweede Kamerfractie, in het voetspoor van haar voorzitter, mr. Toxopeus, heeft ingenomen bij de behandeling van de leidraad van prof. Romme". Dit zou - altijd volgens het socialistische dagblad - zowel gelden voor de structuur der grote ondernemingen als het televisie-vraagstuk.

Omtrent het eerste punt is het ons bekend, dat de V.V.D., geheel con- form aan het rapport van de Telder- stichting, niet met werknemers-commissarissen accoord is gegaan. En wat de T.V. betreft, natuurlijk is dit een moeilijk op te lossen aangele- genheid. Moeilijk, omdat immers het votum van de Tweede Kamer zeer duidelijk de juiste oplossing van staatssecretaris Scholten heeft afge- wezen. Vanzelfsprekend is en blijft de V.V.D. van mening, dat toewij- zing van het tweede net aan een on- afhankelijke organisatie de beste weg is om te komen tot een open T.V.-bestel. Dat het daarvoor echter nodig zou zijn in dit vroege stadi- um in de Kabinetsformatie, de in- stelling van een pacificatie-commissie af ·te wijzen, wil er bij ons niet in.

Het is immers duidelijk, dat de VVD nooit a priori haar instemming met de eventuele voorstellen van de eventuele commissie heeft betuigd.

En vooral: de formatie is geenszins ten einde. Wie - tenslotte _, geen kind is op het netelig terrein der Kabinetscrises in Nederland., weet, dat het nog veel te vroeg is om bepaalde conclusies te trekken. Dit kan men slechts dan doen, indien dr.

de Kort, of ook een opvolger, zaJ melden: Formatie geslaagd. L.M.

(2)

VRIJHEID EN DE~IOCRATIE

13 JQNI 1963 - PAGINA 2

Voortgezet vraa{Sgesprek Abspoel- Van ~;-laardingen Rörink

&

Van den Broek N.V.

Keert

^prem~er^!!

e uay terug?

^ENSCHEDE

Vrijdag, 7 juni j.l. werd voor de radio een vraaggesprek uitgezonden tussen de heren A. \V. Abspoel, parlementair redacteur van het Algemeen Han- delsblad en L. van Vlaardingen, organisator-propagandist van de V.V.D.

Dit vraaggesprek verliep als volgt:

Van Vlaardingen: Dames en heren, het leek ons nuttig het gesprek met de heer A. W. Abspoel, parlementair redacteur van het Algemeen Handelsblad, dat twee weken geleden eindigde met enkele op- merkingen over de toen pas begonnen Kabinets-informatie van de heer Rom- me, thans over ditzelfde onderwerp voort te zetten. Mijnheer Abspoel, alvoren"s tot het la<;~tste nieuws te komen over de formatie, eerst graag iets over de informatie en enkele prinCipiële vragen. Op die informatie-opdracht aan de heer Rom- me is nogal wat kritiek geoefend. Deelt U deze kritiek?

l '

AANBIEDING SCHILDERIJ PROF. OUD AAN DE

· TWEEDE KAMER

:

l

Bij de 75e verjaardag van prof. mr. P. J. Oud, anderhalf jaar geleden, heeft de toenmali- ge voorzitter van de Tweede Kamer, mr. dr. L. G. Korten- horst, de wens geuit, dat een schilderij van prof. Oud in het gebouw van de Tweede Kamer een plaats zou krijgen_

Nu prof. Oud de Tweede Ka- mer definitief heeft verlaten, heeft zich een comité gevormd om deze gedachte werkelijk- heid te doen worden.

Dit comité bestaat uit: de heer J. ~I. F. A. v. Dijk voorzitter; leden: mevr. A. Fortanier- de Wit, mr. dr. K. P. van der Mandele, Mr. E. H. Toxopeus, prof. dr. H. J. Witteveen, prof.

mr. R. P. Cleveringa en D. W.

Dettmeijer. .

Dit comité roept op om gelden voor dit doel hijeen te brengen, welke kunnen worden gestort op giro 1844 t.n.v. Pier- sou, Heldring en Pierson, Den Haag, onder vermelding van:

Schilderij prof. Oud aan Twee- de Kamer.

Abspoel: Dat ik die kritiek "deel", kan ik eigenlijk niet zeggen. En wel, omdat zij m.i" bij de Kritici in het algemeen verkeerd gericht, verkeerd geadresseerd was.

Van Vlaardingen: Hoe bedoelt U dat?

Abspoel: Ik heb er aan het eind van ons vorige gesprek al aan herinnerd, dat alle woordvoerders van de partijen, waarop het Kabinet-De Quay steunde, in de verkiezirigsweken om het hardst hebben verklaard, dat zij het zouden toejuichen, wanneer de politiek van het Ka- binet-De Quay zou kunnen worden voortgezet. De kiezers hebben daarna een dui- delijke uitspraak gedaan in dezelfde richting. Mijns inziens zou dus een opdracht tot nieuwe formatie op deze grondslagen voor de hand hebben gelegen. Dat zou dan dus een rechtstreeks koersen hebben betekend naar een reconstructie van het demissionaire Kabinet-De Quay. Wel te verstaan: een reconstructie in de persoonlijke sfeeL

Confessionele groeperingen en de V.V.D.

Van Vlaardingen: En het program?

