Agendanummer 5 Visie op de invulling van de lokale bibliotheekfunctie
De fractie CDA ziet deze visie als een tussenoplossing richting 2016. Zij wil
vooropstellen dat zij dit voorstel onderschrijft, echter met enkele kanttekeningen en vragen. Zij wil weten hoe de verhouding in dienstverlening ligt tussen de kernfuncties leren/lezen/informeren en de facultatieve taken kunst en cultuur/ontmoeting en debat.
De gemeente krijgt steeds meer taken en wellicht kan de bibliotheek een rol spelen bij het informeren van bewoners. In tijden van bezuinigingen is het prettig dat het pand in eigendom is, met relatief lage huisvestingskosten. Gelet op steeds verdergaande digitalisering zijn echter in de toekomst minder m2 nodig. Zijn er mogelijkheden of plannen om een deel van de ruimte aan derden te verhuren om extra inkomsten te genereren? Of kan een deel van de ruimte wellicht als maatschappelijke ruimte beschikbaar worden gesteld? Het is positief dat de bibliotheek actief
meedenkt over vermaatschappelijking van haar voorziening en minder subsidie-
afhankelijk wil worden. Zij betreurt het dat er weinig belangstelling is voor bibliotheken op scholen. Scholen spelen een belangrijke rol in de taalontwikkeling, met name voor kinderen uit kwetsbare milieus. Het argument dat er een centrale voorziening op relatief korte afstand zit, snijdt wat haar betreft geen hout. Zeker voor kinderen uit kwetsbare milieus is de drempel vaak niet fysiek maar meer psychisch. Op scholen zou je via inzet van leraren veel kunnen bereiken. Zij hoopt aldus dat hiervoor in de
toekomst meer draagvlak komt. Zij wil hierbij een link leggen met het toekomstige, strategische huisvestingsplan voor scholen. Uit onderzoek zal ongetwijfeld gaan blijken dat er klaslokalen leeg komen te staan, welke lokalen hiervoor kunnen worden ingezet.
Zij heeft oog voor de bezuinigingstaakstellingen die de bibliotheek al te verwerken heeft gekregen, echter de gemeente heeft de komende periode ook een taakstelling te
verwezenlijken, dus financiële garanties afgeven is niet mogelijk. Het meest zorgelijk vindt zij de ontwikkelingen in omliggende gemeenten. Heeft dit invloed op onze voorziening? Een gezonde bibliotheek heeft voldoende dekkingsgebied en goede samenwerkingsverbanden nodig. Zij wil weten hoe het traject er richting 2016 en verder uitziet, welke stappen er worden genomen en wanneer er meer bekend is over het standpunt van omliggende gemeenten. Tot slot vindt zij dat het onderdeel
Vernieuwing vrij summier staat beschreven, terwijl dit in de toekomst een steeds belangrijkere rol gaat spelen Zij vraagt deze commissie tijdig te informeren over toekomstige plannen en haar hierin te betrekken. Zij adviseert positief.
De fractie D66-HvA denkt dat het lastig is om overal bibliotheken op scholen te realiseren en in stand te houden. Tijdens de discussieavond van 1,5 jaar geleden was de tendens eveneens dat men daar geen voorstander van was. Zij ziet meer in
concentratie op één centrale plek, die voor iedereen toegankelijk en makkelijk
bereikbaar is. Een centrale bibliotheekvoorziening is van groot belang voor een dorp als Asten en een dergelijke voorziening kost nu eenmaal geld. Aangezien we momenteel overal in Asten bezig zijn inlooppunten te vormen waar overlappende en verbindende functies samenkomen, is het goed te onderzoeken of de bibliotheek hierin een rol kan spelen. Er wordt veel verwacht van de digitale ontwikkelingen, het gaat echter wel om een heel ander soort contacten. Zij adviseert positief.
De fractie Leefbaar Asten onderschrijft de genoemde uitgangspunten. Tijdens de discussieavond bleek duidelijk dat met name basisscholen het belangrijk vinden dat er een centrale bibliotheekvoorziening blijft bestaan, liever dan op de eigen school. Zij sluit zich hierbij aan. Deze bibliotheek kan in haar ogen slechts overeind blijven als men blijft samenwerken met de peelgemeenten en een gezamenlijk doel vindt. Zij is dan ook benieuwd hoe dit zich gaat ontwikkelen. Zij ziet kansen voor de bibliotheek als ontmoetings- of wijksteunpunt en is eveneens benieuwd welke ideeën het college en de bibliotheek hierover hebben. Zij adviseert positief.
