Joseph Ronsse, Arnold van Schoorisse, episode uit den opstand der Gentenaers (1382-1385). Deel 4 · dbnl

(1)

der Gentenaers (1382-1385). Deel 4

Joseph Ronsse

bron

Joseph Ronsse, Arnold van Schoorisse, episode uit den opstand der Gentenaers (1382-1385). Deel 4. Drukkery van Gommar de Vos, Audenaerde 1845

Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/rons001arno04_01/colofon.php

© 2016 dbnl

(2)

XIX. Vrees en Hoop.

Afflictus vitam in tenebris luctuque trahebam, Et casum insentis mecum indignabar amici.

AEN.LIB.II.

Gy leedt, onzalige! en uw schoon bewimperde oogen, Die spiegels, waer uw ziel in weêrkaetste, opgetogen, Verstierven; bleeker fletste uw blos; verteerd door smart, Verdroogde, als 't dorre blad, uw uitgemergeld hart.

JAEKVAN DEVELDE.

Uitermate verbitterd omdat Arnold van Schoorisse het bestaende vredeverdrag verbroken had, en zy Audenaerde onder hun gebied niet meer hadden, welks behoud hun hoogst voordeelig was om een bestendigen

Joseph Ronsse, Arnold van Schoorisse, episode uit den opstand der Gentenaers (1382-1385). Deel 4

(3)

vrede met den Graef, volgens hun goeddunken, te sluiten, deden de Gentenaers hun beklag aen den Hertog van Burgondie, en schreven dat, indien hy hun de overweldigde stad niet weêrgeven wilde, zy den wapenstilstand zouden breken.

Beducht voor die bedreigingen, en de rust in zyne uitgeputte staten willende behouden, zond de Hertog de brieven der Gentenaers aen Arnold van Schoorisse, met bevel dat deze aen hunnen wensch voldoen zou. Arnold verzette er zich tegen:

hy herinnerde den Prins zynen eed van wraekneming op de opstandelingen, en antwoordde dat hy den stilstand van wapenen jegens hen niet zou eerbiedigen. Arnold ging verder: hy meldde den Graef, dat hy Audenaerde tot het einde van den oorlog bewaren, en niet ophouden zou de Gentenaers te vervolgen en te benadeeligen

⁽¹⁾

. Wat ook de Prins en de op-

(1) Scribit statim Agricola Audaci, suos inducias, occupatâ Aldenardâ, violasse: proinde oppidum reddi curet, nisi velit Gandenses apud Angliae regem de injurià conqueri. Audax se consili participem dissimulans, Scornao Agricolae literas per eundem tabellarium mittit, jubetque oppidum reddi. Respondet Scornaus, ab eo tempore, quo Gandenses direptis pagis villisque, grave fortunis suis detrimentum intullissent, se neque pacem, neque inducias cum eis fecisse, sed hostili semper in eos anino mansisse. Proinde se Aldenardam propria authoritate occupasse, nec redditurum, priusquam à Gandensibus sibi esset satisfactum.

PONTUSHEUTERUS.

(4)

standelingen aenwendden, bleef Schoorisse meester van zyne moederstad.

Gent kon de schande, zynen naem aengedaen, niet opkroppen. De hevigste vervloekingen werden tegen Arnold uitgebraekt; het volk liep byeen op de Vrydagmerkt, stelde zyne bevelhebbers af, bragt den Heere van Herzeele, wien Ackerman de schuld van het verlies van Audenaerde had opgeleid, om het leven, en noemde nieuwe Kapiteinen, aen wier hoofd Baudewyn de Rycke stond, welke eenige der vervangene ambtenaren in de boeijen deed slaen

⁽¹⁾

.

(1) Les dicts de Gand esmeuz et irrités au possible s'assemblerent en armes sur le Marché, destituerent de leurs estats ledict François Ackerman, Pierre Van den Bossche et autres leurs Capitaines, taillerent en pieces le Seigneur de Herzelle, et constituerent cinc nouveaux Capitaines, desquels le principal s'appelloit Baudouyn de Rycke.

D'OUDEGHERST.

(5)

De Rycke, gebelgd over het stoutmoedige antwoord van Arnold van Schoorisse, en veronderstellende dat de Graef niet vreemd aen 's ridders tegenstand was, verzamelde al wat hy maer kon, in krygslieden, en kwam voor Audenaerdes muren, om ze te beklimmen.

Deze onverwachte tyding verschrikte zeer het huisgezin van Arnold: Oda, die nogmaels hare plannen verydeld zag, weende bitter; het gevaer, waeraen haer echtgenoot zich blootstellen moest, putte de krachten van Isabella uit, en het gekerm van allen veroorzaekte eene diepe wonde in Arnolds harte. De man, niets dan zyne pligt te rade gaende, ontrukte zich aen zyne geliefde vrouw en dochteren; hy deed al wat de wapenen dragen kon, ter verdediging der stad toesnellen, ten einde de Gentenaers te verstooten, welke eene hevige bestorming langs de Bergpoort

aenvingen, en hunne veldslangen en steenwerpers op den Edelaerberg geplant hadden, om, indien hunne bestorming niet gelukte, Audenaerde in puinen te schieten.

Om den Gentenaren te beletten de Berg-

(6)

poort in te nemen, verzamelde Arnold de moedigste zyner makkers op de plaets der aenranding. Het geweld werd met geweld te keer gegaen: van tyd tot tyd wendden de bestormers nieuwe poogingen van overmeestering aen, verloren velen hunner manschappen, doch de gedooden werden steeds door nieuwe toestroomende benden vervangen. Hun aenhoudende moed maekte dat de Vryheer van Schoorisse voor zyne moederstad vreesde, en bevoordeeligd door de duisterheid van den nacht, trok hy met een groot deel der bezettingtroepen langs de Baerpoort uit. Hy had besloten de Gentenaers aen te vallen, welke, onder het geweld hunner stormrammen, stads muren begonnen te doen wankelen.

Vermeenende dat er hun nieuwe hulpbenden werden toegevoegd, hadden de bestormers nog geen het minste achterdenken opgevat, wanneer zy met zooveel hevigheid werden overrompeld, dat een groot deel hunner sneuvelde alvorens zy zich ter verdediging konden bereiden. Een algemeen geroep werd door de Gentenaers aengeheven:

(7)

in de gedachte dat de benden van den Graef hen aentastten, beving een schielyke schrik hunne harten: eenigen zochten heil in de vlugt, en de moedigsten stonden verstomd, totdat de stem van Arnold, die zich als een donder door de vechtende ryen liet hooren, den vyand met den hem gelegden valstrik bekend maekte, en hunnen moed met hunne dapperheid vergrootte. Hardnekkig werd er van beide kanten gevochten: honderden beten in het zand, en de makkers van Arnold begonnen de onderlaeg te krygen, ja, zouden allen omgebragt zyn geweest, waren de

bezettingtroepen hunnen bevelhebber langs de Bergpoort niet ter hulp gesneld.

De Gentenaers worstelden tusschen twee vyanden: zy bragten zoo eene groote vernieling tewege in de laetst toegesnelde bezettingtroepen, dat zy weldra meester van de stad zouden geworden zyn, ware Arnold, zich met zyne onverschrokkene mannen eenen doorgang door de overweldigers gebaend hebbende, tot voor de Bergpoort niet gedrongen.

(8)

Overal, waer zyne tegenwoordigheid noodzakelyk was, zag men den Vryheer van Schoorisse: de houtstapels, op de versterkingwerken in brand gestoken, lieten hem het gevaer zien, dat zyne geliefde stad loopen kon. Hy sabelde ter neêr wat zich voor hem aenbood: zyn voorbeeld werd door allen gevolgd; zyne stem overal gehoord, en het geroep: Gent! Gent! door dit van: Leve Arnold van Schoorisse! verdoofd.

Eindelyk deden de bestormers, wanhopende Audenaerde onder hun bewind te krygen, den aftogt blazen.

Deze daed zette de bezettingtroepen nog meer moed by. Niet vergenoegd met hunne stad aen de magt der opstandelingen te onttrekken, volgden zy die van Gent op de hielen, en kwamen vechtend tot voor den Edelaerberg, alwaer zy zich van het oorlogsgetuig, ter verdelging van Audenaerde bestemd, meester trachtten te maken.

In deze laetste pooging konden zy echter niet gelukken.

De Gentenaers, over hunne nederlaeg verbitterd, keerden naer hunne moederstad

(9)

terug, alwaer zy, hunne woede tegen Arnold van Schoorisse niet kunnende koelen, zich op Baudewyn de Rycke wilden wreken. Zy vergenoegden zich met hem, als hunner trouw onwaerdig, van het ambt van opperbevelhebber af te zetten

⁽¹⁾

.