Abspoel: Ik onderschat de moeilijkhe- den van de samenstelling van een rege- ringsprogram voor een gemengd Kabi- net - in ons land nu eenmaal een onver- mijdelijke figuur - geenszins. Maar men hoeft toch echt niet zoveel politiek inzicht te hebben om te begrijpen, dat het ge- makkelijker is om het over een program eens te worden met de voorzitters van de confessionele fracties en die van de VVD dan wanneer men dat moet trachten te bereiken met de Partij van de Arbeid.

Eerstgenoemden - de drie confessionele groeperingen en de VVD - zijn het immers in de gráte lijnen wel eens over de economisch-sociaal-financiële politiek en met name stellen zij zich alle vier op basis van de handhaving en bevordering van de private, ondernemingsgewijze productie.

Van Vlaardingen: En waarom is dan niet direct een opdracht in deze richting gegeven?

Abspoel: De verklaring kan alleen hierin worden gezocht, dat de adviezen die de Koningin heeft gekregen, niet voldoende eensluidend zijn geweest om tot deze beslissing te komen. Mijn kritiek richt zich dus daartegen, omdat daarin mijns inziens de oorzaak moet zijn gelegen, dat de Koningin nu de behoefte had om die adviezen aangevuld te krijgen met een rapport van een informateur. Een informateur, die nu moest uitzoeken of er ook mogelijkheden voor andere oplos- singen lagen en met name voor het me- de inschakelen van de Partij van de Ar- beid.

Van Vlaardingen: Er wordt gezegd, dat men van socialistische zijde in de besprekingen met de informateur wel tot zeer ver gaande concessies bereid is geweest

Geschrokken oppositie

Abspoel: Volgens hetgeen er zo lang- zamerhand over die besprekingen is uit- gelekt, zou dat inderdaad het geval zijn geweest.

Van Vlaardingen: De verklaring daarvoor lijkt mij wel duidelijk.

Abspoel: We zullen het er wel over eens zijn, dat die verklaring geen andere kan zijn, dan dat de Partij van de Ar- beid geschrokken is van het ongunstige resultaat van haar oppositie, namelijk een verlies van vijf zetels. Vandaar ongetwijfeld haar grote meegaandheid.

Van Vlaardingen: Dan denken wij daar inderdaad precies gelijk over. Mr.

Toxopeus heeft ondertussen onlangs voor de televisie duidelijk uitgesproken geen voorstander te zijn van een vijf-partijen-Kabinet.

Abspoel: Ja, en terecht heeft hij er daarbij de nadruk op gelegd zulk een Ka- binet voor normale omstandigheden ook niet in het belang van de parlementaire democratie te achten, omdat dan een be- hoorlijke principiële oppositie in de Ka- mer zou ontbreken.

Van Vlaardingen: Is de televisie-kwes- tie niet een heel moeilijk punt geweest en is zij dat niet eigenlijk nog?

Abspoel: Dat is in ieder geval een heel moeilijk punt, in welke richting de formatie ook gaat. En wel, omdat de oude Kamer de mijns inziens enig juiste oplossing, zoals in de Regeringsnota was uiteengezet, niet heeft willen aanvaarden.

Er is nu wel een nieuwe Kamer, maar helaas biedt haar samenstelling ook na de verkiezingen nog niet direct uitzicht op de juiste oplossing" Hier ligt, lijkt mij, voor de VVD een heel moeilijk punt.

Persoonlijk meen ik, dat de VVD zeer zeker in haar overwegingen mag betrek- ken, dat wanneer zij o.a. op grond van haar visie op het televisie-vraagstuk niet aan een nieuw Kabinet zou" medewerken, de oplossing dan zeker niet zou gaan in de door haar gewenste richting. Ander- zijds zal zij echter ook geen oplossing kunnen en mogen aanvaarden, die on- voldoende uitzicht biedt op de uiteindelijke totstandkoming van een onafhanke- lijk orgaan, dat goede programma's ver- zorgt, die .uit reclame kunnen wonlen betaald.

Maar voor zover ik begrepen heb, heeft men van VVD-zijde door de gedachte van een pacificatie-commissie voor advies over dit vraagstuk en een zeer tijdelijke noodregeling wanneer het tweede net gereed is voordat de pacificatie-commissie tot een oplossing is gekomen niet volstrekt te verwerpen, zich op geen enkele wijze gebonden ten aan- zien van haar uiteindelijke houding tegenover hetgeen er uit de bus zou komen.

Van Vlaardingen: En nu is dan ten slotte dr. De Kort. de voorzitter van de KVP-fractie uit de Tweede Kamer. tot formateur benoemd. Wat vindt U daarvan?

•

HET ADRES VOOR AL UW

Kranen en

Staalconstructies

Niet verrassend

Abspoel: Deze opdracht is in de gegeven omstandigheden niet zo heel erg verrassend" Als de heer De Kort erin slaagt de kiezersuitspraak te realiseren en een "tweede Kabinet-De Quay" tot stand te brengen, dan ben ik daar tevre- den mee.

Voorlopig neem ik aan, dat de heer De Kort het voorbeeld van zijn grote voorganger mr. Romme zal volgen en zelf niet het premierschap zal aanvaarden, doch het voorzitterschap van de KVP-fractie zal prefereren.