De fractie PGA/PvdA vindt dat we zuinig op de bibliotheekfunctie moeten zijn. Gelet op de komende taakstelling moet er kritisch worden gekeken hoe de bibliotheek zich kan vernieuwen en welke functie deze in het dorp vervult. Zij vraagt of er ervaringen zijn met co-creatie en waar liggen de kansen? Zij ziet meer in samenwerking met scholen, kinderdagverblijven, peuterspeelzalen etc., om zo het lezen aldaar te
stimuleren. Zij wil weten wat de invloed van de bezuinigingen in Deurne en Helmond op onze voorziening is en is erg benieuwd naar de resultaten van het onderzoek in
Someren. Wellicht kan Asten hier lering uit trekken. Daarnaast hoort zij graag meer over hoe de bibliotheek zich denkt te gaan vernieuwen en wordt zij graag betrokken bij alle nieuwe ontwikkelingen op dit gebied. Zij adviseert positief.
De fractie VVD is van mening dat de bibliotheek een belangrijke functie vervult in Asten, ook als ontmoetingsplek voor ouderen en kinderen. Zij onderschrijft de grote lijnen, maar vindt dat de doelen wat harder en concreter mogen worden gesteld. We staan voor grote bezuinigingen en zij vraagt om een extra inspanning om de afbouw in 2017 naar € 225.000, = te kunnen realiseren. Het is zaak scholen meer bewust te maken van het nut en de functie van de bibliotheek voor kinderen. In haar ogen hebben scholen daar niet altijd genoeg aandacht voor. De afgelopen jaren zijn
2,5 fte bezuinigd en zij ontvangt graag grofweg een specificatie van het bedrag van € 255.000,=. Zij vraagt tot slot van de bibliotheek een maximale inspanning te leveren om de ontwikkelingen die op dit moment in den lande spelen bij te houden. Zij adviseert positief.
Wethouder Huijsmans denkt dat er zeker kansen liggen om een rol in het sociale domein te vervullen. Landelijk zijn hier al veel voorbeelden van. Tot op heden zijn hierover nog geen afspraken gemaakt om twee redenen: de bibliotheek Helmond-De Peel betreft vier peelgemeenten terwijl het communicatieplan is uitgerold over alle zes de peelgemeenten. Verder hebben we in Asten De Beiaard, waar al veel partijen samenkomen met betrekking tot o.a. Wmo en jeugd. Wellicht komen zaken in de toekomst wat anders te liggen en men kan bijvoorbeeld ook denken aan samenwerking in verband met laaggeletterdheid. Wat betreft de opmerking over het gebrek aan draagvlak bij scholen om een eigen bibliotheekvoorziening te realiseren, is hem van de discussiebijeenkomst bijgebleven dat juist de samenwerking tussen de scholen en de bibliotheek dusdanig is dat er sprake is van maximale dienstverlening. Astense scholen zien derhalve niet in dat zij de dienstverlening kunnen verbeteren met een eigen bibliotheek. Bovendien is het inrichten van bibliotheken op scholen vaak erg duur. Ook hij maakt zich zorgen over de ontwikkelingen in de peelgemeenten. Elke gemeente heeft zijn eigen problemen. Deurne en Helmond hebben tijdens de coalitiebesprekingen in 2010 een zwaardere bezuinigingstaakstelling bij de bibliotheek neergelegd dan Asten. Dit heeft het voorgenomen pad van een meerjarige samenwerkingsafspraak doorkruist en partijen zijn min of meer hun eigen weg moeten gaan. De
ontwikkelingspogingen met Someren zijn helaas ook mislukt. Vervolgens heeft Asten besloten een eigen visie op te stellen, hetgeen tot dit voorstel heeft geleid. De nieuwe coalitieverhoudingen in de peelregio geven wat meer helderheid qua taakstelling voor de toekomst. Dit is voor hem aanleiding geweest om er op aan te dringen weer aan tafel te gaan om te bezien hoe men verder wil en of men tot een gezamenlijke visie kan komen. De vier aangesloten peelgemeenten hebben al aangegeven dat zij aangesloten willen blijven bij bibliotheek Helmond-De Peel. Someren moet dit nog bekrachtigen. Dit traject is aldus opgestart en richt zich vooral op 2016, om alsdan hopelijk tot een gezamenlijke visie te komen. Het onderwerp Vernieuwing is wat vaag geformuleerd omdat er nog geen gezamenlijke agenda met de vier peelgemeenten ligt. Dit geldt eveneens voor de vermaatschappelijking. De insteek is in ieder geval dat de bibliotheek minder subsidie-afhankelijk moet worden. De taakstelling is duidelijk en er ligt een uitdaging voor de bibliotheek om hiermee aan de slag te gaan. Een mogelijkheid tot kostenbesparing is om een combinatie te maken met de VVV, echter de VVV wil dit liever niet vanwege de locatie die verder uit het centrum ligt. Zo zijn er met meer partijen gesprekken gevoerd, echter dit heeft nog niet tot concrete resultaten geleid.