Gevoelende dat Ackermans afstand van het bestuer der zaken, nadeelig was, en zy zonder hem de hoop niet meer konden koesteren den Prins in hunne belangen te doen instemmen, begonnen de Gentenaers het verlies van Ackerman innig te betreuren. Weêr werd hem het bevelhebberschap opgedragen

⁽²⁾

.

(1) Zo troc die Ruart Baudewyn met machte voor Audenaerde jegens den Heere van Schoorissen, ende van dànen voort naer tcasteel ter Neuse, jeghens Aernout Janseune, keerende int ende niet dan met schade ende schande weder van daer hy ghecommen was, zo dat hy ter cause van dien van zynen state ghepriveirt wiert.

NICOLAESDESPARS.

(2) Ende men coos anderwarf (by ghemeenen accoorde ende overeendraghene), Mer Fransoys Ackerman teenen Ruart; ende Pieter Van den Bossche stelde men van ghelycken ooc in zyn oude ende eerste authoriteyt, ghemerct dat anders niet wesen en mochte.

Idem.

(10)

Zulks vernomen hebbende, overlegde Ackerman rypelyk wat er hem te doen stond.

De eer zyner moederstad in het byzonder, en die van geheel Vlaenderen in het algemeen, lag hem zeer ter harte; doch de gedachte dat hy nogmaels vaerwel had te zeggen aen de streelende begeerte van Oda te bezitten, en aen die van in den schoot des huiselyken genots zyne dagen door te brengen, maekte hem treurig en radeloos.

In mymering verzonken, doorwandelde hy met trage schreden en gebukten schedel de perken van zynen tuin: zyne oplettendheid werd door het gebriesch van paerden gaende gemaekt, en hy bemerkte dat een aental ruiters, voorgegaen door Pieter Van den Bossche, de dreef van het kasteel van Gaver inrende. Ackerman voelde zyne eigenliefde gestreeld; hy ging de ruiters te gemoet, en drukte vriendschappelyk de hand aen Van den Bossche, terwyl hy al de anderen met minzaem gelaet groette. By het geroep: Leve Ackerman! was deze zoodanig aengedaen, dat het hem onmogelyk werd iets uit te denken, om den hem op nieuw aengebo-

(11)

den eerepost van aenleider der Gentenaers te verstooten.

Van den Bossche ontwaerde die aerzeling: hy wilde er party uit trekken, omhelsde zynen boezemvriend, en groette in hem den vader en steun van de stad der Artevelden.

Ackerman boog het hoofd: nu hy meende eenige verschooningen by te brengen, doch Van den Bossche deed hem gevoelen dat alle uitvlugtselen vruchteloos waren.

- Gy alleen, Ackerman! ‘zóó sprak hy, - gy alleen zyt geroepen om de faem en den moed van Gent staende te houden. Weet dat er eene verdeeldheid onder onze stadgenooten staet uit te bersten, en dat beide partyen zich slechts nog onder den standaert van hun vroegeren opperbevelhebber willen vervoegen!’

Deze woorden vergenoegden om Ackerman een besluit te doen nemen. Al wat ter eer zyner vaderstad niet strekte, werd hem onverschillig; en hy verklaerde aen den wensch der Gentenaers niet te kunnen weêrstaen. Hun heilgeroep vond op nieuw weêr-

(12)

klank; en ditzelfde paerd, dat Ackerman als minnaer tot voor de voeten zyner verloofde moest brengen, werd gezadeld tot een geheel ander einde, namelyk om hem als held de belangen des Graven, zoo kostbaer aen het huisgezin van Arnold van Schoorisse, met moed te doen ondermynen.

Aen het hoofd van den stoet geplaetst, dacht Ackerman nogmaels aen Oda, aen hare bittere teleurstelling. De wonde die het vernemen zyner beslissing in hare ziel zou veroorzaken, maekte hem diepzinnig: hy werd uit zyne mymering getrokken, en alsof hy zich die flauwhartigheid van een oogenblik ten kwade had willen duiden, hernam hy zyne fiere houding; hy sprak over de in het werk te stellen middelen en over 's Prinsen vurige begeerte om de zoo lang gemiste eendragt in zyne staten te zien bloeijen.

Ten uiterste vergenoegd over de vreugde, die men, by zyne aenkomst te Gent, liet blyken, vergat Ackerman de er vroeger ontmoete ondankbaerheid: hy voelde zich fier en gelukkig, op nieuw over die onverschrokken vryheidminnaren te mogen gebieden.

(13)

Oda integendeel was zoo sterk aengedaen by het vernemen van Ackermans besluit, dat alles wat men inspande om haren moed op te beuren, vruchteloos was; en die blozende, die engelschoone maegd, verdorde als eene lelie, die van den vruchtbaren morgendauw en de verkwikkende lucht beroofd is. Hare afgematheid maekte plaets voor eene ongevoelige kwyning, en na het verloop van eenige dagen werd zy genoodzaekt hare kamer te houden. Arnolds huisgezin was weêr in rouw gedompeld!

Reeds zoo dikwerf in hare meening teleurgesteld, begon Oda zich in te beelden dat de Gentsche bevelhebber den spot met hare liefde dreef. Vroeger was zy overtuigd, dat hy, verleid door Walter van Herzeele, het bevel over de Gentenaers had willen voeren: de belofte, aen den standaert des opstands gedaen, was haer te heilig, dan dat zy ooit de gedachte had kunnen koesteren Ackerman die belofte ten kwade te duiden: zy had zelfs in hem de verkleefdheid aen zyn woord goedgekeurd, hem aengemoedigd om zyne zaken ten einde te brengen; maer nu, dat zy

(14)

die ondankbaarheid van het Gentsche volk, waermede het byna al zyne aenleiders betaelde, jegens Ackerman bemerkt had, kon zy zich van het gedrag heurs verloofden geen denkbeeld maken.

De gedachte dat hy haer geheel vergeten had, putte, hoe langer hoe meer, hare krachten uit. Al wat haer omringde, begon met minachting van den Gentschen bevelhebber te spreken, en slechts vond zy nog hare zuster, die Ackerman soms als eenen man van eer, als eenen held deed doorgaen. Agar legde haer al de diensten van Ackerman voor oogen: zy herhaelde een voor een zyne aengewende voetstappen om tot de gewenschte eendragt te geraken, en deed zien dat het huishoudelyk genot, 'twelk zy sinds lang met elkander gesmaekt hadden, door Ackerman alleen bewerkt was geweest. Het goede meisje voegde er nog by dat de Gentsche jonker door de tydsomstandigheden zich genoodzaekt vond nogmaels vaerwel aen zyn eigen geluk te zeggen.

Oda luisterde met genoegen naer deze woorden, en Agar nam het besluit steeds Acker-

(15)

mans deugden aen te halen, ten einde, zooveel mogelyk, den moed harer zuster op te beuren. Zy bereikte het zich voorgestelde doel: de hoop van Ackerman in het kort terug te zien, stortte weêr leven in de ziel van Oda; en Agar, verzekerd van het reddingsmiddel gevonden te hebben, maekte hare ouders er mede bekend. Ofschoon Arnold besloten had zyne dochter over den bevelhebber der Gentenaers niet meer te spreken, liet hy echter toe deszelfs daden en handelwyze aen den dag te leggen: hy aenzocht alwie in zyn huis verkeerde, niets onaengenaems, niets eerschendends nopens Ackerman, in Odas tegenwoordigheid, te reppen.

Deze staet van zaken duerde totdat Ackerman, die aen zyne plannen van

overeenkomst het gewenschte gevolg niet geven kon, op nieuw besloot de kans van den oorlog te wagen. Ten einde aen zyne stadgenooten te toonen dat het verzuim der belangen van Gent tot het verlies van Audenaerde geene oorzaek gegeven had, stelde hy zich aen het hoofd van zeven duizend man, en trok uit

(16)

zyne moederstad, belovende dat hy er niet wederkeeren zou, alvorens hy eene andere versterking ingenomen hadde, in vergelding van het verlies te Audenaerde gedaen.

Vernemende dat Rogier van Ghistele, bevelhebber van Damme, zich met eenige edelmans dezer bezetting te Brugge bevond, besloot Ackerman eene pooging van overmeestering op de eerstgemelde versterking te doen. In den nacht van 16 July leidde hy zyne wapenlieden tot voor de vestingen der stede. De Kapiteinen Vincke en Durle, welke nu door de gemeente van Gent, uit de gevangenis verlost waren, en beloofd hadden het verlies van Audenaerde te herstellen, waren by middel van schuitjes in de stad geraekt. Zy openden de Vriesche poort, en het gelukte Ackerman dezelve in te dringen. Wat zich te weer stelde, werd omgebragt; de vlag des opstands wapperde op stads toren, en de strengste bevelen werden door den nieuwen stedevoogd gegeven, van alwie de wapenen niet dragen kon, te sparen: vrouwen, kinderen, gryzaerts, werden in genade ontvangen. - Om zyne hoffelykheid jegens het

(17)

schoone geslacht te toonen, groette Ackerman, daegs na de overmeestering op de stad, de vrouwen der ridders, in wier gezelschap de gade van Rogier van Ghistele zich bevond, ten maeltyde; hy bevestigde met eede dat geen de minste hinder haer zou worden toegebragt. Meest allen voldeden aen Ackermans verzoek, en nauwelyks hadden deze bevreesde vrouwen zich in eenen kring gesloten, of de bevelhebber stuerde het woord aen de gade van Ghistele op zoo een bevalligen toon, dat aller vrees in bewondering tot den held overging. Ackerman zette zyne aenspraek voort, en eindigde met deze woorden: - Ik ben een man, en wille slechts oorlog tegen mannen voeren. Ofschoon onze vyanden steeds eene schendende hand op onze vrouwen en kinderen slaen, wil ik u, als myne eigene zusteren, bewaken en beschutten

⁽¹⁾

.