Ik zou het bijzonder toejuichen, als de heer De Quay onder deze omstandigheden alsnog bereid zou worden gevonden zich weder voor het minister-president- schap beschikbaar te stellen. Gaat, door welke oorzaken dan ook, de formatie van de heer De Kort ten slotte in andere richting en zou de rood-roomse samen- werking worden hersteld, dan· zal de VVD naar ik veronderstel haar plaats in de oppositie met evenveel animo herne- men, zoals vóór 1959 het geval was. En wellicht dan met meer succes ·dan de Partij van de Arbeid.

Om alle misverstand te vermijden. wil ik echter wel nadrukkelijk zeggen, dat ik het in het landsbelang zou achten, wanneer een Kabinet zou kunnen worden gevormd, dat een evenbeeld is van het thans demissionaire, zij het dan in het persoonlijke vlak gereconstrueerd.

.:as;

STAlEN MEUBELEN

GISPEN.

CULEMBORG

Vakantie-reizen en zaken-reizen

Reisbureau

OILERS TRAVEL ORGANIZAT- 'lN

MOORSEHUIS - Abs:tedelrdijk 1 - 3 - UTRI: HT Postbus 2101 tel. 0 30 - 26850

Gespecialiseerd in individuele reizen

Vraagt eens een ·reisadvies voor Uw vakantie

N.V. AANNEMERSBEDRIJF v/hl. STAI\'1

TWINTIGHOEVENWEG 13 te DORDRECHT TELEFOON 01850-5839

'''ONINGBOU'V

(3)

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Mensen interesseren mij bijzonder. Het gaat er om, de mens .het grootst mogelijke geluk te geven waarbij de vrijheid voorop staat"

Dit is slechts een fragment van het gemoedehjke gesprek, dat wij de- zer dagen hadden met ons nieuwe Tweede Kamerlid, ir. L. G. Olden- banning, in diens gezellige woning in Oosterbeek.

Hij formuleert zijn woorden mak- kelijk, maar met een weldadige rust, die eerder bij een arts dan bij een landbouwkundig ingenieur schijnt te passen.

Hiermee lijkt onze nieuwe liberale volksvertegenwoordiger wel ge- typeerd. Een jeugdige veertiger, ge- boren in Oosterhesselen in het Drentse land en daarmee nog steeds met hart en ziel verbonden, ofschoon zijn werkkring hem in 1955 naar het Gelderse dreef.

zoon van een landbouwer, die opgegroeid in een liberale sfeer, de agrarische belangstelling . overnam en deze verdiepte op we-

-tenschappelijke basis.

Drenthe: hij spreekt er met over- tuiging en enthousiasme over. Hij bezocht er de lagere school en later in Coevorden de HBS om daarna het Drentse land even ontrC:uw te worden in verband met zijn studie aan de Landbouwhogeschool te Wa- geningen, waar hij - na een onder- breking in de oorlogstijd - in 1946 de titel van landbouwkundig ingenieur verwierf.

Maar daarna is het opnieuw zijn geboortestreek, die hem roept. Op 1 september van datzelfde jaar treedt hij in dienst van het Drents Landbouwgenootschap te Assen en vervult aldaar acht jaar de functie van secretaris-penningmeester van deze landbouworganisatie. Hij zet zijn jonge schouders onder de opbouw van het landbouw- en land- bouwhuishoudonderwijs, het boek- houdbureau, het rechtskundig bu- reau en de afdeling verzekering. Ook de jongerenorganisatie en het werk van de Volkshogeschool trekt al snel zijn belangstelling.

Als redacteur van het Drents Landbouwblad wordt hij tevens op- genomen in de redactie van het landelijk orgaan van het Koninklijk Nederlands Landbouw Comité.

Maar Drenthe biedt hem nog meer ontplooiingskansen. Hij wordt o.m. secretaris van de Raad van Commissarissen van de N.V. Noord- Nederlandse Drukkerij te Meppel en secretaris-penningmeester van de Drentse Waterschapsbond. Als be- stuurslid van het Drentse Genoot- schap en van de Stichting "Opbouw

Onze nieuwe Tweede Kam.erleden

Drenthe" werkt hij mee aan de etd- turele en maatschappelijke ontwikkeling van de Drentse bevolking.

De "Drenthe-film" komt onder zijn leiding tot .stand.

En bij deze vele werkzaamheden laat de politiek h€'Ill niet onberoerd. Voorzitter van de afdeling Assen van de VVD en in 1953 Hoofdbestuurslid van onze Partij.

Het is slechts een greep uit de vele functies, die ir. Oldenbanning heeft vervuld en nog steeds uitoe- fent.

Het zijn er heel wat. Zij getuigen niet alleen van een veelheid, maar bovenal van veelzijdigheid, die ZJijn persoon kenmerkt. Vanzelfsprekend zal hij in de Tweede Kamer naast ir. Tuijnman de agrarische belan- gen behartigen en hoe de werkzaamheden verder. zullen worden ver-.

deeld, daarover valt op het ogenblik nog weinig te zeggen. Doch één ding staat vast, dat onze nieuwe Tweede Kamerfractie zeker ook op ander terrein niet te vergeefs een beroep op Oldenbanning zal doen.