Suggesties zijn altijd welkom. Het is zaak reële, haalbare taakstellingen op te leggen en de bibliotheek zal zich maximaal inspannen om deze te realiseren. Gelet op eerdere bezuinigingen denkt hij dat de grens dan wel is bereikt om een kwalitatief goede bibliotheek met goede service in stand te kunnen houden. Dit kan niet met nog extra bezuinigingen. De invloed van de ontwikkelingen in Deurne en Helmond is niet
dusdanig dat onze bibliotheek daarmee in gevaar komt.
Mevrouw Verberkt, beleidsmedewerker afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling, licht nog toe dat in november in Someren een Raad vraagt Raad bijeenkomst heeft
plaatsgevonden, waaruit vele signalen zijn voortgekomen. Die zijn meegenomen in dit stuk, o.a. de reacties van het Varendonckcollege en de schoolbesturen. Het
Varendonckcollege was het bijvoorbeeld oneens met de visie van Questum dat de leeftijd 12-18 jaar erg onderbelicht blijft en zij wil de bibliotheek ook juist verder weg van school plaatsen. Vanuit PlatOO kwam het signaal dat een bibliotheek een openbare voorziening moet blijven die voor eenieder toegankelijk is en niet alleen voor kinderen op school.
Vervolgens krijgt de heer Hakvoort, directeur van bibliotheek Helmond-De Peel de gelegenheid nog enkele zaken nader toe te lichten. De rolverdeling en verhouding tussen de kernfuncties is lastig te duiden. Daarnaast is er momenteel veel landelijke discussie over de definitie van de ontmoetingsfunctie. In deze notitie staan kerncijfers vermeld over het aantal bezoekers. Het gaat om een mensenorganisatie en de
ontmoetingsfunctie voor kinderen en ouderen is zeer waardevol. Het gaat om het kennis maken met taal, lezen alsmede kunst en cultuur. Kunst en cultuur is 100% van het werk, evenals educatie en het werken voor de inwoners van Asten. Datgene wat we in Asten doen is in ieder geval vergelijkbaar met datgene wat in omliggende gemeenten en de rest van het land gebeurt. De Astense bibliotheek heeft een goede uitstraling en boekt resultaten waar we blij mee mogen zijn. Bovendien geven de Astenaren de bibliotheek een goed rapportcijfer. Ondanks al twee bezuinigingsoperaties van 10%
wordt er ook nu voldoende innovatie en vernieuwing toegepast. De bibliotheek zit dicht bij het vuur en is volwaardig lid van een bibliotheekclub. In het
Brabantse netwerk van bibliotheken vervult bibliotheek Brabant-De Peel een belangrijke rol en neemt deel aan een aantal innovatieve projecten. In de bibliotheek zelf kun je ook zien dat er vernieuwingen plaatsvinden, bijvoorbeeld via geplaatste
beeldschermen, touchscreens, een up tot date automatiseringssysteem en
e-bookontwikkelingen. Hij is trots op het feit dat er vanuit de bibliotheek al een 1000- tal leden tot het e-book zijn gebracht en deze leden worden ook ondersteund. Wat betreft het gebouw is hij uiteraard op zoek naar partijen die de ruimte willen delen, liefst met partijen die aansluiten op de inhoud en doelstelling. Er is de afgelopen jaren flink in het gebouw geïnvesteerd en het heeft een up to date uitstraling. De ruimte is er en dit is financieel aantrekkelijk. Als dienstverlener zitten de belangrijkste kosten in het personeel. Burgers betalen € 35,= op jaarbasis voor een volwassene, hetgeen 15-20%