(1) Ackerman presenteerde haerlieder tbancket, met uytnemende blytscepe, vreucht ende triumphe, mitsghaders ooc goede versekerde assurance van allerande schade, hindere ende grief, aengaende haerlieder persoonen, want zyn ghemeene zeggen was, dat hy zich van tleedt dat hem mans ghedaen hadden, ovre gheen vrauwen wreken en wilde, al wast by aldien dat zyn vianden wel ter contrarie useerden, dies men hem overal zulc prys, eere ende lof sprack, dat hem zelfs die edelen zom wierden beminnende, om zyn groote vroomheyt, ghestadicheyt, wysheyt ende goedertierenheyt wille.

NICOLAESDESPARS.

(18)

Ackerman deed wat hy beloofd had. Nauw was het feest afgeloopen, of al de uitgenoodigden waren het eens om den Gentschen bevelhebber hoog te schatten

⁽¹⁾

.

De overwinning van Damme verschrikte uitermate Philips den Stoute en den adeldom van Vlaenderen. In aller yl werden er brieven naer den Koning van Frankryk gezonden, en de Monarch, allen mogelyken spoed aenwendende om aen 's Hertogen bede te voldoen, en den trots der Gentenaers te vernederen, drong met een leger van tachtig duizend man in Vlaenderen, en omringde

(1) Waerom hy by veele hoogelykx wiert gepresen, als eenen man van eerbaerheydt ende geregtige deugtsaemheydt; hy stelde syn eer alleen in vroomheydt van den kryg, en in kloeke daden te begaen, maer niet in schatten te vergaderen ofte synen lust in te volgen.

Cron. van Vlaenderen.

(19)

Damme. - Ackerman, die slechts vyftien honderd krygslieden onder zyne banier telde, verstiet met fierheid de eischen van den Koning, en de bestorming werd zoo hevig, dat de Gentsche bevelhebber al zyne krachten inspannen, en zich als het ware vermenigvuldigen moest, om den moed der zynen staende te houden, en het geweld der belegeraers te keer te gaen, welke noch by dage noch by nachte den Gentenaren een enkel oogenblik rust lieten. Niettemin bleef Ackerman aen zyne gestelde voorwaerden van verdrag zich houden; twintig duizend Vlamingen onder het bestuer der heeren van Sympy en van Ghistele, versterkten het Fransche leger, en de Gentenaers, geene hoop op vlugt meer kunnende koesteren, verdedigden zich als leeuwen: zy bragten groote verwoestingen in de vyandlyke scharen.

Ziende dat zyne houding onmogelyk werd, omdat hy gebrek aen levensbehoeften begon te hebben, voelde Ackerman de noodzakelykheid van een verbond met de Franschen te maken. Van beide kanten stelde men afgevaerdigden aen, en er werd eenen wapenstilstand

(20)

gesloten. Maer Ackerman, bemerkende dat zyne vyanden hun gegeven woord niet gestand deden, en zy by nachte nieuwe schietschansen vervaerdigden, beval zyne batteryen op de werkende krygslieden te ontploffen. - Een aental hunner verloor het leven zonder verdediging. Deze roekeloosheid deed de woede der Franschen ten top stygen: Wraek! en Moord! weêrgalmden door hunne ryen, en de Koning gebood op nieuw de bestorming der stede.

Om aen eene gedachte, die hem meer en meer begon te beheerschen, den gewenschten uitslag te geven, verkondigde Ackerman dat een zware storm in den nacht van 27 Oogst plaets zou grypen: hy raedde de inwooners van Damme aen zich in hunne kelders, alsook in de kerken op te sluiten. Deze tyding, door eenige vlugtelingen overgedragen, verbaesde het Fransche leger, dat, den ganschen nacht, met het wapen in de vuist, de aenranding der Gentenaers stond af te wachten.

Middelerwyl maekte Ackerman de opstandelingen met zyn besluit bekend: het be-

(21)

houd der stad werd door allen als onmogelyk beschouwd, en de Gentsche bevelhebber, gevolgd door eenige zyner vrienden, onttrok zich, begunstigd door de heerschende duisterheid, aen het vyandlyke geweld. - Zyne overige stedegenooten, min gelukkig dan hy, werden in hun poogen tot vlugten aengerand, en ten getalle van zes honderd gedood! Na ruim vyf weken in de magt der Gentenaers geweest te zyn, werd Damme, zonder tegenstand, ingenomen: twee honderd zestig Gentenaers maekte men er krygsgevangenen, en allen werden, op bevel van Johan Valkier, stedevoogd van Brugge, onthoofd, nadat de Franschen de overmeesterde stad in asschen geleid hadden

⁽¹⁾

.

Den opstand der Gentenaers niet meer willende gedoogen, besloot de Koning hen

(1) Doen ontstack men die stede tallen houcke, ende daer vierden an de cant van II^eLX Ghendtenaers ende Inghelschen ghevanghen ende te schepe naer Brugghe ghezonden, aldaer men ze in den Burch voor den Steen, deene vorene ende dandere naer, alleghadere thooft of hieu, by laste van Jan Valckier, die Capiteyn van der zelve stede.

NICOLAESDESPARS.

(22)

te verdelgen. - Hy plantte zyne tenten te Eertevelde, en deed alles vernielen en vermoorden, wat zich tot voor de hoofdstad van Vlaenderen bevond.

Deze tyding, even als de moord hunner broederen, verschrikte de Gentenaers uitermate: de poorten werden gesloten, en Ackerman, die niet ophield zyne

stedegenooten tot eene moedige verdediging aen te wakkeren, versterkte dervoege hunnen moed, dat zy waenden in hunne muren niet te kunnen overmeesterd worden.

Hun besluit van zich daer, tot den laetsten toe, te verdedigen, kwam tot den Franschen Koning over: de Monarch kende de hardnekkigheid der Gentenaers, wist ook wat zy vermogten, en, onder voorwendsel dat het beleg der stede langdurig zou wezen, en het jaergetyde reeds gevorderd was, zag hy van zyn genomen besluit nogmaels af, liet Vlaenderen aen het bestuer van Hertog Philips over, en vertrok met zyne nieuwe echtgenoote naer Frankryk.

De Graef, die nog van de hoop niet had afgezien om de genegenheid der Gentenaers te verwerven, maekte hen met zyn gevoelen van

(23)

vrede bekend; doch Pieter Van den Bossche, bygestaen door eenige woelgeesten der stad, verzette zich tegen 's Prinsen voorstellen, dreigde den kop te verpletten aen alwie in vredeonderhandeling met dwingelanden treden wilde, en Gent, dat steeds zoo eendragtig was geweest, werd in twee partyen verdeeld.

Philips de Stoute, nu meer dan vroeger, de vereeniging der opstandelingen met Engeland duchtende, besloot zyn poogen van overeenkomst te volvoeren, en zond jonker Jan van Heyle, om met de hoofden der Gentenaers in het geheim te handelen.

Al de ambachten, wier koophandel, door die langdurige woelingen, zeer gestremd was, leenden het oor aen 's Graven bede. De dekens der beenhouwers en schippers, hadden vernomen dat Ackerman, aen wien van Heyle, op 's Prinsen bevel, van alles kennis had gegeven, met welgevallen in den vrede stemde, en zich, als getrouw onderdaen, aen zyn wettigen Vorst zou onderwerpen, indien men de regten en vryheden zyner moederstad wilde herkennen en behouden. Hierop wendden

(24)

zy zich, ten einde de gedachte der meerderheid des te beter te leeren kennen, met den standaert van Vlaenderen en Burgondie, naer de Vrydagmerkt, alwaer Van den Bossche, die steeds in zyne halsstarrigheid bleef volharden, zich met de vanen van Engeland en Gent begaf.