Algemene economische vraagstukken interesseren hem bijzonder, evenals de problemen betreffende onderwijs, perszaken, radio en tv, zomede het jongerenwerk. Vooral ook de volkshuisvesting geniet zijn bijzondere aandacht, omdat hij hier veel mogelijkheden ziet. Verkeer en Waterstaat hebben eveneens zijn

13 .JUNI 1963 - PAGINA 3

W~j spraken !net

Ir. L. G. Oldenbanrting

warme belangstelling, maar natuurlijk ook de middenstand, waarvan de problematiek zozeer op die van de

landbouw lijkt. ·

Jr. Oldenbanning kan volko- men onverwacht bijzonder nuchter en ontwapenend uit de hoek komen. Dit bleek wel toen wij zijn journalistieke werkzaamheden aan- stipten, niet alleen voor diverse landbouwbladen, doch ook voor ons weekblad, waarvoor hij reeds ge- ruime tijd zijn bijdrage levert in de bekende "Landbouwrubriek".

"Ja", zo zegt hij, "het grote voordeel van het schrijven is, dat je daardoor de zaken moet bijhouden"

Op het ogenblik is ir. Oldenban- ning hoofd van de buitendienst, pers en propaganda van het Bedrijfsla- boratorium voor Grond- en Gewas- onderzoek te Oosterbeek, een functie, die hij in 1955 aanvaardde. Deze nieuwe tak van dienst bouwde hij op en bracht hij tot ontwikkeling. Hij.

zal dit werk nu aan anderen over- dragen.

Thans gaat hij dus onze nieuwe Tweede Kamerfractie versterken.

Dit alles verhindert hem overigens niet om binnenkort zijn intrede te doen als lid van de gemeenteraad in zijn woonplaats. En als wij hem de vraag stellen of hem dit alles niet te veel wordt antwoordt hij glimlachend: "Het lijkt mij nuttig de ge- meenteHjke politieke vraagstukken te doorgronden. Wie de regionale zaken niet volgt zal de landelijke niet kunnen helpen oplossen".

Mevrouw H. R. Oldenbanning- Kamping vult het gesprek af en toe glimlachend aan. Zij is ge- wenct, dat haar man veel van huis is en wat de politiek betreft, vindt ir. Oldenbanning veel begrip bij haar. Haar vader was liberaal ge- meenteraadslid van Sleen. De politiek is haar aldus niet vreemd .en zij is graag bereid haar echtgenoot daarvoor af te staan ondanks het ge- mis van veel (avondlijke) huiselijke gezelligheid.

Twee aardige dochters van resp.

12 en 15 jaar completeren het gezin Oldenbanning.

En passant lanceren wij het grap- je, dat wij Westerlingen steeds de neiging hebben te spreken van 01- denbanning (met de klemtoon op de 0), terwijl de- drager van die naam zich zelf (o.m. via de telefoon) in- troduceert als Oldenbànning (met de klemtoon op de a). Ons nieuwe Tweede Kamerlid kijkt geamuseerd Maar mete~n gaat hij er serieus op in. "Banning", zo zegt hij, "komt van de voornaam Banne; "ing" is een tweede naamvalsvorm. De hof van Banne is dus Banning's hof. Zo ontstond de naam Olden (Oude) banning in tegenstelling tot Nijen(Nieu- we) banning.

En hiermee zit ons Hoofdbestuurs- lid met recht op zijn praatstoel en

blijkt opnieuw zijn belangstelling voor en verbondenheid met zijn ge- boorteland Drenthe. Hij interesseert zich in het bijzonder voor de historie ervan. Zijn hobby is dan ook - reeds bij zijn studie voor landbouwkundig ingenieur gewekt - om uit de bodemkunde de historie van het gebied te distilleren. Onder leiding van prof. dr. C. H. Edelman heeft hij zich destijds in deze studie verdiept, die men met de naam agro- geologie kan aanduiden. Hij houdt hierover nog dikwijls lezingen o.a.

voor de Drentse verenigingen. 'Hij is nl. ook voorzitter van de vereniging

"Drenthe" te Arnhem en van de commissie die het werk van alle Drentse verenigingen in den lande overkoepelt.

Natuurlijk kwamen ook de agrarische problemen uitvoerig ter sprake. Oldenbanning zal er in de Kamer zeker over spreken.

"l!:r zal' beslist nog een prijspolitiek nodig zijn", zo zegt hij, terwijl hij

· zich een vurig voorstander toont van een sterk ontwikkelingsfonds voor de landbouw.

"Wij zullen moeten trachten de structuur voor de landbouw sterk te verbeteren, o.a. door aan de land- bouwers, die uit eigen initiatief willen uitbreiden of verbeteren crediet te verschaffen op voordelige voor- waarden. Ook de belastingpolitiek spreekt hier een woordje mee. De afzet moet door eigen kracht verbeteren, doch de overheid moet voor- lichten en organisatorisch steun ver- lenen".

"En het Landbouwschap?" zo vroegen wij.

"Er kan niet genoeg op worden gewezen, dat wij als liberalen destijds tegen de Raamwet op de PBO hebben gestemd," zegt ir. Olden- banning vol vuur. "Eigenlijk zou deze Raamwet moeten worden open- gebroken, maar dat zal ontegenzeg- gelijk tegen de zuilen botsen, evenals dat op het ogenbrik bij de tv het geval is. Ook hier is echter wel ge- bleken dat wij daar niet tegen op- zien, als we menen dat het nodig is''.