van de omzet uitmaakt. Er worden bijvoorbeeld ook kosten gemaakt voor het actueel houden van de collectie. Uit benchmarkonderzoek blijkt dat slechts 12% van de kosten voor 2015 overheadkosten betreft en dat is in vergelijking met andere bibliotheken een resultaat om trots op te zijn. Momenteel worden al voorbereidingen getroffen voor de begroting 2016 en deze zal meer specifiek inzicht geven in de situatie voor Asten, omdat de begroting zoveel als mogelijk wordt opgesplitst in vier delen, met aldus een kolom "Asten". Wat betreft co-creatie is hij er als de kippen bij als er mogelijkheden zijn om met partners een steunpunt- of loketfunctie te kunnen realiseren. Mochten er suggesties zijn vanuit de commissie of raad, dan hoort hij dit graag. De grootste kans voor vernieuwing ligt in het sociaal domein en hij wil hier zeker over meedenken of een notitie schrijven. Er liggen wellicht kansen om taal, letteren, literatuur en ontmoeting bijeen te brengen of bijvoorbeeld mogelijkheden om een kloof te dichten met
betrekking tot kwetsbaren, analfabeten en mensen die in armoede leven. In een bibliotheek kan zeer zeker sprake zijn van een zinvolle dagbesteding. Hij onderstreept zijn actieve houding hierin en wil dit graag verder bespreken. Daarnaast wil hij
eventueel participeren in het Lokaal Sociaal Netwerk Asten. De bezuinigingen in Deurne en Helmond hebben tot nu toe geen consequenties gehad. Qua organisatiebandbreedte zit de bibliotheek inmiddels echter wel aan haar limiet, dus verdere bezuinigingen zijn niet wenselijk. De bezuiniging van 60% in Deurne is voor de bibliotheek aldaar zeer verstrekkend, maar vooralsnog niet voor Asten. Wij zullen er uiteraard voor waken dat een door de gemeente gesubsidieerde euro ook in diezelfde gemeente wordt
uitgegeven. Een bibliotheekpunt op school is een prachtig product en inhoudelijk goed.
Vervelend is dat het in tijden van bezuiniging wordt gezien als een alternatief voor een fysieke bibliotheek op een centrale plek. Als het een toevoeging is, is dit prima, maar het bibliotheek op school concept is duur, in ieder geval veel duurder dan het in stand houden van een centrale bibliotheek. Daar waar een school een bibliotheek op school product wil afnemen en het is financieel haalbaar, dan werkt hij hier uiteraard graag aan mee.
De fractie CDA bedoelde te zeggen dat zij bibliotheken op school ziet als een additionele voorziening en niet als een vervanging van een centrale bibliotheek. Zij denkt dat dit op sommige scholen van toegevoegde waarde kan zijn, bijvoorbeeld in Ommel of op 't Lover, waar een taalklas is gevestigd. Zij betreurt nog steeds dat scholen de noodzaak van een eigen bibliotheek niet zien. In sommige gevallen zou dit in haar optiek tot echte verbeteringen in taalvaardigheid en toekomstkansen leiden en dit mag wat haar betreft dan ook wat kosten. De uitnodiging om mee te denken over vernieuwingen etc. pakt zij graag op.
De fractie D66-HvA wijst op het belang van een toekomstbestendige bibliotheek, linksom of rechtsom. Zij begrijpt het standpunt van de fractie CDA over bibliotheken op scholen. Gelden om taalachterstanden of ongeletterdheid te bestrijden zijn flexibel in te zetten. Het gaat er om zoveel mogelijk rendement te behalen. Onderwijs levert altijd rendement op. Extra kosten voor bibliotheken op scholen leveren waarschijnlijk dan ook meer voordelen dan nadelen op.
De fractie Leefbaar Asten wil graag insteken op het vormen van een gezamenlijke visie in de peelgemeenten. Dit is essentieel voor de toekomst van de bibliotheken in dorpen als Asten. Zij is blij met het aanbod deel te nemen in het Lokaal Sociaal
Netwerk Asten, als manier om de vermaatschappelijking vorm te geven. Zij ziet wel iets in de samenvoeging met de VVV in Asten en wat haar betreft ligt de bibliotheek
centraal genoeg. Zij wil tot slot weten of inwoners van Deurne momenteel al lid kunnen worden van de bibliotheek in Asten en kost dat meer dan voor een Astenaar?