Nauwelyks hadden de voormelde dekens aen het toegestroomde volk bekend gemaekt dat de nieuwe Prins vrede en kwytschelding van al het voorledene schonk, of het grootste deel der Gentenaers ging tot hunnen kant over, en Van den Bossche, ziende dat zyne banier, wier vertooning vroeger alle harten van vaderlandsliefde deed zwellen, nu met diep stilzwygen aenschouwd werd, verliet de Merkt

⁽¹⁾

en zyne moederstad, ten

(1) Dienvolghende zo trocken zy tsanderdachs, up den laetsten donderdach van der maent van Novembre, tzamen met haerlieder scheeplieden ende vleeschauwers ter Vrydachmarct, hebbende deene den standaert van Bourgoengnen ende dandere den standaert van Vlaenderen in dhandt, van welcker entrepryse secretelick gheadverteert zynde Mer Jan van Borsele ende Pieter Van den Bossche, zy vouchden hemlieden metter spoet zeer clouckelick jeghens, elc insgelycx met een standaert in dhandt, te wetene: die Inghelschman metten standaert van zynen Coninck Richart, ende die Capiteyn Van den Bossche metten standaert van Borseley, twelcke merckende die eerstghecommene riepen luyts keils: ‘Al paeys metten Prince voor die ghuene die paeys begheeren!’ ende dandere riepen: ‘Ghendt! ende vryheyt!’ maer ten cleenen voordeele ende profyte, want hemlieden niet boven de vyfste persoon van de ghansche ghemeente toe en quam (overmids die voorgaende secrete intelligentie), zo dat zy noodzakelick wycken ende rumen moesten al wast hemlieden leedt.

Cron. van Vlaenderen.

(25)

einde in Engeland te gaen verschuilen, na vruchtelooze poogingen te hebben aengewend om Ackerman in zyne ballingschap te doen deelen.

*

_*

De onderwerping van de Gentenaers aen Philips van Valois, was troostend voor den Vryheer van Schoorisse, en hy spoedde zich om dit gelukkige besluit aen zyne vrouw en dochters mede te deelen. Oda drukte haren vader met kracht in de armen, en de man kon zich niet langer weêrhouden Ackermans toegevenheid in 's Prinsen verlangen, alsook

(26)

diens heusch en moedig gedrag te Damme, hemelhoog te verheffen. De wellust, die de maegd in deze vertrouwelykheid schiep, moedigde den Vryheer aen om ze voort te zetten, en hy eindigde met te zeggen dat het hem eerlang gelukken zou, jonker Ackerman weêr als vriend te mogen ontvangen.

Deze woorden bragten het toppunt aen Odas geluk. De treurigheid, die men vroeger op haer gelaet bemerken kon, maekte plaets voor een bevalligen glimlach, welke door geheel het huisgezin gedeeld werd. Niemand voelde den minsten kommer meer voor 's meisjes behoud.

Eens dat Oda zich over de al te lange stilzwygendheid van Ackerman beklaegde, welke aenhoudend werkte om een voordeeligen vrede te bekomen, en besloten had zich in de tegenwoordigheid zyner beminde niet te begeven, ten zy de zaken tusschen den Graef en de stad Gent geregeld waren, ontving Arnold van Schoorisse eenige tydingen, aenmeldende dat door de zorg van Ackerman de hoofdstad van Vlaenderen al

(27)

hare voorwaerden van overeenkomst onderteekend zou zien.

Oda, die alsnu hare vereeniging met Ackerman verzekerd meende, en zich weinig bekreunde over de hinderpalen, welke men er zou kunnen aen toebrengen, dacht slechts aen heil en voorspoed: zy verheugde Agar uitermate door het verhael, dat ze steeds van hare geluksdroomen deed; en werd hoe langer hoe vrolyker.

Op zekeren morgen dat beide vriendinnen zich wederzyds het hart openden, terwyl zy voor het venster zich met eenig borduerwerk onledig hielden, werd hare aendacht opgewekt door het gedurig heen- en weêrloopen der bezettingtroepen. Weldra voegden de burgers zich by de eerstgemelden, en 't geroep dat onophoudelyk op de straet werd aengeheven, prikkelde de nieuwsgierigheid van beide maegden. Stil luisterden zy toe, en de woorden: Vrede! Ackerman! drongen in hare ooren. Meer en meer werd hare nieuwsgierigheid geprikkeld, en Oda had reeds de dienstboden gescheld om te vernemen wat

(28)

er gaende was, wanneer de verschyning heurs vaders haer opspringen deed.

Isabella trad lachend aen de hand van haer beminden echtgenoot, welke, zich spoedig tot Oda wendende, beide zyne handen over hare gladde hairlokken streek, en uitriep: - Kind! het schynt dat uw minnaer van den Vorst bekomen heeft alles wat hy voor zyne moederstad begeerde!’

Alvorens de maegd den tyd had gevonden om haren vader iets af te vragen, vervolgde hy in dezer voege: - Gy weet dat op verzoek van Hertog Philips de Gentenaers gezanten naer Parys en Troijen gezonden hebben. Daer verklaerden zy dat ze den vrede begeerden, onder voorwaerde nogtans dat alle voorgaende straffen ingeroepen werden, en men aen de hoofdstad van Vlaenderen hare voorregten zou wedergeven. Philips, de beletselen vreezende, die de Gentenaers aen zynen doortogt naer Engeland toebrengen konden, heeft hunne vraeg ingestemd, en eerlang zal hy zich naer Doornyk begeven, alwaer de vrede onwederroepelyk staet geteekend te worden. De terugkomst van Ac-

(29)

kerman in zyne moederstad, baerde eene uitzinnige vreugde onder het volk: de brieven van Hertog Philips zyn aen de toejuichende menigte voorgelezen; allen schonken aen Ackerman den naem van verlosser des vaderlands, en men heeft besloten twee honderd vyftig der voornaemste burgers van Gent, aen wier hoofd Ackerman met de dekens der schippers en beenhouwers zich stellen moet, naer Doornyk te zenden, om er onzen edelen Graef met zyn gevolg af te wachten.

‘Men zegt zelfs, Oda!’ hernam Arnold blygeestig, het meisje kussende, die met open ooren deze zoo aengename tyding afluisterde; - men zegt zelfs dat uw minnaer zich zoo bevallig ten opzichte onzer Vorsten gedragen heeft, dat deze stellig beloofd hebben, zoodra de eendragt gesloten is, hunne geliefde stad van Gent te bezoeken, alwaer men nu bereid is alle mogelyke eerbewyzingen aen die hooge persoonagien te doen.’

Odas vreugde was uitermate groot, en Isabella, die steeds de oogen op hare dochter gevestigd hield, kon zich niet weêrhouden

(30)

Arnolds oplettendheid nopens de doening van het meisje op te wekken. De Vryheer knikte goedkeurend; Agar glimlachte, en de man, tot het toppunt van geluk gestegen, vroeg aen zyne vrouw of het in haren smaek viel dit feest by te woonen.

- Zonder ons? vader! vroeg Oda bekommerd.

- Toch niet, lief kind!’ was het antwoord. - Gy weet immers wel dat ik noch u, noch Agar van het genot zou willen berooven uwe moeder overal te vergezellen.

- Noch ook van de vreugde, die myne geliefde zuster smaken zal, haren minnaer aen het hoofd van 't feest te zien, niet waer, vader?’ zei Agar, een schuinschen blik op hare vriendinne werpende, om te zien wat uitwerksel die woorden tewege bragten.

Oda werd bloedrood, en Agar verergerde die gesteltenis door een schaterend gelach.

Isabella, die aendoening bemerkende, prevelde iets in het oor van Oda, dat Agar niet verstaen kon. Beide meisjes verlieten het vertrek, nadat Arnold den wensch had geuit, met zyne vrouw alleen gelaten te worden,

(31)

ten einde eenige beschikkingen nopens Ackerman en het te geven feest te nemen.

- Zuster!’ sprak Oda, zoodra zy met Agar verdwenen was, en aen deze eenige kleine berispingen had gedaen over het gezegde van zoo even, - ik vergeef u des te liever uwe boerteryen, omdat gy, toen alles tegen Ackerman scheen samen te spannen, mynen moed hebt willen opbeuren. Hadde vader geweten wat ik sinds de afwezigheid van jonker Frans geleden heb, en hoe zielscheurend my de naem van muiter viel, hem door 's Graven vleijers gegeven; hoe de vrees, die ik voor het behoud van mynen minnaer gevoelde, dag en nacht my den boezem folterde, gewis zou myne gesteltenis vader verschrikt hebben! Gy bemint ook, zuster! alles is u sinds moeders verlossing gunstig geweest: verloofd aen eenen edelman, die, even als vader, de belangen van den Prins verdedigt, hebt gy nooit hem zyne heldendaden als schandelykheden hooren aentellen, en met hem niets dan genot gesmaekt. Nu lacht de toekomst my bevalliger tegen: geliefkoosd door eene moeder, wier streelin-

(32)

gen my, helaes! maer al te lang ontbroken hebben, en door eenen vader, wiens geluk slechts in dit zyner kinderen bestaet, moet ik niet meer voor jonker Frans vreezen.