Onze gastheer gaat hier verder diep op in, doch wij krijgen de in- druk, dat hij zijn speciale visie op dit ogenblik nog liever niet ziet ont- huld. Daarvoor zal het parlement hem ongetwijfeld de nodige gelegenheid bieden.

Zo verlieten wij op een zonnige .A dag Oosterbeek, vol impres- sies waarvan wij de - naar onze sm~ak althans - meest kenmerkende hebben weergegeven.

Oldenbanning heeft vele pijlen op zijn boog. Dat staat vast. Overigens:

is het wonder, dat hij bij zijn be- noeming tot lid van de Tweede Ka- mer juist uit Drenthe zo veel reac- ties ontving?

s.

(4)

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Doewelen Ie ••• eens om. •

(Van onze sociale medewerker)

Het bekende spreekwoord "doe wel en zie nie-t om" heeft ons geïnspi- reerd tot een iets andere versie bij het bezien van het probleem van de sociale wetgeving.

In Bouwbelangen, het blad van de Raad van Bestuur Bouwbedrijf trof- fen we een verslag aan van een vergadering van de Nede1·landse Kathol~e

ke Aannemers- en Patroonsbond.

In een rede wees pi·ofessor P. A. J. M. Steenkamp er op, dat de sociale lasten soms tot 50 procent van het loon oplopen. Elders in dat blad is echter een overzicht opgenomen van de sociale lasten in het bouwbedrijf, waaruit blijkt, dat deze variëren van 57,58 tot 64,78 procent van het loon, of in guldens van f 42,15 tot f 55.12 per week.

Hoe. goed de sociale wetgeving ook is, ieder zal het met ons eens zijn, dat dit hoge percentage bedenkelijk is, zowel voor het bedrijfsleven als geheel, als voor de werknemers zelf.

Voor het bedrijfsleven als geheel, omdat dit in zijn totaliteit een enorme last is met een weinig variabel karakter. De last is vast aan het loon gekoppeld.

Telt men de sociale lasten bij het loon op dan blijkt de wekelijkse uit- kering ook al is die zeer laag, niet f 80 te zijn maar een f 120 of meer.

Bij alle discussies over lage lonen - zoals we die onlangs voor de televisie van de V ARA hebben gehad, mag dat niet uit het oog worden ver.,.

loren.

Indien hier

Voor de werknemer is de last van de sociale wetten een bedenkelijk verschijnsel, omdat hij zijn zeker- heid wel heel erg duur moet beta- len. In vele gevallen zal hij immers nauwelijks of geen beroep behoeven te doen op deze sociale wetten, maar het bedrag, dat hij er voor moet be- talen is wekelijks de helft of meer van zijn Iàon.

Nu zal men misschien zeggen, maar de werkgever betaalt toch ver- reweg het grootste deel. Dit is wel zo, maar het zal duidelijk zijn, dat de last van de sociale wetten het beta- len van hogere lonen in de weg staat zodat deze last uiteindelijk de werknemer remt in de ontplooiing van zijn persoonlijke mogelijkheden.

Inlichtingen en

uw ad~~ertèutie had gesttmn dan •••

advertentie_

tarieven worden goorne verstrekt door onze administratie, postbus 43 Amersfoort, zouden 28.000 geestverwanten alsmede

hun huisgenoten deze hebben gelezen. tel. 0.3490-1 71 44

Gegevens jaarverslag

ons landelijk jaarverslag loopt van zomer tot zomer en nu is op het ogenblik het tijdstip waarop aan de centrale-vertegenwoordigsters gegevens ervoor gevraagd worden. Op haar beurt moeten zij gegevens krijgen van de plaatselijke vertegenwoordigsters en de plaatselijke vrouwengroepen. Willen die daarbij behulpzaam zijn en alles wat de centrale-vertegenwoordigster nodig heeft, haar verschaffen?

Gevraagd of ongevraagd?

Denkt niet, dat het een of ander onbelangrijk is. Alles is belangrijk want met elkaar geeft het verslag een beeld van wat er in onze vrou- wenorganisatie omgaat.

Ieder jaar weer moet· er in het jaarverslag gezegd worden, dat het niet volledig is. Er gebeurt altijd meer dan wij weten en hoe kan dat in het jaarverslag komen als het niet verteld wordt?

Uw landelijke secretaresse wil zo graag eens een echt goed overzicht opstellen; werkt U daaraan mee?

GELDERLAND NOORD-OOST

Dit omvat de streek ten no~r

den en oosten van de R1.1n;

dus Veluwe en Achterhoek.

De cen:tr<~~le-vertegenwoordigster

daarvan heeft helaas door huiselijke omstandigheden verstek moeten la- ten gaan. Mevr. C. Pijl-van Geijten- beek heeft op zich genomen het werk waar te nemen in afwachting van een nadere regeling.

Zoals men weet, is het de Centra- le, die de centrale-vertegenwoordigster en haar plaatsvervangster moet aanwijzen. Dat staat in het partij- reglement. Gezien de zomer en de vacantietijd kan het in dit geval nog wel even duren. Het is dus prettig,

Sociale lasten

Nog meer op stapel

Nu moeten we er daarbij wel op letten, dat het eind nog lang niet in zicht in. Het aantal sociale wet·ten stijgt - er zijn nog meer verzeker- bare risico's te bedenken, bovendien worden de wetten voortdurend uit- géwerkt. Verfijningen en uitbrei- dingen plegen veel geld te kos•ten.