De fractie PGA/PvdA vindt het prettig om dit onderwerp te kunnen bespreken met een vertegenwoordiger van de betrokken organisatie erbij. Het is fijn om te horen dat men vanuit zoveel insteken tot vermaatschappelijking wil komen en probeert de korting op te vangen. Wellicht is het mogelijk om een ZZP-flexwerkplek te creëren, om zo kunst en creativiteit vanuit de gemeenschap voor het voetlicht te brengen.
De fractie VVD spreekt evenals alle vorige fracties haar dank uit voor de goede uitleg.
Zij vindt dat de gemeente als belangrijkste subsidieverlener van zowel de VVV als de bibliotheek een sturende rol mag hebben in de samenvoegingsvraag. Er worden momenteel allerlei dienstencentra geopend om de transities in onder te brengen en door samenvoeging in deze discussie mee te nemen ontstaat ook hier kruisbestuiving.
Dit is een goede zaak voor de ontmoetingsfunctie en daarnaast levert het een kostenbesparing op. Zij vraagt aldus aandacht hiervoor.
Wethouder Huijsmans zegt dat tijdens het project Bartholomeus al duidelijk is geworden dat de VVV en de bibliotheek elkaar kunnen versterken. Na stopzetting van dit project heeft de VVV er toch voor gekozen op de huidige locatie te blijven. In de raad is in het kader van de begroting besproken dat er nog wordt nagedacht over een eventuele nieuwe locatie voor de VVV. Vanuit de bibliotheek is samenvoeging in ieder
geval zeker een optie, maar op welke termijn is onduidelijk. De raad kan hierin
uiteraard ook sturen. Wat betreft de optie voor flexplekken is de bibliotheek in contact gebracht met het ondernemersinitiatief Goed!, maar op dit moment is nog geen match gevonden. Daarnaast lopen er contacten met de arbeidsmarkt en de Atlant Groep, maar op dit moment heeft dit ook nog geen resultaten opgeleverd. Hij is blij te horen dat de bibliotheek genegen is deel te nemen aan het Lokaal Sociaal Netwerk Asten. Hij zal hiertoe binnenkort met de bibliotheek aan tafel gaan zitten om uit te leggen wat dit inhoudt en wie weet wat dit vervolgens oplevert.
De heer Hakvoort licht nog toe dat de voorzieningen voor de jeugd in Deurne intact blijven, maar voor volwassenen zal dit minder worden. Doel is een klein steunpunt van ongeveer 100 m2 overeind te houden, liefst in het Cultuurcentrum, om de interactie zo groot mogelijk te houden. Het aantal volwassen leden zal in Deurne ongetwijfeld dalen en deze schade moet de bibliotheek helaas accepteren. Er vindt overigens ook uitleen plaats tussen de vestigingen. De contributie blijft € 35,= per jaar en hierbij bestaat eveneens de mogelijkheid om in Asten of Helmond boeken te komen lenen. Hij verwacht echter dat dit "parasiteringseffect" zeer minimaal zal zijn en Asten dus niet opdraait voor kosten die elders worden gemaakt.
De fractie CDA zegt dat dit natuurlijk een keuze is. De bibliotheek in Meijel vraagt bijvoorbeeld € 15,= per persoon meer voor inwoners uit Neerkant die in Meijel lid zijn.
Vanuit de subsidiegedachte is het wellicht logisch om enige compensatie te vragen voor het gebruik van een bibliotheek door niet-inwoners van Meijel. Zij wil weten of de bibliotheek hier gedachten over heeft.
De heer Hakvoort heeft daar zeker gedachten over maar die zijn nog niet
uitgekristalliseerd. Feit is wel dat een tariefsverhoging, hoe minimaal ook, vaak zeer negatief uitpakt qua ledenaantallen.
Wethouder Huijsmans licht tot slot toe dat er een verdeelsleutel bestaat voor de overheadkosten. In Deurne gaat men dus in verhouding meer overheadkosten betalen.
Dit is mede de redenering om tot nu toe met een zelfde contributie van € 35,= te werken. Dit betekent voor Asten geen extra lasten, maar wellicht iets meer handelingen. Maar dit draagt ook bij aan de instandhouding van de bibliotheek.
De voorzitter concludeert dat de commissie in meerderheid positief adviseert, omdat de fractie Algemeen Belang afwezig is, en instemt met doorgeleiding van het stuk naar de raad.