Door de brieven van den Graef zyn al de gemoederen weêr verzoend, en de vrede, die met het zegel der byzonderste edelen, alsook met dit van vader en Ackerman bekrachtigd moet worden, zal beider vriendschappelyke betrekkingen vernieuwen en versterken.

- Oda! die vriendschap dient niet versterkt te worden,’ viel Agar hare zuster in; - de erkentelykheid is nooit vaders hart ontgaen; steeds heeft hy belang gesteld in alles wat Ackerman raekte; en schoon hy in de tegenwoordigheid der voorstanders van den Graef, soms met minachting van onzen vriend sprak, is het niettemin waer, dat hy onophoudelyk onder ons deszelfs heldenmoed hoog verhief, ja, meermalen den wensch heeft geuit eene overeenkomst te zien sluiten, ten einde uw huwelyk met Ackerman tot stand gebragt wierd.

- Waerom heeft vader dan zoo lang my

(33)

het genoegen ontzeid die vertroosting in myn hart te storten, lieve Agar?

- Omdat vader, de inzichten van Ackerman kennende, ook wel wist dat deze de belangen zyner moederstad aen zyne eigens belangen niet zou offeren. Vader mogt die liefde niet openlyk goedkeuren, voor zoo verre uw verloofde zyn staetkundige vyand bleef: ook dacht de goede man, dat de Graef nimmer de eischen der Gentenaers instemmen zou, en dat hunne verdelging het onvermydelyke gevolg van hunnen opstand wezen moest. Vader vreesde sterk voor Ackerman; hy trachtte, door zyn stilzwygen, u den jongeling te doen vergeten.’

Het gesprek der beide vriendinnen zou nog zoo spoedig geen einde genomen hebben, en ongetwyfeld zouden wy met verdere vertrouwelykheden bekend zyn geworden, waren niet eenige ridders komen aenkondigen, dat, volgens daer zoo even ontvangene tydingen, Graef Philips met Margaretha van Nevers, des anderendaegs uit Atrecht stond te vertrekken, om zyne intrede te Doornyk te doen.

(34)

Deze aenkondiging en de ontvangene verzekering uit Gent, dat Ackerman, na het sluiten van den vrede, zich naer Audenaerde zou begeven; ook de gedachte dat er slechts nog, vóór hare onderhandeling met den Gentschen bevelhebber, weinige dagen verloopen moesten, streelde, hoe langs hoe meer, Odas zinnen. Hare vreugde werd onuitsprekelyk groot.

Oda verkeerde in dezen heilstand, totdat, daegs voor het vertrek der Gentenaers naer Doornyk, Arnold, die als byzondere medewerker in den te sluiten vrede tusschenkomen moest, zyne kinderen by zich riep, en haer, alvorens afscheid te nemen, in dezer voege aensprak: - Gy weet dat Philips van Valois my vroeger ontboden heeft, ten einde myne ondervinding te raedplegen nopens de wyze, waerop hy zich met zyne onderdanen zou nemen. Even als onze goede Lodewyk van Male, kende de regerende Vorst myne vriendschappelyke betrekkingen met Ackerman, en rekende op mynen invloed om den trots van den Gentschen aenleider een weinig te vernederen.

(35)

‘Die taek viel my moeijelyk, lieve Oda!’ vervolgde de Vryheer, zich tot Ackermans verloofde wendende: - in den schoot van zyn huisgezin is jonker Frans een engel:

aen het hoofd des opstands voegt hy by den moed van eenen held, de fierheid, die de Artevelden kenschetste. Had hy een oogenblik de belangen van Gent uit het oog kunnen verliezen, om die van den Vorst ter harte te nemen, gewis zou myne zending gemakkelyk geweest zyn. Maer, ik kende Ackerman; en schoon de handhaving der regten van Graef Philips by my alles overtreft, kon ik my met die zending onmogelyk belasten. Gelukkig dat ik 's Prinsen eisch heb kunnen wederleggen, anders ware het te vreezen geweest dat de oorlog, met de aenstaende lente, hernomen, en de Koning van Frankryk Gent zou belegerd hebben, om een einde te maken met alwie zich aen het hoofd van den opstand geplaetst heeft. Verschrik niet, Oda! alles is ten beste afgeloopen!... Misschien hebt gy gedacht dat ik de oorzaek uwer kwelling niet kende;

o! verkeer in deze dwaling niet, kind! Om den afstand,

(36)

die tusschen uwe vereeniging met Ackerman bestond, te zien verdwynen, heb ik sinds lang ten voordeele van den vrede gewerkt; en, daer ik my niet kon inbeelden dat onze Prins zich voorwaerden hadde laten voorschryven, meende ik dat uwe vereeniging met jonker Frans onmogelyk zou wezen. Nu, God zy dank, heeft de Graef, in zyne hooge wysheid, goedgevonden de Gentenaers - want het zyn toch zyne onderdanen - niet te verdelgen; en, gelyk ik zoo even zegde, laten de zaken weinig te wenschen over. Ik zie, Oda! dat deze mededeeling u aengenaem is: gy weet niet wat myn vaderhart by uw lyden geleden heeft; maer nu voel ik ook vreugde, daer waer ik steeds als eene knaging van geweten had. - Een bestendig geluk lacht ons toe, kind! Morgen druk ik uwen verloofden in de armen; ik zal hem over zyne handelwyze jegens den Graef niet berispen, doch wil hem slechts van u, van zyne bewezene diensten aen myn huis, onderhouden, en na het verloop van twee, misschien van drie dagen, zal ik Ackerman, als vriend van den Graef, Audenaerdes ves-

(37)

tingen inleiden, en hem, als mynen zoon, als uwen echtgenoot zegenen!’

Eene traen ontsprong Odas oogen by deze woorden. Zy bedekte met hare handen Arnolds slapen, kuste hem op het voorhoofd, en sprak met moeite: - Vader! vader!

waermeê kan ik al die goedheid beloonen!

- Die belooning heb ik sinds lang in uwe kinderliefde genoten, Oda! Blyf steeds uwe ouders beminnen, en gy zult zaligheid op aerde smaken!’

De aenkomst van Isabella, aenmeldende dat de dravers reeds lang gezadeld stonden, maekte dat de Vryheer afscheid van zyn huisgezin nam. Hy steeg te paerd, keerde zich om, ten einde zyne vrouw en kinderen nogmaels te groeten, en was onder hare gelukwensching, pylsnel, langs de Sleutelstraet, verdwenen.

(38)

XX. Het Erkenningsein.

Spes et pacis, ait...

AEN.LIB.III. ... In zedig gewaed

Verschynt ze als een Engel voor de oogen.

Zorgvuldig en minzaem, en teeder van aerd, Maekt zy zich tien dubbel den liefdegloed waerd,

Die hem tot dien band heeft bewogen.

VROUWEVANACKERE.

Op den 8 December van den jare 1385, alvorens de duistere nachtwolken voor de eerste morgenschemering begonnen plaets te maken, hoorde men de straten van Gent door het gerommel der trommen en het ge-

(39)

schal der trompetten weêrgalmen. Duizende menschen, die by het geroep van: Vrede!

uit hunne bedsponde oprezen, wendden zich ter Vrydagmerkt, en aller vreugde was zoo levendig, dat zy zich by hunne ontmoeting de hand drukten, en wederzyds geluk wenschten over den goeden uitval, die Ackermans vaderlandsliefde tewege had gebragt.

Van stond tot stond zag men hier en daer ruiters ter vergaderplaets toesnellen, en nauw sloeg de klok acht uren op St-Jacobskerk, of twee honderd vyftig der

byzonderste inwooners van Gent, welke allen, prachtig gedost, rykgeharnaste dravers berenden, ten einde met den Graef een beslissenden vrede te gaen sluiten,

beantwoordden aen de uitnoodiging, hun door hunne stadgenooten gedaen.

Zoodra had het toegestroomde volk de goedwillendheid zyner zendelingen niet ontwaerd, of de lucht werd op nieuw met vreugdegeroepen vervuld; alwie onder de ruiters eenen vriend ontmoette, aenzocht hem niets te verzuimen, om een einde aen den oorlog te stellen.

(40)

Een kwaert uers na de byeenkomst, begaf de stoet zich op weg door de Lange Munt langs de Koornmerkt naer den Paerdekonter. Aen het hoofd bevond zich Frans Ackerman, tusschen Rogier Everwyn, deken der schippers, en Jacob Eertbure, deken der beenhouwers, welke, op witte dravers gezeten, in een vriendschappelyk gesprek verkeerden, van tyd tot tyd het hoofd omdraeijende, om aen de raedgevingen van jonker van Heyle, 's Graven zendeling, het oor te leenen. Tusschen van Heyle en de byzonderste wethouders, achter welke de overige dekens der neeringen, de edelen en burgers, volgens rang en staet, op ryen van vier geschikt waren, ging de abt van St-Pieters, gevolgd door een honderdtal prelaten en monniken, tot aen de Heuvelpoort.