Wanneer nu al in sommige be- drijfstakken de sociale lasten zijn gestegen tot 65 procent, dan ligt het voor de hand te veronderstellen, dat als de ontwikkeling verder gaat, er werknemers zullen zijn voor wie de sociale last gelijk is aan het loon.

Nogmaals, de sociale wetgeving wensen we niet uit te bannen. We zeggen ook niet, er moet verder maar niets meer bij komen. Want er zijn inderdaad nog ernstige leemten.

We begrijpen, dat voor de werknemer de sociale wetgeving een enorme rust in zijn bestaan betekent.

Trouwens voor vele werkgevers ook.

Immers zij zouden de kans lopen, dat in geval van calamiteiten, hun werknemers overkomen, de burgerlijke rechter hen voor de schade aanspra- kelijk zou stellen. Voorts geeft de sociale wetgeving aan de maatschap- pij als geheel een niet te onder- schatten stabiliteit.

Maar gelet op de bedragen en de

Copie voor deze rubriek te sea- den aan: Mej. Joh. H. Springer, Alexanderstraat 16, Haarlem.

dat iemand de zaken waarneemt.

Haar adres is: Straatje 2,

Doetinchem. .,

HET NEDERLANDS VROUWEN COMITé

uit de verkorte notulen van de vergadering op 17 mei, die werd bijgewoond door mevr. mr. E.

A. J. Scheltema-Conradi, nemen wij het volgende over:

150-jarig bestaan van het Koninkrijk der Nederlanden.

In het kader van de herdenkings- manifestaties bespreekt het NVC

13 JUNI 1963 - l'AGINA 4

een fantastisch geschenk voor

ader

Forse tube f 1.75 Uitsluitend bij de kapper verkrijgbaar!

percentages, die er. thans zijn, hebben we het ons bekende spreekwoord enigs·zins gewijzigd en daarvan gemaakt: doe wel en zie ... . eens om. Werkgevers en werknemers moesten ·in hun belang, maar ook in het algemeen belang eens na- gaan of dat nu werkelijk niet anders kan.

De sociale wetgeving is aan het eind van de vorige en in het begin van deze eeuw op gang gekomen.

Maar inmiddels hebben zich op aller- lei gebieden enorme veranderingen voltrokken. Maar de lijn van een 50 à 75 jaar geleden op het gebied van de sociale · verzekering wordt nog maar steeds in dezelfde richting doorgetrokken. De demissionaire minister van Sociale Zaken, dr. Veld- kamp heeft er in het begin van zijn ministeriële loopbaan op gewezen, dat we niet verder kunnen springen dan onze polsstok lang is. Ieder moet toch van de juistheid daarvan door- drongen zijn.

Daarom nogmaals, waarom slaan werkgevers en werknemers niet eens de handen ineen om dit immense vraagstuk grondig te onde1·zoeken, inplaats van maar braaf op de eenmaal ingeslagen weg voort te suk- kelen?

uitvoerig de mogelijkheden van een actie als bijv. het houden van een studiedag over een actueel onderwerp. Een kleine commissie zal zich hierover nader beraden en op de volgende vergadering verslag uit- brengen.

Bronnen-onderzoek ove~ vrouwen- arbeid in Nederland sinds 1945.

Het rapport uit.gebracht door mej.

mr. J. Hefting geeft aanleiding tot een lange discussie.

Enkele suggesties uit dit rapport zullen nader worden uitgewe1'kt.

Commissie Herziening Landverhuizingswet.

In deze Commissie wijst het NVC mevr. mr. H. Dirkse-Eresters en mevr. A. Thomassen-Lind resp. als vertegenwoordigster en plaatsver- vangend vertegenwoordigster aan.

Europese Beweging.

Voor 1963 zal het NVC opnieuw aangesloten organisatie zijn. Het Co- mité benoemt tot zijn vertegenwoordigsters in de Raad: mevr. dra.

M. C. W. Rohling-van Spanje en mevrouw mr . .Joh. C. Z. Pelleboer- Beuker.

(5)

VRIJHEID EN DEl\IOCRATlE

Als slot van onze cijferoverzichten kan het nut hebben, de in percentages uitgedrukte uitslagen voor de VVD van de jaren 1956, 1959, 1962 en 1963 ook provinciaal te groeperen.

We krijgen dan het volgende beeld:

Kamer Kamer Staten Kamer 1956 1959 1962 1963 Groningen _12,9 _16,0 _14,0 _13,1 Friesland ... 8,4 10,4 9,0 8,1 Drenthe ... 15,2 18,4 17,5 15,5 Overijssel ... 7,6 9,6 8,8 8,0 Gelderland ...• 7,9 11,0 9,2 9,3

Utrecht 9,3 13,8 11,6 12,3

Noord-Holland .. 11,8 16,8 12,7 13,7 Zuid-Holland 11,3 15,4 12,8 13,2 Zeeland ... 8,1 11,1 9,8 9,3 Noord-Erabant 2,0 4,2 3,4 4,1