De geestelykheid bleef er staen, en kruiste de vanen over elkander om eene soort van doorgang te maken langs waer, onder de zegening van den gemelden abt, de ruiters doortrokken.

Opgevolgd door al wat Gent te been had kunnen brengen, keerde de geestelykheid terug, en in de byzonderste kerken en kloos-

(41)

ters werd er een bedezang aengeheven, om den Hemel den besten uitslag voor de zendelingen van Arteveldes stad, af te smeeken.

- Jonker van Heyle!’ sprak Ackerman, den gang van zyn moedig ros een weinig vertragende, ten einde den ridder de gelegenheid te laten hem op zyde te stappen, - denkt gy dat de Graef onze voorstellen aenvaerden, en zyne beloften zal willen onderteekenen?

- Deze zaek lydt geenen twyfel, jonker Frans! Even als ik, zyt gy overtuigd dat Philips van Valois de vriendschap der Gentenaers noodig heeft: echter wil de Prins dat gy hem vrede vraegt: die onderwerping zal zyne eigenliefde streelen, en den Koning van Frankryk van zyne wraekgedachte doen afzien. Gy weet het; uwe moederstad wordt hoe langer hoe meer uitgeput; de koophandel is gestremd; en wilt ge de vroegere weelde er zien herbloeijen, gy dient den Graef met eene kniebuiging den gewenschten vrede af te smeeken!’

Ackerman liet eenige verwondering uitschynen by deze laetste woorden, en hernam

(42)

weldra: - De vrede is my niet min aengenaem dan aen u, jonker Jan; nogtans vermeen ik niet dat een volk laffe maetregelen gebruiken mag om in het vriendelyke te bekomen wat het zoude kunnen eischen. Ons aen eenig verzoek onderwerpen, dit versta ik, maer - nooit zal ik als smeeker den knie voor den Graef buigen!’

Van Heyle meende deze ongepaste fierheid te wederleggen, doch eenige der ridders, door elkander beginnende te ryden, voegden zich by hem, en onderbraken deze redekaveling. Men raedpleegde over de te doene voetstappen, de wyze, waerop men zich zou nemen, om den Graef en zyne gemalin te ontvangen, en allen waren het eens om deze laetste taek aen de welsprekendheid van Ackerman over te laten.

Van Heyle die de trotschheid van den Gentschen aenleider kende, en vermeende dat de eer hem zelf te beurt zou vallen om den Prins met de onderwerping en de voorstellen der Gentenaers bekend te maken, kon moeijelyk de kleene misnoegdheid verkroppen, die hy gevoelde; doch daer niets hem

(43)

meer ter harte lag dan den heimelyken wensch van den Prins te zien volbrengen, wilde hy door geene redenen, welke den hoogmoed der Gentenaers vergrooten konden, het besluit hunner hoofden afkeuren.

Ackerman, die van Heyles laetste voorstellen nog overpeinsde, en het als eene lafhartigheid aenzag den knie te buigen voor eenen Vorst, welke, in het belang zyner eigene zaken, den vrede verlangde, maekte de Gentsche wetgevers met zyne gedachte bekend, en er werd, ondanks van Heyles opwerpingen, besloten dat men den Graef met heuschheid toenaderen en aenspreken, doch slechts de vereischte kniebuigingen na het goedkeuren van het vredeverdrag, doen zou.

Al de zendelingen juichten deze beslissing toe.

- Te vergeefs hebt gy gedacht, jonker!’ sprak Ackerman, zoodra hy met van Heyle weêr in gesprek getreden was, - dat wy ons aen Philips van Valois als slaven aenbieden zouden. Wy eischen van hem onze vroegere voorregten: nogtans zullen wy het

(44)

verbond met Engeland afzweren, dat steeds zyne eigene belangen in de onze verdedigd heeft. Wy willen dat de koophandel op dezelfde wyze gedreven worde als voorheen;

dat men onze gevangenen vryheid schenke, en dat al onze vroegere bannelingen wedergeroepen, en in hunne ambten hersteld worden. Denkt gy, ridder!’ vervolgde Ackerman, - dat de Graef deze vragen zal toestaen?’

Van Heyle antwoordde niet, en Ackerman had geene moeite om te ontwaren dat de ridder voor het aenvaerden dezer voorstellen sterk vreesde. Ackerman vervolgde echter op eenen toon, die 's Graven vertrouweling verbaesde: - Zulks niet zynde, kunnen wy den aengeboden vrede niet aenvaerden!

- Hoor, Ackerman!’ zei van Heyle tot den Gentschen bevelhebber, - wy alleen kennen de geheime gedachte van den Graef: als vriend heb ik u alles toevertrouwd.

Philips van Valois vreest nog steeds den opstand der Gentenaers; maer gy moet ook weten dat hunne krachten ten grooten deele

(45)

uitgeput zyn, en het beleg hunner stede hen noodzaken zou alle voorstellen van wege den Koning van Frankryk, hoe vernederend ook, zonder opwerping te aenvaerden.

Wees niet te trotsch in uwe eisching terwyl gy nog eischen moogt: het volk wil vrede:

de beletselen, door zyne zendelingen er aen toegebragt, zouden u misschien noodlottig wezen; tot hiertoe is uw wil de wil der opstandelingen geweest: maer later, denk er wel aen, jonker! zou het volk, - want niets is zoo ondankbaer, - dien wil als de bron van zyn verderf kunnen aenschouwen, en het lot van den moedigen Jacob van Artevelde viele u welligt te beurt. Misschien zult gy opwerpen dat ge steeds uw leven voor de belangen uwer moederstad opofferen wilt: hiervan ben ik overtuigd; maer, waerom altyd onheil gezocht, wanneer men genot en vreugde kan smaken! De Graef rekent op u, Ackerman! hy is bereid alles toe te staen, doch hy wil, in den schyn, eene ootmoedige onderwerping. Kunt gy in deze begeerte niet instemmen, belet ze ten minste aen anderen niet: deze stap gedaen zynde, zal Gent ge-

(46)

red wezen, en gy zult het meest by den vrede winnen. Boven de vriendschap van den Vryheer van Schoorisse, aen wien de Graef vruchteloos verzocht heeft u in zyne belangen te doen deelen, zal zyne lieve en beminnelyke dochter u in echt gegeven worden.

- Ik heb u reeds gezegd, ridder! dat ik vrede begeer,’ antwoordde Ackerman, als of hy de laetste woorden, waerop zyn aenspreker voorbedachtelyk drukte, niet gehoord had; - doch in alle geval mag deze vrede niet onteerend zyn voor het Gentsche volk:

wat zyne ondankbaerheid raekt, niemand beter dan ik kan er over oordeelen; maer de zelfvoldoening, die ik in het kwyten myner pligten vinde, stelt my schadeloos over alle onttrokkene liefdebetuigingen van zynent wege. Ik herhale, dat, hoe heilzaem de te maken overeenkomst voor my wezen moge, ik in de schande myner moederstad niet zal inwilligen. Alles, ja zelfs myn hoogst geluk, offere ik aen hear eer, aen haer welzyn. Als opperbevelhebber van Gent zal ik de voorstellen onzer beheerschers verwerpen, indien de Graef de onzen niet aenvaerden wil; ik

(47)

zal hem doen zien, dat Gent nog, even als vroeger, moedige inwooners genoeg telt, om aen onbillyke eischen weêrstand te bieden; en het slechts van ons afhangt 's Graven magt op nieuw te ondermynen!

- Gy spreekt, Ackerman! even als uw vriend Philips van Artevelde, toen hy geheel Vlaenderen onder zyn gebied had. Weet dat er sinds dit tydvak tallooze slagtoffers hun bloed op onzen bodem vergoten hebben, en dat gy uwe eischen verminderen moet, naer mate uwe krachten verflauwen. Nu zitten de opstandelingen alleen in de muren uwer moederstad opgesloten: ook, gelyk ik reeds gezegd heb, willen, eischen de Gentenaers vrede; en indien gy hun dien niet bezorgen kunt, zullen zy deszelfs voorwaerden, zonder uwe toestemming, aennemen.

‘O! het belge u niet dat ik zóó spreek, jonker Ackerman! wat ik zeg, is waer: de koelheid, waermede Van den Bossche en van Borsele ontvangen zyn geweest, wanneer zy de laetste mael de vlag des opstands in Gent wilden doen wapperen, moet u overtuigen dat de lust tot oorlog by uwe stedegenooten

(48)

verdwenen is, en niets voor het oogenblik dien lust weêr kan gaende maken.’

Ackerman overlegde rypelyk de vriendelyke raedgevingen van 's Graven zendeling, en daer hy van de onmogelykheid overtuigd werd den oorlog met vrucht te kunnen hernemen, eindigde hy met te besluiten dat hy de eischen der Gentenaers hoog wilde doen gelden; doch, voor zoo verre de Prins die niet aenvaerden kon, hy er eenige matigingen aen zou toebrengen.