Limburg 0,9 2,5 1,6 2,3

* * *

onze eeTSte opmerking is, dat b~j vergelij- king van de uitslagen 1963 bij die van 1962 in aanmerking moet worden genomen, dat na de Statenverkiezingen van 1962 nog zijn ge- volgd de gemeenteraadsverkiezingen 1962. Deze waren voor de VVD ongunstiger dan die voor de Staten. Over de provinciaal gegroepeerde cijfers betreffende gemeenteraadsverkiezingen beschik- ken wij echte1· niet. Het zou trouwens ook eigen- lijk onmogelijk z~jn die cijfers provinciaal te groeperen, omdat in verschillende gemeenten lijsten "gemeentebelangen" e.d. werden inge- diend, waarbij df! VVD plaatselijk was betrok- ken. Ook werd in een aantal gemeenten, in het bijzonder in de zuidelijke provincies, in het ge- heel geen l~jst voor de VVD ingediend.

De percentages, die wij in ons vorige nummer voor de grote en middelgrote gemeenten voor 1962 vermeldden, toonden echter wel aan, hoe- zeer vooral vergeleken bij die gemeenteraads- verkiezingen (en dat waren de laatste verkiezin- gen vóór de Kamerverkiezing van thans) de par- tij zich heeft hersteld van de inzinking van 1962.

Ook waar het percentage van 1963 iets bleef beneden dat van de Statenverkiezing 1962 (in Friesland en Groningen 0,9 o/o, in Overijssel 0,8 % en in Zeeland 0,5 o/o), kan men aannemen, dat er weer voo1·uitgang is, vergeleken bij de raadsverkiezingen van 1962.

13 JUNI 1963 - PAGINA 5

DE CIJFER

PRE E

(IV)

Bet verschil van 2 o/o in D1·enthe is helaas vrij groot, hetgeen echter niet wegneemt, dat Drenthe met het totaal stemmenpercentage voo1· de VVD van 15,5 % voor ons nog altijd de relatief gezien beste provi.ncie is. ~

Juist daarom echter zal het goed zijn, wan- neer men zich in deze provincie bezint op de oor- zaken van dit achterblijven bij de uitslag van de Statenverkiezing.

Wellicht vormt het feit, dat de Boerenpart~j

van de heer Koekoek juist hier haar hoogste pro- vinciale percentage behcwlde (n.l. 4,2 %) een aanwijzing.

In het algemeen echter hebben we niet de in- druk, dat de Boerenpartij bij deze Kamerverkie- zing haar stemmen in enigszins belangr~jke mate tdt het Iibemle kiezerskorps heeft gekregen. Het feit, dat de partij van de heer Koekoek in Lim- burg 10.033 stemmen op zich verenigde (2,3 %) en in Noord-Brabant 16,086 sternmen (2,1 %), is

NOTITIES VAN EEN INSIDER

wel een aanwuz~ng dat de z.g. "Vr~ie Boeren"

heel wat stemmen van katholieke (kleine) boe- 7'en hebben gekregen. En ook de anti-revohäio- nairen zullen zeker aan de Boerenpartij een vrij groot aantal stemmen hebben verloren.

Bijzondere aandacht zal óok moeten worden besteed aan FrieSland, de enige provincie waar- in het percentage voor de VVD (8,1 %) nog iets bleef beneden dat van de Kamerverkiezing 1956 (8,4 %).

* * *

Ondertussen dient wel in het oog te worden gehouden, dat van ons totale stemmental van ruim 643.000 het leeuwendeel nog altijd

wordt geleverd door de provincies Zuid-Holland (bijna 194.000 stemmen) en Noord-Holland (ruim 160.000 stemmen). Van ons totale lande- lijke sternmental van 643.000 leveren de beide Hollanden ons samen dus 354.000 stemmen op.

In deze p1·ovincies liggen de grootste drie st.eden. En zoals wij in ons overzicht van 6 juni reeels sch1·even: Het mag rnet voldoening worden geconstateerd, dat die grote steden, waarin bij de Kamerverkiezing van 1959 de door niemand in die mate voorztene hoogste topven werden bereikt, maa1· in 1962 dan ook de grootste klap- pen vielen, zich prachtig hebben hersteld.

Zo kwamen de percentages in Noord- en Zuid- Holland ver boven die van de gemeenteraadsver- kiezingen 1962 te liggen. en eveneens nog een behoorlijk st1tkje boven die van de daaraan vooraf gegane Statenverkiezingen 1962.

De percentages van resp. 13,7 en 13,2 kwamen te liggen tussen die van de Kamerverkiezingen 1956 en 1959 en hebben het voonwamste aan- deel geleverd voor het behottd van drie van onze zes winstzetels der topverkiezingen van 1959.

Met uitzondering van Friesland, dat 0,3 o/o achte1·bleef, leverden alle provincies per- centages op, die hoger - en in de meeste geval- len belangrijk hoger - liggen dan die van 1956.

Vandaar ons zeteltal van 16, tegenover 13 in

1956. .

Vergeleken bij 1956 slaan vooral Utrecht, Noord- en Zuid-Holland en ook nog wel Gelder- land en Zeeland, een goed figuur.

Op de opvallende percentagegewijze vooruit- gang in Limburg en Noord- Brabant vestigden wij in onze vorige overzichten reeds de aandacht.

Enige algemene conclusies naar aanleiding van de jongste verkiezingsuitslagen houden wij voor el'n slotartikel in ons volÇJende nummer.

IN MEMORIAM

P. R. VAN DER VELDE

Ir. Jac. Kortleven uit Eelde promoveerde te Wageningen

Het bestuur van de afdeling Eindhoven brengt met leedwezen ter kennis, dat op 4 mei j.l. zeer onverwachts haar penningmeester de heer P. R. van der Velde, in de leeftijd van 47 jaar is overleden.

Onze partijgenoot, ir. Jac. Kortleven, wethouder van de gemeente Eelde stond vrijdagmiddag 31 mei j.l. in het middel- punt van de belangstelling .in de Land- bouwhogeschool te Wageningen, alwaar hij promoveerde op een proefschrift ge- titeld "Kwantitatieve aspecten van hu- . kusopbouw en humusafbraak". Promo- . tor was prof. dr. A. C. Schuffelen, hoogleraar in. de landbouwscheikunde aan de Landbouwhogeschool.

Een der voornaamste probleemstellin- gen uit het proefschrift betrof het verband tussen de hoeveelheden toegedien-

ALGEMEEN SECRETARIAAT V.V.D.

Koningënnegrac:ht 61 's-Gravenhage Telefoon (070) 60 48 03

(3 liinen) Giro 67880

de organische stof en de humusgehalten, het verband tussen de humusgehalten en de productiviteit en de effecten hieruit op lange termijn. Tot 1950 heerste bij velen nog de gedachte dat groenbemesting, stro, stalmest etc. in een jaar tijd rest- loos werden afgebroken of zouden kunnen leiden tot aantasting van de aanwe- zige voorraad humus. Proeven hebben echter aangetoond, dat gaandeweg bij alle toegepaste materialen een verhoging van de humusgehalten was te constate- ren.

Bestudering van gepubliceerde humusgehalten van een proef van Maschhaupt leidde, volgens dr. Kortleven tot het opstellen van twee hypotheses, op welke hypotheses een theorie werd opgebouwd en een speciale methodiek ontwikkeld.

Uit het onderzoek is komen vast te staan, dat de stelling: "van de toegevoegde organische stof wordt een vast percentage binnen een jaar humus" na diepgaand onderzoek in goede overeenstemming met de feiten bleek te z'ijn.

In zijn conclusies stelt dr. Kortleven vast, dat de voorraad aan actieve humus afhankelijk is van de aanvoer van orga- nisch materiaal; dat van de aangevoerde organische stof in een jaar 30 tot 40 pct.

wordt gehumuficeerd en dat van de bo- demhumus per jaar 1.5 à 2 pct. wordt afgebroken.

Ook de staatkunde kwam bij zijn promotie er nog even aan te pas toen partijgenoot-opponent prof. mr. J. M. Po- lak, hoogleraar in het staatsrecht en agrarisch recht aan de Landbouwho- geschool inging op een der stellingen van de heer Kortleven, waarin geponeerd werd, dat aan een regeling welke het mogelijk zou maken wethouders te be- noemen uit andere dan de zitting heb- bende raadsleden naast voordelen ook onmiskenbare nadelen verbonden zijn.

In het voorwoord tot zijn proefschrift sprak de heer Kortleven zijn erkentelijk- heid uit voor bestuur en directeur van het Instituut voor Bodemvruchtbaarheid te Groningen, die hem in de gelegenheid hadden gesteld de uitkomsten van een aan dit Instituut verricht onderzoek neer te leggen in een proefschrift.

Er was een grote belangstelling voor deze promotie. die voor de heer KOl'tle- ven een succesvolle bekroning is geweest van exact · wetenschappelijk onderzoek. Zijn familie deelde ten volle in deze altijd weer plechtige en stijlvolle ge- beurtenis. Ook uit zijn woonplaats Eelde waren vele bekende gezichten waaron- onder de fractieleden van de V.V.D. Na- mens het Gemeentebestuur van Eelde sprak de burgemeester mr. B. Struben woorden van waardering voor persoon, en werk van de promovendus. W.

Hoewel hij nog geen jaar van het af- delingsbestuur deel uitmaakte, wordt met veel respect aan zijn grote belangstelling voor onze partij teruggedacht.

Voordat hij te Eindhoven tot hoofd van een Nuts U.L.O. School werd benoemd was hij voorzitter van de afdeling Bols- ward van de V.V.D.

Voorts maakte hij deel uit van de Commissie voor Sociale Zaken van onze partij, terwijl hij in het maatschappelijke leven diverse bestuurfuncties bekleed- de, o.a. Jeugd Rode Kruis.

UITSPRAKEN J.O.V.D.

De huidige vormen van rassenonder- scheid in de wereld, met name in de Ver- enigde Staten en Zuid-Afrika, moeten ver dwijnen.

Op een buitengewone ledenvergadering van de JOVD zaterdag 8 en zondag 9 juni te Dalfsen gehouden werd een desbetref- fende motie met algemene stemmen aan- vaard.

De JOVD acht iedere vorm van rassen- discriminatie in strijd met de democra- tische grondbeginselen.

Ook heeft de ledenvergadering van de JOVD zich in een motie uitgesproken voor het vestigen van het hoofdkantoor van de Gasunie in de directe omgeving van de vindplaats van het aardgas in Groningen.