Terwyl Ackerman zich met zyne gedachten ophield, en van Heyle de voornaemste der Gentsche ridders aenwakkerde om gematigde middelen werkstellig te maken, ten einde 's Graven wenschen ten uitvoer te zien brengen, was de stoet de gemeente Eename doorgerend, en tot tegen Audenaerdes wallen genaderd, alwaer de witte vlag, ten teeken van vrede, op den versterkten kerktoren wapperde. Die omstandigheid maekte Ackermans oplettendheid gaende, en terwyl de ruiters van hunne paerden afstegen om ze het noodige voedsel te bezorgen, wendde de bevelhebber zich naer den Edelaerberg, en

(49)

hield steeds de oogen op het huis van Schoorisse gevestigd. Hoe meer hy de stad bezichtigde, waerover hy zoo lang het oppergebied had gehad, hoe meer de begeerte van zich in Odas tegenwoordigheid te bevinden, in hem ontwaekte. Hy droomde van wellust en genoegen.

De erkentenis, die geheel het huisgezin des Vryheeren van Schoorisse hem toedragen moest, beurde zynen geest op: Arnolds laetste zegening, wanneer hy den ongelukkigen vader zyne geliefde dochter weêr had geschonken, klonk hem nog in het oor, en hy begon zich over het noodlot te beklagen, dat hem zoo lang van Oda verwyderd hield. Graeg had Ackerman, in dit oogenblik van zachte herinneringen, aen de eer, hem te Doornyk te beurt te vallen, vaerwel willen zeggen, om een kwaert uers in de tegenwoordigheid van zyne verloofde te mogen doorbrengen. Hy kende de onmogelykheid van zyne wenschen vervuld te zien, wist dat de stad voor hem gesloten was, en getroostte zich over dien kleenen tegenspoed; zich nu, meer dan vroeger, voorbehoudende van in

(50)

het huishoudelyke leven troost te zoeken.

Keeren wy terug tot onze lieve Oda.

Van den doortogt der Gentsche zendelingen onderrigt, voelde de maegd hare nieuwsgierigheid geprikkeld om den lieveling heurs harten aen hun hoofd te zien.

Vergezeld van hare zuster, was zy den toren van Arnolds wooning opgeklommen, van waer zy met navorschende blikken al de ridders in oogbeschouw nam. Niets zegde dat Ackerman zich onder dezen bevond. Nogtans had Arnold haer zoo stellig met de rol bekend gemaekt, die haer minnaer spelen moest, dat zy den moed niet opgaf. Zy zette hare opzoekingen steeds voort; maer zy kon hem nergens ontwaren.

Ackerman integendeel had eenige beweging op Arnolds torenspits bemerkt: zyne valkenöogen, ofschoon er gestadig op gevestigd, konden hem van Odas aenwezigheid niet verzekeren; slechts de gewaerwordingen, die hy in zyn binnenste gevoelde, zegden hem dat de maegd zich op den toren moest bevinden.

Een der voeten vooruitgestoken, en de kin

(51)

op zyne linker hand latende rusten, stond de verheugde minnaer het voorwerp zyner nieuwsgierigheid te bekyken. Eensklaps bood een vrouwenhoofd zich duidelyk voor een der luchtgaten van den slottoren: Ackerman trok zich onwillig achteruit, drukte de toppen zyner vingeren tegen de palm der regter hand, liet er eene kleine opening tusschen, en plaetste zyne vuist voor de oogen. Door deze beweging verdween de schemering, welke de op velden en weiden verspreide sneeuw by hem had

veroorzaekt, en - o! vreugde! hy kon de zwarte lokken zyner verloofde zien

uitschynen. - 't Is zy, goede God! 't is Oda!’ stamelde hy; hy maekte de opening zyner vingeren digter, ten einde het hem zoo geliefde meisje duidelyker nog te kunnen zien. Nu kwam Agar nevens hare zuster te voorschyn: Ackerman werd bedwelmd;

en hoe meer hy aen het voorledene dacht, hoe meer hy zyn huidigen toestand scheen te vergeten. Al de aengename oogenblikken, op het slot te Schoorisse doorgebragt, kwamen hem, een voor een, in het geheugen: hy droomde zich in de tegenwoor-

(52)

digheid van Oda, wanneer het trompetgeschal, dat den optogt blies, hem uit zyne mymering trok. Hy steeg den berg af om zich by zyne stadgenooten te voegen, en deed gestadig teeken met de hand, in de hoop van zich door de meisjes te doen bemerken.

Nog steeds hadden deze hare opzoekingen vruchteloos voortgezet: reeds waren al de zendelingen in den zadel gestegen, en Oda zegde spytig dat Ackerman zich aen hun hoofd niet bevond. De stoet bleef stil; hy scheen slechts nog de aenwezigheid des bevelhebbers af te wachten, wanneer een schildknaep, die een rossen hengst by den toom leidde, de rigting van den Edelaerberg nam. Oda en Agar volgden zyne beweging op; zy konden eenen ridder bemerken, op wiens helm een roode vederbos zwierde. Deze steeg op zynen klepper. Nauwelyks had Oda de schoone houding des berenners bemerkt, of zy riep in geestdrift uit: - Agar! Agar! 't is jonker Frans!’ Hare zuster bevestigde dit gezegde, en zoodra had de bevelhebber zynen schildknaep niet terug gezonden, om de afreis te gebieden, of hy, die slechts stapvoets voortging,

(53)

zwaeide een witten zakdoek in de hoogte. Hy zag met onuitsprekelyke vreugde, dat hy door zyne minnares verstaen werd, welke deze beweging op hare beurt

beantwoordde.

Ackerman bleef weêr stil: de oogen op Oda gevestigd, dacht hy aen zyne

stedegenooten niet. Onophoudelyk deed hy de bevalligste, de minnelykste teekenen:

de zachtste liefdewoorden werden Oda toegestuerd; en, alsof deze liefdewoorden op de vleugelen des winds gedragen waren geweest, scheen het Ackerman dat zy door nog bevalliger, nog bekoorlyker uitboezemingen beantwoord werden. Hy sloeg zyne oogen naer de plaets waer hy vroeger van zyn paerd gestegen was, en geen enkelen zyner stedegenooten kon hy er meer ontdekken. Op nieuw bekeek hy het voorwerp zyner wenschen, deed eene minnelyke groetenis, riep: - Vaerwel, Oda!’ en had op een omzien de zendelingen van Vlaenderens hoofdstad vervoegd...

- Hy is verdwenen!’ sprak de maegd weemoedig; - verdwenen! en misschien...’

Hier zweeg zy; haer hart was vol, en het water kwam haer in de oogen.

(54)

- Nog eenige dagen geduld, lieve zuster! en hy is voor eeuwig aen u,’ antwoordde Agar.

Oda wreef zich eene traen weg, die haer van de wangen rolde, en poogde te glimlachen.

- Voor eeuwig aen my!’ herhaelde zy binnensmonds, - voor eeuwig aen my! O!

spraekt gy waerheid, lieve zuster!... Ik weet niet wat er in my omgaet: een zeker voorgevoel begint my meer en meer te doen gelooven dat ik nimmer met hem de zegening van den heiligen echt zal ontvangen!’

Zoo sprak Oda en een doffe zucht vloog langzaem uit hare borst.

- Waerom voedt gy deze gedachte?’ vroeg Agar, terwyl zy met medelyden Odas treurige houding beoogde. - Gy zegt zelf dat ge van zyne liefde verzekerd zyt: morgen moet de vrede gesloten worden, en vader zal Ackerman in den schoot van ons huisgezin brengen.

- En indien Frans 's Prinsen voorwaerden niet wilde onderteekenen, Agar? Hy is trotsch; en de minste onderwerping zal hem

(55)

misnoegen. Te Doornyk is hy in de magt van Philips van Valois, die hem misschien, even als Lodewyk van Male het gedaen heeft, met kluisters zal overladen. Gy verstaet, Agar, dat deze gedachte my treurig moet maken.

- Zyne liefde tot u zal hem palen aen dien trots doen stellen, lieve zuster!

- Heeft hy my vroeger ook aen de belangen van Gent niet geofferd, Agar, en de verontwaerdiging van vader op zich getrokken? Zyne diensten, ik beken 't, hebben hem 's mans erkentelykheid weder doen verwerven, doch voor zoo verre Frans nu in de boeijen geklonken wierd, zou hy zich niet meer in staet bevinden vader van nut te wezen. Ik ware genoodzaekt hem voor eeuwig vaerwel te zeggen!’

Agar, om hare zuster bewogen, wederlegde die woorden met zooveel schyn van waerheid, dat een blik in de toekomst geworpen, Odas geest stilde. Agar deed haer ook gevoelen dat de Gentenaers den vrede niet meer ontberen konden, zelfs dat Ackerman zich in de onmogelykheid bevond den Graef langer weêrstand te bieden.

- Nie-

(56)

mand beter dan uw minnaer,’ vervolgde zy, - kent de behoeften van het Gentsche volk: hy is trotsch wanneer hy het wezen mag; maer nu, dat de voorwaerden van vrede meest allen gekend zyn, en door den Prins toegestaen, behooren wy niets meer te vreezen. Gelyk vader het beloofd heeft, zal by met Ackerman naer Audenaerde komen, om uw geluk te verzekeren!’

Terwyl beide zusters dees gesprek hielden, kwam eene dienstbode aenkondigen dat Isabella de aenwezigheid harer dochters verlangde. Oda en Agar verhaestten zich om aen dit verlangen te voldoen, en verhaelden al wat zy gezien hadden. Honderd vragen werden gedaen en beantwoord, en de dag werd in hoop en vrolykheid doorgebragt, waerin wy onze vrouwen zullen laten, om den opleider der Gentenaers weêr te volgen.

- Steeds verliefd, jonker Ackerman!’ sprak van Heyle, zoodra de bevelhebber zich weêr aen zyne zyde geplaetst had. - De bevallige dochter van Schoorisse moet met vreugde het oogenblik harer verbindtenis tegemoet zien. Sinds lang zyt gy van haer af-

(57)

gescheiden, en ik twyfele niet of de vrede zal u beider wenschen bekroonen: ook Gent zal fier zyn op de vereeniging van zyn opperhoofd, met eene vrouw in wier aderen het bloed van den dappersten onzer ridderen stroomt.

- De Ackermantjes, uit dezen echt te spruiten,’ merkte Rogier Everwyn op, - zullen aen den moed huns vaders dien van Schoorisse voegen; en, voor zoo verre er een tiental der zonen van jonker Frans in staet zyn de wapenen te behandelen, zal het niet geraedzaem wezen voor onze Vorsten de Gentenaers te willen boeijen!’

Van Heyle deed den spreker een ontkennend teeken, en Ackerman meende het gezegde van eenen en anderen te beantwoorden, wanneer Jacob Ertbure het woord opvatte, en in den zin van van Heyle sprak, wiens gedachte van bevrediging ten hoogste met de zyne overeenkwam.

De deken der schippers, die genegen scheen tot schertsen, en met eenige zyner vrienden de handelwyze van Ackerman op den Edelaerberg bemerkt had, vroeg dezen

(58)

of jufvrouw Oda den minnehandel kende, dien hy te Damme gedreven had met de vrouwen der ridders, welke zeker meer dan hare mans, voor Ackerman ingenomen waren?’

Deze vraeg verwekte een gelach by allen, uitgezonderd by den aenleider, die in diepe gedachten verzonken scheen.

De spreker vervolgde: - Jufvrouw Oda heeft het genoegen, dat Ackermans verschyning haer baerde, niet kunnen verbergen: meer dan iemand moet zy prys aen onze onderwerping hechten; want zy heeft de vredevlag op hare woon doen wapperen.

Ackerman bemint ook dien vrede; zyn witte doek heeft er ons de proef van gegeven.

- De drommel!’ viel een der aenleiders den deken in de rede, - 't is niet te

verwonderen dat jonker Frans verliefd zy: kon men my al de voordeelen aenbieden, die hy by zyne vereeniging met de schoone Oda genieten zal, ik zou zeker niet aerzelen de kans van het huwelyk te wagen. Het moet ons ook geene verwondering baren dat de listige Walter van Herzeele zyn leven te

(59)

pande heeft gesteld, om die edele schoone van de dood te bevryden; maer

ongelukkiglyk voor hem, heeft hy ze in de handen van Ackerman moeten overleveren, en al zyne schelmstukken zyn by zyne nederlaeg gekend geworden.

- Laet de dooden in rust,’ sprak Ackerman, die zich niet graeg aen zynen medevryer herinnerde: - God alleen is regter, en het betaemt niet euveldaden aen te halen van iemand, die reeds onder de aerde rust!

- Die grondstelling keure ik niet goed, Ackerman!’ hernam de ridder. - In zyn leven was Walter een vermogend mensch, en niemand durfde zyne schelmeryen laken. Velen onder ons zyn even vermogend als Herzeeles Vryheer, en de wetten schynen op ons niet toepasselyk: hier vreezen wy de afkeuring onzer handelwyze niet; maer gelyk de mensch steeds geneigd is om eene goede nagedachtenis van zich te laten, zou hy, werden uwe grondstellingen aengenomen, zyn leven in ondeugd en slechte daden doorbrengen. Ik herhale het; de asch der schel-

(60)

men dient niet in vrede gelaten; ja, men moet hunne nagedachtenis schandvlekken, ten einde anderen te beletten booswicht te worden. De maetschappy zal er by winnen.’

Ackerman, die zyne vroegere houding hernomen, en op de wederlegging des ridders niet had geluisterd, wekte de aendacht van zynen tegenspreker op. - Welnu, jonker Frans! wat scheelt u?’ vervolgde de ridder; - het hoofd hangt u op den boezem alsof gy in sombere gedachten verdiept waert. Heeft de verschyning uwer minnares u den mond gestopt, of overweegt gy de liefdewoorden, die gy haer eerstdaegs toesturen zult?

- Ik denk aen den Graef van Vlaenderen!’ antwoordde Ackerman koelmoedig.

- Aen den Graef, die ons met zachtmoedigheid aenvaerden zal,’ sprak van Heyle, steeds voor Ackermans houding in de tegenwoordigheid van Philips van Valois, beducht.

- 't Is ook hetgeen ik verlange, doch vrees,’ viel Ackerman in. - Ik heb uw gezegde van dezen morgen rypelyk over-

(61)

wogen, Mynheer van Heyle! De fiere houding van den Prins ware my hoogst belgend;

en schoon wy voor het oogenblik de noodige middelen niet bezitten om palen aen zyne eerzucht te stellen, zou ik liever weêr de kans van den oorlog wagen, dan de schande van Gent te onderteekenen. De Graef vraegt vrede, en nog valt het my lastig den eersten voetstap te doen om dien te bekomen.

- Ackerman! Ackerman!’ riep van Heyle, ongeduldig het hoofd schuddende, - ik zeg u, en gy zelf hebt het kunnen ondervinden, dat de Prins de belangen van Gent ter harte neemt: gy, die vroeger met denzelfden geest bezield waert, schynt alsnu de hooggestegene faem uwer stedegenooten weêr in de waegschael te willen stellen, en ze misschien...

- 't Is juist omdat de roem van Gent my van zoo naby raekt, ridder, dat ik de laffe bandelwyze van genade te vragen, stellig afkeur. O! leefde van Artevelde, die trotschheid van den Graef ware eerlang gedaeld, en Gent zou hem dwingen ons zyne voorstellen van vrede te komen aenbieden!’

(62)

Al de in het gesprek deelnemende mannen overtuigden Ackerman van de

noodzakelykheid hunner zending: verschillige beweegredenen werden voor en tegen opgehaeld, en voor de tweede mael liet de fiere Gentenaer zich gezeggen. Hy scheen van den nood eene deugd te maken, en bleef aen woelende gedachten overgelaten, totdat de stoet voor de poorten van Doornyk aenkwam. De avond was gedaeld, en al de ruiters, vermoeid van eene zoo lange reis, hielden zich te St-Brixius in de voor hen beschikte herbergen op.

Ackerman betrok met eenige zyner vrienden de afspanning van Koning Salomon:

daer hoorde hy zynen naem door eene hem niet onbekende stem uitroepen. Hy keerde zich om, en alvorens hy zynen aenspreker ontwaerd had, drukte deze hem tegen het harte, onder het toesturen van de vriendelykste bewoordingen. Ackerman groette den vader zyner verloofde met eene hartelyke handdrukking; zyn geest werd dermate gestreeld door 's mans liefde - en erkentenis-

(63)

betuigingen, dat hy in vreugde opgetogen stond.

Na eene reeks van wederzydsche zieluitboezemingen, sloot Ackerman zich met Arnold in een vertrek op, alwaer deze eerst de uitlegging vroeg van de wonderbare wyze, waerop Ackerman hem van de dood verlost had. De Gentsche bevelhebber maekte den Vryheer met eenige byzonderheden bekend, en na hy reeds lang over de gelukkige ontdekking van Arnolds gade, alsook over die van Agar gesproken had, viel de redekaveling eindelyk op de aenminnelyke Oda. Ackerman overlaedde zynen vriend met vragen, waerop deze steeds antwoordde, en de ridder van Schoorisse liet niet na al de smarten te verhalen, door zyne dochter tydens den opstand der Gentenaers verduerd. De beschryving, die hy van Odas liefde deed, viel den minnaer zoo hartgrievend en tevens zoo vleijend, dat deze zich niet weêrhouden kon van uit te roepen: - Vriend! ik wist niet dat Oda my zoo zeer beminde!’